i
a
Sinterklaaspuzzel met een veitorgen spreuk
leusder kmnt
Ons oudste folklore feest
)E
DINSDAG 27 NOVEMBER 1979
Doe mee met de Sinterklaas wedstrijden!
Deze prachtige plaat kun je
nog mooier maken dan ie al is!
Wie de mooiste maakt krijgt
een prijs, zo eenvoudig is dat.
Wat moet je er voor doen?
Pak een doos kleurpotloden
of stiften of wat je maar wilt
en ga aan het werk. Schrijf je
naam op de daarvoor be
stemde plaats hieronder en
knip de plaat uit. Gooi hem in
de bus bij het kantoor van de
Leusderkrant, Rozendaallaan
9, Leusden/centrum. Je maakt
dan kans op een prijs van maar
liefst tien gulden! Je meet je
met kinderen van je eigenleef
tijd. Voor de kinderen van vier
tot zes, van zes tot negen en
van negen tot twaalf zijn in to
taal vijftien prijzen beschik
baar.
Je maakt dus een hele goeie
kans! Aan het werk en vul de
bon in. Wel zorgen dat hij vóór
5 december bij de redaktie van
de Leusderkrant is. Als je een
prijs gewonnen hebt, dan kom
je dat vanzelf te weten door
de Leusderkrant in de gaten te
houden.
Veel succes!
Naam
Adres
Leeftijd
OMSTREEKS HET JAAR 300 WERD DE RIJKE NICOLAAS GEBOREN
DE 6 DECEMBER-FILANTHROOP
VOORAL in vroeger eeuwen heeft ons
volk vele folkloristische feesten ge
kend. Ze raakten echter stuk voor stuk
in onbruik, iets waar de ontwikkeling
van onze moderne tijd veel schuld aan
draagt. Veel van die heus wel zinvolle
feesten werden als onzin aan de
kapstok der geschiedenis gehangen
om nooit meer te worden aange
keken Oh zeker, soms bleven ze als
streekfeest nog honderden jaren een
kwijnend bestaan lijden, maar van
nationale betekenis waren ze niet
meer.
Er is één folkloristisch feest, dat het
niet minder dan ruim zestien eeuwen
heeft uitgehouden en nog steeds
springlevend is en dat is het sinter
klaasfeest. Nog steeds rijdt de goede
Sint omstreeks begin december op
zijn schimmel over onze daken en
hebben de winkeliers een gouden tijd.
Nog altijd kloppen de harten vol
verwachting en ziet vrijwel iedereen
uit naar die beroemde pakjesavond.
Ja het sinterklaasfeest leeft nog in
aller harten. Waarom eigenlijk zal men
zich afvragen, is dit feest niet als
zovele andere als onzin opgeborgen?
De ware oorzaak daarvan zal wel altijd
duister blijven, maar dat neemt niet
weg, dat er wel factoren te noemen
zouden zijn die er aan hebben mee
gewerkt, dat dit feest nog altijd
gevierd wordt. Het gaat waarschijnlijk
in eerste instantie om de pure chris
telijkheid van dit feest, leder mens
voelt in zijn diepste binnenste aan, dat
deze Nicolaas de personificatie van
het GOEDE is. En zo eenmaal in het
jaar wil men dat zelf ook wel eens
beleven, het geluk ervaren van het
spontaan geven, het zien van die
blijde gezichten, al die dingen zijn
belangrijke factoren die een rol
spelen.
Toch heeft het sint-nicolaasfeest ook
wel moeilijke tijden gekend.
WEG MET SINTERKLAAS!
IN de zeventiende eeuw heeft het
feest het wel bijzonder moeilijk gehad.
De oorzaak hiervan moet gezocht
worden in de reformatie. Trouwe
volgelingen van de hervorming zagen
in het sint-nicolaasfeest een zuiver
rooms feest van de heilige Nicolaas en
dat moest in een hervorm land als
Nederland verboden worden. De ste-
We weten dat er onder onze le
zers vele honderden puzzelliefheb
bers zijn en daarom hebben we
maar weer een pittige Sinterklaas-
puzzel voor u uitgezocht.
Wat is de bedoeling? Na het op
lossen van deze kruiswoordpuzzel
kunt u in het diagram rechtsonder
de oplossing van deze prijspuzzel
invullen: een verborgen uitspraak.
De nummers van het kruiswoord en
de oplossing korresponderen met
elkaar. Het lijkt een eenvoudige op
gave, mflar er zal toch heel wat ge
puzzeld moeten worden.
Het is natuurlijk om die verbor
gen spreuk te doen.
Tien prijzen van tien gul
den zijn beschikbaar voor de
oplossers van deze puzzel.
Puzzelaars worden verzocht
de ingevulde, uitgeknipte puz
zel met naam en adres inge
vuld vóór 5 december in te le
veren bij de Leusderkrant, Ro
zendaallaan 9 te Leusden/cen
trum. De uitslag wordt na 5
december in de krant bekend
gemaakt.
HORIZONTAAL: 1. Cadeau doen; 6
vroegere koningin; 9. heilige; 12.
eerstkomend; 14. toespraak; 17. op
de wijze van; 20,"mannen van stand;
22 smal; 24. voegwoord; 25. kle
dingstuk; 27. bergplaats; 28. half-
zout; 29. spijker; 31. egaal; 32. plaats
in N. Brabant; 33. noot; 34. schaal;
35. aansporing; 37. deel van een
Franse ontkenning; 38. vruchtbare
plek; 40. boom; 42. oude maat; 43
oude maat; 44 water in Utrecht; 45.
noot; 46 open plek in het bos, 48
I noot; 50. nors, 52. daar; 53. sleep; 55.
op grote afstand; 56. bijb. figuur, 58.
roem; 60. vreemde munt; 61 vis; 63
bijb. figuur; 64 niet genoemde; 65.
web; 66. winterkost; 68. kwaad; 69
vogel; 70. weten; 72. verdragen; 74.
water in N Brabant; 75. waterdiepte;
77. kledingstuk; 78. wigvormige
strook; 79. Chin, maat; 81 verslagen,
82. water in Friesland; 84 de onbe
kende; 85. godin, 86 opgeld; 89
ruilmiddel; 91. watering; 93 kleur; 95
eiland in Indonesië. 97 langs; 99
rund; 101. uitroep van pijn; 102
zintuig; 104 mager; 105. aankomend,
109. klaar; 110 voertuig; 112. soort,
114 overgeven, 115. Zonder vocht,
116. leed; 117. omroepvereniging;
118. water in Drente; 120. maanstand,
121 reeks; 124. dat is. 125. noot, 128
gemalen eikenschors; 130 Europe-
3an; 131. weekdier; 133. nevel; 137.
geldvoorraad, 138 dierenverblijf; 141.
oemen, 143. boom; 145. voorzetsel,
146. voorzetsel; 148. niet even; 150
godin, 152. voorzetsel; 154. kleding
stuk; 155. watering; 157. metselspeci;
158. vogel; 159. maalinrichting; 161.
hoofddeksel; 163 kloosterhoofd; 166.
ziekte; 168. jong dier; 170 deel van
het oor; 171 vogel; 172. vreemde
munt; 174. Europeaan, 176 Sociaal
Econ. Raad; 177. heilige; 179. gees
telijke, 180. plaats in Drente, 181.
Chinese maat; 182. land in Azië; 184
voorzetsel; 186. vet maken, 189.
plaats in de N.O. Polder, 191. voeg
woord; 192. dierengeluid; 193. ter ge
dachtenis; 194. ik; 196. noot; 198.
nummero; 199 ongebonden; 201.
heilige; 202. scheik verbinding; 204
knevel; 205 koper; 207. namelijk; 209.
snelle loop; 211 noot; 212. bedorven;
213 noot; 215 vloerbedekking; 216.
mondwater; 218. luchtig verblijf; 220
vlaktemaat; 222. koeiemaag, 223. uit
drukking; 225. bijb. figuur; 227 gast,
229. watering; 230. kledingstuk; 232.
deel van Azie; 234. boom; 236. slank;
237. Kerstmis, 238 een weinig; 239.
kanon; 240. huid; 241. roofdiertje;
244. vogel; 245. familielid; 246. open
plek in het bos; 248. lied; 250.
mythologisch figuur; 252. onder an
dere; 253. kippenloop; 254. titel; 255
deel van de keel; 257 lengtegraad;
258. deel van een schip; 260. voor
zetsel; 261. open plek in het bos; 263.
bloeiwijze; 266 hoofddeksel, 267
stand; 269. rijksoverheid; 271 schel
geluid; 272. oude maat; 273. achter;
274 jongen; 275. Zuid Amerikaanse
vorstentitel.
VERTIKAAL: 1. spooksel; 2. uitgave;
3. heidemeer; 4 vuur; 5. Afrikaan; 7.
deel van een Franse ontkenning; 8.
vrees; 10. elkeen; 11. de onbekende:
12. wondvocht; 13 fris; 14. familielid;
15. bijb. figuur, 16 en andere, 17.
behoeftig; 18. bergplaats; 19. bouw
land; 21 deel van een Franse ont
kenning; 23. spleet; 25 heilige, 26.
lumen; 28. projectiel; 30 soort onder
wijs; 32. eerstkomend; 33. groente;
34. paardje; 36 strijdperk, 39. bijb.
figuur; 41 rivier in Oostenrijk; 43.
strandmeer; 44. bar; 45. orde, 47
groet; 49. water in Friesland; 51.
plaats uit de bijbel; 52. oude maat; 53.
Chinese munt, 54. plaats in Drente;
55. ondergang; 57 woonschip; 59.
dwarshout; 62. water in N. Brabant;
63. vochtdoorlatend; 65. interest; 66,
bijb. figuur; 67. lichte klap; 70. vee;
71. vogel; 73 muurholte; 76 bestem
ming; 77. opstootje; 80. schaakstuk;
83 Spaanse voetbalclub; 85. hou
ding; 87. gewicht; 88. militair; 89. Ge
heime Informant; 90. briefaanhef; 92.
kleur; 94. noot; 95. heden; 96 my
thologisch figuur, 97. lokaal; 98.
scheepstouw; 100. peilstift; 101. rep
tiel; 102. voegwoord, 103. begroten;
106. omroepvereniging; 107 grote
bijl; 108 bestemming; 109. vreemde
titel; 111. recht stuk vaarwater; 113.
noodsein; 119. voertuig; 122. land in
Azië; 123. geestdrift; 124. persoonlijk
voornaamwoord; 126 rustend, 127.
bijb. figuur; 129. bijbelse plaats, 131.
heilige; 132. telwoord, 134. dat is;
135. voorzetsel; 136 groente; 138.
sprakeloos; 139. vaatwerk; 140. ge
vuld; 142 regel, 144. streng; 145.
kloosterlinge; 147. niet raak, 149
voorzetsel; 151 zangstem; 153. Euro
pees land, 154. schil; 156. kunst-
produkt; 157. in de verte kijken; 158.
kring; 160. onderricht; 161. familielid;
162. bijbelse plaats; 164. Europeaan;
165 soort school; 167. belemmering;
169. vlaktemaat; 171. het Romeinse
Rijk; 172 dagblad; 173. dwarshout;
175. tegenover, 178. kort ogenblik,
180. gelijk; 181. smalle plank; 183.
voordien; 185. opschik; 187. plaats in
Friesland; 188. gevangenis; 190 por
ren; 192. rivier in Oostenrijk; 193. titel;
195. in orde; 197. veredelen; 200.
sportterm; 203. voedsel; 204. een
voudig, 206. lumen; 208. bestem
ming; 210. speelkaart; 212. noot; 214
Bidt; 217. gesteente; 219. deel van de
hals; 220. aankomend; 221. insekten-
eter; 222. bergplaats; 224. met name;
226. algemene ontwikkeling; 228
noot, 231. rund, 233. aardrijkskundige
aanduiding; 235. sportterm; 240 wa
terdier; 241 noot; 242. zetel; 243
omroepvereniging; 244 vaas; 245. ri
vier in Italië; 247. scheikundig achter
voegsel; 249. verharde huid; 250 vol
maakt; 251 bevel; 254. noot. 256.
kant; 258. vogel; 259. stuk stof; 262.
het Romeinse Rijk; 264. ontspannen;
265. woonschip; 266. gevogelte; 267.
zeevogel, 268. voegwoord, 270. niet
even; 271. bevel; 272. voegwoord.
delijke overheden deden daar aa
mee. Verscheidene stadsbesturen
stelden verbodsbepalingen in, vooral
met betrekking tot de toen in zwang
zijnde 'Sinterklaasmarkt', waar op
Sint-Nicolaasavond de geschenken
worden gekocht. Een Amsterdamse
keur van 1613 verbood in december
het plaatsen van kraampjes op de
Dam, omdat er goederen werden
verkocht, 'die men de cleynen dyets
maeckte dat Nicolaes hun luyden gaf'.
De bepaling was zeer streng, zo zelfs
dat er niet alleen een boete stond op
het plaatsen van zo'n kraampje, maar
ook was er een boete bepaald voor
hen die er kochtenl Het merkwaardige
is wel, dat het volk er zich weinig of
niets van aan trok en het feest in ere
bleef houden.
De kerkeraden hadden trouwens nog
meer bezwaren, zoals wij dat later ook
konden lezen in de Camera Obscura
was het gewoonte om op de avond
voor het feest ten huize van de bakker
een verguld avondje te houden, waar
de jongelui, de vrijers en vrijsters
bijeen kwamen om gezamenlijk de
bakker met zijn verguldwerk te as
sisteren. Diverse kronieken vertellen
ons, dat het op zulke avondjes bij
zonder vrolijk toeging, ja dat er zich
soms wel een excessen voordeden,
die beslist niet getolereerd konden
worden.
C
t
ge
ie
t.
iet
jt
vei
Jin
Jl
Vr
nn
id
>e\
id<
A
M
D
ijs'
er(
ns
ere
jsl
en
Wé
/l
>e;
ia
or
HOE OUD IS SINT?
TOCH heeft de goede oude Sint, dit
alles doorstaan en is hij er nog steeds
Ja, oud is hij wel: niet minder dan zo'n
zestien en een halve eeuw. Omstreeks
het jaar 300 is namelijk te Patara
Lycië een jongen van rijke ouders
geboren, die Nicolaas heette. Reeds
jong verloor hij zijn vader en moeder
en erfde al hun bezittingen. Deze
bezittingen heeft Nicolaas alle weg
geschonken. Hij is zelf in een klooster
gegaan, studeerde voor priester en
werd nog zeer jong bisschop van
Myra in Klein?Azië. Door zijn grote
zachtmoedigheid en liefdadigheid is
hij bijzonder populair geworden. Zijn
roem van waar Christen heeft hem al
die eeuwen overleefd. De 6e decem
ber is zijn sterfdag en werd naar hem
vernoemd.
Wanneer Nicolaas zo'n bijzonder
christen was en zijn feest dus een bij
uitstek christelijk feest, dan zal me-
nigeervzich ongetwijfeld afvragen hoe 3
die verschillende merkwaardige ele
menten van heidense origine in zijn
feest zijn terecht gekomen. De
oorzaak hiervan is, dat in de eerste
eeuwen na onze jaartelling waarin het
feest ontstaan is, het volk wel chris
telijk was geworden, maar er toch nog
veel neigingen tot het oude heidense
geloof aanwezig waren. Deze hei
dense symboliek werd dan rustig in
een christelijk feest ingeweven en
men zag daar geen kwaad in.
HEIDENSE ELEMENTEN
HOE kwam de volksverbeelding er toe
Sint-Nicolaas op een paard over de
daken te laten rijden, hem door
schoorstenen te laten gluren en met
kettingen te laten rammelen? Dat zijn
toch echt geen handelingen voor een
bisschop?
De verklaring is, dat vóór hem er een
figuur was die wel enige gelijkenis met
hem vertoonde en die van heidense
oorspron was. Deze heidense figuur is
in het feest van Sinterklaas blijven
voortbestaan. Het was een godheid,
die bij de opkomst van het chris
tendom moest wijken.
Het betrof hier de germaanse opper
god Wodan, die gehuld in zijn on
zichtbaar makende hemelmantel, ge
zeten op zijn wolkenschimmel Sleip-
nir en met zijn speer (staf) in de hand,
de ronde deed en geschenkenbezorg-
de. Zijn raven (zwarte pieten) hielden
hem op de hoogte van de gedra
gingen van de mensen beneden op
aarde. Wodan was een luchtruiter,
dat verklaard het dakenrijden van
Sint-Nicolaas. De germaanse god
maakte bij zijn rondritten veel lawaai
(kettingen), vandaar dat de goede
Sint soms ook luidruchtig zich aan
dient.
Wat de schoorsteen betreft, deze was
van ouds de verbindingsweg tussen
het geestendom in de lucht en de
mensen op aarde. Ook gebruiken als
klaarzetten van hooi en wortels voor
het paard zijn ontleend aan Wodan
(offers). Dit alles is dus het ge
kerstende deel van de germaanse
godenvereringl
Ongetwijfeld zal het sint-nicolaasfeest
zich ook in de toekomst nog weten te
handhaven, want een feest, dat zo
diep in de volksziel geworteld is, is
onverwoestbaarl
