13 I
eiten en cijfers
DONDERDAG 6 DECEMBER 1979
kijk op de film
ven: kolonel Kurtz (gespeeld door Mar
lon Brando) Kurtz houdt zich ergens op
in Cambodja aan de grens met
Vietnam, van waaruit hij zijn merkwaar
dige en in de ogen van de Amerikanen
waanzinnige strijd voert, waaraan zo
snel mogelijk een einde gemaakt dient
te worden Opdracht tot moord Willard
aanvaardt die opdracht en vertrekt met
een patrouilleboot om de rivier op te
varen tot aan de oorsprong, waar Kurtz
uw nieuwsgierigheid bedwongen, toen
de film in Amersfoort in première ging
en wilt u nu wel eens weten, wat u nu zo
zal schokken. Van mij mag u, maar al
leen als u van slaafse vrouwen houdt,
die alles, maar dan ook letterlijk alles
voor hun geliefden willen doen, is deze
film misschien aan u besteedt. Inclusief
de nogal sadistische ondertoon, die
door de hele film als een rode draad
heenloopt, is ..Histoire d'O" eerder ab
surd dan schokkend te noemen Mis
schien een aardig opkikkertje voor
mannen, die menen te zuchten onder
het juk van het opdringende emancipa
tie Echt veel wijzer zullen ze er niet van
worden. (Cinema 2. eerste week, 16
jaar)
VARIA
In de matineevoorstellingen voor de
jeugd in Euro op zaterdag- en
woensdagmiddag aandacht voor de
Nederlandse film ..Vrijbuiters van het
oerwoud".
n de filmredaktie)
larai
'itto
O.T
d<
hc
r wé
MERSFOORT - Regisseur Francis Coppola heeft inclusief de voorberei-
'n gen zo'n twaalf jaar aan „Apocalypse Now" gewerkt. Drie jaar zijn besteed
h de werkelijke opnamen. Het budget is ruim overschreden en kwam
Hslotte uit op 31 miljoen dollar (anderen spreken over 35 miljoen), een
^^ord in de filmgeschiedenis, dat overigens nu al weer gebroken schijnt te
den door „Star Trek", die op dit moment al 42 miljoen dollars heeft gekost
nog niet gereed is.
larlon Brando kreeg voor vijf weken filmen twee miljoen dollar. 450 technici
kten achter de schermen van deze gigantische produktie. Voor de publiciteit is
zeven miljoen dollar gespendeerdCoppola heeft zelf voor zo'n 16 miljoen aan
in bezittingen als onderpand gegeven voor de leningen, die United Artists heeft
itrekt om de film af te kunnen maken. Als Coppola al zijn schulden wil aflossen,
de film twee- en een half maal z'n kostprijs moeten opbrengen, zo'n 80 miljoen
ar.
iedurende de opnamen op de Philippijnen werd alles in stereo-geluid opgeno-
een gigantisch karwei, dat spreekt. Toch is vrijwel geen gebruik gemaakt van
e sterieo-geluidsopnamen. Kilometers geluidsband verdwenen in de prullebak
lat Coppola vond, dat het geluid niet meer paste bij de uiteindelijke film. In de
ndsstudio's in de VS begonnen Coppola en zijn geluids-technici aan een nieuw
intisch karwei: het indubben van een nieuw geluid, dat het surrealisme van de
zou onderstrepen
et monetaire stelsel van de Philippijneh werd bijna ontwricht door de aanwezig
van Coppola's filmploeg. Naast aanzienlijke bedragen, die president Marcos
'ing voor de huur van zestien legerhelicopters. kreeg ook de bevolking haar
Het nabijgelegen dorpje van de plaats, waar de grote helicopterscène werd
enomen, genoot geruime tijd van water en electriciteit. Ze hebben er een
ervoorziening aan overgehouden. Asfaltwegen werden aangelegd om het
sport voor de filmploeg te vergemakkelijken.
erschillende kostbare decors werden tijaens de opnamen vernietigd. Zo werd
decor van Brando's tempel (kosten 600 000 dollar) een prooi van een orkaan,
'ijl ook het bevoorradingskamp, waar Coppola een groteske scène wil opnemen
een show van Playboy-bunnies, vernietigd wordt. Men enig kunst en vliegwerk
jt een vervanging gekreeerd.
verigens zijn kosten noch moeite gespaard om de scènes een zo realistisch
lelijk aanblik te geven. Komplete Vietnamese dorpen werden gebouwd, brug-
werden aangelegd (en weer verwoest volgens het draaiboek, dat regelmatig
d herzien).
en dag filmen kostte hierdoor bij benadering zo'n 100.000 dollar,
oor de filmcrew en de acteurs was het overigens ook geen pretje. Hoofdrol-
er Martin Sheen kreeg een hartaanval en moest vijf weken plat, terwijl het kamp
de figuranten werd getroffen door een dysenterie-epedimie Harvey Keitel, die
rankelijk de rol van Sheen zou spelen, moest voortijdig afnokken omdat hij
t tegen het oerwoud kon".
ortóm: dit gigantische filmprojekt liep bepaald niet op rolletjes. Wat dat
eft was er een duidelijke overeenkomst met de werkelijke oorlog in
nam, die voor de Amerikanen ook niet verliep, zoals zij in hun grenzeloze
misme en met hun spreekwoordelijke arrogantie van macht hadden ge
it.
nen werkelijk waard zijn blijkt wanneer
onverwacht een flitsend Spaans
driemanschap de stedelingen aankon
digt, dat een compleet garnizoen die
avond z'n intrek zal nemen om uit te
rusten van een vermoeiende dagmars.
Het loopt de heren bestuurders bijkans
dun uit de broek. Op een van God ge
zonden ingeving besluit de bur
gemeester zich dood te houden in de
hoop dat de Spanjaarden het rouwende
stadje met rust zullen laten. De potige
burgemeestersvrouw, die al eerder be
wees haar mannetje te kunnen staan,
neemt dan 't heft in handen en geza
menlijk bereiden de vrouwen de Span
jaarden een plechtige ontvangst voor.
Als blijkt dat het garnizoen toch te moe
is om verder te gaan wordt het met vlag
en wimpel binnengehaald. Met een
gretigheid die de vrouwen bij zichzelf
nauwelijks meer vermoed hadden,
storten ze zich in een groots vreet- en
vrijfestijn met de Spanjaarden, terwijl de
mannen zich - met een ophanging in
het vooruitzicht - koest houden. In al
deze consternatie weet de bur
gemeestersvrouw dan ook nog even
handig een door haar man verboden
huwelijk tussen haar dochter en de jon
ge Jan Breughel tot stand te brengen.
(Zaterdagavond, 23.00 uur, Filmhuis
Amersfoort).
DIE MACHT DER
MANNER...
Volgende week woensdag staat
het filmhuis in het teken van de
Vrouwenfilm, in samenwerking met
het Vrouwenkafee. Gedraaid wordt
de Duitse film „Die Macht der Manner
ist die Geduld der Frauen". Een film,
die samen met vrouwen uit een
vrouwenhuis werd gemaakt door
Cristina Perinciolo, in 1978.
Mishandeling van echtgenotes is
altijd al voorgekomen, en niemand
heeft zich er druk om gemaakt Totdat
ongeveer vijf jaar geleden - net zo plot
seling als met betrekking tot kernener
gie - op brede schaal een bewust
wording over deze zaak zich ontwikkel
de: demonstraties, tribunalen tegen
geweld tegen vrouwen werden gehou
den, vrouwenhuizen, „rapecrisis-cen-
ter" schoten overal als paddestoelen uit
de grond.
De belangstelling is nu gewekt, maar
de informatie is nog gebrekkig Infor
matie betekent echter niet alleen cijfers,
feiten en interviews De speelfilm heeft
bij de bewustwording en verwerking
van zo'n probleem een belangrijke
functie. Hij maakt de feiten plastisch,
emotioneel grijpbaar, roept associaties
op en mobiliseert eigen ervaringen
Steeds komt bijvoorbeeld weer de
vraag naar voren ..Waarom gaan deze
vrouwen gewoon niet scheiden? Ik zou
dat niet met me laten gebeuren" Op dit
punt begint de film De hoofdpersoon in
dit verhaal is een zelfbewuste vrouw en
desondanks overkomt het haar. een
voudig - en dat wil de film aantonen -
omdat de omstandigheden haar geen
andere keus laten Je hebt de feitelijke
rechteloosheid (bijvoorbeeld: brengt
een man een vreemde vrouw letsel toe,
dan wordt hij bestraft, dat is niet het
geval als het zijn eigen vrouw is) en
daarnaast de onbekwaamheid van de
betreffende ambtenaren om zinnig te
reageren. Justitie, politie en ambtena
ren voor gezondheid, gezins- en
jeugdzaken schieten allemaal tekort.
Niet uit kwaadwilligheid, maar omdat
geweld in het huwelijk een privézaak is.
een natuurlijk verschijnsel, een zaak
waar men zich niet in mengt - ten koste
van de vrouw en de kinderen
De ervaringen van de laatste jaren
hebben aangetoond dat hieraan iets
veranderd kan worden.
(Woensdag, 12 december. 19.30 uur).
De helicopter-aanval op een Vietnamees dorp.
Scène uit: Servant en Maitresse.
..From hell to Victory een vrij re
cente oorlogsfilm van regisseur Hank
Milestone met George Peppard,
George Hamilton. Jean Pierre Cassel.
Horst Bucholz en Anny Dupery in de
hoofdrollen. Deze week geprolongeerd
in Duo 2.
Fluweel is het hoofdgerecht in Duo
1, waar in de nachtvoorstellingen
„Het meisje met de fluwelen tong"
driftig aan het werk is, terwijl in het
week-programma het meisje met de
„fluwelen vingers" „Hot Lady" de
boventoon voert. Of het allemaal zo
soft is? Bekijk het maar. (beide voor
stellingen 18 jaar).
DE RUIL
Zaterdag tot en met dinsdag kun
nen de liefhebbers weer terecht in
het Filmhuis Amersfoort voor een
Bulgaarse film „De ruil", van regis
seur Georgi Djoelgerov. De film, die
ruim anderhalf uur duurt, dateert uit
1978.
In „De Ruil" wordt door middel van
een confrontatie van twee generaties
de na-oorlogse geschiedenis van Bul
garije aan de orde gesteld Hoofdper
sonen zijn Dobrin Lliev, thans een ge
settelde schrijver die in de jaren '50 als
radioverslaggever nauw betrokken was
bij allerlei socialistische maatregelen,
zoals de collectivisatie van de land
bouw, en het meisje Maja, dat ergens in
een provinciestadje woont. Als voorzit
ter van de jury van een cultureel jon-
gerenfestival komt Dobrin terug in het
stadje waar hij destijds werkte en komt
daar in contact met Maja en haar ge
neratiegenoten. In flashbacks, gefilmd
in de toen gangbare socialistisch-
realistische stijl, ziet de schrijver de pe
riode langs zich trekken, waarin hij nog
jong was en zijn radiowerk deed. Hij
werkte toen samen met Maja's moeder
en zij denkt dan ook lange tijd dat hij
haar vader is. Maja wil zelf bij de televi
sie werken en weet Dobrin zover te krij
gen dat hij zich voor haar inspant. In de
confrontatie met de jongeren van nu
kan Dobrin een balans opmaken van
zijn leven, van wat hij bereikt heeft en
wat hij heeft verloren. Daarbij wordt te
vens stevige kritiek gegeven op metho
den uit de jaren vijftig en blijken de hel
den en heldinnen van toen mensen van
vlees en bloed te zijn. met goede en
slechte eigenschappen. De problemen
waar de mensen mee te kampen heb
ben. zijn niet alleen van individuele psy
chologische aard. maar blijken ook
voort te komen uit het maatschappelijke
systeem In de ontmoeting van Dobrin
en Maja en in de verwerking van hun
problemen worden heden en verleden
met elkaar in verband gebracht. De
problemen van nu kunnen eerst opge
lost worden als het verleden opgehel
derd is.
(Zaterdag tot en met dinsdag, Filmhuis
Amersfoort, 20.15 uur).
LA KERMESSE HEROIQUE
In de nachtvoorstelling van het Film
huis kan men zaterdagavond om 23.00
uur kijken naar de Franse film „La Ker-
messe Heroique van de Belgische re
gisseur Jacques Feyder, die deze film
in 1936 maakte.
Deze kostuumfilm speelt zich af in
1616 in het Vlaamse stadje Boom. Met
veel poeha werken de mannen van de
schutterij en het stadsbestuur aan de
voorbereiding van de jaarlijkse kermis.
Terwijl zij alleen maar belangrijk lopen
te zijn, werken de vrouwen zich kapot
om alles in orde te krijgen. Wat de man-
De waanzin van de oorlog: terwijl helicopters een grootscheepse aanval
uitvoeren op een Vietcong-dorp, nemen Amerikaanse troepen deel aan een
kerkdienst met Heilig Avondmaal„God bless the Americans"
kent „schrijven met licht". Dat is,
Storaro in deze film nadrukkelijk
en met een indrukwekkend resul-
in een stij, die we van hem kennen
eroemde films als „1900"
ipitein Willard (een indrukwekken-
Dl van Martin Sheen) krijgt van de
opdracht een einde te maken aan
iktiviteiten van een man, die eens
1 omschreven als een briljante mi
met grootse toekomstperspektie-
lonel Kurtz en kapitein Willard (Marlon Brando en Martin Sheen) het
my lachtoffer en de „moordenaar" worden met elkaar geconfronteerd. In deze
ènes ligt de sleutel van het „Apocalypse Now"-verhaal van Coppola, de
nde >sofie over schuld, geweten, goed en kwaad.
ktui
Een typerend beeld uit „Apocalypse Now". Een komplete show van het
Amerikaanse welzijnskorps voor de troepen In de Mekong-delta in Vietnam.
Playboy-bunnies lokken bewust een „massale verkrachting" uit.
zijn hoofdkwartier heeft gevestigd en
zich opwerpt als een soort moderne god
temidden van een primitieve stam,
aangevuld met gedeserteerde en door
de oorlog verknipte militairen.
Die reis van Willard over de rivier,
dwars door het geescaleerde oorlogs
geweld, doet denken aan een reis door
de onderwereld, kompleet met de gru
welen van de hel. Een moderne film
opera. effektief verstrekt door het ge
bruik van operamuziek van Waaner tij
dens bijvoorbeeld een grootscheepse
aanval op een Vietcong-dorp. waarbij
de dreigende klanken uit „Die Walkure"
vanaf de helicopters over de jungle
worden gejaagd als een macabere
overture tot de slachtpartij. In deze scè
nes zien we een opvallende rol van Ro
bert Duvall (met enorme cowboy
hoed), die als commandant maar één
zorg heeft: het dorp veroveren, omdat
het strand zo uitermate geschikt is voor
surfen, zodat een aanwezige surf-
kampioen zijn kunsten kan vertonen.
Tot dan kun je nog vergelijkeingen blij
ven trekken met de krantenberichten uit
die tijd over de Vietnam-oorlog en de
beelden, die de televisie met een al
even afschuwelijke regelmaat uitspuw
den. Maar het absurde, het groteske
van die beelden begint dan reeds te
overheersen en terecht vraagt Willard
zich dan af, waarom hij eigenlijk zo'n
lange tocht moet maken om een man,
die hetzelfde doet als deze waanzinni
gen. te doden.
Elke oorlog heeft de waanzin als
voornaamste decor en ook „Apocalyp
se Now" gebruikt dat waanzinnige de
cor der vernietiging om het verhaal te
vertellen over goed en kwaad. Over
moraal. „Moraal is iets, dat we moeten
nemen zoals het valt", zegt Coppola
„Wat is goed en wat is kwaad9" Het
sleutelthema van Apocalypse Now In
de film wordt goed kwaad en kwaad
goed Het wordt steeds moeilijker om
nog onderscheid te maken De geesten
van de mensen, die met het gruwelijke
oorlogsbedrijf bezig zijn, zijn helder,
maar de ziel is ziek geworden. Marlon
Brando als Kurtz zegt het aan het slot
„Je hebt geen recht om me een moor
denaar te noemen, je hebt het recht om
me te doden. Daartoe heb je het recht,
maar geen recht om over me te oorde
len".
Coppola: „De symboliek van die man
is zwaarder dan welke man in de film
ook Voor mij zie je in dat gezicht van
Brando de hele verandering van de
mens met een oordeel over de soldaat
waarover geen oordeel meer mogelijk
is, dwars door de ogen lopen Als hij het
er over heeft dat je niet moet oordelen,
dan is hij bezig met een oordeel over
zichzelf'.
„Apocalypse Now Is geen verhaal
over schuld. Schuld is één van de
meest verwoestende beginselen die
de mensheid ooit is opgelegd. Eén
van mijn belangrijkste uitgangs
punten was een film over Vietnam te
maken, die niet over schuld gaat. Ik
wilde de Amerikanen alles laten zien
wat ze verborgen houden achter de
handen voor hun ogen. Ze alles te
laten aanvaarden zonder smoesjes,
zonder iets goed te praten. Maar niet
om ze schuldig te laten voelen. Zon
der schuld op die oorlog terugzien is
de enige gezonde weg om zoiets in
de toekomst te voorkomen. Schuld
is zeggen: ik ben slecht. Schuld is
SERVANTE ET MAITRES
SE
Na een lange afwezigheid in het
buitenland arriveert Jèrome op het
landgoed van zijn gestorven oom.
Als enig familielid meent hij dat hem
een aanzienlijk fortuin wacht. In de
rijke omgeving waar hij opgroeide,
ziet hij het kamermeisje Maria terug,
dat zijn oom tot in de laatste uren
trouw verzorgde. Als jongeman
dwong Jèrome haar, zich naar zijn
vaak grillige en oneervolle wensen te
schikken. Als blijkt dat Maria tot eni
ge erfgenaam is benoemd, probeert
hij haar te verleiden om alsnog in
bezit van het fortuin te komen.
Maar het verleden heeft zij nog niet
vergeten. Door haar toedoen worden
de rollen omgekeerd. Jèrome wordt
gedwongen alle huishoudelijke
werkzaamheden te verrichten. Na
vele beproevingen gaat hij haar be-
een negatieve emotie. Schuld brengt
méér kwaad. Schuld is de ergste
faktor die mensen met macht ge
bruiken om de massa te manipule
ren, de massa slecht te laten voelen
en vanuit die positie slecht te laten
doen".
Het is duidelijk, dat het laatste woord
over ..Apocalypse Now" nog lang niet is
gezegd Deze oorlogsfilm die geen
oorlogsfilm is, dit gigantische filmepos
met al haar krankzinnige, macabere,
groteske en bizarre vormen, zal nog
lang nawerken, dat is duidelijk Kon-
troversioneel. emotioneel, mystiek Een
film, die je eigenlijk meerdere malen
zou moeten zien om haar te kunnen
doorgronden. Een wat moeilijker film
voor een toch groot publiek Een zekere
mijlpaal in de historie van de hen-
dendaagse cinema Een film, die een
antwoord tracht te geven op de vraag:
wat is goed en wat is kwaad, maar het
antwoord overlaat aan de toeschouwer.
„Apocalypse Now" begint, zoals een
oorlog als in Vietnam is begonnen: zon
der werkelijk aankondiging dat het staat
te gebeuren Pas aan het slot komen de
credits, zoals ook pas na afloop van een
oorlog werkelijk duidelijk wordt, wie de
hoofdrollen hebben gespeeld. Coppola
had graag een volkomen stil einde wil
len hebben. Jammer, dat dit niet is ge
beurd. Het zou de film aan het slot
overtuigender hebben gemaakt, ook al
geven de slotbeelden nu aan. dat het
einde toch de vernietiging van het
kwaad is geworden Door mensen, die
al lang het goede voor het kwade heb
ben verwisseld
(Voor dit artikel is gebruik gemaakt van
uitspraken van Francis Coppola, gedaan
in verschillende interviews, o.a met Pe
ter van Bueren (Volkskrant) en met Lise
Bloch-Morhange en David Alper in de
Haagse Post)
(Grand 3. eerste week, 16 jaar)
grijpen. Zijn begrip verandert zelfs in
liefde. In deze barokke sfeer ontwik
kelt zich een subtiel liefde-haat spel
tussen de jonge meester en de
dienstbode.
Van dit basisgegeven heeft regisseur
Bruno Gantillon een prima komedie
weten te maken, waarin bediende Je
rome (Victor Lanoux) en het ex-ka-
mermeisje Maria (Andrea Ferreol) ex
celleren door hun aan elkaar gewaagde
spel. Het is natuurlijk wel typisch Frans.
Ik hou wel van die steer, die de Fransen
altijd zo knap en eigenlijk ondefi
nieerbaar weten te kreëren in hun ko
medies. Je kunt van zo'n simpel gege
ven als deze alle mogelijke soorten ko
medies maken. Regisseur Gantillon
koos de meest doordachte manier en
het resultaat is een sprankelende film,
waar je van het begin tot het eind met
veel genoegen naar kijkt.
Het is eigenlijk jammer, dat dit soort
stijlbloempjes uit de hedendaagse ci
nematografie zo weinig aan bod ko
men Ook ..Servante et Maitresse" da
teert van oktober 1977 en dat is ruim
twee jaar geleden Voor wie de film nog
niet heeft gezien: aanbevolen
(Grand 5, eerste week, 16 jaar.)
HISTOIRE D O
„De film, die u diep zal schokken",
lees ik nog steeds in de advertentie,
waarin wij met z'n allen worden opge
roepen naar Just Jeackin's „Histoire
d'O" te gaan kijken. Misschien hebt u
Victor Lanouw en Andrea Ferreol in „Servante et Maitresse" van regisseur
Bruno Gantillon.
