Jan Mandemaker over ruim een jaar wethouderschap
„Het behoort tot mijn taak
om soms zoiets te doen"
„CML moet
bredere
basis
krijgen"
„Fractie PL
nog te veel
in oppositierol"
„Succes
hangt af van
bewegings
vrijheid binnen
college"
„Ik zit hier
als een spin
in z'n web"
„Compensatie voor riool
heffing is onaanvaardbaar"
DONDERDAG 3 JANUAR11980
interview
(van onze verslaggevers)
LEUSDEN - Ruim een jaar
(om precies te zijn zestien
maanden) is Jan Mandema
ker nu wethouder van finan
ciën in deze gemeente. Een
ruim jaar, waarin raadsle
den, ambtenaren en overige
belangstellenden de kans
kregen zich een beeld te vor
men van Jan Mandemaker
als wethouder. De meningen
zijn nogal gevarieerd: van
kwalificaties als „prima" via
„hij wil te veel de kool en de
geit sparen" tot „als wethou
der is hij een ramp".
Hoe beoordeelt Mande
maker zijn eigen prestaties
als wethouder. Marnix Kre-
ijns en Bert Vos vroegen het
hem. Ze troffen een redelijk
tevreden man, die zichzelf
kenschetst als een „deugde
lijk pragmaticus" en daar
stunt vond ik het een prachtzet.
Maar het was sterk overtrokken.
De motie was helemaal geba
seerd op wat er in de commissie
vergadering had plaatsgevon
den. De motie was geënt op een
mogelijke uitlating in de raads
vergadering. Corrie Verduin is er
niet op teruggekomen. En
daarom was die motie nogal over
dreven."
Aldus wethouder Jan Mande
maker (Progressief Leusden)
over de in de vorige raad aange
nomen motie-Bergsma, waarin
de opstelling van Progressief
Leusden in het debat over de on
roerend goedbelasting veroor
deeld wordt. Het feit dat woord-
voerdster Corrie Verduin de
mogelijkheid om de economi
sche liggingsfactor te veranderen
aanroerde, was in strijd met ge
naakte afspraken en zou daarom
tiet bijdragen tot het onderling
rertrouwen tussen de aan „Sa-
nen Onderweg" deelnemende
lartijen. Wat Jan Mandemaker
orerigens niet mag verhinderen
at er ook nog eens een keer op in
Ugaan. Want, zo meent de wet-
huder van financiën, die nu nog
ofeén gestelde economische lig-
gtgsfactor zal toch een keer bij
gëeld moeten worden. Hij legt
vo de zoveelste keer uit dat het
aan toevoegt: „Je kunt al
leen maar verantwoord
pragmatisch zijn, als je een
duidelijke politieke visie
hebt. Ik durf mijzelf een ra
sechte socialist te noemen
en als zodanig kan ik dus
pragmatisch zijn. Dat is het
verschil met D'66".
Mandemaker is lid van de
Partij van de Arbeid en bezig
aan zijn vierde periode als
raadslid. Sinds hij wethou
der is, is hij begonnen aan
het geleidelijk afbouwen van
zijn baan. Binnenkort zal hij
de eerste full-time wethou
der van deze gemeente zijn.
Wanneer we hem er op wij
zen dat het hier geen vaste
aanstelling betreft en er dus
risico's aan deze handel
wijze verbonden zijn, zegt
Mandemaker lachend: „Ach,
daar denk ik maar liever niet
aan."
er bij de onroerend goedbelas
ting om gaat de waarde van een
huis in het economisch verkeer
zo nauwkeurig mogelijk te bena
deren. Dan moet ook die eco
nomische liggingsfactor kunnen
fluctueren. Mandemaker: „Het
moet toch iedereen duidelijk zijn
dat er verschil is tussen een wo
ninkje in Zwanenburg of een wo
ning op een vrij kavel in Langen-
beek. In Leusden gaat dat beeld
bovendien nog verder verande
ren. We krijgen nu winkelcentra.
Hoe moet dat dan met die woning
éénhoog en tweehoog en mis
schien wel driehoog. Dan heb je
gewoon een fluctuerende eco
nomische liggingsfactor nodig
om de waarde te benaderen."
De wethouder verwacht ook ei
genlijk niet dat de economische
liggingsfactor tezijner tijd een ge
weldig strijdpunt gaat worden.
Hij verwacht dat het CDA wel be
reid is om mee te gaan, „het gaat
alleen om de mate waarin."
Voor wat betreft de rioolheffing in
de onroerend goedbelasting houdt
Mandemaker voet bij stuk. Hij acht
het niet alleen praktisch onmogelijk
om degenen die niet op het riool zijn
aangesloten compensatie te geven,
hij vindt het ook niet nodig. Mande
maker wijst er op dat de onroerend
goedbelasting voor agrarische be
drijven al wordt verminderd door ver
menigvuldiging met de factor 0,75,
dat het onbebouwde erf niet wordt
belast en dat een aantal bedrijven
voordeel hebben via de waterlevering
tegen het voor iedereen gelijke tarief.
Mandemaker ..En dan nog eens een
extra voordeel geven vanwege die ri
oolheffing? Volstrekt onaan
vaardbaar'"
CENTRALE POSITIE
Ruim een jaar nu zit Jan Mandemaker
in het college van burgemeester en
wethouders Behalve financiële en
economische zaken heeft hij het
CML. de Groenstichting Rozendaal.
de Sportstichting, de Zwembadstich
ting. Midden- en Kleinbedrijf en de
Woningstichting in zijn portefeuille.
Volgens critici werd die reeks stich
tingen Jan Mandemaker destijds toe
bedeeld omdat financien alleen een
wat al te mager pakket zou zijn De
wethouder zelf lijkt het daar niet mee
eens te zijn Hij wijst er op dat de
positie van de wethouder van finan
cien verandert, zeker nu de gemeen
telijke financiële planning zich uit
strekt over een groter aantal jaren
dan in het verleden het geval was.
Mandemaker: ..Via die financiële
meerjarenanalyse is financiën een
beleidsonderbouw van het totale ge
beuren geworden. Financiën nemen
nu. nog meer dan vroeger, een cen
trale positie in Er is meer beleidsin-
breng vanuit financiën, hetgeen een
opwaardering van de positie van de
wethouder van financien inhoudt."
De beantwoording van de vraag
naar zijn functioneren als wethouder
tot nog toe begint Mandemaker met
te wijzen op het in zijn ogen moeilijke
uitgangspunt ..ik kwam daar als pro
gressief in een conservatief gezel
schap En niet alleen dat gezelschap
was conservatief, ook alles daar om
heen Ik stond daar dus als eenling,
waarbij ik wel enige steun had aan
'Samen Onderweg' liever gedetail
leerder gezien. De kleinste punten
zijn soms wel geregeld en de grote
juist niet Maar afgezien daarvan: je
moet als nieuweling enige invloed
zien te bevechten Dat gaat steeds
beter lukken Ik denk dat ik hetzelfde
heb als Wagenaar. die heeft ook eens
gezegd dat het eerste jaar moeilijk
was en dat hij er daarna lol in begon
te krijgen."
RUIMTE
Niettemin vindt de wethouder dat
het nu binnen het college „lekker
loopt", vooral „omdat iedereen be
reid is tot een harmonieuze samen
werking". Maar daar voegt hij wel aan
toe dat de mate waarin hij als pro
gressief wethouder succesvol kan
opereren afhankelijk is van de bewe
gingsvrijheid die hij zich binnen het
college kan verwerven. „Die zal in de
toekomst ruimer moeten worden", al
dus Jan Mandemaker.
Er zijn meer zaken waarvan Man
demaker vindt dat ze zijn start als
wethouder niet vergemakkelijkt heb
ben Daar was bijvoorbeeld de eerste
begroting die hij moest verdedigen,
„ik had hem niet zelf opgesteld en het
was meteen de beroerdste uit de hele
geschiedenis van Leusden En daar
was ook de affaire 't Spul. waarvan de
wethouder verklaart er grote moeite
mee gehad te hebben Mandemaker
..Zo er ooit een werkgroep beduveld
is. dan is het wel de werkgroep 't
Spul. Overigens had ook ik niet met
hun voorstel mee kunnen gaan. Zo'n
elitaire voorziening in de wijk van Jan
Modaal, daar was ik nooit akkoord
mee gegaan
En dan herinnert Mandemaker ook
nog aan de verschillen van inzicht in
zake de grondprijspolitiek. zoals die
naar voren kwamen bij de debatten
over de 41 vrije kavels in het deelplan
Langebeek De wethouder zegt toen
ook weerstand tegen zijn persoon er
varen te hebben. ..die was groter dan
ik had verwacht Ik merkte dat ik nog
niet geaccepteerd was
Voor Mandemaker bleek in de kwes
tie ook dat zijn fractie nog onvol
doende is ingsteld op haar nieuwe
rol, die van deelnemer aan een col
lege Mandemaker: ,,Ze zitten nog
veel te veel in die oppositionele rol
Met als gevolg dat ik me onvoldoende
kan uiten jegens de fractie Ik heb
vaak de indruk dat ze niet voldoende
weten hoe zo'n college functioneert,
trouwens geen enkel raadslid weet
dat."
- Maar het is toch ook de taak van
de fractie om u in de gaten te houden,
ervoor te zorgen dat u zich niet te veel
door uw collegegenoten laat inpak
ken, dat het progressieve geluid wel
voldoende doorklinkt in het college?
Mandemaker ..Oh zeker, als ze
vinden dat ik teveel toegeef, dan
moeten ze op het touw springen
Nee. het moet niet zo gaan als bij
sommige andere fracties, die nogal
kritiekloos hun eigen wethouder vol
gen
GENUANCEERD
- Denkt u dat uw achterban en uw
fractie over u tevreden zijn?
Mandemaker ..Van de achterban
weet ik het natuurlijk niet zo goed Ik
denk dat er daar wel genuanceerd
over gedacht wordt Al is het met tot
nogtoe mee gevallen wat ik aan kri
tiek gehoord heb En voor wat betreft
de fractie volgende week houden we
een evaluatie De fractie was in ieder
geval content met de begroting Je
ziet daarin toch ook dat het progres
sieve denken langzaam maar zeker
aan invloed wint Er wordt bijvoor
beeld meergeld uitgetrokken voorde
zachte sector.
Overigens vind ik het jammer dat in
de progressieve fractie bepaalde ge
luiden zijn weggevallen Een kritisch
tegenspel op het gebied van finan
ciën en ruimtelijke ordening is er
minder dan vroeger
De wethouder is het met ons eens
dat een aantal politiek controversiële
zaken in de afgelopen periode nog
niet aan de orde zijn geweest en voor
de nog resterende jaren van deze
raadsperiode op het programma
staan Hij noemt zelf de opstelling
van het struktuurplan en het ontwik
kelen van een visie op de verdere ont
wikkeling van Leusden. nadetweede
fase Toch gelooft hij niet dat dit
soort kwesties een dusdanige gela
denheid zouden kunnen krijgen, dat
ze het huidige college zouden kun
nen doen springen Daarover zegt
Jan Mandemaker In de loop der tijd
zullen we verder op elkaar inge
speeld raken En verder weet ik zeker
dat ook Wagenaar wel inziet, dat de
moeilijkheden alleen maar veel gro
ter zullen worden, wanneer Progres
sief Leusden niet participeert in het
college. Dat leidt tot polarisatie en
dat moet voor de VVD toch een soort
schrikbeeld zijn."
Bovendien is de PvdA-wethouder
er van overtuigd dat een aantal pro
gressieve denkbeelden in de ko
mende jaren toch hun ingang ook bij
andere partijen wel zullen vinden;
..neem nou de erfpacht, waar ik - dat
is bekend - een fervent voorstander
van ben IJ^ben er van overtuigd dat
over 25 jaar erfpacht in Nederland
een algemeen aanvaard beginsel is
De situatie in Nederland is nu een
maal zo dat grond in handen van de
overheid moet blijven Over 25 jaar
beseft echt iedereen wel dat het niet
anders kan. Maar het is nu eenmaal
het lot van de progressieven om een
voortrekkersrol te vervullen. Dat is
toch heel gewoon'?"
De vraag wordt door de spreker zelf
beantwoord. ..een aantal zaken waar
voor ik altijd op het financiële terrein
heb gepleit, zijn nu heel gewoon ge
worden Ik zal niet zeggen dat het het
evangelie is, maar het wordt wel ge
accepteerd
BEHOORT TOT TAAK
Het blijft even stil, wanneer we de
wethouder het verwijt voorleggen,
dat hij in discussies nogal eens de
neiging heeft om iedereen gelijk te
geven, wat op z'n minst verwarrend
werkt Dan zegt hij. ja dat
kwam onlangs een keer voor. geloof
ik hè? Was dat niet in een commissie
vergadering? Ja. zo nu en dan wil je
een botsing met een andere fractie
vermijden."
We wijzen er op dat het de wethou
der wel vaker overkomt en vragen of
deze manier van de kool en de geit
sparen niet een beetje gevaarlijk is.
Je wekt bij deze of gene misschien
verwachtingen Mandemaker „Dat
gevaar onderken ik Het is het gevaar
dat je soms meer moet toegeven dan
jezelf lief is Maar het behoort tot mijn
taak om soms. omwille van de lieve
vrede, zoiets te doen."
„Maar je zult me natuurlijk nooit zien
afwijken van de grote lijnen Ook an
deren zullen erkennen dat dat een
onmogelijkheid is. In die gevallen
moet je een minderheidsstandpunt
innemen".
- Laat zo'n collegiaal college je je
daar de ruimte voor?
Mandemaker „Ikzaljenietzeggen
wat ik de afgelopen maanden zoal
binnen het college te horen heb ge
kregen Maar we zijn aan het groeien
naar een situatie waarin die ruimte er
wel is Darom heb ik het op de jaar
vergadering van Partij van de Arbeid
ook zo gezegd we zijn pas een beetje
onderweg."
PON
- Denkt u niet dat sommige van uw
uitlatingen het gezamenlijk verder af
leggen van de weg wel eens zouden
kunnen bemoeilijken. De manier
waarop u die vraag van Corrie Ver
duin over de prijs van de grond van
Pon beantwoordde, bijvoorbeeld?
Mandemaker „In het raadsvoor
stel had gewoon de prijs vermeld
moeten staan, dan was er niksaande
hand geweest. Fout één is dus ge
weest dat die prijs met is opgenomen
Fout twee is dat Corrie Verduin een
dergelijke vraag in de commissiever
gadering had moeten stellen en dat
heeft ze niet gedaan
- Maar het is toch twee dagen voor
de raadsvergadering in het fractiebe-
raad ook aan de orde geweest?
Mandemaker „Toen heeft Corrie
Verduin het er inderdaad ook over
gehad Ik heb het toen uitgelegd,
haar verwezen naar de stukken in het
dossier in de leeszaal en haar ontra
den die vraag in de raadsvergadering
te stellen. Omdat je dan al gauw het
verwijt krijgt dat zulke dingen alleen
maar ter wille van de publieke tribune
gevraagd worden
- Maar hoe zit het nu eigenlijk met
die f 19,— van Pon?
Mandemaker „Die vraag moet je
maar aan Wagenaarstellen. Die heeft
de onderhandelingen gevoerd Ik
weet met precies hoe dat zit Ik weet
wel dat Pon een hoge prijs aan de
boer betaald heeft Dat is al zo'n
twaalf, dertien jaar geleden gebeurd
Ik weet nog dat we in verband daar
mee door burgemeester Burning bij
een geroepen werden Het was toen
een hele schok, dat Pon zes. zeven
gulden wilde betalen, terwijl de ge
meente toen nog op een rijksdaalder
of zoiets zat Burning vroeg ons toen
een standpunt in te nemen in verband
met het al dan niet verlenen van me
dewerking vooreen vergunning voor
Pon Die medewerking hebben we
toen uiteindelijk toch verleend."
ROTOPMERKING
- Dat verwijt dat u zoëven noemde,
dat Progressief Leusden teveel op de
publieke tribune speelt, dat wordt wel
vaker gemaakt. Fractievoorzitter
Rients Bergsma van de VVD had daar
vorige week ook nog over in deze
krant.
Mandemaker „Dat vond ik een rot-
opmerking Als er een ding onjuist is.
is het dat wel Trouwens Bergsma
weet er zelf ook wel wat van Inder
tijd. toen progressieve Statenleden
vragen stelden over de grondprijzen
van de kavels in Langenbeek Toen
kwam de VVD met het verwijt dat Pro
gressief Leusden zich ondemocra
tisch zou gedragen Bergsma wist
natuurlijk best dat dat helemaal niet
waar was. dat er niets ondemocra
tisch was aan de handeling van Pro
gressief Leusden Dat werd toen al
leen gezegd om via pers en publieke
tribune de stemming te bewerken Ik
heb dat één van de moeilijkste mo
menten in de raadsperiode tot nu toe
gevonden Trouwens. Wagenaar
heeft ook directe lijnen met de VVD-
ers in het college van Gedeputeerde
Staten Maar dat onttrekt zich aan de
waarneming
Wat zich ook goeddeels aan de
waarneming onttrekt Mandemakers
omgang met de ambtenaren Als we
de wethouder mogen geloven, dan
verloopt die uitstekend Zijn plaats in
zijn wethouderskamer in het ge
meentegebouw aan de Zwarteweg
kenschetst hij als die van een spin in
zijn web. „ik zit er middenin Daar
financien, daaralgemenezaken, daar
gemeentwerken Ik heb eigenlijk
contacten met zowat het hele appa
raat En wat ik in de commerciële sec
tor had. heb ik hier ook dat mensen
mij vrij snel vertrouwen Dat heeft mij
ook in de commerciële sector geen
windeieren gelegd. En bovendien ik
ben er veel, ik ben vaak bereikbaar
voor de ambtenaren Dat is natuurlijk
ook praktisch
HARD WERKEN
De mate waarin een wethouder de
adviezen van zijn ambtenaren volgt is
volgens wethouder Mandemaker ook
zo'n terrein waarop een collegelid
zijn eigen vrijheid moet zien te be
vechten Mandemaker „Ambtenaren
hebben hun standpunten, maar het
moet geen eenrichtingsverker zijn
Zo heb ik dit jaar richtlijnen voor het
opstellen van de begroting gegeven
Ik denk dat dat de eerste keer was dat
het gebeurde
De Leusdense ambtenaren heeft
Mandemaker inmiddels leren kennen
als hard werkende lieden, waarvan hij
zegt „het liegternietom. waterdoor
de Leusdense ambtenaren gepres
teerd wordt" Van de andere kant is er
toch ook zoiets als ambtelijke traag
heid. „op sommige vragen weet je
eigenlijk direct het antwoord al. zou
je het zo kunnen geven Maar dan
moet het toch eerst weer door de mo
len en dat duurt weer een tijd
Ook op provinciaal niveau heeft
Mandemaker nogal eens met traag-
malende molens van doen Zo is de
vuilafvoer een zaak van de provincie,
die tot op dit moment nog niet goed
wordt aangepakt Tot en met 31 au
gustus van dit jaar kan Leusden het
vuil kwijt op de stortplaats in Bun
schoten Maar daarna, heeft de pro
vincie dan een definitieve oplossing?
Mandemaker „Ik verwacht van niet
Ik denk dat Leusden zelf weer met
een oplossing zal moeten komen
Vermoedelijk zullen we voorlopig ge
bruik moeten gaan maken van een
stortgat binnen onze eigen ge
meente Dat zou moeten komen te
liggen op de hogere zandgronden in
deze gemeente De kant van de Treek
op. misschien
TWEE PETTEN
Komen we vervolgens bij de stich
tingen waarvan Mandemaker quali-
tate qua bestuurslid is Allereerst de
Woningstichting Leusden. waarvan
de wethouder duidelijk meent dat hij
van dat bestuur geen deel uit zou
moeten maken Mandemaker „Dat is
een situatie die alleen maar proble
men oplevert Die combinatie van
twee petten, het kan eenvoudigweg
met De vorige wethouders, die in het
bestuur van de Woningstichting za
ten. bekleden daar ook de functie van
vice-voorzitter. Ik heb meteen ge
zegd dat ik mij voor die functie uit
sloot Ik heb ook tegen de overige
bestuurders gezegd: zie me maar niet
zozeer als een man van de gemeen
te
Bij de Groenstichting Rozendaal.
zo meldt Jan Mandemaker. isdesitu-
atie eigenlijk al met anders Ook daar
zit de wethouder in een zowat onmo
gelijke positie Bovendien heeft de
wethouder er nooit een geheim van
gemaakt dat de Groenstichting wat
hem betreft tezijndertijd opgeheven
kan worden „De laatste vergadering
van de Groenstichting die we gehad
hebben, was een zeer goede, vond ik
Daar is toen het belangrijke principe
besluit genomen om over te gaan tot
een geleidelijke afbouw van de reser
ves Dat zal uiteindelijk leiden tot een
opheffing van de Groenstichting Dat
kan zo onderhand ook wel nu zeven
tig procent van de destijds afgesloten
lening van 1 miljoen gulden is terug
betaald Waar Mandemaker nog aan
toevoegt dat hij in ieder geval van
plan is om op korte termijn zijn lid
maatschap van het dagelijks bestuur
van de Groenstichting op te geven
CML
- En het CML was je nog wel van
plan om daar voorzitter van het Coör
dinatieteam te blijven?
Mandemaker „Dat CML. daarover
zijn inmiddels de meest fantastische
filosofieën ontwikkeld, al moeten wij
bij de praktische waarde daarvan hier
en daar een vraagteken plaatsen Het
punt is dat het CML een veel bredere
basis zou moeten krijgen Nu is het te
veel een zaak van een kleine, geslo
ten groep Die bovendien in de loop
der tijd allerlei bindingen met belan
gengroeperingen en dergelijke heeft
gekregen Dat zou moeten verande
ren. maar ik vind dat primair de ver
antwoordelijkheid van de Leusdense
bevolking Voor de reorganisatie van
het CML is het natuurlijk nodig om de
bevolking een handvat te geven We
komen met onze uitgangspunten
naar buiten en dan moet de bevolking
het zeggen
-Maar het CML is bij een groot deel
van de bevolking niet populair. Het
wordt gezien als een verlengstuk van
de gemeente.
Mandemaker „Klopt Dat komt
vooral door de se tor Ruimtelijke Or
dening Daar zie je een te sterke bin
ding tussen de werkgroep van het
CML en de gemeente
„Maar dat die r o zo de nadruk
krijgt, dat ligt ook aan de andere
werkgroepen. Ik heb nu aan Jan
Warns van de werkgroep Welzijn ver
zocht of die werkgroep zich niet eens
wat meer met algemeen welzijn bezig
kan gaan houden Tot nu toe heeft
men daar alleen maar gepraat over
specifiek welzijn Terwijl ik bijvoor
beeld denk. dat het hoognodig is om
eens na te denken over de positie van
de autochtone bevolking in het dorp
De integratie van de oude en de
nieuwe inwoners en de nieuwe en de
nieuwste inwoners, dat vind ik een
belangrijk probleem
Zonder dat we daar om vroegen
legt Jan Mandemaker ook nog uit,
wat in zijn ogen Leusdens grootste
probleem gaat worden. „Dat wordt
het kiezen van een opstelling ten op
zichte van de groeistad Amersfoort.
Dezer dagen hebben burgemeester
en wethouders net een ambtelijke
notitie daarover ontvangen. Reken
maar dat dat konsekwenties heeft
voor Leusden."
De wethouder wil helaas niet meer
zeggen, welke dat zullen zijn.
Marnix Kreyns
Bert Vos
LEUSDEN - „Als politieke
