REKREATIE-BASISPLAN EEMLAND:
„Heiligenbergerbeek" - rekreatieve zone
van Randenbroek tot Leusden-Zuid
Om rekreatie-druk op
Den Treek te verlichten
LEUSDEN
DINSDAG 11 MAART 1980 I leusder kr—it M
Deel van het gebied ten zuid-oosten van de Schitterhoeflaan, dat wellicht bestemd zal worden tot dagrekreatie.
atieve zones ornaat deze bij de wijk
Schuilenburg in Amersfoort aanslui
ting kunnen vinden aan binnenstede
lijke groenstructuren Hierbij is wel
vereist dat er twee voetgangers- en
fietsersbruggen over de snelweg E
(Rijksweg 28) aangebracht worden
(de A28 ligt op dit traject overigens
laag in het terrein)
De recreatieve zones langs de beken
en het kanaal moeten minimaal be
staan uit een aan te kopen strook land
in wisselende breedte van zo'n 15 a 50
m, waarin een voet- en fietspad is
opgenomen en landschappelijke be
planting en incidentele voorzienin
gen kunnen worden aangebracht
vervolg op pagina 7
(Van de redaktie)
LEUSDEN Na tien jaar
voorbereidend werk is de plan
ning voor het recreatiebasisplan
Eemland in augustus 1978 van
start gegaan. Alle landelijke no
ta's en streekplannen van het
desbetreffende gebied zijn er in
verwerkt. Het recreatieplan is
een middel van de overheid om
sturend te werken.
Het eindrapport is opgesteld
door ir. G. Schwandt van het
Adviesbureau Arnhem bv. De
begeleidingsgroep bestond uit
de heer F. Hoekstra (voorzitter),
G. J. Hoogeboom (secretaris)
en vertgenwcordigers van de
Dienst Landinrichting Utrecht,
de Recreatiegemeenschap Ve-
luwe, de Werkgroep Structuur
beleid Eemland, de Provinciale
Planologische Diensten van Ut
recht en Gelderland, de provin
ciale Waterstaat Utrecht, het
Consulentschap voor open-
luchtrekreatie van het ministerie
van CRM in het ressort noord
west, Staatsbosbeheer Prov. Ut
recht afd. natuurbehoud, het se
cretariaat van het gewest Eem
land, de Prov. Griffie Utrecht,
bureau Sport en Recreatie. In
bijgaand artikel een overzicht
van het rekreatie-projekt „Heili
genbergerbeek" en „Stouten
burg", zoals dit in het rapport is
te vinden.
der voorzieningen langs de Heiligen-
bergerbeek voort tot aan het park de
Boom Van daaruit deelt de routezich
in tweeen naar de kern van Wouden
berg en naar de overkant van de
spoorlijn en het Valleikanaal
De reeds bestaande uitvalsroute
vanuit Amersfoort via de Paradijsweg
leidt rechtstreeks naar Bavoort (resp
Leusden-Zuid) en sluit op dit punt op
het nog parkachtige in te richten
gedeelte van het beekdal aan Er is zo
een mogelijkheid voor ommetjes ge
geven Ook vanuit Leusden-Centrum
is te voorzien in lussen van fietsrou
tes De relatie met de kern van Leus
den kan op een viertal plaatsen tot
stand worden gebracht
In totaal moeten zo n 20 km voet-en
fietspaden worden aangebracht Sa
men met het park ..de Boom" (5
pers /ha) en enkele kleine rustplek
ken schept dit recreatieruimte voor
900 pers dagbezoek De totale capa
citeit dagbezoek voor het recreatie
object ..Heiligenbergerbeek' be
draagt 2600 pers dagbezoek
aldus het rapport
STOUTENBURG
Ook het voor het gebied ten noor
den van Leusden-centrum richting
Stoutenburg is een dergelijk rekre-
atief terrein gedacht En wel om drie
redenen
- sterk toegenomen bevolking in die
drie kernen met als gevolg toene
mende behoefte aan recreatieve
uitloopruimte in het landelijke ge
bied
De conclusies van de afweging zijn
als volgt
Alternatief I (ongeving Paradijs-
weg)
uit oogpunt van de recreatie zeer
geschikt, maar de vegetatiekundige
waarden en kwetsbaarheden zijn zeer
groot
Alternatief II (ongeving Heiligen
bergerbeek)
uit oogpunt van de recreatie geschikt,
maar het betreft landbouwkundig
waardevol gebied
Alternatief III (bosgebied tussen
de Doornse-. de Kerk en de Buurtweg
naarbij Waterloo)
ligt ongunstig mbt. de zonering en
biedt onvoldoende mogelijkheden
voor de gewenste opvangcapaciteit
Er zijn echter minder beperkingen
aanwezig
Alternatief III valt wegens onvol
doende mogelijkheden uit De andere
locaties zijn tamelijk gelijkwaardig
Er gaat een lichte voorkeur uit naar
alternatief II (ongeving Heiligenber
gerbeek), omdat deze plek beter in de
zonering ligt en de bijzonder grote
vegetatiekundige waarden van de
omgeving van de Paradijsweg ge
spaard kunnerVblijven
De recreatieve route zet zich zon-
- een onderbedeling aan recreatie
ve mogelijkheden in het buitenge
bied met name voor de Amers-
foortse wijken Liendert en Schui
lenburg
- het bieden van alternatieve recre
atieruimte voor Leusden-Centrum
om Den Treek te ontlasten
„Samenvattend kan gesteld wor
den dat door de bevolkingsgroei in dit
gebied een redelijke behoefte aan
openluchtrecreatieve mogelijkheden
ligt
Tegelijk moet worden onderkend dat
het betreffende gebied tot heden een
zuiver agrarische functie heeft (zie
streekplan). Ook zijn er geen moge
lijkheden aanwezig om de recreatieve
capaciteit op korte termijn op te voe
ren Wel zijn er landschappelijke
structuren gegeven, die de basis voor
een zoneringsmodel kunnen vormen
- de beken en beekdalen van de
Barneveldsche, Esvelder, Hoeve-
lakensche en de Modderbeek;
- de zandrug tussen de beekdalen
gekenmerkt door de Hessenweg
met z'n lintbebouwing
- het Valleikanaal als structuurbe-
palend kunstwerk.
Het voorstel is. om de beken en het
Valleikanaal uit te bouwen als recre
(Van de redaktie)
LEUSDEN Volgens het zojuist verschenen Recreatiebasisplan Eemland
(consept eindrapport) zou - om de rekreatiedruk op onder meer Den Treek te
verminderen - een langgerekte rekreatieve zóne aangelegd moeten worden,
die zich uitstrekt vanaf het park Randenbroek in Amersfoort naar het zuiden
lot aan het landgoed (het rapport spreekt van „park Den Boom. Dit nieuwe
rekreatieve gebied is geheel gesitueerd in het stroomgebied van de Heiligen
bergerbeek. dat een geïntegreerd onderdeel is van het plan. Er zijn drie
hoofdgebieden gedacht in dit plan „Heiligenbergerbeek", twee ervan met een
waterpartij en een parkeerplaats. Het eerste deelobjekt is dat van Heiligen
berg (om en nabij het landgoed aan de Heiligenbergerweg, aan het noord
westen begrensd door rijksweg 28. Het tweede deelobjekt „Midden", ligt even
len zuiden van de Schutterhoeflaan en is het grootste. Het derde en laatste
deelobjekt ligt ten westen van Leusden-Zuid, tussen Heiligenbergerbeek en
de Arnhemseweg. Deze langgerekte rekreatieve zóne zal zowel vanuit
Amersfoort als Leusden ontsloten worden door een fietsroute door het
gebied. De deelprojekten omvatten samen 33,5 hectare. De totale kosten van
uitvoering (zonder de fietspaden) bedragen bijna 4,5 miljoen gulden
(14.483.900,—). Daarnaast is er in het rapport nog sprake van een recreatieve
zóne „Stoutenburg", in het gebied van de voormalige gemeente Stoutenburg
in een driehoek, gevormd door Leusden-centrum, Amersfoort en Hoevelaken.
Dit is een projekt voor - midden en lange termijnplanning.
Het projekt Hieligenbergerbeek dient, aldus de opstellers van het rapport, op
korte termijn, maar in fasen, worden gerealiseerd. De totale kosten (inclusief
fietspaden) van verwerving en uitvoering bedragen 9,8 miljoen gulden. Als het
projekt is gerealiseerd, dan betekent dit, dat 2600 personen per dag hier
kunnen recreëren.
De recreatieve druk op Den Treek zal hierdoor zonder meer sterk worden
verminderd.
Dat er behoefte is aan dag-rekreatie, blijkt wel uit deze foto van fotograaf
Janus Visser. Een eenzame visser die een visje probeert te verschalken uit de
Heiligenbergerbeek.
Heiligenbergerbeek ten zuiden van de Lockhorsterweg.
bouw ten noorden van Amersfoort
zullen mogelijk meer mensen in de
poldergebieden penetreren Dit
heeft zeer nadelige gevolgen voor
de weidevogels."
DAGVERBLIJF
Om aan die bedreiging zo goed
mogelijk een einde te maken, om de
te sterke druk van onder meer dagje
smensen op gebieden als Den Treek
te verlichten, wil de provincie speci
ale gebieden aanwijzen en inrichten,
die specifiek zijn bestemd voor rekre-
atief dagverblijf Zoiets als de Treek-
erpunt. maar dan in een groter ver
band In het rapport staat hierover
Aan de zuidzijde van Amersfoort
wordt naar mogelijkheden gezocht
om de recreanten dichter bij de stad
meer mogelijkheden te bieden, om
daarmee het gebruik van de fiets en
het openbaar vervoer in het recreatie
patroon te bevorderen en daarnaast
het landgoed Den Treek te behouden
voor een mogelijk te grote druk in de
toekomst
Aanleiding daarvoor vormt de
voortgaande aantasting van waarde
volle natuurgebieden (zie Hazewater)
en het vooruitzicht dat de recreatieve
druk door de groei van Leusden
waarschijnlijk nog zal toenemen Het
te ontwikkelen zoneringsmodel be
treft een landschappelijk en histo
risch zeer waardevol gebied De geo-
morfologische uitgangssituatie, de
occupatiegeschiedenis en de huidige
landschapsesthetische en natuurlijke
waarde zijn nauw met elkaar verwe
ven en met name ten zuiden van
Bavoort nog redelijk goed behouden
Er wordt gedacht aan het ontsluiten
van het stroomdal van de Heiligen
bergerbeek vanuit de kern van
Amersfoort tot aan park en landhuis
de Boom Binnen Amersfoort is reeds
een zeer goede aanzet voor deze
ontwikkeling gegeven
Deze aanzet bestaat uit een aanwezi
ge parkzone met voet- en fietspaden
langs de oever van de beek Door de
E8 (A 28) is de uitloop naar het zuiden
echter abrupt onderbroken
Het is de bedoeling om de landschap
pelijke ontsluiting van het beekdal
voort te zetten Voor een duidelijke
tracering en herkenbaarheid van de
route is een voetganger- en fietsers-
brug over de E (A 28) gewenst
Het zoneringsmodel is zo opge
bouwd. dat in de naarbijheid van
Amersfoort en Leusden drie gebied
jes met verschillende omvang in de
zone zijn opgenomen, om het groot
ste gedeelte van de recreatieve druk
hier op te vangen De drie gebieden
hebben de volgende capaciteiten
(1) „Heiligenberg'
ca 8 ha. 30 pers /ha. maximum-mo
ment-bezoek 240. dagbezoek 360
(2) „Midden
ca 30 ha. 30 pers /ha maximum-mo
ment-bezoek 750. dagbezoek 1.125.
(3) „Leusden-Zuid"
ca 5 ha, 30 pers/ha maximum-mo
ment-bezoek 150. dagbezoek 225
Voor deelkobject „Midden" zijn drie
locaties bekeken De voor- en nade
len zijn in het overzicht aangegeven
BEDREIGING
Er is natuurlijk een belangrijke re
den, dat er nieuwe rekreatieplannen
worden gemaakt voor het gebied
Eemland. Dat is de rekreatiedruk op
dit gebied, die een bedrijging vormt
voor de waardevolle natuurgebieden.
In een paar voorbeelden schetsen de
samenstellers van het rapport de na
delige gevolgen van een te grote
rekreatiedruk voor onze omgeving:
- „Het Hazenwater is een voedsel-
arm ven in een door naaldhout
omgeven heiderestant De vegeta
ties van het ven en van de zandige
oevers zijn kenmerkend voor on
diepe plassen met sterk wisselen
de waterstanden
Ook ornithologisch is het terrein
van betekenis.
De kwaliteit van dit - zelfs landelijk
bekeken - unieke gebied is in de
laatste jaren achteruitgehold
Zeldzame broedvogels zoals de
wulp en bijzondere plantesoorten
als zonnedauw en gentiaan wer
den bedreigd Er was al sprake van
„saharisering" van de omringende
natuur.
Door bromfietsen, paarden en de
overmatige belangstelling van
wandelaars is er veel schade aan
de natuurlijke waarde berokkend
Daarom werd het terrein in augus
tus 1978 door prikkeldraad voor
het publiek afgesloten. Deze
maatregel was overigens al eerder
bij de Treekerpias toegepast.
De voorziter van de Stichtse Mi
lieufederatie zei hierover in 1978
„Vroeger kon iedereen naar harte
lust in de Treek grasduinen. Het
bos kon er tegen. Nu niet meer
Dat komt gewoon door de grote
aantallen, die voortdurend van het
gebied gebruik maken en heus
niet omdat de moderne mens zo
veel agressiever of vernielzuchti-
ger zou zijn dan zijn voorouders"
- Bijna de gehele noordelijke strook
van den Treek, die tegen Amers
foort aanligt, toont tekenen van
erosie en overbelasting, en wel
door dagjesmensen en door zo
merkampen van jeugdgroepen
De noodzaak voor ontlastende
maatregelen wordt met name door
de aantasting van dit gebied erg
duidelijk
- Een ander voorbeeld is de School
steegbosjes bij Leusden Dit is op
eén na het enige boscomplex op
voormalig hoogveen in de provin
cie Utrecht De grote waarde blijkt
uit een inventarisatierapport van
Staatsbosbeheer In de School
steegbosjes werden 157 soorten
hogere planten, waaronder ver
scheidene zeldzame. 35 vogels
oorten en 8 zoogdieren geteld
Door de oprukkende bebouwing
van Leusden-Centrum komen de
ze bosjes toenemend in het direc
te uitloopgebied van de nieuwe
wijken
De uitbreiding van Leusden-Cen-
trum 2e fase bedreigt niet alleen
de Schoolsteegbosjes maar doen
ook de recreatieve druk op den
Treek groeien
- Door de geprojecteerde woning-
\_"7nrfSl
Een tekening van hel rekreatieve qebied „Heiliqenbergerbeek". dal loopt van qark Randenbroek in Amersloorl
langs de Heiligenbergerbeek lot hel park/landgoed Den Boom in Leusden-Zuid.
