Afrikaanse kunst
Gereformeerd
Dienstencentrum
in
het
„In het teken van de vrijheid'
DE PLOEGH IN DE ZONNEHOF
door.
Anco Mai
door
Anco Mali
AMERSFOORT - In De Zonnehof
eksposeren de leden van De Ploegh
tot en met zondag 1 juni hun werk
onder de noemer „In het teken van
vrijheid".
In alle vrijheid is dit begrip gehan
teerd. geïnterpreteerd, genegeerd en
gevariëerd.
Sterk werk van Jo de Recht-de
Graaft Emotioneel doorleefd, en ratio
neel in groot gehouden vormen en ba
nen geleid In ingehouden kleuren en
gedecideerde vlakverdeling. Bewuste
vrijheid, door zelfidscipline en vrijwillig
aanvaarde normen tot grote bloei ge
komen
Peter Enters doek ..Overleving"
schenkt het thema vrijheid op bittere
basisgedachten een sprankje hoop. De
mens kiest voor een levenloze, niet
leefbare wereld met insecticiden en
staalwrakken Maar op die de natuur
ontwrichtende puinhoop blijken tóch
weer groeisels te ontstaan. Wat de twee
doeken betreft, die het feminisme schij
nen uit te beelden ze zijn weliswaar op
illustratieve wijze geschilderd, mpar
gelukkig (èn helaas) niet illustratief voor
de emancipatiebeweging van de vrouw.
Adine van Houten heeft enkele series
keramische beelden ingezonden, die
de aandacht vragen door hun stille be
nadering. en door de warmte die ze uit
stralen. De rustige kleuren van grès en
asglazuren versterken het beeld van
ontroering, dat ze te weeg brengen
Henriette Alexander heeft in een
evenwichtig wandkleed in naturelkleu-
ren het V-teken van Victorie, vrede en
vrijheid op een fraaie wijze ingekaderd
en tot een bevrijdende kompositie ge
bracht
Karei Sirag laat in zijn knappe fijn
schilderwerk a la Escher de zwaluwen
van de lucifersdoosjes en de vlindertjes
uit de biologieboeken wegvliegen.
Rien Goené heeft een uitgebreide
verzameling ijzer- en bronsplastieken
ingezondendie voor een grote variëteit
in vormgeving zorg dragen Overtui
gend zijn vooral de compacte brons-
plastieken in de schone kleur- en vorm-
harmonie voor glad gepolijste vlakken
en ruw. donker gelaten partijen Er is
van zijn hand ook eens een kollektie
abstrakt schilderwerk te zien
Victor Majdandzic is aanwezig met
de van hem bekende op diepgaande
filosofieën berustende geometrische
vergezichten Van Marianna Franken
zijn er prachtige landschapsuitbeeldin
gen (Vaucluse) en geabstraheerde
diervormen (hazelhoen) in nobel wit. of
in witte tint gekombineerd met een teer
bruin Heel mooi van vorm. verrassend
van fraaie glazuuropdracht.
Jaap Hillenius vond zijn in zon
nevlekken en schaduwstrepen uitge
beelde landschappen in. Julia Ver-
schuer haar etsen en litho's van ruïnes
en behuizingen, waarin de vrijheid van
de ónderen zou kunnen worden gezien
om afbraak te plegen
Hans Rombouts zond drie van hem
Lefifi Tladi
De kunstenaarsopleiding bestond in
vele gevallen uit avondstudie aan pri
mitieve kunstakademies Een sterke
kreatieve wil was nodig om in deze
moeilijke omstandigheden met de kunst
aan de gang te gaan"
Van Lefifi Tladi (1949) valt op de
gewassen tekening ..Academic lovers
and child" (universitaire geliefden met
kind). Het is een tekening in zwarte inkt
met een gewassen grijs genuanceerde
achtergrond. De man op de tekening
heeft de hand in zijn zak. Vanuit zijn zak
komt een vis. Je gaat studeren om car
rière te maken, om geld te verdienen
Vandaar die hand in die zak. De vis wil
zeggen, door die studie, die carrière
kun je mensen gaan manipuleren dan
ben je zo glad als een vis
De vis strekt zich uit tot de vrouw De
man brengt de vrouw in een zelfdesoor-
tige situatie ook zij gaat daarin mee
doen. Man en vrouw krijgen een kind.
en dan is de cirkel gesloten er is weer
een medelid geboren, dat achter dat
zelfde denk- en benaderingspatroon
zal gaan staan
Als je buiten die cirkef staat, is dat je
interpretatie van de huidige samenle
ving
In fijne lijntjes in inkt. voorzien van
met de hand ingewreven kleurtjes
beeldt Lefifi Tladi ..Popa popa eya ipo-
pa uit Dat betekent ik bouw Deze
tekening geeft op, misschien wat ana
tomisch onbeholpen wijze, aan wat er
achter dat bouwen in de wereld zou
moeten staan de omarming, de omhel
zing van de mensheid
LEER VAN HET VERLEDEN
Dan is er voor de westerse mens een
zéér belangrijke (héél kleine) tekening
van de hand van deze kunstenaar te
zien ..Redress the past" (breng het
verleden weer overeind) Léér van het
verleden Zie wat er in de historie is
gebeurd, en zorg dat dat niet méér ge
beurt. Het zou zó op de huidige situatie
in Nederland kunnen slaan De ver
keerde weg van de bewapening is inge
slagen. Mensen, die een stuk onvrede
demonstreren worden tot vijf maanden
bekende mooie akwarellen in. Ruth
Henkei de van haar bekende, in ge
mengde techniek uitgevoerde, sprietjes
en kiempjes, die tussen stenen en
aardkluiten dóórbreken
Fijn gestemde litho's van natuurmo
tieven van de hand van Jaap Kruyff,
stoere Bretonse kusten gezeefdrukt
door Gijs Keizer. Van Hans Zaayer de
twee knap geakwarelleerde portretten
van Yvette en Anita, van Sebo Detiners
zijn bekende uitgesneden bloemen en
zijn romantische landschapsbeelden
Marja Franke is met enkele reliëfs i
oranje garen en rood koper te zien, J
Bons schilderde enkele woest symbol"
sche olieverfjes: de vogel phoenix rijs
op uit een gedode vogelvrije vogel. <f
m vlammen opbrandt Tenslotte is er
inzending van Mark Thorn Leeson. <f
een ontsnapping laat zien en, t
olieverf, de opstanding van de levenic
ze voorwerpen.
De Zonnehof is van maandag tot e
met zaterdag geopend van 10.00 to
17.00 uur. Op zon- en feestdagen va'
13.00 tot 17.00 uur.
HEEL JONG MEEWERKEN
Alle kunstenaars hebben hun jeugd
doorgebracht in de bekende lokaties
rond de steden Johannesburg en Pre
toria De meesten hadden vaak slechts
één ouder, die een familie van vijf tot
tien personen moest verzorgen. Hun
opleiding was meest weinig formeel,
omdat zij al heel jong moesten werken
om mee te helpen het gezin te onder
houden. Zoals de situatie in Nederland
nog was aan het eind van de vorige en
het begin van deze eeuw.
onvoorwaardelijke gevangenisstraf
veroordeeld, terwijl niet wordt onder
zocht wat aan de onvrede ten grondslag
legt. Mensen prefereren dat te negeren.
Redress the past. De mens. zo beeldt
Lefifi Tladi dit uit, ziet het verleden als
een vogelverschrikker Van die vogel
verschrikker vlucht hij graag weg Die
herinneringen, die zijn lastig, die bren
gen de mens in problematieken, die
hem zwaar op de schouders zullen
gaan wegen Liever sluiten we de deur.
en kijken we de andere kant uit en kie
zen we de weg van de minste weer
stand. Het brede pad. de makkelijke
weg
De mens probeert de vogelverschrik
ker niet te zien. en niet te leren van dat
wat er heeft plaats gevonden. Vooral de
westerse mens is kortzichtig op de na
bije toekomst gericht. Zonder dat hij in
staat is. de moeite neemt, om het verle
den als hulpmiddel in acht te nemen
In Afrika is de voorouderverering
groot. Spiegel je dan wat was en aan
hen. die waren
Tito Phake (1951) toont in zijn werk
het lot van de arbeiders hard zwoegen,
uitgebuit worden, een vreugdeloos le
ven leiden en geen voldoening vinden,
die leidt tot een beetje menselijk geluk
Zijn tekeningen, in houtskool, dan alle
maal even wanhopig aan
Van Sydney Moema (1954). is er
een lino in geel en zwart: rythus of fru
stration Alledaagse gebeurtenissen,
natuurelementen, zijn eigen ervaringen
geeft hij weer in geabstrakeerde beel
den Hij tracht zijn gevoelens en ge
dachten ten aanzien van een bepaalde
reële situatie op symbolische wijze tot
uitdrukking te brengen.
LEUSDEN - In het Gereformeerd
Dienstencentrum aan de Bur
gemeester De Beaufortweg 18 in
Leusden-centrum kunt u tot zater
dag 14 juni een tentoonstelling zien
van werken van zwarte Zuid-Afri
kaanse kunstenaars. Het centrum is
geopend van maandag tot en met
vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur. Als u
even aan de balie vraagt waér u de
werken kunt vinden, wijst men u de
weg naar de gangen en de kantine,
waar de werken hangen.
De heer C de Wijs. die de tentoon
stelling naar Nederland heeft gebracht,
zet in zijn begeleidend schrijven uiteen
hoe de zwartman in Zuid-Afrika bezig is
om zijn gemeenschappelijke identiteit
en zijn eigen kuituur te herkrijgen als
fundering voor een verdere kulturele
ontwikkeling Witman en zwartman
zullen op den duur als gelijkwaardige
partners bijeen moeten zijn, zodat de
machtsspanningen doorbroken zullen
zijn en een vreedsame co-existentie op
deze planeet mogelijk wordt
De tentoonstelling in het Gerefor
meerd Dienstencentrum heeft een
tweeledig doel In de eerste plaats het
laten zien van de zwartman in een an
der licht dan in dat van de machtloze
omstandigheden, waarin de media hem
grotendeels laten zien: de zwartman
kan iets In de tweede plaats het aftas-
Matlhabane Masiangako
ten van waar ligt de Zuid-Afrikaanse
zwarte kunstenaar op de kultuurmarkt
in Europa Kan hij méé. ondanks zijn
beperkingen in opleidingen materialen
MYTHOLOGIE
SOUL OF A DYING BLACK
MAN
Indrukwekkend is de houtskool-pot
loodtekening van Mothabane Ma-
siangwako ..Soul of a dying black
man" (ziel van een stervende zwart
man) Het is een prent, die Masiangwa-
ko tekende na de dood van een zwarte
Zuid-Afrikaan, die zich inzette voor de
vrijwording van zijn volk Die gemaks
halve als kommunist werd veroordeeld
Als vijand voor de staat werd opgehan
gen
Wat voor verdriet is dat voor zijn
moeder, vraagt Masiangwako zich in
deze tekening af De baby in de buik
van de moeder is het fundament ven het
Afrikaanse bestaan, van de Afrikaanse
samenleving Veel minder dan de
westerse bevolking onderschat de Afri
kaanse bevolking de negen maanden in
de buik van de moeder Het kontakt tus
sen moeder en kind wordt dan al vast
gelegd en onderhouden
Wanneer de Afrikaanse man sterft,
denkt hij terug aan zijn moeder Aan de
tijd in haar buik. Aan de veiligheid,
waarnaar alle handen op de prent wor
den uitgestoken De borst van de
moeder wordt doorboord door verdriet
haar kind is voorgoed van haar weg
genomen een verlies dat zij niet meer
te boven zal komen
Puur voor het plezier, met een komi
sche noot zo hier en daar. werkt Ma-
sekwa Malatji (1952). Hij werkt veel
voor de blinde zwartman Vandaar dat
hij graag reliëf met zand. steentjes, verf
en wol toepast
Geestig is zijn beeld van de dieren
tuin in Pretoria Niet is exact vast te
stellen wie achter de tralies staan, de
dieren of de zwartman!
In vrolijke, helle kleuren geeft hij de
tamtamspelers weer; de moeder met
het kind op de rug In dezelfde stijl
beeldt hij de moeder van de gedode
man uit. die zich voor de vrijheid inzette,
tezamen met haar andere kinderen
Haar buik is gewapend met tanden,
verscheurd door de dood.
Van Harry Moyaga (1945) is er in
gemengde techniek (inkt, pastel en
potlood) een fijn gedane in stervormige
bloempjes getekende ..Presentation of
Tachi-Kuana" Tahikuana is de zon-
negodin Zij heeft verschillende min
naars. die allen zijn uitgebeeld. Ze ko
men. met fruitoffers bij haar. Vooral met
de ananas, die als het heerlijkste fruit
geldt Hier wordt een stukje mythologie
richtbaar. het Zuid-Afrikaanse zwart-
volk is zich zeer bewust van de boven
natuurlijke krachten, die het leven op
deze planeet beïnvloeden
Door deze spirituele wereld uit te
beelden zoekt Harry Moyaga naar aan
sluiting. kontakt met zijn voorouders om
het grote gapende gat tussen hun we
reld en de zijne te overbruggen
Hoe ziet hij de toekomst als zwart
man-kunstenaar'? ,.l see no future at all
as a black artist We are treated may be
as fifth class citizens To me the future is
one long nightmare" (ik zie helemaal
geen toekomst als zwart kunstenaar
We worden behandeld als. laat ik maar
zeggen 5de rangs burger Voor mij is
de toekomst één lange nachtmerrie)
Indrukwekkend is de houtskoop-pot-
loodtekening
Jonny Rlbeiro (1951) heeft een
groot aantal potloodtekeningen van
musici Hel gaal hem om de gebaren,
die hij uitbeeldt door vergroting van
handen en voeten Zijn tekeningen
hebben iels teers. Hij is een uitstekend
waarnemer.
Oan is er tenslotte de mooie tekening
in potlood, houtskool en inkt van Mat-
habane Mashanowako: ..strange flo
wers for Africa Het is de zwartman, die
zich bezint op zijn kuituur, die aarden
kruiken en bloemen ziet, maar die reeds
l?i|. de navel van het werkelijke leven
wordl afgeknepen
Een tentoonstelling, die tot nadenke
en bezinning aanzet.
Voor belangstellenden in de eks
positie van het werk van Zuid-Afri
kaanse zwarte kunstenaars wordt o|
zaterdag 17 mei tussen 16.00 ei
18.00 uur een borrel gegeven in he
restaurant van zwembad Bavoort. E
zullen daar dan ook een aantal wer
ken van de zwarte kunstenaars wor
den opgehangen, zodat het publiel
alvast kan kennismaken met he
werk, dat in de komende weken tt
zien is in het Gereformeerc
Dienstencentrum aan de Bur
gemeester de Beaufortweg 18.
