„Voor mij is een kaas een levend wezen"
Demonstratie Volksschilderkunst
in (verbouwde) AC- Restaurant i
„llcAWNS in Kijn WERK'
KAASBOER RUDOLF ROUWENDAAL:
ANNEKE FRAIQUIN EN WIL DAHRS EXPOSEREN
plaatselijk nieuws
DOOR
ANCO MALI
door Peter van Meenen
LEUSDEN Deze maand Is
het precies een jaar geleden dat
Rudolf Rouwendaal samen met
zijn vrouw een kaasboerderij
Leusbroekerweg, reden om eens
te gaan kijken hoe die Leusdense
kazen worden gemaakt. Met de
benaming kaasboerderij is Rudolf
Rouwendaal het niet helemaal
eens, er moet nog zo veel ander
werk gedaan worden ook, maar
een betere benaming weet hij zelf
De kaas gaat onder de pers.
ook niet voor zijn bedrijf, fcen
bedrijf overigens, waar het er wel
heel erg druk aan toe gaat. Het
toch al drukke boeren bestaan
—vroeg op, zeven dagen in de
week dertig koeien melken, voe
ren, stallen schoon houden
wordt nog eens extra zwaar door
het maken van kaas, karnemelk
en kwark
..Het is inderdaad", vertelt Rou
wendaal. die zelf in de oorlog op
de ouderlijke boerderij voor het
eerst kennismaakte met het kaas
maken. ..een zwaar en intensief
betaan Mijn hele bedrijf omvat
ongeveer twaalf hectare, waarvan
zeven direkt bij de boerderij
Naast de dertig melkkoeien, die
de melk voor de kaas leveren, heb
ik ook nog een aantal varkens.
Dat is op zich voor veel boeren al
genoeg om de handen aan vol te
hebben".
Om een beetje een indruk te
geven van hoe een werkdag van
kaasboer Rouwendaal is inge
deeld vertelt hij het volgende:
,,'s Ochtends na het melken van
de koeien, wat zo vroeg mogelijk
moet gebeuren, beginnen we
rond half acht met het stremmen
van de melk De melk die die
ochtend van de koeien is geko
men. samen met de melk van de
avond ervoor, wordt in een grote
karnton getankt, waarna er het
stremsel aan wordt toegevoegd
Dat stremsel is een extract dat
wordt gemaakt uit kalvermagen
en is nodig om de melk dikker te
maken Daar ben je ongeveer een
half uur mee bezig, dan is de melk
zo dik als pudding Na ongeveer
een uur kunnen we dan beginnen
met het snijden van de pudding in
grove erwten Al die korrels gaan
vervolgens in de ton. waarna er
na verhitting van de massa wei
ontstaat, dat is het zoete water
dat zich afscheidt Nadat we die
wei een keer of drie hebben afge
tapt. begint het geheel eindelijk
een beetje op kaas te lijken De
gele massa wordt nu onder per
sen gelegd om er zo de juiste
vorm aan te geven en ook om een
deel van het vocht er alvast uit te
halen. De kaas blijft een half uur
in de pers. waarna hij wordt ge
keerd Wanneer de kaas eenmaal
uit de pers is. moet je door blijven
gaan met dat keren, de eerste
dagen bijna ieder uur. daarna
wordt dat wat minder
Het is dan al vroeg in de mid
dag geworden als we de gemaak
te kazen, zo'n 60 tot 70 kilo, in een
vat doen waarna ze gepekeld
worden De kazen die zij maken
varieren vn 1 tot 12 kilo. je loopt
dus nogal eens met flink zware
kazen te slepen Nadat de kaas
een week of drie heeft gelegen,
heb je de eerste jonge kaas. Een
jong belegen kaas heeft al gauw
een maand of drie op de plank
gelegen en een oud belegen kaas
zeker een jaar Wij hebben eigen
lijk nu pas de eerste oude kazen,
die zijn vorig jaar net nadat we
onze kaasboerderij begonnen ge
maakt.
Het keren van die kaas is vooral
zo belangrijk, omdat je daardoor
de juiste vorm kunt behouden In
de tijd dat de kaas op de plank
ligt, trekt het vocht eruit, hoe ou
der de kaas is. hoe minder vocht
erin zit Wanneer je de kaas altijd
zou laten liggen zoals hij ligt, dan
krijg je een uitgezakte massa, die
in niets meer lijkt op de vorm van
de kaas zoals we die nu kennen
Kijk, je moet een kaas zien als en
levend wezen Zolang je hem niet
opeet, is er van alles in die kaas
aan de gang. het vochtgehalte,
kleur en smaak veranderen voort
durend."
KLEURVERSCHIL
Wat direkt opvalt aan de kazen
van Rudolf Rouwendaal is de
kleur. Wanneer je langs de plan
ken met kazen loopt, zie je zowel
gele als bijna witte kazen.
,,Dat kleurverschillegt Rou
wendaal uit, ..zit in het jaargetijde
waarin de kaas is gemaakt In de
zomer, als de koeien in de wei
lopen, is de kaas aanmerkelijk
geler dan in de winter, wanneer
die beesten in de stal staan In de
winter eten de koeien hooi en
ander voer. wat van invloed is op
de samenstelling van de melk De
melkfabrieken pasteuriseren al
de melk die daar wordt aange
voerd. Dat moet ook wel. want
een paar liter melk die besmet of
bedorven zou zijn. kan gemakke
lijk de hele melkvoorraad van zo'n
fabriek onbruikbaar maken, het
nadeel is wel. dat door dat pas
teuriseren een soort eenheids
kaas wordt gemaakt, die altijd
hetzelfde smaakt, in de zomer en
winter en of je die kaas nou in
Groningen of Maastricht koopt.
Wij pasteuriseren niet. dat
hoeft ook niet omdat de melk
direkt verwerkt wordt, en daard
oor ontstaan die kleurverschillen
in de kaas Bovendien wordt dik
wijls een kleurstof aan de kaas
toegevoegd om haar er wat sma-
Het echtpaar Rouwendaal bij de karnton
dames vroeger met de pink al dan
niet omhoog, van een kopje thee
genoten. In wezen was het pand als
zodanig niet geschikt voor wegres
taurant Ook was het voor het pers
oneel moeizaam om er in te werken
De loopafstanden waren immens
groot
Maar het restaurant ging steeds
harder lopen, en dat heeft ons aan het
denken gezet. De gasten stellen van
daag de dag andere eisen aan hun
kopje koffie
Een onafhankelijk buro enquêteer
de de bezoekers niet alleen over de
kwaliteit van het eten. de ligging van
het restaurant, de service van het
personeel, maar ook over de sfeer
van het restaurant
Daar kwamen kreten uit als: kille
sfeer, armoedig, niet eigentijds inge
richt Daar zijn we snel wat aan gaan
doen Per slot van rekening vervullen
we niet voor niks door de jaren heen
de rol van wegrestaurant, en komen
ook zakenmensen en gezinnen bij
ons eten. We willen goed funktione-
ren van koffiestop tot knus familie
etentje. van zakenlunch tot fondu
eparty."
Facelift
Twee weken geleden ondering dus
één van de oudste etablissementen
van de regio een ware facelift. Eet
huis en restaurant ondergingen aan
de voorzijde een modernisering Van
plafond tot vloerbedekking werd het
interieur hernieuwd. Van twee zalen
werd er door een doorbraak van een
tussenwand een royaal restaurant
gemaakt, dat sfeervol en efficient
aandoet In het wegrestaurantge
deelte komen rondom op de venster
banken plantenbakken Er zullen
kleedjes van Ashleystof op de tafels
komen en erzullen gezellige gordijn
stroken worden opgehangen
Het restaurantgedeelte was klaar,
toen ik er kwam Langs één wand is
zachtgekleurd spiegelglas aange
bracht, dat de ruimtewerking ver
groot. Er hangen nostalgisch aan
doende geelglazen lampen boven de
tafels, die voorzien zijn van gestreep
te kleedjes. Ruim bemeten gordijnen
in een bruine tint doen stemmig aan.
De zwarte leunstoelen zitten komfor
tabel Overal staan bakken met plan
ten. die de sfeer veraangenamen.
Het geheel ademt meer rust, en is
een stuk gezelliger geworden.
In het eethuisje is de pantry ver
plaatst. zodat er nu voor de gasten
een leuke hoek is bijgekomen, en er
is een doorbraak naar de keuken
gekjomen. zodat het personeel een
gemakkelijker kontakt met de koks
heeft
..Met het eethuisje zijn we nu be
gonnen om er de lunch in te krijgen
voor de zakenlieden, en dat gaat erg
leuk
Na deze feestelijke openingsweek
met het kinderfestijn en de volks
schilderkunst gaan we de week daar
op. vanaf 27 mei. van maandag tot en
met vrijdag, van start met de aktie
..gourmetten." Weet u wat dat is?
Nee? Nou. u hebt straks allerlei aan
merkingen op het restaurant, zoals
het enige tijd geleden nog funktion-
eerde, laten horen, maar van dat
gourmetten zult ook u kunnen genie
ten.
U krijgt een rezchaud op tafel met
allerlei lekkere spulletjes, en u kunt
zelf al dat lekkers gaan bereiden
Enkele soorten vlees, rauwkost, sau
zen U zult er van smullen!
Met Hemelvaartsdag hadden we
allerlei klanten, die hier al vele jaren
komen. Die zeiden ..We voelen ons
hier nu weer happy Die nare herin
neringen aan toen jullie zo'n jaar of
wat terug dag en nacht open waren,
verdwijnen als sneeuw voor de zon!"
Wie er zichzelf van wil overtuigen
kan op woensdag 21 mei met zijn
kinderen en op zaterdag 24 mei voor
de volksschilderkunst terecht bij het
AC restaurant aan de Vlooswijdse-
wegl te Leusden, telefoon 033-
14098.
kdlijker uit te laten zien, ook dat
doen we niet
Het aantal kaasboerderijen in
Nederland is vrij beperkt. Het zijn
er ongeveer 600 en daarvan
„kaast" het grootste deel alleen in
de zomermaanden, wanneer het
vee In de wei loopt en er op de
boerderij wat meer tijd voor de
kaasmakerij vrij komt. Rudolf
Rouwendaal is een van de weini
ge kaasboeren die het hele jaar
door „kazen".
„Er zijn", aldus Rouwendaal
„maar zo weinig kaasboerderijen,
omdat het kaasmaken en het „on
derhouden" van de kaas veel tijd
in beslag nemen Met het keren
van een paar honderd kazen ben
je zo een uur of meer kwijt. Ook
moet je natuurlijk zorgen dat
karnton, vaten, persen en melk-
opslag iedere dag grondig
schoon worden gemaakt. Als je
alles zo op een rijtje zet, zit er
eigenlijk te veel werk aan dat
steeds maar weer terug komt en
waarvoor je toch echt mensen
handen nodig hebt. En dat maakt
het drukke boeren bestaan nog
veel drukker"
DINSDAG 20 ME11980
de zogenaamde nat in nat techniek,
die met één beweging licht en donker
van een bloem of blad opbrengt De
beschildering van de ondergrond is
erg belangrijk. Groen, donkerbruin,
blauw, grijs: het effekt van het meer
of minder naar voren komen van de
bloemen wordt er sterk door bepaald
De verf, waterverf, wordt niet ge
mengd, maar rechtstreeks uit de pot
opgebracht
schilderkunst) en „Alte bemalteBau-
ernmóbel" (oude beschilderde boe-
renmeubels). waar zij en Wil Dahrs
hun inspiratie uit moeten halen
Op zaterdag 24 mei kunt u allerlei
technieken, ook die uit de Zaan
streek, in restaurant Oud Leusden
met eigen ogen aanschouwen
Kinderfestijn op woensdag
21 mei
Boerderijen op melkbussen
„We kunnen ook boerderijen of
huizen op de melkbussen schilderen-
zegt Anneke Fraiquin. „Soms doen
we dat door een omlijsting van roos
jes heen. Dan is het net of je door een
vrolijke bloemenhaag naar zo'n boer
derij of huis toe kijkt
Desgewenst kunnen we ook kas
ten, dekenkisten, stoelen, paraplu-
bakken voor de mensen schilderen
En voor iemand, die kennissen heeft
in het buitenland: klompen
Met Pasen waren we in Denemar
ken, en toen ben ik even in Aarhuus
gaan kijken. Een gedeelte van Aar
huus is helemaal in oude stijl geres
taureerd. en daar was erg veel van die
oude volksschilderkunst Ik heb er
mijn ogen uitgekeken Hoe kregen ze
het allemaal voor elkaar!
Toch is het moeilijk om aan goed
materiaal te komen om te kunnen
variëren."
Anneke toont boeken als „Bauerli-
che Schranmalerei" (hoerenkasten
Daaraan voorafgaand is er op
woensdag 21 mei van 14 00 tot 16 00
uur een kinderfestijn. De brandweer
uit Leusden komt met een spuitwa-
gen De wegenwacht brengt één van
zijn auto's mee. Alle kinderen zullen
deze voertuigen van binnen mogen
zien Om de beurt natuurlijk, en drin
gen is er niet bij!
Er wordt een kleurwedstrijd ge
houden Er zullen marktkraampjes
zijn, waarin de kinderen een ruilbeurs
kunnen houden. Stripboeken, radio
otjes. voetbalposters, stickers, post
zegels. poppen alles kan worden
geruild Wie zijn of haar kraam het
leukst heeft versierd of ingericht
krijgt een prijs van de heer Van der
Veen van de AC Restaurants Alle
kinderen krijgen limonade, patates
frites, een kroketje en ijs
Heel oud pand
„Ons pand is een heel oud pand.",
zegt manager Van der Veen. „waarde
ingegoten door haar echtgenoot
waarschijnlijk!
Bij haar thuis laat ze diverse voor
beelden van de verschillende genres
zien. die zij en Wil Dahrs maken. Daar
is in de eerste plaats het Assendelftse
schilderwerk Dat wordt veelal op een
grijzige ondergrond geschilderd Het
is een boeket bloemen, kompleet met
vaas Die vaas hóórt er onverbrekelijk
bij. Het Assendelftse schilderwerk
wordt gekenmerkt door een wat flet
se kleur. Zo'n gedekoreerd houten
voorwerp gaven de Assendelftenaren
elkaar kado, als ze verliefd of verloofd
waren, twaalfeneenhalf jaar ge
trouwd en bij andere feestelijke gele
genheden
Anneke Fraiquin toont een Ame
landse mangelbak, een fraai exem
plaar, dat het bij haar aan de wand
goed doet. Het Amelandse schilder
werk is ook niet bont, maar vrij flets
van kleur. Karakteristiek voor dit
schilderwerk is de kombinatie van
fruit, vogeltjes en bloemen.
Enkhuizer bloesemwerk
Heel mooi vind ik het Enkhuizer
bloesemwerk Bij de Enkhuizer
volksschilderkunst gaat het om de
bloesems op zich, een uiteraard vro
lijke en zonnig aandoend onderwerp.
De knopjes zijn heel fijn en teer
geschilderd, in een zacht rose op een
donkergroene achtergrond Op het
kleine melkbusje, dat Anneke laat
zien. staat dit patroon erg „lief" Later
toont ze me in ditzelfde genre een
houten zoutpot
Erg in is ook de boerenliefdes-
krans, die de boerenknecht aan de
boerenmeid kado gaf Deze kan ge
schilderd worden op een ondergrond
van antiek groen. Het is een liefdes
boeket, met een strik er omheen Het
heet ook wel het Cadzandse knech
tenboeket
„Je kunt altijd iets varieren," zegt
Anneke Fraiquin, „naar aanleiding
van het doel waarvoor het geschenk
gegeven wordt Je kan dóórgaan met
alle mogelijke eigen variaties
Je kunt kaarsen beschilderen,
doosjes, kolenkitten, servetringetjes,
ouderwetse knijpers, plankjes waar
je de boterhammen op kunt leggen
Deze volksschilderkunst komt oor
spronkelijk uit Skandinavié, en is
door de zeelieden destijds meege
bracht naar Jisp. Marken, Enkhuizen,
Cadzand. Daar gingen ze er ijverig
mee aan de slag."
De kleuren worden bij deze schil
derkunst in één keer opgebracht In
AMERSFOORT Op zaterdag
4 mei geven Anneke Fraiquin uit
eusden en WH Dahrs uit Ede een
emonstratle van volksschilderkunst
n het vernieuwde en verbouwde res-
aurant van Alberts Corner, „Oud
eusden". Er zal tevens een expositie
orden gehouden van een groot aan-
I werkstukken op dit gebied, waar-
an er diverse ook te koop zullen zijn.
anager Van der Veen heeft deze
entoonstelllng met demonstratie ge-
rganiseerd om het publiek te doen
ennismaken met het herboren res-
aurant „Oud Leusden
Anneke Fraiquin is nog niet zo lang
et de volksschilderkunst bezig Zij
ad er -eigenlijk altijd al materiaal
oor in huis. maar ze kwam er door
ijdgebrek zij werkt mee in het
childersbedrijf van haar man Bob
-nooit aan toe. Toen haar echtge-
oot enige tijd geleden vrij ernstig
:iek was, zocht zij naar wat afleiding.
;n vond die in de volksschilderkunst.
Zij kreeg een aantal lessen van Wil
Dahrs, kocht en bestudeerde een
jroot aantal naslagwerken en toog
aan het werk
Ze deed het met veel enthousias
me, en ze had het eigenlijk van meet
af aan in de vingers Met de paplepel
