KLEIN CNCECIEr
„Als oliekraan
zitten we toch
dichtgaat
zonder kunstmest
Optiek Bokma heropend
I leusder krnnt
„»c A\i:NS in Kiju WERK'
Alternatief landbouwer en veeteler Hein Brouwer:
uit het
POLITIE - It APIMHtT
99
WOENSDAG 28 ME11980
Loep op Leusden
Deze aflevering van deze rubriek
wordt in z'n geheel gewijd aan
onze plaatselijke trots, het
nieuwe winkelcentrum ..De
Hamershof". Want het zijn
telkens de ondernemers die ons
wijzen op de verschillende
onvolkomenheden in het
centrum, met name tijdens de
vergaderingen van de werkgroep
Midden- en Kleinbedrijf, die
donderdagavond weer eens
bijeen was.
PARKEREN
Beginnen we met wat zich thans
als de grootste moeilijkheid bij
de Hamershof voordoet: het
parkeren Zoals wij afgelopen
donderdag al lieten weten, wordt
er tezijnertijd een parkeerverbod
ingesteld op de Hamersveldse
weg Daarmee zijn daar de
moeilijkheden wellicht opgelost,
maar je auto moet je toch
ergens kwijt, wanneer je er mee
naar het winkelcentrum komt.
Behalve de twee parkeerplaatsen
die bereikbaar zijn vanaf de
Hamersveldseweg (bij de
bibliotheek en achter de firma
Jensma) ligt er een groot
parkeerterrein op de plaats,
waar over enkele jaren het hart
van Leusden. 't Erf. komt te
liggen Deze parkeerplaats,
ruimte biedend aan zeker
honderd auto's, is bereikbaar
vanaf het kleine stukje
Centrumweg, dat uitkomt op de
Noorderinslag
Van die laatste mogelijkheid
wordt momenteel te weinig
gebruik gemaakt. Te veel
automobilisten proberen hun
automobiel op de Hamersveldse
weg of één van de van daar af
bereikbare parkeerplaatsen kwijt
te raken. Terwijl men juist meer
van 't Erf gebruik zou moeten
maken.
Natuurlijk, daar kleven enige
nadelen aan. Ten eerste is de
ingang van dat parkeerterrein
wat moeilijk te vinden en ten
tweede is de doorgang van het
parkeerterrein naar het
winkelcentrum niet optimaal
Aan die beide euvels zal de
gemeente wat doen. Er komen
binnenkort borden waarop staat
aangegeven hoe het
parkeerterrein te bereiken is en
de doorgang zal verbeterd
worden.
Resteert nog één ding men
zal vanaf de parkeerplaats op
't Erf iets langer moeten lopen
naar de meeste winkels in de
Hamershof. Maar dat schijnt niet
eens zo heel ongezond te zijn.
Overigens is het nieuwe
hoofdcentrum ook per fiets
bereikbaar. Maar dit terzijde
BONI
Geen aflevering over De
Hamershof zonder een enkele
opmerking over de Boni. Nog
steeds blijken sommige mensen
niet bijster enthousiast over de
wijze waarop de firma Boni de
etalageruiten heeft dicht
gemaakt met houten platen. Ze
zijn inmiddels keurig geverfd en
van de firmanaam voorzien,
maar toch. De heer Hendriks
bijvoorbeeld, ondernemer in De
Hamershof en lid van de
werkgroep Midden- en
Kleinbedrijf, vindt dat er nog
best iets aan verbeterd kan
worden. Hij stelde voor om er
een aantal vitrines tegen aan te
hangen, waarin je dan om
maar eens wat te noemen de
Leusder Krant zou op kunnen
hangen. Dat oogt dan toch een
stuk beter vanaf de
Hamersveldseweg.
Van wethouder Jan
Mandemaker, voorzitter van de
werkgroep, zou het allemaal
best mogen, maar wat hem
betreft is het verder geen
gemeentelijke zaak meer De
gemeente is niet in staat verdere
aktiviteiten van boni te vragen
voor wat betreft de pui. Wil men
daar in De Hamershof toch nog
wat aan verbeterd zien. dan lijkt
de belangenvereniging
waarvan alle ondernemers, dus
ook de Boni, lid zijn de
aangewezen weg.
BONI (2)
Overigens zijn de meeste
mensen het er nu wel over eens
dat de lokatie die Boni in het
winkelcentrum aangewezen
heeft gekregen, niet ideaal is.
Niet alleen vanwege de gesloten
etalages, maar vooral ook
vanwege de ligging ten opzichte
van de parkeerterreinen De
Boni is het type zaak waar de
klant vaak grotere hoeveelheden
ineens meeneemt en daarom
dichtbij wil parkeren Zo'n zaak
moet je dus niet situeren aan de
Hamersveldseweg, waar je niet
overloopt van de parkeer-
mogelijkheden.
Toch is dat wel gebeurd en
het is vooral de zogeheten
brancheverdelingscommisöle die
daar debet aan is Maar die club
met die lange naam kijkt niet in
de eerste plaats naar
parkeermogelijkheden of al dan
niet gesloten etalageruimtes Die
bekommert zich vooral om een
evenwichtige verdeling van de
verschillende branches in zo'n
centrum en vooral ook om de
vraag of de klant wel het hele
winkelcentrum zal doorkruisen
En dat moet je op verschillende
strategische punten publieks
trekkers als supermarkten
projekteren
Vandaar.
WIND
Maar vanwaar ondertussen die
voortdurende wind in het
winkelcentrum'' Een model van
de Hamershof is toch
onderworpen aan windtesten?
En we hebben toch maar vijf
dagen per jaar oostenwind,
aldus meneer Spanjersberg van
Delta Lloyd? Gerrit van Tiel,
VVD-raadslid, donderdagavond:
..Dan hebben we nou wel voor
vijf jaar oostenwind gehad En.
zo vroeg Gerrit zich ook nog af.
heeft TNO, die de windproeven
uitvoerde, soms ook garantie
gegeven op die vijf dagen
oostenwind per jaar?
Nee, dat niet. Maar
Spanjersberg vindt zelf ook dat
er in de Hamershof nog steeds
sprake is van hinderlijke
tochtverschijnselen Maar. zo
voegt hij daar aan toe, het
centrum is nog lang niet
afgebouwd. Er zitten op allerlei
plaatsen nog openingen, die in
het model gesloten waren Pas
wanneer de uiterlijke vormen
van het winkelcentrum die van
het model enigszins benaderen,
is het nuttig om te kijken of er
eventueel nog wat verbeterd
moet worden Op dat moment is
Spanjersberg ook gaarne bereid
om er de techneuten van TNO
nog eens bij te halen om te zien
uit welke hoek de wind waait. En
zonodig ..additionele
maatregelen" te treffen
ROMMEL
Betreuren de ondernemers
tenslotte dat er nog zoveel
rommel in de Hamershof
rondslingert. Terwijl ze begrijpen
dat er voorlopig nog de nodige
bouwaktiviteiten gepleegd
moeten worden, vinden ze dat er
toch beter opgeruimd kan worden
op plaatsen waar niet meer
gebouwd wordt Voor zover het
zijn afdeling betreft, zal
Spanjersberg daar op toe zien.
Maar de rommeltjes komen vaak
ook van de aannemers die voor de
verschillende winkeliers in touw
zijn met de inrichtingen
Besluiten we daarom maar met
de woorden van ambtelijk
medewerker Roggenkamp:
..Voorlopig blijft het voor
iedereen in De Hamershof een
kwestie van geven en nemen
Zo is dat.
M K
Het interieur van de nieuwe zaak van de heer en mevrouw Bokma.
LEUSDEN - Vorige week vrijdag
openden de heer en mevrouw Bok
ma hun nieuwe optiekzaak aan de
Grutterij 3 in winkelcentrum De Ha
mershof. Die dag werd er van 16.00
tot 18.00 uur een receptie en van
19.00 tot 21.00 uur open huis gehou
den in het nieuwe winkelpand. De
zaak werd zaterdagochtend voor het
winkelend publiek geopend.
De nieuwe Hamershof-zaak heeft
een oppervlakte van bijna 100 vierkan-
te-mster en is voorzien van een aantal
gezellige zitjes Langs de wanden zijn
panelen aangebracht waaruit de koper
het montuur kan kiezen dat hij wenst
Ook is er een aparte afdeling waar
oogmetingen kunnen worden verricht
Achter in de zaak is een kleine werk
plaats waar reparaties worden verricht
en brillen worden gemaakt De kleuren
in de nieuwe zaak zijn hoofdzakelijk
bordeaux rood, wit. zwart en blauw.
Naast de heer en mevrouw Bokma
werkt een medewerkster in de zaak die
speciaal is aangetrokken voor het ver
richten van oogmetingen en dergelijke
WEGPIRAAT
AANGEHOUDEN
Maandagavond werd door de poli
tie jacht gemaakt op een automobilist
die rijdend op de Doornseweg de
vreemdste caperiolen uithaalde De
man. P zonder vaste woon- of ver
blijfplaats, had zijn auto voorzien van
een blauw zwaailicht en een sirene en
reed daarmee met hoge snelheid
rond, zich niets aantrekkend van ver
keersregels en -borden. Op de Zeis-
terweg kon P tot staan worden ge
bracht. Hij werd overgebracht naar
het politiebureau in Leusden-Zuid
waar hij werd verhoord in verband
met een groot aantal verkeersover
tredingen. Zijn auto werd voor nader
onderzoek uit het verkeer genomen.
AANRIJDING HOEK
MAILAND/GESTELAND
Maandag deed zich een aanrijding
voor op de hoek Maisland/Gerste-
land waarbij waren betrokken de
auto's van V. en S. uit Leusden en
bromfietser B., eveneens uit Leus
den. De aanrijding ontstond doordat
V. zijn auto in de bocht had gepar
keerd. Toen S. Komend vanaf het
Gersteland linksom het Maïsland op
wilde rijden, moest hij in een wijde
bocht om het voertuig van V. heen.
Juist op dat moment naderde uit
tegenovergestelde richting bromfiet
ser B In een poging de bromfietser te
ontwijken botste S tegen de achter
zijde van de auto van V. Beide auto's
werden beschadigd, persoonlijk on
gelukken deden zich niet voor
LEUSDEN We blijven de
mens In zijn werk nog even In het
boerenbedrijf zoeken. Het is ook
niet zo heel ver rijden van de
kaasboerderij van de familie Rou
wendaal aan de leusbroekerweg
naar het bedrijf van Hein Brouwer
aan de Lapeerseweg. De boerderij
van Hein Brouwer onderscheidt
zich zo op het eerste gezicht in
De waterpomp op het erf van de boederij. Deze pomp levert samen
met een grotere al het water dat voor het bedrijf noodzakelijk is.
niets van ieder ander boeren be
drijf. Op het erf worden we be
groet door een paar luid blaffende
honden, rond dat erf de boeren
woning met de deel, de stal voor
het vee en een paar schuren. Op
het erf staat een waterpomp die je
tegenwoordig vaker als sierstuk
tegenkomt in tuinen dan als echte
waterpomp, zoals hij hier nog
wordt gebruikt.
Maar weinig duidt erop dat je
hier op het erf van iemand die
biologische landbouw en veeteelt
beoefent. Misschien duiden juist
die waterpomp al het water dat
op de boerderij wordt gebruikt
wordt met een eigen pomp om
hoog gepompt, de meter van de
waterleiding staat altijd nog op
zes nullen en de afwezigheid
van een tractor daar voor de leek
op.
Boer Hein Brouwer wil als we
hem vragen het een en ander over
zijn biologische landbouw en vee
teelt te vertellen eerst iets recht
zetten: biologische landbouw en
veeteelt vindt hij maar een weinig
zeggende en veel te moeilijke be
naming. hij spreekt liever over
alternatieve landbouw en veeteelt,
dat weten de mensen tenminste
zeker dat hij zijn bedrijf op een
andere wijze voert dan zijn colle
ga-boeren.
Die andere aanpak komt erop
neer dat er op het land van Hein
Brouwer geen kunstmest wordt
gestrooid, de koeien in de winter
deels met maïs worden gevoed die
ook al op niet met kunstmest en
chemische stoffen bewerkt land
zijn gegroeid en dat die beesten
een extra portie gekookte bruine
en witte bonen te eten krijgen om
het tekort aan vitaminen dat ze
anders onherroepelijk zouden
krijgen te voorkomen.
Hein Brouwer vertelt daarover
..ik ben ongeveer zes jaar geleden
gestart met de alternatieve land
bouw en veeteelt, nadat ik eerst
twee jaar op de gebruikelijke ma
nier mijn bedrijf had gevoerd Het
eerste jaar heb ik alleen een per
ceel grasland niet meer met
kunstmest bestrooid maar alleen
met stalmest. Die stalmest wordt
daarvoor eerst in putten opgesla
gen. Het jaar daarna, in '75. heb ik
het deel dat alleen met stalmest is
bewerkt en in de laren die daarop
volgden is de alternatieve land
bouw en veeteelt uitgebreid tot
mijn hele bedrijf Het hele bedrijf
omvat zo'n dertien bunder gras en
ongeveer anderhalve bunder
maïs. Een bunder is een hectare
Door die overgang naar alterna
tieve landbouw en veeteelt veran
derde de structuur van de bodem
en ook de samenstelling van het
gras Als je goed kijkt, zie je dat de
weilanden van mijn buren donker
der groen zijn dan die van mij In
mijn gras zit minder eiwit, wat
overigens vrij eenvoudig op te
vangen is door de koeien bij te
voeren met bonen Ik heb voor
bonen gekozen, omdat die het
meest zuiver zijn: aan de bonen
teelt komen vrijwel geen schade
lijke stoffen, waaronder chemica-
lién te pas. Bovendien worden de
bonen die de vertig koeien eten
eerst nog grondig gekookt
VOORUITZIENDE BLIK
Toen Hein Brouwer in 1974 met
de eerste plannen voor het beoe
fenen van alternatieve landbouw
en veeteelt kwam. werd daarover
nog door bijna niemand gespro
ken Toch meende hij toen al, dat
we maar niet altijd door kunnen
blijven gaan met strooien van
kunstmest op het land en het ple
gen van roofbouw op de aarde. In
de landbouw en veeteelt zou weer
meer aan de natuur moeten wor
den overgelaten, zonder ieder jaar
een grotere opbrengst te ver
wachten van dezelfde vierkante
meter grond
..Ik heb de indruk", vertelt Hein
Brouwer, ,dat de hele gedachte
over alternatieve landbouw en
veeteelt veel meer leeft onder het
grote publiek, dan dat ze werkelijk-
in de praktijk wordt gebracht Veel
mensen denken dat je overal al
dergelijke boerderijen aan kunt
treffen, ik weet wel zeker dat het
niet zo is. Maar er wordt nu in
ieder geval over gepraat en dat is
op zich al een hele vooruitgang.
Toen ik er zes jaar geleden mee
begon waren mijn voornaamste
argumenten dat we ook in het
boerenbedrijf een halt zullen
moeten toeroepen aan de vervui
ling van het milieu. In kunstmest
zitten nogal wat chemische be
standdelen die achter blijven in de
bodem of in het grondwater te
recht komen. Bovendien wordt bij
de vervaardiging van verschillen
de componenten van kunstmest
olie gebruikt en als de oliekraan
ooit dicht gaat of de oliebronnen
raken werkelijk uitgeput, dan zul
len we toch ook iets anders moe
ten zoeken
Dat is ook een reden waarom er
geen tractor is, maar een echt
Fries paard Dat dier bespaart me
heel wat benzine en bemest bo
vendien het land weer op een
gezonde manier Er wordt hier op
de boederij zelf geen leidingwater
gebruikt, want ook daarin tref je
tegenwoordig bestanddelen aan
waarvan ik denk: is dat nou wel zo
goed voor ons?
Wij pompen het water van een
meter of twintig diepte uit de
grond en gebruiken dat als drink
water voor het vee en ook voor
eigen consumptie. Dat water is
kraakhelder en kan zonder scha
delijke gevolgen worden gedron
ken Om dat water omhoog te
krijgen heben we een grote pomp,
de ouderwetse handpomp wordt
af en toe maar eens gebruikt En
kele jaren geleden waren wij ver
plicht een aansluiting te nemen op
de waterleiding, wat we toen ook
maar gedaan hebben Maar tot op
de dag van vandaag is er nog nooit
een druppel water uit die kraan
gekomen"
RESULTATEN
MOEILIJK VAST TE
STELLEN
Na zo'n jaar of zes beoefenen
van alternatieve landbouw en vee
teelt ligt het voor de hand dat je op
een punt komt waarop je de ba
lans over die achterliggende peri
ode gaat opmaken. Hein Brouwer
is daar om een aantal redenen
echter nog niet aan toe gekomen.
..Kijk, je moet het land en ook de
dieren in de eerste plaats een
beetje de tijd geven zich aan te
passen Het land heeft na jaren
met kunstmest bestrooid te zijn
wat tijd nodig zich weer aan te
passen aan de stalmest en de
koeien moeten ook wennen aan
hun veranderde voedselsamen-
stelling. Je kunt dan wel na een
jaar willen zeggen of je experi
ment gelukt is of niet, in feite is dat
een veel te korte termijn en dat
vind ik zelfs vijf of zes jaar nog De
toekomst zal moeten leren of ik op
de juiste weg ben.
We hebben nu wel steeds ge
sproken over landbouw en vee
teelt. maar de landbouw die ik
beoefen staat helemaal in dienst
van de veeteelt. Ik verbouw maïs,
waarmee de koeien worden ge
voerd, ik ga echt niet met groen
ten naar de veiling De enige pro-
dukten die mijn boederij verlaten
zijn melk en varkensvlees en ver
schillen daarin met de produkten
van andere boeren zijn voor het
publiek natuurlijk niet zo eenvou
dig te constateren als tussen een
bespoten en een onbespoten
bloemkool. Wat dat betreft is het
misschien wel moeilijker alterna
tieve veeteelt te beoefenen dan
alternatieve landbouw. De resul
taten die ik boek zijn veel minder
tastbaar.
Kwantitatieve verschillen zijn er
in ieder geval niet, mijn koeien
geven niet minder melk en de
varkens groeien niet minder snel
dan van collega-boeren
Het gaat mij er alleen maar om
aan te tonen dat de vervuiling die
de huidige wijzen van landbouw
en veeteelt met zich mee brengen
helemaal niet nodig zijn. En daar
bij moet je dan natuurlijk geen
probleem maken van een extra
struikje onkruid of een wormpje
meer".
door Peter van Meenen
Hein Brouwer bij hel Friese paard dal de tractor op zijn boerderij vervangt.
