„Vredeswerk is een levenswerk..
..want men doet, alsof er geen verschil
is tussen knots, pistool of atoombom.."
DERDE DEMONSTRATIE IN SOESTERBERG OP 7 JUNI A.S.
interview
door
Anco Mali
AMERSFOORT - Op zaterdag 7 Ju-
I nl vindt er voor de derde maal een
vredelievende, demonstratieve be
toging plaats In Soesterberg. Om
i 14.00 uur wordt vertrokken vanaf het
Kontakt der Kontinenten, Amers-
foortsestraat nr. 20, Soesterberg.
Deze jaarlijkse weerkerende demon
stratie werd voor de eerste maal in 1978
georganiseerd door een aantal IKV
(Interkerkelijk Vredesberaad) kernen
I uit de buurt van Soesterberg. Het ini-
tiatief daartoe werd genomen door Wij-
nand van Hogevest en Ella Keuchenius
I van de kleine IKV-kern in Leersum.
De IKV-kern in Amersfoort besloot dit
initiatief te steunen In 1979 namen er al
twee keer zo veel mensen aan deel, en
werd de demonstratie georganiseerd in
samenwerking met de beweging Stop
de Neutronenbom uit Utrecht. Op 7 juni
1980 is het voor de tweede keer dat
IKV- en Stop de Neutronenbomgroe-
pen bij deze demonstratie samenwer
ken.
Arie van Rijssel van de stuurgroep
der IKV-kernen
„Je konstateert hoe de éne demon
stratie de andere beïnvloedt Vorig jaar
zei een aantal mensen die demonstra
tie in Soesterberg moet er anders uit
jgaan zien. Er kan vee! meer kracht van
uitgaan dan wanneer je alleen met
7 000 mensen langs de hekken van
Soesterberg loopt, en een spreker aan-
Vjhoort.
I Toen kwamen we op het idee van
meer verzet met heel je lijf. Het blijft zon
wolk van woorden We moeten uit dat
passieve en dat verbale komen. Een
Wgebaar op zich kan ontzettend veel in
houd hebben. Je kan er staan, datje er
bent en je kan er staan, dat het een
^Vlammend protest is.
In 1980 zal het 35 jaar geleden zijn,
dat de eerste atoombom in de wereld
gebruikt is Hiroshima bewijst dat er niet
illeen kernwapens worden aange-
aakt om er mee te dreigen en om ze
liet te gebruiken
BOMMEN EN BLOEMEN
LIGGEN HIER NOG
ZIJ AAN ZIJ.
We gaan dit jaar bloemen tegen de
l hekken van Soesterberg leggen. Daar
t Zetten we teksten bij Hiroshima en Na-
Nbasaki: nóóit weer, en Wij gaan door
^-om te strijden tegen kernwapens:
bommen en bloemen liggen hiér nog zij
tan zij.
We lopen naar de speelweide achter
de roomskatholieke kerk. Daar zal Li-
neke Rikmanspoel van Vrouwen voor
Vrede spreken, opdat ook de vrouwen
in Nederland zullen worden aange
sproken Dan zal Henk van Ulsen tek-
iten zeggen van overlevenden van Hi-
ishima en Nagasaki Daarna gaan er
lirenes loeien, en zullen we een be-
alde tijd stil zijn om de doden van de
'ee atoombommen te herdenken. Met
ns hele lijf willen we het verzet tegen
Ie atoombom duidelijk maken we zul
len allen verzoeken als dood op de
grond te gaan liggen
Dan klinkt een stem: Nagasaki
150 000, Hiroshima 180 000, Utrecht
300 000, Amersfoort 80 000 De sire
nes gaan weer loeien, en dan wordt het
lied gezongen Hoop en woede houden
Ons op de been
DINSDAG 3 JUN11980
kernwapens Het vuur speelt óók in Ne
derland. en we willen dat de bevolking
in de hele breedte zich daar rekenschap
van geeft. Vermoedelijk hebben wij hier
zelfs kernwapens zeer dicht in de buurt.
We willen de bevolking niet bang ma
ken. We willen de mensen er wel op
wijzen dat, als toen dót en dót in Hiros
hima en Nagasaki werd aangericht, de
gevolgen nü met honderden keren zul
ke zware wapens ook honderden keren
erger zijn geworden. Vandaar ook dat
er stukken van overlevenden worden
voorgelezen. Dat doe je óók met de 4de
mei."
Hieke Jans „Mensen, die in kleine
groepjes bezig zijn, voelen zich gauw
geïsoleerd Die worden door Soester
berg met elkaar in kontakt gebracht. Nu
ben je es een keer met velen samen.
Het verder dóórgeven is zéér belang
rijk."
HET GAAT ER NIET OM OM MILI
TAIREN AAN DE KAAK TE
STELLEN
Jan ter Laak ,,Wij geven zo'n de
monstratie geen fanatiek karakter. Het
is een bezinningsdag. Het gaat er niet
om om militairen aan de kaak te stellen.
Ik vind het zelfs fijn, dat er militairen
deelnemen aan de demonstratie op
Soesterberg
„Er zijn mensen, die er moeilijk
mee overweg kunnen, dat er buiten
landse militairen op Soesterberg
aanwezig zijn."
DE WAPENS ZÉLF ZIJN DE
VIJAND GEWORDEN
IN AMERSFOORT WONEN VEEL
BEROEPSMILITAIREN, DIE ME
NEN DAT ZE PERSOONLIJK
WORDEN AANGEVALLEN
Eén van de ingewikkeldste dingen in
Amersfoort is, dat er veel beroepsmili
tairen wonen Die denken, dat ze als
beroepsmilitairen persoonlijk worden
aangevallen. Ik denk, dat wij voortdu
rend moeten benadrukken, dat hün
verantwoordelijkheid even groot is als
de ónze.
Het gevolg van onze vredesbewe
ging werkte bij die militairen averechts.
Voor ons is het teleurstellend, dat er
nooit een gesprek van de grond is ge
komen tussen het IKV en de Amers-
foortse militairen.
In Leusden haddenvye laatst een dis-
kusfieavond van hetïKV met iemand
Arie van Rijssel
van de KMA, die tevens lid is van het
IKV. Zulke mensen worden van twee
kanten aangevallen. Door hun eigen
kollega's. en door de mensen, die vin
den dat ze de dienst moeten verlaten,
als ze tegen kernbewapening zijn. Die
man zei dan ook terecht: U zit ólsmaar
mijn geweten te beproeven, maar hoe
zit het met uw eigen geweten? Een
goeie vraag is. waar is mijn eigen ver
antwoordelijkheid? Het is niet niks, dat
iemand van de KMA zó'n kritische me
ning durft uit te spreken!
Het is zaak, dat we met de geestelijke
verzorgers (aalmoezeniers en lege-
rpredikanten) in dialoog komen. Ener
zijds zijn ze lid van de kerk, waaruit de
vredesbeweging voortkomt. Anderzijds
zijn ze de geestelijke begeleiders van
de militairen."
LUBBERS EN 19 DECEMBER
1979
ONTZETTEND VEEL MENSEN
LIGGEN HELEMAAL NIET WAK
KER VAN KERNWAPENS
„Ook in Amerika zijn stromingen, die
geweldig tegen de kernwapens zijn",
reageert Jan ter Laak hierop. „Ook de
christenen in Oost-Europa zijn daar te
gen Het is niet goed om de Amerikanen
als nieuwe vijand in te voeren. De hele
opzet van de vredesbeweging is om te
doorbreken dat de Sovjet-Unie onze
vijand zou zijn Als vredesbeweging
moet je aan elkaar duidelijk maken, dat
de wapens zélf de vijand zijn gewor
den."
„Waarom denken jullie dat de vre-
desgedachte bij vele mensen niet
Hieke Jans.
leeft. Net zo goed trouwens als de
noodzaak tot het oplossen van de
maatschappelijke spanningen."
Hieke Jans „Mensen zijn best op
hun manier bezig om na te denken. Ze
denken na over speelplaatsen voor kin
deren. oversteekplaatsen Ook dat is
een kleine aanzet tot verbetering van
hun situatie. Via hun kennissenkring
komen ze met die vredesgedachten
niet in aanraking
Jan ter Laak „Bovendien is nog heel
erg sterk verbreid: het geloof in geweld.
Mensen, die in hun eigen omgeving be
slist elke vorm van geweld afwijzen,
geloven nog. denken zelfs, dat er met
geweld in het groot iets te bereiken is.
Soms is dat waarschijnlijk ook nog zo.
Neem Nicaragua. Dat geloof in geweld
leeft nóg zó sterk, dat de mensen het
zelfs op kernwapens toepassen, Men
doet alsof er geen verschil is tussen
knots, pistool en atoombom.
Ik zou mezelf niet eens pacifist willen
noemen Als ik aan de gegijzelden in de
trein denk, dan zie ik geweld als een
oplossing Maar daar mag je natuurlijk
geen atoomwapens bij gebruiken. Den
Uyl formuleerde het gebruiken van ge
weld om de treinkaping te beëindigen
dan ook als „een nederlaag".
Maar ik ben het er mee eens, dat je
geweld niet moet gaan idealiseren. Dat
is levensgevaarlijk.
„Veel mensen hebben een kater
overgehouden aan het kernwapen
debat van 19 december 1979. Voor
hen werden toen politiek, demokra-
tle en parlement verkracht. Dat een
Lubbers in staat kon zijn om mensen
zó onder geestelijke druk te zetten
dat ze ènders stemden dan hun ge
weten dat voorschreef, heeft veel
mensen op z'n zachtst gezegd
teleurgesteld."
Jan ter Laak „De 19de december
1979 is een nederlaag voor de vredes
beweging geweest Mensen, die zich
hebben ingezet voor de vrede, hebben
een kater
Toch is er een stukje hoop Vrede
swerk is een levenswerk Ik was zes
jaar sekretaris van het IKV, en ben zes
jaar omroeppastor Wil ik dat werk lan
ger blijven doen, en dat wil ik graag, dan
moet ik niet rekenen op kort lopende
suksessen.
Wij moeten de zaak nóg beter aan
pakken. Het IKV probeert de band met
de kerken sterker te maken Het IKV
was de gebeten hond Het IKV moet de
plaatselijke groeperingen blj'ven en
thousiasmeren Bovendien moet men
de aktie steeds meer verbreden.
Als vredesbeweging zijn we geen po
litieke partij Teleurgestelde mensen,
nee. dat mag niet. Die worden óf fana
tiek en kiezen voor keiharde akties. En
dan zegt men: zie je wel hoe geweldda
dig ze zijn. Of ze gaan in hun tuintje
werken, en trekken zich er niets meer
van aan Je moet de mensen niet te veel
oppeppen Je moet ze realistische in
formatie geven.
Je moet niet zo eng alleen op poli
tieke partijen mikken. Het is zeker nét
zo belangrijk om over vrede te spreken
in kerken, bij het onderwijs, bij de mili
tairen.
Als IKV Amersfoort hebben wij een
aantal belangrijke gesprekken gehad.
Met het CDA-kamerlid Gerritse uit
Soest. Met de Amersfoorter Jan Ter
louw. Als plaatselijk IKV moet je die
parlementsleden laten weten waar je
mee bezig bent
Arie van Rijssel wil aan het eind van
ons gesprek nog wel even iets kwijt over
de verloedering, de geestelijke vervui
ling:
„De taal is ongelofelijk vervuild. Als
ze het hebben over de taktiek van
kernwapens, dan spreken ze over me-
ga-doden. Daar bedoelen ze één mil
joen doden mee!
De demonstratie in Soesterberg zet
ten we op, omdat ontzettend^eel men
sen helemaal niet wakker liggen van
In december 1979 veranderde het
gesprek van de kamerleden van
kleur. Het ging niet meer om de vre
de. Het ging op de abstrakte toer van
strategie en macht. Toen hebben wij
gezegd: het gaat niet om strategie of
macht: het gaat om mensen. We
hebben alle kamerleden een buisje
bloed gezonden."
Beelden van de vorige demonstratie (foto's Ed Boas, Amersfoort).
Vóórdat Wijnand van Hogevest het
slotwoord spreekt, zal er voor de kin
deren een verhaal worden voorgele
zen,"
KOOPAVOND DONDERDAG 5
JUNI
Hieke Jans van de IKV-kern:
„Op de koopavond van donderdag 5
juni zullen een aantal IKV-ers met z'n
tweeën door de straten lopen, in het
zwart en het wit gekleed en geschminkt.
Met borden met verschillende teksten
over Soesterberg De mensen moeten
het idee krijgen: er herhaalt zich steeds
iets.
In het Filmhuis aan de Appelmarkt 14
zal een klankbeeld worden vertoond
over de vorige demonstraties."
Aan Jan ter Laak van de Stuurgroep
vraag ik:
HERDENKEN VAN DE
DODEN OP 4 MEI
„Hoe zie jij het herdenken van de
doden op de 4de mei, en het keuze
maken vóór bewapening, zélfs met
kernwapens, voor een volgend do
delijk treffen?"
„Ikzelf vind, dat je aan beide herden
kingen moet deelnemen, aan 4 mei, èn
aan zoiets als Soesterberg
't Viel mij trouwens op, dat ik op 4 mei
mensen tegenkwam, die ook in
Soesterberg mee zullen lopen.
Het is een aantal mensen onmogelijk
om aan béide herdenkingen deel te
nemen. Ze hebben zó geleden in de
Tweede Wereldoorlog, dat Nederland
sterk genoeg bewapend moet zijn, zelfs
met atoomwapens, opdat 1940 zich niet
zal herhalen. Er zijn mensen, die daar
overheen komen, en die erkennen dat
er in 1940 een geheel andere situatie
was dan er nu in 1980 is ontstaan In
1980 bestaat er alleen nog totale ver
nietiging."
„Sommige mensen zijn van me
ning, dat het hebben van kern
wapens een noodlottig treffen kan
voorkomen. Maar ais je ze hebt kün
je ze gebruiken."
Jan ter Laak: „Tussen 1945 en 1980
hebben kernwapens ervoor gezorgd,
zeggen die mensen, dat er in Europa
géén oorlog is geweest. Maar je weet
niet hoe het zal lopen. Je kunt óók be
weren, dat het ééns mis zal gaan
Ik zou er voor willen pleiten, dat beide
groepen over dit plint met elkaar praten.
Je vindt elkaar in het feit, dat het nooit
mag gebeuren
IKV en Soesterberg ziet men als
voorstanders van eenzijdige ontwape
ning. Dat is niet zo Men wil alleen, dat
er eenzijdig een stapje wordt gezet door
Nederland om de bewapeningsspiraal
omlaag te brengen. Ze mogen ons niet
in de hoek drukken van de eenzijdige
ontwapening Net zo min als wij men
sen, die in de NAVO willen blijven, in de
hoek van het militairisme moeten druk
ken. Dat zijn vertekeningen van eikaars
standpunten."
DEN UYL: NEDERLAND MOET
KRITISCH MAAR ONVOOR
WAARDELIJK LID VAN DE NAVO
BLIJVEN
„Zojuist meldde de NRC dat Den
Uyl in het verkiezingsprogramma
van de PvdA wil opnemen, dat Ne
derland kritisch maar onvoorwaar
delijk lid van de NAVO moet blijven.
En dat de leuze van het IKV „Help de
kernwapens de wereld uit, te begin
nen met Nederland", niet moet wor
den overgenomen!"
Jan ter Laak: „Het IKV is in 1977 met
deze campagne begonnen Nu in 1980
blijkt duidelijk, dat er in de Partij van de
Arbeid óók een proces tegen kern
bewapening aan de gang is Den Uyl
zegt óók. „Er mag geen medewerking
worden verleend aan het, wat Neder
land betreft voorwaardelijke, NAVO be
sluit tot stationering van nucleaire
kruisraketten voor de middellange af
stand in West-Europa na 1983." Het
feit. dat dit allemaal op de voorpagina
van de NRC staat, vind ik zéér belang
rijk. Als het niet onmiddellijk lukt alle
maal, dan moeten we geduld hebben.
Dan ligt onze opdracht dóór. dat we
verder moeten gaan Ik ben er niet zo
pessimistisch over Bij de PvdA is het
een diskussiepunt Binnen het CDA is
het één van de meest cruciale punten
't Is een geweldige issue geworden in
de politieke partijen. En wat Den Uyl
betreft: het is nog maar een ontwerp
programma. Dan komt er nog een vol
gende ronde
Nederland zit binnen de NAVO Het is
heel duidelijk, dat de gevoeligheden
omtrent de omstreden kernbewapening
hier groter zijn dan in andere landen
„Prof. Röling zei in het Politiek
Avondgebed in 1978, dat hij niet zo
gelukkig was met de toevoeging van
het IKV: „te beginnen in Nederland".
Hij zag niets in een eenzijdige ont
wapening. Hij was van mening, dat
de kleine landen zich aaneen moeten
sluiten om de ontwapening bij de
grote landen definitief aan beide zij
den in beweging te zetten".
Jan ter Laak: „Het is een poging om
een derde weg te vinden Je mag er van
uitgaan, dat iedereen de kernwapens
wil terugdringen. De ene groep mensen
zegt: je moet het bereiken door weder
zijds onderhandelen over en weer. De
andere groep zegt je moet je er eenzij
dig van distanciëren. Je moet op de so
ciale verdediging over gaan
Men kijkt naar het IKV als naar een
ideologische groep
Het IKV zegt er komen steeds méér
wapens. Het IKV zegt: het uiteindelijk
doel moet zijn, dat alle landen de wa
pens afschaffen Als klein land hebben
we meer mogelijkheden
Prof Röling heeft zich er krachtig
voor ingezet, da er uit al die SALT-on-
derhandelingen en dergelijke iets posi
tiefs zou komen.
De andere weg is nooit geprobeerd.
Prof. Röling is er, denk ik, bang voordat
die andere weg geen realistische bena
dering is. Als het dóórwerkt tot in de
NAVO-raad blijkt het een werkzaam
middel te zijn Het IKV wil geen schone
handen houden. Het is zeker een in
leidende stap naar een andere struk-
tuur.
Er zijn allerlei hoopvolle signalen De
PvdA vindt, dat moderniseren niet mag
Er zijn mensen, die zeggen dat de NA
VO nooit als eerste de kernwapens mag
gebruiken
