Foto's van Jan
eetcafé-galerie
Jonker bij
De Hakhorst
„Ik kwam in Zuid-Afrika en moest
maar zien wat ik er ging doen"
I
eusd
r
ran
Ks
Hydroloog Cees de Wijs:
Leusder Krant
FOTO-KOPIE
NODIG?
DONDERDAG 10 JUL11980
_a
gevarieerd allerlei
7
Rozendaallaan 9
Leusden-C
LEUSDEN - In de zomermaanden
een ekspositie bij Eetkafee-galerie
De Hakhorst, Waarden 259, van het
fotowerk van de in Lasvaux-Caziilac
wonende Jan Jonker. Galerie De
Hakhorst is geopend dagelijks vanaf
16.30 uur. Op zondag vanaf 14.00
uur. En is 's maandags gesloten.
De foto's, die Jan Jonker in Leusden
laat zien, zijn zwart-wit opnamen van
handen schaduwen en typen die hij
rond de markt in Arles kiekte.
De close-ups van de handen zijn
indrukwekkend. Handen, door Jan Jon
ker belicht, zijn minstens zo ekspressief
als gezichten De hand van een man,
die een bosje sjalotjes in een krant mee
naar huis neemt De verweerde handen
van een oude vrouw, die de hengsels
van een boodschappentas achter de
rug, tussen de vingers houdt De kor
date handen van een groente-vrouw op
de markt, die de handen in de zaken
van haar spijkerstof-voorschoot steekt
De afwachtende handen van mensen
die geduldig in een rij op hun beurt
staan te wachten.
De typische hand in de zij, met de
duim op de rug, van een vrouw in een
jurk met een alledaags patroontje, die
met haar man naar een etalage staat te
kijken. Het jongetje met de handjes op
de rug, die wat achteruit staat bij het
koppel vrouwen, dat in een bak staat te
graaien En dan de prachtige opname
van vijf willekeurig bijeen geportret
teerde vrouwen rond een weegschaal.
Waarbij de vrouw op de voorgrond
straalt van levensvreugde, die zich in
haar houdingen het gebaar van de han
den mededeelt.
Er zijn ook portretten van mannen die
een sigaretje roken. Mooi opgenomen
in half zonlicht, halfschaduw. Of die het
sigaretje zo lang echter het oor hebben
geparkeerd in afwachting van het mo
ment dat ze het kunnen opsteken Er is
een bejaard Frans echtpaar, waarvan
zij op een stoeltje zit Vóór een etalage,
waar kennelijk géén etaleur aan te pas
is gekomen. Hij staat gewoon, breeduit,
te wachten op de autobus
En dan zijn er de spelletjes met de
schaduwen van mensen. Schaduwen
in lichtdoorgangen. Langgerekte
schaduwen op de straat. Schaduwen
van jongetjes op het gebarsten pla
veisel van een zebrapad
De foto's, gemaakt met een Ca
non-camera, zijn technisch goed te
noemen. Van alle foto's bestaan er
twee exemplaren. Ze hebben een
keurig bijpassend passe-partout
met lijst. Ze tonen grote aandacht en
gevoel voor het detail. Ze zijn niet
bepaald „goedkoop" 350,- per
stuk), en die prijs zal ook voor de
liefhebbers van de moderne fraaie
foto toch wel wat aan de hoge kant
zijn.
,l)c iUKKS iiixijn WEKIC'
LEUSDEN - Deze week zijn we
op bezoek bij hydroloog Cees de
Wijs. Hydroloog is zeker geen al
ledaags beroep, volgens het
woordenboek bestudeert zo
iemand de waterhuishouding,
-vorming en -beheersing. Kortom
Cees de Wijs wordt ingeschakeld
als ergens bronnen moeten wor
den aangeboord of stuwdammen
gebouwd om uit te zoeken of het
allemaal wel kan, er geen over
stromingen of juist grote droogte
door ontstaan. Dat werk heeft
hem op nogal wat plaatsen in de
wereld gebracht, zijn verhaal be
gint in Wageningen, gaat via Ca
nada en Zuid-Afrika naar Utrecht
en vandaar via Eufraat en Tigris
naar Leusden.
Cees de Wijs: ,,lk houd me inder
daad bezig met het bestuderen van
de kringloop van het water, zoals dat
naar beneden valt, door de rivieren
stroomt, weer verdampt enzovoort
Het betekent alleen niet, wat veel
mensen nogal eens denken, dat ik
ook kanalen, rivieren en sluizen
ontwerp Dat laat ik aan anderen
over, maar met die mensen werk ik
natuurlijk wel nauw samen.
In de loop der jaren heb ik met
verschillende aspecten van de
hydrologie beziggehouden Zo heb
ik de loop van verschillende rivieren
bestudeerd om adviezen te geven bij
het indammen van het water om het
optimaal te kunnen gebruiken. Heel
anders is het als je moet gaan on
derzoeken of je bepaalde bronnen
kunt gebruiken voor bevloeiing van
land of het eraan onttrekken van
drinkwater Ook heb ik studies ge
maakt die nodig waren bij het ont
werpen van stuwdammen
Het komt erop neer dat ik het
grootste deel van de dag bezig ben
met het aandragen van gegevens
voor de technici die zij in hun plan
nen kunnen verwerken. Als er bij
voorbeeld ergens een stuwdam
moet worden aangelegd is het mijn
taak uit te rekenen hoeveel water die
dam tegenhoudt, hoe groot de ver
damping van het oppervlaktewater
van het stuwmeer dat ontstaat is en
hoeveel water er via doorlaten door
de dam moet kunnen stromen Al die
zaken worden door mij aangegeven,
ik laat het dan aan anderen over die
gegevens uit te werken. Technici,
ontwerpers, aannemers en noem
maar op gaan dan met die informatie
aan de slag, maar op dat moment is
mijn werk aan dat project eigenlijk
alweer voorbij.
Ik vertel het hier nu wel alsof je
even op een avondje zo'n stuwdam
uitrekent maar dat is natuurlijk niet
zo Vaak ben je maanden ter plaatse
en op je kantoor aan het rekenen en
uiteindelijk moet je alles voor je op
drachtgever in een net rapportje
brengen, wat er ook nog een beetje
leuk moet uitzien.'1
GRONDWATERHYDRO-
LOGIE
..Het voorbeeld dat ik net gaf is
inderdaad wel representatief voor
mijn werk Ik heb me voornamelijk
beziggehouden met het opper
vlaktewater, stuwmeren en irrigatie
De hydrologie heeft ook nog andere
kanten zoals de grcndwaterhydro-
logie, drainage en het oppompen
van water
In Nederland is mijn tak van de
hydrologie niet erg ontwikkeld.
Stuwmeren komen hier al helemaal
niet voor en bovendien vind je hier
niet veel rivieren waar veel werk
voor mij aan zou zitten. Onze grote
rivieren zoals Rijn en Maas worden
namelijk allemaal in het buitenland,
voornamelijk Duitsland en Zwitser
land „gemanaged". Daar worden de
projekten in die rivieren uitgevoerd
en niet hier En als het hier wel ge
beurt wordt al het werk eraan ge
daan door Rijkswaterstaat, voor
commerciële bureau s als waarvoor
ik werk is hier bijna geen plaats.
Daardoor heb ik op nogal wat
plaatsen in het buitenland vertoefd
Na mijn studie cultuurtechniek aan
de Landbouw Hogeschool in Wage
ningen ben ik naar Canada gegaan,
waar ik hydrologie ben gaan stude
ren. Dat was in het midden van de
jaren zestig, toen de hydrologie net
opgang in de wereld begon te ma
ken. Daarna ben ik in datzelfde Ca
nada bij een adviesbureau in dienst
getreden en daar ben ik begonnen
met projekten als waterkrachtcen
trales. Voor dat bedrijf heb ik onder
andere gewerkt aan een projekt bij
de Churchill Falls in Labrador. Maar
daar zat ik de hele dag op zo n kan
toor m'n berekeningetjes te maken
en dat begon me wat te vervelen
Bovendien werd het wat slap in die
zaken daar en toen heb ik gesollici
teerd bij een bedrijf in Zuid-Afrika.
Daar werd ik aangenomen als
hydroloog en ik ging er vol goede
verwachtingen heen Maar toen ik er
kwam kreeg ik te horen dat ik zelf
maar moest uitzoeken wat ik bij dat
bedrijf ging doen. Ik kwam er toen
achter dat ze daar maar adverten
ties in Europese kranten zetten om
dat dat iedere keer weer zoveel „wit
mannen" meer opleverde. Ik heb
lang na zitten denken wat ik zou gaan
doen en heb toen een onderzoekpro
gramma opgesteld. Net tegen de tijd
dat ik door het theoretisch gedeelte
van dat programma was en mate
rialen zoals pompen, pijpleidingen
en dergelijke wilde gaan bestellen,
kreeg ik te horen dat er een beste
dingsbeperking was afgekondigd,
waardoor m'n aankopen niet door
gingen Mooi geen aankopen en
geen onderzoek.
Ik ben toen omdat ik het daar niet
meer zo zag zitten op eigen verzoek
overgeplaatst naar een andere af
deling van dat bedrijf in Pretoria,
waar ik heb meegewerkt aan de
ontwikkeling van de plannen voor
een stuwdam in Mozambique Toen
die dam klaar was. bleek echter dat
hij niet gebruikt kon worden, omdat
anders een deel van Swasiland on
der water zou komen te staan Dat
wisten we uiteraard bij de eerste
plannen die werden gemaakt, zes
jaar voor voltooiing van de dam. ook
al maar in die tijd was Swasiland nog
Afrikaans protectoraat. Toen we de
dam klaar hadden, waren de Swa-
si's min of meer onafhankelijk ge
worden en de regering die daar zat
wilde in ruil voor het onder gelopen
land een strook land naar zee. Daar
dachten ze in Zuid-Afrika niet aan en
sindsdien staat die dam daar zo
maar ergens midden in het land,
voor ik meen 160 miljoen gulden,
zonder dat iemand er wat aan
heeft
BRONNEN
ZOCHT
ONDER-
Cees de Wijs
„Daarna heb ik nog een tijdje ge
werkt aan plannen die wel werden
uitgevoerd en in gebruik werden ge
nomen, maar na een paar jaar ben ik
weer naar Nederland teruggegaan.
Aan de Vrije Universiteit in Utrecht
heb ik toen een cursus oppervlakte-
waterhydrologie en statistiek gege
ven Er komt namelijk nogal wat sta
tistiek bij de hydrologie kijken Nadat
mijn contract daar afgelopen was,
ben ik naar het bedrijf in Amersfoort
gegaan waar ik nu nog werk.
Het eerste jaar dat ik voor dat be
drijf werkte werd ik uitgezonden
door Peter van Meenen
naar Indonesië. Daar heb ik samen
met enkele specialisten de voorbe
reidingen gedaan voor de drink-
waterprojekt. Daar moesten we uit
zoeken welke bronnetjes wel en
welke niet gebruikt konden worden
Er zijn er daar namelijk wat met giftig
water en het is natuurlijk niet zo best
als je die aanwijst voor zo'n plan
Ook konden daar lang niet alle
bronnen worden gebruikt om water
aan te onttrekken en dan komen de
problemen pas echt. Je kunt in zo'n
geval niet even snel meten hoe diep
die bron is en waar het water ervoor
vandaan komt, nee die metingen
moet je een aantal malen per jaar
doen. Het is anders goed mogelijk
dat je een bron net onderzoekt op
zijn hoogste stand en daaruit op
maakt dat hij best voor het onttrek
ken van water kan worden gebruikt,
terwijl de bron nog tien maanden
van het jaar vrijwel of helemaal
droog staat. Er zit dan gewoon niks
anders op dan iedere keer maar
weer opnieuw te meten, in winter,
zomer, voor- en najaar.
Die schommelingen zijn trouwens
toch erg belangrijk in de hydrologie.
Zo laat bijvoorbeeld ook de hoogte
van het water in een stuwmeer zich
niet zo eenvoudig beredeneren. Dat
ontdekte ik vooral toen ik van Indo
nesië naar Tanzania ben gegaan
om een studie te maken van het ge
bied tussen de Eufraat en de Tigris.
Die studie maken we nu hier af met
behulp van een in een computer in
gevoerd programma. Zo kan ik be
kijken hoeveel water dat gebied in
stroomt, verdampt, voor bevloeiing
kan worden gebruikt en er weer uit
stroomt. Nou. net had ik het al over
dat moeilijk te voorspellen niveau
van het water in zo'n meer. In die
streken heb je een verdamping van
ongeveer tweeënhalve meter per
jaar. Zo'n dikke laag water verdampt
daar van het oppervlakte door de
grote hitte. Als je dan bedenkt dat de
verdamping in deze streken onge
veer 50 tot 70 centimeter per jaar is,
is het ook te begrijpen dat wanneer
het weer daar een keer tegen zit je
zo een meter minder of meer ver
damping hebt. Hier kan het hooguit
een paar centimeter verschillen.
Heb je dus bijvoorbeeld een gebied,
zeg maar ergens rond de evenaar,
waar de wateraanvoer voor een
stijging in een meer van twee meter
per jaar zou zorgen, dan heb je in
werkelijkheid altijd nog een daling
van een halve meter En dat zijn za
ken waarmee je bij het berekenen
van een stuwdam terdege rekening
moet houden."
