I
Groningse polemoloog komt naar Leusden
l
geweld eindigt
waar
liefdebegint
s
samenleving
c
DONDERDAG 18 SEPTEMBER 1980
Herman de Lange houdt lezing over „oorlog en
kernwapens" in kader afsluiting vredesweek
LEUSDEN - In de openbare lees
zaal en bibliotheek aan de Hamers-
veldseweg 77 in Leusden-centrum
komt de Groningse polemoloog
Herman de Lange een lezing houden.
De titel van de lezing is: Oorlog en
kernwapens? Achtergronden van
aktuele ontwikkelingen. De lezing
begint om 20.00 uur, en vindt plaats
op maandag 29 september. In het
kader van en ter afsluiting van de
vredesweek.
Daar er in Amersfoort zowel als in
Leusden grote belangstelling voor de
visie van deze polemoloog bestaat, zijn
wij hem gaan opzoeken in Groningen.
Om al vast iets van zijn werkzaamhe
den en zijn visie op papier te hebben om
u te oriënteren.
Hij manifesteert zich als een weten
schapper. die met de verschikkelijke
wapenrapporten om zich heen. het
hoofd koel houdt. De druk-op-de-knop-
oorlog pure science-fiction noemt.
Macht wil gebruiken om in de goede zin
te ..beïnvloeden"
DEFINITIE
POLEMOLOGIE
„Het lijkt ons goed, wanneer eerst
het begrip polemologie nader wordt
gedifinieerd".
Herman de Lange: ..Ik gebruik zelf
liever het woord: vredesonderzoek
Heel simpel is vredesonderzoek het
onderzoek naar de oorzaken van de
gewelddadige konfliktoplossingen en
de oorlogen, en het onderzoek naar de
wegen en de middelen om de vrede te
bevorderen.
Dat valt uiteen in vrede èn een paar
begrippen. Als het voorkomen van oor
log Het er op toezien dat de toestand
van de gewapende vrede niet uit de
hand loopt. En het er toe bijdragen dat
via wélke internationale en ook natio
nale middelen de vrede versterkt kan
worden
Met dat laatste bedoel ik. wat kan er
beter geschieden aan de internationale
overeenkomsten betreffende wapen
beheersing in het konflikt oost-west
Welke middelen van diplomatieke aard
heb je9 Welke stappen kunnen staten,
dus mensen, nemen om bij te dragen tot
de vrede Vredesonderzoek, sociale
verdediging, het verschaffen van goede
informatie, zodat de mensen weten wat
er gaande is. Voor sommigen is
geweldloze weerbaarheid, daar een
mogelijkheid toe".
WAT DOET HET
POLEMOLOGISCH
INSTITUUT?
„Wat doet het polemologisch In
stituut Groningen?''
Herman: „Wij zitten hier met negen
vaste stafmedewerkers. Medewerkers
voor kortere èn langere tijd. Wat we op
het instituut doen is het ons bezig hou
den met langer lopende projekten.
Bijvoorbeeld het onderzoek naar
oorzaken van de koude oorlog, de mili
taire spanningen. Het onderzoek naar
de wapenwedloop
We hebben hier het projekt van het
vredesonderwijs ontwikkeld Dat is
praktisch gereed Het zijn leermiddelen
voor de derde klas van de middelbare
school over onderwerpen van vrede
Daarbij kom je terecht op de wereld-
huishouding met een rechtvaardige
verdeling van de rijkdommen. Een
nieuwe internationale orde Een nieuwe
relatie met de militaire macht binnen de
derde wereld Welke relatie bestaat er
tussen geweld en onder-ontwikkeling?
Daarnaast houden we ons bezig met
kort^ dingen. Aktuele zaken. Ik noem
de diskussie over de invoer van de lan
ge afstandsraketten".
BEWAPENINGSWEDLOOP
,,Wat is jouw specialisatie binnen
het vredesonderzoek?"
„Zelf houd ik me bezig met
vraagstukken betreffende het ver
schijnsel van de bewapeningswedloop.
In het bijzonder tussen de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie Wat zich
hééft afgespeeld, en wat zich nu af
speelt.
Dat valt uiteen in deelstudies over
internationale politieke ontwikkelingen.
Besluitvorming op het gebied van de
fensie. Technologische ontwikkelingen
op het gebied van de bewapening De
strategie hoe staten hun militaire
macht plannen, en voor welk doel"
BRONNEN VAN
INFORMATIE
„Welke bronnen gebruik je ter in
formatie?"
„De pers is vaak niet alleen gekleurd
maar ook onvolledig. Laat geen ver
band zien. Geeft geen achtergronden
Voor mij persoonlijk is het wat betreft
de cijfers en getallen het Stockholm In
ternational Peace Research Intitute. Je
hebt Amerikaanse overheidspublika-
ties die je aanvullend gebruikt. Die leg je
kritisch op de SIPRI jaarrapporten
Een heel belangrijke bron van infor
matie zijn de defensiestukken van de
Verenigde Staten, en de hoorzittingen
van alle mogelijke commissies van de
Verenigde Staten
Dan is er een hele vloed van literatuur
over wapens, kompleet met plaatjes,
als je wilt weten hoe ziet de bewapening
van de toekomst er uit In 1990. In 2000.
Er zijn lijnige rapporten van de Ver
enigde Staten, militair-achtige vaktijd
schriften uit de hele wereld Er komen
ook rapporten binnen uit de Sowjet-
Unie. maar die bevatten niet zo veel
gegevens. Daar is een grotere ge
heimhouding over de militaire wapens.
Er is eerder te veel dan te weinig in
formatie. Het is een overweldigende
wereld vol van materiaal.
Over de politieke achtergronden heb
je ook veel bronnen. Herald Tribune,
Times, Le Monde, en je hebt allerlei
hulpbronnen om data snel op te zoe
ken
Het is moeilijk om in die overvloed de
betrouwbaarheid vast te stellen. Omdat
je achtergronden kent weet je: in iedere
publikatie word ik bij de neus genomen.
Dramatische veiligheids-dokumen-
ten duren tot 20 jaar en langer om
openbaar te worden Wat daar geheim
aan is. dat is heus niet zoveel Geheim
is een bepaald vitaal onderdeel. Zeg
voor de kruisraketten technische gege
vens over de motor, en over de elek
tronica die daar in zit om die dingen
koers- en trefzekerheid te geven
Dan is ook geheim bij het presiden
tieel memorandum het toevoegsel van
het scenario, waarin staat dat in het ge
val van een kernoorlog Amerika éérst
die en die wapens gaat inzetten tegen
die en die doelen in de Sowjet-Unie.
Van de Sowjet-Unie weten we over
hun bewapening vrij veel. Over de
nieuwste wapens weten we na verloop
van tijd wat daarvan de kenmerken zijn.
Als er informatie komt. dan bekijk ik die
met wantrouwen In de pers worden de
kenmerken van een nieuwe raket op
genomen. Mobiel. Drie kernkoppen. Bij
de mobiliteit mag je grote vraagtekens
zetten. Daarmee probeert men de pu
blieke opinie te overreden om de stap
pen te bewerkstellingen, die van onze
zijde daartegen genomen moeten wor
den Na enkele jaren blijkt dat de be
dreiging van het wapen is overschat"
OVERVRAGEN
JtHet Is een vorm van „overvra
gen", die in de politiek ook vaak
wordt toegepast".
„Dat overvragen is een verschijnsel,
dat gebeurt in een wereldvreemd lij
kende omgeving Om dat te beseffen
zou je ekskursies moeten plegen naar
het Pentagon, naar commandoburo's
van legers naar vliegkampschepen,
onderzeeboten Je zou moeten méè-
vliegen met een eskader patrouille
vliegtuigen vanuit Den Helder. Waar je
vaak het idee hebt van het oude rovertje
spelen, op een gevaarlijker nivo. Het is
een vreemde wereld, in wier werkelijk
heid de neiging bestaat om de bedrei
ging erger voor te stellen dan de nor
male werkelijkheid gedoogt
Ik geef een voorbeeld. De Russen
hebben een nieuwe omvangrijke on
derzeeboot ontwikkeld. Een prototype
vaart al rond. Hoe wordt er gereageerd
in de pers, de militaire vaktijdschriften,
de verder communicatiemiddelen. De
onderzeeër wordt als een geweldige
uitdaging beschouwd, en als geweldig
gevaar. Onmiddellijk ontstaat opinie:
als we hier niets tegen doen worden we
door de Sowjet-Unie voorbij gestreefd
Vervolgens wordt de onderzeeer als
een geweldige bedreiging gezien, ook
nadat de eerste nadere berichten zijn
binnengekomen. Die duikboot is snel
en kan zéér diep duiken Maar hij heeft
één slechte eigenschap: hij maakt erg
veel lawaai Hij kan dus vrij gemakkelijk
worden opgespoord en onder schot
worden gehouden Toch duurt het erg
lang, tot dat de aanvankelijke angst
kreten worden herzien.
COMPETITIE,
BEDREIGING,
TEGEN-MAATREGELEN
Parlementsleden hebben zich sterk
op deze vraagstukken georiënteerd, en
hebben zich dit wereldbeeld eigen ge
maakt Competitie, bedreiging, en dan
zich geroepen voelen maatregelen te
nemen.
Dat is de angstwekkende werkelijk
heid. Het is niet zo. dat de militaire plan
ners het alléén voor het zeggen heb
ben. maar ze beïnvloeden wél de cen
trale planners, die er delen van over
nemen Hoewel de buitenlandse be
leidsontwikkelingen. die op een breder
vlak liggen, afhankelijk van het type re
gering zaken korrigeren of veranderen
Maar niet zodanig, dat die bewape
ningswedloop op nucleair terrein tot
een halt is gebracht.
Een minister van buitenlandse zaken
kan zeggen we moeten die en die wa
pens hebben want we hebben die en
die internationale afspraken Een mi
nister van defensie, die veel vraagt,
wordt onmiddellijk op de hand getikt
Proeflancering van een Amerikaanse „cruise missille" van het type Tomahawk.
door zijn collega's van financiën en so
ciale zaken. Dat geldt voor Nederland
Dat geldt ook voor de Verenigde Staten.
Dat is één regelmatige gang van zaken,
waardoor de minister van defensie tot
de realiteit moet terugkeren'
ALTERNATIEVEN
„Geweld is een teken dat er span
ningen in de wereld zijn die om een
oplossing vragen, en deze niet langs
redelijke weg krijgen. Zoekt een po
lemoloog naar alternatieven van
verdediging zonder geweld".
„Ikzelf heb behoefte om dat meteen
te vertalen met geweldloze verdedi
ging Er wordt regelmatig onderzoek op
dit gebied gedaan Hier in Nederland is
een rapport uitgebracht over sociale
verdediging op initiatief van minister
Treep uit het vorig kabinet. Daarin wordt
gekeken welke mogelijkheden er zijn
voor geweldloze konflikt-oplossingen.
Om de mensen er zich van bewust te
laten worden, dat geweld géén oplos
sing is.
Hannah Arendt schreef een boekje
over geweld, en zegt daarin, geweld en
macht zijn eikaars tegenpolen Waar
geweld begint, houdt macht, politiek,
op. Dat geldt zeker in dit tijdvak van zo n
opeenhoping van wapens reikend van
eenvoudige schietwapens tot massa
vernietigende wapens.
SINDS 1945 130
OORLOGEN MET 30
MILJOEN DODEN
Sinds 1945 zijn er 130 gewapende
konflikten geweest met 30 miljoen do
den Geen oorlog heeft een probleem
wezenlijk opgelost Na elke oorlog is de
schade zo groot, dat men zich afvraagt
of het middel wel juist is. Ook de bevrij
dingsoorlogen reken ik hier bij. Een be
volking, die zich bevrijd heeft met wa
pengeweld. heeft zo n kwetsure opge
lopen dat het volk doorgaat met geweld
Een tragisch voorbeeld is Viëtnam
Daar gaat het geweld dóór. Langdurig
omgaan met geweld maakt de mensen
minder vreedzaam.
Waar het koloniale juk met geweld is
afgeworpen gaat het leger optreden als
pseudoregering en vestigt een dik-
tatuur, die de mensenrechten schendt.
Ik heb het gevoel dat een staat als de
Sowjet-Unie. die ook vóór 1945 over
aanzienlijke macht heeft beschikt, ook
ergens wordt opgezweept door dit spel
om de macht. Telkens bestaat dan de
neiqing om de risiko's van die eks-
i
plosieve macht waarop ze zitten, te on
derschatten'
„Acht je geweld nooit een moge
lijkheid tot oplossing van een kon-
flikt, ook niet in de bijzondere situa
tie van een klein land als Israël?"
„Een geweldoplossing zou zijn zoals
de Perzen of Alexander de Grote de
den. Genocide plegen, een heel volk
uitroeien Of de bevolking van al zijn
leiders beroven en geheel onderwer
pen. tot slaaf maken. Maar zulke im
morele oplossingen zijn in de huidige
tijd en het internationale politieke ver
keer niet toelaatbaar.
Een oplossing is dat een probleem uit
de wereld is, en dat er voorwaarden zijn
voor ordentelijke levensomstandighe
den".
„Wat zie je als mogelijkheid tussen
staten als er een situatie is ontstaan,
dat onderhandelen niet langer mo
gelijk is?"
„Laat ik een voorbeeld geven in de
oost-west verhoudingen Onderhan
delen was niet meer mogelijk. De koude
oorlog brak uit Je zag het afbreken van
de betrekkingen. Dan is er een muur
door Europa. Aan de ene kant van de
muur zit die aan de andere kant die. Op
een héél laag pitje gaan er op zeker
moment weer gesprekken door Dat
begint misschien met een optreden van
het Bolshoitheater in Europa Met een
bezoek van Paul Robeson aan Moskou
Dan in 1953,1954 z'jn de betrekkingen
weer langzamerhand genormaliseerd
Toen begonnen er ook weer topkon-
ferenties.
Heel recent: het voorbeeld van de
pingpongdiplomatie van de Chinezen
Er waren nog wat ambassades in Pe
king Na die geheime zending van Kis
singer kwamen er wat kontakten En nu
wordt China binnenkort toeristenland
nummer 1!
BEVRIEZING VAN DE
KONTAKTEN
Dan is een bevriezing van de kon
takten. een alternatief tussen oorlog en
vrede, altijd beter dan oorlog Vandaar
hecht men in de verhouding tussen oost
en west veel waarde aan détente, ont
snapping. Deze bewerkt een beter in
zicht aan beide zijden voor elkaar Er
zijn kulturele, menselijke betrekkingen
die verbroken waren en die weer wor
den hersteld. Er is een moeizame uit
wisseling van literatuur Die vaak via
illegale wegen Oost-Europa bin
nengaat. Omgekeerd laat men uit Oost-
Europa 24 karaats kommunisten naar
ons toereizen Er zijn handelsbetrek-
king. Men heeft gemeenschappelijke
belangen Het gevoel ontstaat, dat we
van elkaar afhankelijk zijn. We leven in
één wereld.
Dan kom ik er weer op terug, dat het
gemeenschappelijk belang is om te
voorkomen dat er een oorlog zou uit
breken En dat als er oorlog zou uitbre
ken men een aantal mechanismen
heeft zodat die oorlog zo snel mogelijk
kan worden beëindigd"
„Ook voor de spanningen in de
derde wereld zie je geen konflikt op
lossingen door geweld."
GUERRILLA DRAAGT NIET
VEEL BIJ
Herman de Lange: „Een wereld,
waarin de derde wereld zijn legitieme
portie in de rijkdom zou opvragen en dat
zou bewerkstelligen met militaire wa
pens Nee. ook dèt brengt géén oplos
sing Hiér zitten ook de ekonomische
macht, en de informatiemacht De der
de wereldlanden moeten hun eigen
ontwikkeling op gang brengen, en de
geweldloze weg volgen In Zuid-Afrika
is ook de enige weg de geweldloze
Enig geweld kan de overheerser ver
ontrusten. Maar eigenlijk heb ik het ge
voel. dat in ozimbabwe de onafhan
kelijkheid met politieke middelen is
verworven Al die guerrilla heeft daartoe
niet veel bijgedragen.
Het doel van een militaire macht is
niet enkel om gewapenderhand in te
grijpen. Men ziet het ook als middel om
de andere partij te beïnvloeden. Als
symbool van macht. Als middel waar
mee men de andere partij onder druk
kan zetten. Daarom hebben we nog al
tijd een excessieve bewapening, en
daarom zijn ook derde wereldlanden zo
happig op bewapening Het hart van het
probleem schuilt daérin
„Denk je dat het mogelijk zal zijn
onze samenleving geleidelijk te doen
overschakelen op een niet-militaire
verdediging?"
MILITAIRE ARSENALEN
TERUGDRINGEN
„Ik denk dat de voorwaarde voor het
niet verder militairiseren van de derde
wereld is. dat de eerste en tweede we
reld hun militaire arsenalen gaan terug
dringen Dat geldt ook voor de kernbe
wapening. De kernwapenlanden van nu
zullen heel duidelijk moeten laten zien.
dat ze aan de kernbewapening een eind
willen maken De vroegere minister van
buitenlandse zaken van de Verenigde
Staten. Vance, onderstreepte bij het
Salt verdrag dit punt een bijdrage le
veren tot het niet meer verspreiden
van kernwapens door de betere on
der de Westerse landen."
„Ook Nederland heeft ingestemd
met het vernieuwen van 572 atoom
raketten in Europa. Engeland wil de
Tridentraket, Frankrijk de
neutronenbom. Ik denk dat mensen
pas bereid zijn atoomwapens en het
NATO lidmaatschap op te geven als
er een deugdelijk alternatief is."
„Belangrijk is dat de Verenigde Sta
ten en de Sovjet Unie er een einde aan
moeten maken Zij kunnen zeggen. En
geland, je krijgt die Tridents niet. Het
minste wat ze kunnen doen is om Salt II
te ratificeren en om Salt III te beginnen
en de bewapening van 1970 in be
dwang te houden Salt II is nog nooit
geratificeerd, had in 1974 gesloten
moeten zijn Salt III had al Salt IV of Salt
V moeten zijn
De ontwapeningsonderhandelingen
verlopen veel trager dan het verloop
van de bewapening
Legers opereren met wapens uit de
jaren '40 en '50 Er zijn technologische
vernieuwingen uitgevonden. In 1980
hebben we wapens, die ontwikkeld zijn
in '60 en '70: de kruisraketten. Momen
teel wordt nagedacht over wapens, die
in '90 ontwikkeld zullen worden en in
2000 gebruikt Je zit nog met een hele
erfenis, en je bent al weer bezig een
erfenis te maken voor de toekomst. Dat
is de situatie in 1980
De B52 bommenwerper was op de
tekentafel gezet in 1945. In 1954 lopen
de eerste B52 bommenwerpers van de
produktie. In 1955 worden de eerste
B52 bommenwerpers operationeel. De
produktie gaat dóór tot 1962 Die B52
bommenwerpers moeten meegaan tot
1990 of 2000 Zo n levertijd van zo n
B52 is zo n 45 jaar
„Er zijn heel veel Nederlanders die
nog steeds aangeslagen zijn door de
desastreuze afloop van het
kernwapendebat in de Tweede Ka
mer op 19 december 1979, waarbij
bleek dat de Nederlandse regering
het besluit van het Nederlandse
parlement op 6 december 1979 om
niét in te stemmen met het vernieu
wen van de kernwapens, in Brussel
op de bijeenkomst van de NATO lan
den niét had overgebracht."
„Mensen, die vóór de vrede zijn,
moeten een lange adem hebben.
Moeten optimistisch zijn. Omdat ze an
ders tot doemdenken zouden vervallen
Tegenover alle zeer slechte ontwikke
lingen moeten ze de positieve zaken in
de gaten houoen.
Het NATO-besluit is genomen en
Nederland heeft daar mee ingestemd.
Er is een unanieme besluitvorming ver
eist Dat betekent niet. dat alle landen
automatisch hoeven zeggen, dat ze het
besluit uitvoeren Nederland zal over
twee jaar besluiten
Niet alleen Nederland had de unieke
kans om nee te zeggen. Dat hadden
Noorwegen en Denemarken ook Als
één van die landen tegen was geweest,
dan had de NATO dat besluit óók niet
kunnen nemen.
Ik vind dat onze politici, en behalve
het CDA bedoel ik daar ook D'66 en de
Partij van de Arbeid mee. zich meer
hadden moeten realiseren hoe die
stemming zou verlopen in de NATO. Ze
hebben het de regering eigenlijk ge
makkelijk gemaakt. Ze hadden de re-
genng moeten zeggen: jullie moeten
het veto uitspreken De regering heeft
zich er mooi uitgered Heeft vóór ge
stemd. en ten aanzien van de uitvoering
een voorbehoud gemaakt. Eén land
kan die besluitvorming tegenhouden.
Er had een véél radikalere motie moe
ten zijn Dan vraag ik me af of de heren
Stemerdink en Van der Stoel dit ook niet
hadden kunnen weten Die hebben
vaak genoeg met de NATO vergaderd.
Als Nederland nee had gezegd tegen
dit hele voorstel, dan was het besluit
van de tafel geveegd Dan had Neder
land sterker gestaan dan nu: we zullen
unaniem méédoen, maar jullie moeten
de concessie doen dat wij die krengen
niet op ons grondgebied krijgen.
Er wordt ons door de NAT O niets op
gedrongen. Als we niet willen, kunnen
we nee zeggen. Net zo goed als bij de
NATO afspraken over konventionele
wapens. Als Nederland kwa budget
tering zijn afspraken niet kan nakomen,
of België en Denemarken houden zich
niet aan de afspraken, dan kan de heer
Luns hoogstens wat schelden, maar er
is weinig aan te doen.
Er is één hoopvol ding bij de beslis
sing in december 1979 dat de Amen-
kanen er rekening mee hóuden, dat
Nederland uit de boot zal vallen
De kaarten moeten op tafel komen
De beslissingen worden lang militair
voorbereid Ze komen bij de politici op
tafel. Iemand als Schmidt vond invoer
van de lange afstandsraketten noodza
kelijk. Misschien voor het militair even
wicht Misschien om Strauss de wind uit
de zeilen te nemen Daar komen de
Russische beer en Afghanistan bij. De
Bondsrepubliek finlandiseert zichzelf,
heette het. De Bondsrepubliek weet: wij
alleen kunnen die wapens niet invoe
ren wij hebben óók onze betrekkingen
met Oost-Europa en de Sovjet Unie. De
Sovjet Unie reageert gevoelig toen be
sloten werd in de Bondsrepubliek kern
wapens te plaatsen en de Bundeswehr
in te schakelen, toen zei de Sovjet Unie
dat proces gaat onkontroleerbaar ver
lopen Als de Russische propaganda
machine op hoge toeren zou lopen en
de oorlogszuchtige plannen van Bonn
zou gaan aankaarten, zou Strauss met
de winst in Duitsland gaan strijken
Schmidt heeft er daarom belang bij, dat
andere NATO landen méédoen in zijn
besluit.
Nou is devraag langzamerhand: Kun
je als West-Europa aan d't soort
kernwapensystemen nog méédoen?
Dat is een minimale vraag Alleen al
uit overweging van politieke hygiëne
moet je zeggen: houd op met dat soort
bewapening
Deze overwegingen hadden alle méé
behoren te spelen bij de frakties in de
Tweede Kamer."
„Raadplegen de Kamerleden het
Polemologisch Instituut of het SIPRI
bij een dergelijke verstrekkende
besluitvorming?"
„Via informele lijnen wordt er wel
geraadpleegd. Er zijn een aantal
parlementsleden, die goed geïnfor
meerd zijn. De oppositie tegen het NA
TO besluit is halfslachtig geweest. De
kool en degeit sparen Anders waren dit
soort beschouwingen zeker boven wa
ter gekomen. Een wat onderkoelde
analyse van de feiten zou op tafel zijn
gelegd
Het boetekleed is niet alleen aan te
trekken door het CDA en de tien dissi
denten, maar ook door de opposi-
tie-partijen vanwege hun half
slachtigheid. Je vraagt je wel eens af of
die debatten gingen over het NATO be
sluit. of om zo hoog mogelijk bij het pu
bliek te scoren
Het is kenmerkend voor politiek ge
drag. dat er zich moeilijk te identificeren
processen vóórdoen, waarin besluiten
worden getroffen Het beeld van zinde
lijk denken, en weten wat de kon-
sekwenties van een besluit zijn en wat
de neveneffekten zijn dèt is politiek.
Dat zie je niet alleen op defensiegebied,
maar dat vind je telkens in het menselijk
leven terug
Er zitten een paar onmogelijkheden
aan Een parlementariër, die zich heeft
gespecialiseerd in visserij of landbouw,
is afhankelijk van zijn kollega's in de
fraktie Zo'n parlementariër heeft vaak
geen tijd om eens flink en lang na te
denken over kernbewapening Hij zal
een afwijkende mening hebben, en er
wordt fraktiedwang op hem uit
geoefend. Hij werkt aan een bepaalde
motie of een bepaald programma, en
daarvoor heeft hij zijn fraktie nodig. Hij
verwacht dat de fraktie iets voor hèm
doet Hij zal dan iets voor de fraktie
doen
„Zaken van oorlog en vrede mo
gen toch niet ondergeschikt worden
gemaakt aan partij- of andere relatief
minder belangrijke belangen."
„Ik heb óók wel eens de indruk, dat
de bewapeningswedloop tussen Oost
en West voortgaat door een defensie
beleid. dat een zaak wordt van bin
nenlandse rivaliteit en twist. Waarin al
lerlei eigenbelangen een rol spelen
Neem het voorbeeld van de Verenig
de Staten. In 1978 hebben een aantal
senatoren de verkiezingen verloren op
grond van hun duifachtige houding in
militaire zaken. Dan komt het bekende
beeld van de Russische bedreiging op
de proppen. In het verleden is Nixon lid
van het Huis van Afgevaardigden ge
worden door een campagne op te zet
ten tegen tegenstanders, die hij voor
stelde als soft voor het communisme
Terwijl in feite, denk ik. een zekere af
standelijkheid nodig is van partij
politieke èn eigenbelangen Dat zou
een bijdrage kunnen leveren om goed
te kunnen kijken naar dit soort onder
werpen
Er zijn heel wat verkiezings
campagnes gevoerd in het buitenland,
waar defensie een centrale rol speelde
Meer of minder bewapening. Daar werd
er helemaal niet op ingegaan wat daar
de konsekwenties van zijn
De eerste twee direkte bezwaren te
gen bewapening zijn. de ekonomische
verkwisting over de hele wereld van
geld. mankracht en schaarse goederen
en het draagt bij tot een zekere mentale
vervuiling en tot de rare denkwereld dat
militaire macht nog politiek doel kan
hebben
Mensen gaan zelfs zó ver. dat ze
voorstellen dat oorlog uiteindelijk dra
gelijk is. Dat gaat vaak gecamoufleerd.
Kijk naar de Russen Die hebben ook
een geweldig militair apparaat Die
zeggen: als er oorlog uitbreekt zal het
communisme overwinnen We kunnen
de kans niet lopen dat wij verliezen De
kansen moeten minstens gelijk zijn.
Er zijn nog veel drogredenen van al
lerlei aard Mensen leven in de situatie,
die ze in een geest van slavernij brengt.
Dan komt bij mij pas het punt: als de
ekonomische verkwisting en de
geestelijke vervuiling dóórgaan, hoopt
de konfliktstof zich zó op. dat een oorlog
met kernwapens niet geheel uitgeslo
ten is.
Intussen komt er elk jaar weer een
nieuw aantal gewapende konflikten bij
en wordt de lijst van oorlogen langer."
„Zie je in de toekomst een wapen
loze wereld?"
„Het alternatief van een wapenloze
wereld zie ik nog niet. Maar de militaire
macht kan worden teruggedrongen. Die
wegen zijn internationaal van aard. Lig
gen op het nivo van de Verenigde Na
ties Er zijn ook vele nationale wegen
Er is een komplex van ontwape
ningsmaatregelen, van vertrouwen
wekkende maatregelen tussen staten
mogelijk. Overleg over ontspanning
Natuurlijk ontstaan er steeds nieuwe
konflikten Maar ook nationaal kan er
veel gebeuren Mensen kunnen beter
geïnformeerd raken, en zich beter
geïnformeerd maken. Zodat ze niet het
slachtoffer kunnen worden van een stuk
misleiding Door kritisch teksten te le
zen van vredesbewegingen, polemolo
gen, pacifisten. Zodat mensen niet ge
teisterd worden door angsten en
vijandbeelden In het belang van een
stuk volksgezondheid
Een parlement kan ook veel meer
doen. Telkens gevraagd en onge
vraagd de frakties van informatie die
nen over de wapenbeheersing Telkens
nagaan wat zijn de konsekwenties van
een bewapeningsstap. Draagt deze bij
tot grotere veiligheid of tot het tegen
deel9 Telkens de rechten van de mens
aan de orde stellen."
