Xanadu" bruisende orgie
van klank, dans en zang
kijk op de film
„Het teken van het beest"
Sfeervol debuut van
regisseur Pieter Verhoeff
„Wholly Moses" - amusante
persiflage op Mozes-verhaal
leusder knmnfc
CUi
u
DONDERDAG 16 OKTOBER 1980
kijk op de film
13
)OOR BERT VOS
AMERSFOORT - Zo is het doodstil aan het Amersfoortse filmfront en zo
trijgen we alles tegelijk. Deze week krijgen we dus alles tegelijk, of: bijna
illes. In ieder geval drie Nederlandse premières en één nieuwe film, die
ortgeleden in roulatie ging. De filmliefhebbers kunnen hun vingers weer
iflikken, want voor wie het meer in het alternatieve zoekt, kan ook nog terecht
n het Amersfoortse Filmhuis voor een film van Kurosawa
Maar laten we alles eens op een rijtje zetten. De belangrijkste Nederlandse
iremière vind ik zelf de nieuwste muziekfilm.Xanadu" met Olivia Newton John en
Aichael Beck in de hoofdrollen, bijgestaan door good old Gene Kelly, die dat
noderne tempo nog gemakkelijk bij houdt. Belangrijk, omdat ..Xanadu" (ondanks
et gebruikelijke simpele scenario) een erg plezierige film is geworden, waarin op
nappe wijze de muziek uit de veertiger jaren met die van nu samen wordt gevoegd
Dt een bruisende orgie van klank, dans en zang.
Erg leuk. maar toch niet heleméal wat het had moeten zijn, is de persiflage op de
lekende geschiedenis van Mozes in Egypte: ..Wholly Moses" (Mozes nog aan toe)
iet Dudley Moore in de hoofdrol als ,,de enige echte Mozes" Het lijkt een beetje
p ..The life of Brian" van het Monty Python-team. maar dan wel een stuk Ameri-
aanser. dat spreekt.
Nieuw ook is ..Platvoet aan de Nijl", waarin Bud Spencer als inspekteur Platvoet
er allerlei nieuwe avonturen beleeft. Aardig vertier voor jong en oud. vooral
ens de komende herfstvakantie
Tenslotte - en deze film verdient echt veel belangstelling - Pieter Ver-
eff's „Het teken van het beest", de gedramatiseerde geschiedenis van IJe
likstra.
Ge
eprolongeerd werden: „In dienst van hare Majesteit". ,,Once upon a time in the
rest". ..In de greep van de Zombies". ..Funny America". ..The big red one" en
The love bug". Nieuw in Duo 2 in de nachtvoorstellingen: „Jaguar, de onoverwin-
elijke". In Duo 2: ..Bad Penny" in het weekprogramma en „Het hete dagboek van
en 17-jarige" in de nachtvoorstellingen.
(ANADU
We leven opnieuw in een tijdperk
an muziekfilms. Na „Saturday Night
:ever" en „Grease" was het een
tijdje stil geweest op het mu
ziekfilmfront, maar de storm davert
nu over ons heen. We krijgen nog
„Roadie" met Meatloaf, „Can't stop
the music" met de Village People en
deze week start „Xanadu" met Olivia
HET ACHTSTE GE
BOD
Nederland staat een sociale re
volutie te wachten. Kortgeleden is
daan/oor het sein gegeven en ook
al wordt er in het algemeen bij
zonder slecht of helemaal niet
geluisterd naar de wijze woorden
van onze rijksoverheid, deze keer
zal van het tegendeel sprake zijn.
Ik ontdekte dat deze week al in
een groot warenhuis in deze regio,
waar ik toevallig moest zijn. Mijn
oog viel op een over-ijverig man,
die zeer intens met papier en pen
langs de talrijke verleidelijk uitge
stalde winkelwaar schoof terwijl
hij van aJles noteerde.
Controle dacht ik, die man kijkt
of de prijzen niet te duur zijn en dat
gaf een warm gevoel van binnen
voor onze overheid, die toch maar
pal staat om onze koopkracht op
deze wijze tot een maximum te
kunnen handhaven Zoiets doet je
echt goed en in een impuls ver
geef je het kabinet dan al snel al
die snode plannen die ze koestert
ten aan zien van de zwakkeren in
onze samenleving. Zo'n impuls
waait weliswaar héél snel over,
maar toch
Ik knoopte een gesprek aan met
deze man en kreeg prompt een
tamelijke desillusie te verwerken.
Er was geen sprake van enige
controle vanwege de overheid.
Had je natuurlijk net kunnen den
ken. Nee hoor, meneer was bezig
om prijzen beneden de vijftig gul
den te noteren.
Beneden de vijftig gulden? Wat
heeft dat nou voor zin? Meneer
legde het me heel geduldig uit. Ik
had het waarschijnlijk nog niet
gelezen? Ik schudde ontkennend
mijn hoofd. Ik wist niets van vijftig
gulden of zo.
„Kijk meneer. Het zit zo. Het is
een algemeen verschijnsel, dat er
de laatste jaren steeds méér wordt
gestolen in de winkels. Schrik
barend meneer! En het kost
steeds meer tijd en geld om dat te
voorkomen. Al die dure installaties
met camera's en zo, bewakings
personeel en niet te vergeten al
die ambtenaren die nodig zijn om
al die winkeldieven te berechten
als ze betrapt worden. Het kost
onze samenleving hopen geld.
Kijk, en daar hebben ze nou iets
op gevonden. In het ven/olg zijn
winkeldiefstallen beneden de vijf
tig gulden niet meer strafbaar. Is
dat niet wonderbaar?"
Hij keek me vermkt aan als een
klein kind, dat in een speel
goed-paradijs is neergezet en al
les mag meenemen wat zijn hart
begeert „Enu noteert nu alles wat
minder dan vijftig gulden kost?''
vroe q ik. want ik ben nogal snel
van begrip. Hij knikte. „Dat klopt
meneer. De lijst geef ik straks aan
mijn vrouw, die boodschappen
gaat doen. Je moet natuurlijk ef
ficient werken in deze tijd. Van
daar, dat ik alvast wat onderzoek
pleeg. Het is natuurlijk rot als je
vergissingen maakt." Dat be
greep ik.
Toch had ik mijn bedenkingen.
Kijk, het kan me niet zoveel sche
len dat van Agt ooit eens heeft
vastgesteld, dat je pornofilms m
een gezelschap van maximaal 55
mensen het best zou kunnen be
kijken. Maar het ging me wat te
ver, dat maar eigenhandig in de
tien geboden werd geknoeid. Als
ik het goed heb geteld is het acht
ste gebod: „Gij zult niet stelen". Ik
heb nu begrepen, dat dit in Ne
derland is veranderd in: „Gij zult
niet stelen als het duurder is dan
vijftig gulden". Als Mozes dèt zou
horen
Onderweg naar de uitgang zag
ik een heel aardig horloge. Leuk
voor mijn zoon, dacht ik en stak
hem in mijn zak. Bij de uitgang
werd ik op mijn schouders ge
klopt. Wilt u mij even volgen me
neer?" zei de man, die er uitzag
als een gepensioneerde parkeer
wachter. Ik had toch niks anders
te doen, dus knikte ik opgewekt. In
een klein kamertje vol televisie
toestellen werd ik door twee poti
ge kerels gefouilleerd. Triomfan
telijk werd het horloge omhoog
gehouden. „Meneer is betrapt!"
riep de parkeerwachter verheugd
uit, „meneer dacht zeker dat wij
zaten te slapen!"
Ik zei niets, maar pakte onver
stoorbaar het horloge van de poti
ge knaap af en liep naar de par
keerwachter toe „Kijkt u eens
naar het prijsje,,' verzocht ik hem
vriendelijk en liet het horloge voor
zijn gezicht zwaaien, „f 49,94."
Hij werd rood van ingehouden
woede. Toen kalmeerde hij.
„Sorry", zei hij, „neemt u mij de
vergissing niet kwalijk". Hij gaf mij
het horloge en wenste mij er veel
plezier mee.
Met een hooghartige blik verliet
ik het verslagen stelletje. In een
ballonge bui door dit incident
kocht ik een plastic zak voor een
kwartje en propte die vol met alle
artikelen beneden de vijftig gul
den die ik tegen kwam. Dat had ik
natuurlijk niet moeten doen, maar
rekenen is nooit mijn sterkste zijde
geweest.
Het uitzicht m de Bijlmerbajes is
niet zo mooi als ik had gedacht.
Maar gelukkig heb ik de hand
weten te leggen op een fraaie gids
van een postorderbedrijf Eén
keer per week bestel ik iets. Be
neden de vijftig gulden, dèt
spreekt.
En ik heb een lange brief aan
van Agt geschreven vol ver
schillende erg aardige suggesties
ten aanzien van de negen andere
geboden. Nu maar wachten op
het moment, dat onze vaderland
se Mozes de berg afkomt
V.
Michael Beck en Olivia Newton John
in „Xanadu".
Newton John (Olijfje, zoals vriend en
vijand haar plegen te noemen).
Olijfje heeft als tegenspeler Michael
Beck, die bekendheid verwierf door'
zijn rol in „The Warriors". Naast die
twee kunnen we dan ook nog kijken
en luisteren naar Gene Kelly. Kort
om, dat kan niet missen, dat is een
musical. En zo is het. „Xanadu" heeft
veel van de ouderwetse musical uit
de tijd, toen in Hollywood dat soort
produkties aan de lopende band
werden gemaakt en veelal nog met
succes ook. Echt ouderwets is de
film uiteraard niet. Daavoor zorgt bij
voorbeeld het Electric Light Or
chestra van Jeff Lynne, een groep,
waar ik altijd al een zwak voor heb
gehad.
„Xanadu" zou je kunnen omschrijven
als een muzikaal sprookje. Veel realiteit
is niet aanwezig, het verhaal is tamelijk
simpel gehouden en het accent ligt op
de muziek, dans en zang. zoals het be
taamt. Met name de soms spectacu
laire dansnummers, gevat in techni
sche hoogstandjes, maken deze film tot
een aantrekkelijke uitschieter.
Het draait allemaal om Olivia Newton
John, die als de Muse Kira (haar ware
naam is Terpsichore, de muze van de
reidans) uit de godenhemel neerdaalt
om Michael Beck als jonge artiest aan
te raken met die speciale touch, waar
door fantasie en droom werkelijkheid
wordt. Een droom wordt ook werkelijk
heid voor Gene Kelly, die als voormali
ge clarinet-speler en club-eigenaar
graag weer opnieuw zou willen begin
nen. Die dromen worden werkelijkheid.
Kira. één van de negen dochters van
Zeus. brengt de twee samen in „Xana
du" en het succes is onvermijdelijk.
Regisseur Robert Greenwald van
..Xanadu" is afkomstig van de televisie
en dat is in dit geval geen nadeel ge
weest. Het speelfilmdebuut heeft zich
dan wel hoofdzakelijk geconcentreerd
op muziek en dans. vermengd met de
technieken die het sprookjes-kader
aangeven, maar dat zijn zaken, die ook
in de televisie-makerij regelmatig de
hoofdmoot vormen. Maar bovenal zal
de veteraan Victor J. Kemper zijn aan
deel hebben gehad in het uitstekende
camerawerk. Hij was cameraman bij
film als And justice for all", „The
last tycoon" en „Dog Day Afternoon"
Dat vakmanschap straalt van de beel
den af.
Het meest opvallende van „Xanadu"
zijn de perfekte dans- en muzieknum
mers Een musical staat of valt daar
mee en wat dat betreft is „Xanadu" een
schitterende werveling van klank en
beweging, waarbij de muziek uit de
veertiger jaren en dat van nu op geraf
fineerde wijze met elkaar is vermengd
tot een homogeen geheel. Muziek, ge
componeerd door Jeff Lynne van ELO
en John Farrar. die vijf songs voor Olivia
Newton John schreef. Eén ervan zingt
ze samen met Cliff Richard, die zijn
stem voor de film aan Michael Beck
heeft geleend.
Een ander, niet onbelangrijk aspekt
voor een musical, is de choreografie
Die is - al dan niet gebaseerd op roller
skate-bewegingen - van een bijzon
dere schoonheid, waar de charme en
de spirit afstralen. Kenny Ortega en
Jerry Trent tekenden er voor en ver
schillende bekende dansers uit Hol
lywood zorgden voor een perfekte uit
voering.
Dat het scenario wat aan de een
voudige kant is (het werd geschreven
door Richard Christian Danus, Marc
Reid Rubel en Lee Sanford) is alleen zo
nu en dan storend in du wat langere
dialogen. Op zo'n moment komen de
gesprekken wat geforceerd theatraal
over, waar met name Gene Kelly zich
aan schuldig maakt Maar een
kniesoor, die daar dan nog op let Want
„Xanadu" is in hoofdzaak een muziek-
en dansfilm. Voor jong en oud. En terwijl
je kijkt, wordt je onwillekeurig aange
raakt door dezelfde „touch", waarmee
de Muzen ons door de eeuwen heen
beroerden en inspireerden. „Xanadu"
is een film. waarin alle ellende en zor
gen in deze gecompliceerde wereld
wordt weggezongen en gedanst en dat
is best eens verfrissend, voor een keer
tje (Cinema 1.100 minuten, alle leeftij
den).
MOZES NOG AAN TOE
Dudley Moore is ongetwijfeld een
getalenteerd filmkomiek Dat bewees
hij voor een miljoenenpubliek in „10",
waarmee hij in één klap beroemd en
bemind werd. Eerder speelde hij een
komische rol in „Foul Play". En nu dan
in zijn derde komêdie: „Wholly Moses!"
(Mozes nog aan toe), een persiflage op
de geschiedenis van de Bijbelfiguur
Mozes. Onder het motto: „Lachen mag
van God" wordt er in dit kostelijke film
verhaal heel wat afgedold met de zo
vanouds bekende waarheid rond Mo
zes en dat is geheel en al te danken aan
het feit. dat Harvey (Dudley Moore) en
Zoey (Laraine Newman) héél toevallig
tijdens een Heilige Land-toer in een
woestijngrot boekrollen vinden, waarop
het „ware verhaal" van Herschel
(Dudley Moore), die eigenlijk de taak
van Mozes had moeten volbrengen
Regisseur Gary Weis vertelt dan ver
volgens een dwaas verhaal, waarin de
tijdtabel nogal eens door elkaar wordt
gehutseld, gebaseerd op een scenario
van Guy Thomas
Het gaat allemaal al prompt verkeerd
vlak na de geboorte van Herschel, de
eersteborene van de slaaf Hyssop
Zoals bekend had de Farao van Egypte
in zijn „onnoemelijke wijsheid" beslist,
dat alle eerstgeboren zonen der Joden
moesten worden gedood en het is al
even bekend, dat Mozes aan dat er
barmelijke en gruwelijke lot ontsnapte
doordat zijn moeder hem in een biezen
mandje de Nijl afstuurde, richting Fa
rao's dochter Als we de nu zojuist ge
vonden boekrollen moeten geloven (en
wie doet dat niet?) dan was Mozes niet
alleen. Herschel voer naast hem. Zij
aan zij gleden zij de Nijl af, maar Mozes
was ook toen al niet achterlijk, want hij
geeft het mandje van Herschel een fik
se duw en juist Herschel loopt zijn
grootse roeping mis, ook al lopen de
verdere levendraden van Mozes en
Herschel wonderlijk genoeg aardig
parallel
Als Mozes zijn befaamde opdracht
van God krijgt nabij het brandende
braambos, dan is Herschel nabij en hij
hoort eveneens de donderende stem
van God. Als hij even later het branden
de braambos ziet en het wil blussen,
roept God hem tot de orde Herschel
heeft er echter allemaal niet veel van
begrepen en het gevolg is. dat hij op
weg gaat naar de Farao om aan de ook
al inmiddels befaamde plagen te begin
nen Het loopt echter niet allemaal vol
gens de lijnen der verwachting. Her
schel beleeft de meest merkwaardige
avonturen en dendert als een door de
gloed van God bezeten profeet door de
stomverbaasde en verbijsterde
Olivia Newton John als de muse Kira in de voortreffelijke muziekfilm „Xanadu".
woestijngemeenschappen Een spoor
van niet-bedoelde vernielingen ach
terlatend. want Herschel wil nog wel
eens struikelen
Zoals ieder van ons een be
schermengel heeft, zo ook Herschel.
Maar ook hierbij loopt het niet over van
geluk, want hij treft uitgerekend een en
gel, die wel van een slokje houdt en van
meerdere aardse geneugten dan een
engel betaamt
Enfin, u hebt het al begrepen:
„Wholly Moses" is een niet onaardige
persiflage op het bekende Mozes-ver-
haal. Dudley Moore als Herschel is uit
stekend op dreef, ook al heeft hij niet
altijd de scenarioschrijver op z'n hand.
James Coco zet een kostelijke vader
figuur neer (Hyssop), terwijl Paul Sand
als de beschermengel met de fles een
eigen kreatie van allure neerzet. La
raine Newman is Zerelda. de geliefde
van Herschel, die hem allesbehalve
trouw is en tenslotte in Nieuw-Sodom
terecht komt. Hier vervult Herschel
eens de rol van Lot. die op het laatste
moment zijn geliefde voor de onder
gang behoedt Helaas. Zerelda keek
om en Gelukkig is het handig haar
bij de hand te hebben als je een eitje wi It
eten
„Wholly Moses" doet In sommige
opzichten aan „Life of Brian" denken
van het Monty Python-team, maar
dat is ook alles. „Wholly Moses"
blijft voor alles een Amerikaanse
persiflage met de daarbij behorende
typisch Amerikaanse grapjes.
Grapjes, die niet altijd even geslaagd
zijn of niet altijd goed uit de verf ko
men, maar die - in het totaal bezien -
toch zorgen voor enkele uurtjes pri
ma amusement voor hen, die dit
soort humor weten te waarderen. Als
curiositeit zij nog vermeld, dat ook
Madeline Kahn (als tovenares), Dom
DeLuise (als Shadrach) en Richard
Pryor (als Farao) kleine, maar aardi
ge rolletjes spelen. (Euro, 12 jaar).
HET TEKEN
BEEST
VAN HET
Dudley Moore als Herschel en Zerelda (Laraine Newman) in de persiflage op het bekende Mozes-verhaal.
Enkele weken na de première nu
ook in Amersfoort de nieuwste Ne
derlandse speelfilm „Het teken van
het beest" van regisseur Pieter Ver
hoeff, die met deze speelfilm zijn de
buut maakte. „Het teken van het
beest" is gebaseerd op authentieke
gegevens over de viervoudige
moord te Grootegast in 1929 door
IJje Wijkstra.
Het verhaal is gesitueerd rond het
dorp Grootegast. bij de Fries-Groning
se grens, aan het eind van de jaren
twintig. Het is een gebied waar armoe
de. werkloosheid, achterstand, bijge
loof. geweld en anarchistisch verzet tot
ver na de tweede wereldoorlog het
beeld bepaalden.
De film behandelt de lotgevallen van
IJje Wijkstra. die in het dorp met een
aan vrees grenzend ontzag wordt beje
gend. IJje onderscheidt zich van de
overige bewoners door zijn oncon
ventionele gedrag, zijn minachting voor
gezag, zijn zwijgzaamheid en - als hij
spreekt - zijn kennis van allerlei zaken
waarvan men in het dorp nog nooit heeft
gehoord Bovendien geniet IJje een re
putatie als scherpschutter
Met zijn moeder, een oude weduwe
die troost zoekt in het geloof, bewoont
hij een povere woning aan de rand van
het dorp. IJje voorziet, naast het neer-
scheiten van klein wild, gevogelte en
zelfs vissen, in hun beider onderhoud
als klompenmaker en voeger. Voorts
speelt hij virtuoos accordeon op
bruiloften en partijen, samen met zijn
vnend Jan Hut. Ook stroopt IJje regel
matig. niet zoals de anderen in de
streek in het duister, maar in het volle
daglicht. Dit leidt dikwijls tot confronta
ties met de vertegenwoordigers van het
plaatselijk gezag: de veldwachters Van
der Koren en Doting. De eerste (en
oudste), een man van tegen de zestig,
heeft een zwak voor IJje. maar de
tweede politieman wacht op een gele
genheid om de ongebonden dorpeling
te pakken Doting ergert zich, met ve
len. aan het superieure in de houding
van IJje, aan zijn ongrijpbaarheid, aan
zijn minachtng voor het gezag
IJje leest veel. Zijn gesprekstof wordt
mede bepaald door boeken die hij leest
over filosofie, componisten en oosterse
wijsheid, die hij per post bestelt in Am
sterdam en Rotterdam. Hij grasduint in
Nietzsche en kent de werken van
Flammarion over verborgen krachten,
over telepathie etc. Op deze wijze tracht
hij enige greep te krijgen op de in hem
rondspokende emoties en gedachten
Hij mijdt de drank, alsmede de vrouwen
en zegt dat hij genoeg heeft aan muziek
en zijn boeken. Maar het zal juist de
muziek zijn die hem in contact brengt
met een vrouw, die haar zinnen op hem
zet en de aanleiding is tot dramatische
en tragische ontwikkelingen: Aaitje
Botter. Hun stormachtige seksuele re
latie ontreddert IJje's „zieleleven",
vooral wanneer Aaltje haar kinderen
verlaat en bij hem intrekt.
TV-regisseur Pieter Verhoeff is voor
al bekend geworden door zijn werk voor
de VPRO. Met name door zijn gerucht
makende „Rudi Schokker huilt niet
meer" Hij werkte verder voor het pro-
'gramma „Het gat van Nederland" en
maakte tal van documentaires
Het is nogal een onderneming om als
TV-regisseur een speelfilm te gaan
maken, ook al is dat in Amerika een
gebruikelijke volgorde met wisselend
succes. In Nederlandse verhoudingen
gezien moet je wel wat in je mars heb
ben om de gevestigde Nederlandse re
gisseurs (die het op zich toch al moeilijk
hebben om zich te kunnen handhaven)
te evenaren. Ik moet zeggen, dat ik
slechtere debuut-speeffims heb gezien
Pieter Verhoeff („Na deze eerste durf ik
voorlopig niet te denken aan een vol
gende") kan gerust zijn. „Het teken van
vervolg op pagina 15
filmagenda
Grand 1, tel. 033-14632.
In dienst van hare majesteit
dagelijks 13 30-18.30-21.15 uur. zondag:
13.30-16.00-18.30-21.15 uur
12 jaar
Grand 2
Once Upon a time in the west
dagelijks: 13.30-19.15 uur
12 jaar.
Grand 3
Platvoet aan de Nijl
dagelijks. 13.45-18 45-21 30 uur. zondag
13.45-16.15-18 45-21.30 uur.
al.
Grand 4
In de greep van de Zombies
dagelijks 13.34-18.45-21 30 uur. zondag:
13.45-16.15-18.45-21.30 uur
16 jaar
Grand 5
Het teken van het beest
Gerard Thoolen en Peter Faber.
dagelijks: 13.45-18.45-21.30 uur; zondag:
14 00-16.00-19.00-21 45 uur.
12 jaar
Cinema 1. tel. 033-18900.
Xanadu
dagelijks 13.45-18.30-21 15 uur, zondag:
13.30-16.00-18 30-21.15 uur.
a.l.
Cinema 2
Funny America
dagelijks: 13.30-18.30-21.15 uur; zondag:
13.30-16 00-18.30-21.15 uur
12 jaar
Euro
Mozes nog aan toe
Euro 33655
zaterdag en woensdag 18 30-21.15 uur;
zondag 13.30-16.00-18.30-2115 uur. ove
rige dagen: 13.45-18.30-21.15 uur
12 jaar
Euro
The love bug
tel. 33655
zaterdag en woensdagmiddag 13.45 uur
a.l.
Duo 1
Bad Penny
Duo tel 16572
dagelijks 14.15-19.15-21.30 uur; zondag:
14 15-16.30-19 15-21.30 uur
18 jaar
Duo 2
The big red one
5e week
dagelijks 14.00-19 00-21.15 uur, zondag:
14.00-16.15-19.00-21.15 uur
16 jaar
DUO NACHTVOORSTELLINGEN
Vrijdag- en zaterdagnacht 23.45 en 24.0C
uur.
Duo 1
Het hete dagboek van een 17-jarige
24.00 uur
18 jaar.
Duo 2
Jaguar, de onoverwinnelijke
23.45 uur.
16 jaar
