15
„Papier is een
levende substantie"
UITEINDELIJK
DECEMBER 1980
vervolg van pagina 14
boeken restaureren is. Wat dat
betreft heeft hij heel wat ervaring
opgedaan met het Amersfoortse
kadaster. ,,Tja, dat heb ik zestien
jaar lang gedaan, kadasterboeken
restaureren Elk jaar kwam ik een
maandje om dat werk te doen Die
boeken mochten niet zo maar in
het openbaar worden gerepa
reerd, want er stonden dingen in.
die niet voor iedereen bestemd
waren. Daarom kreeg ik in de kel
der een stukje ruimte om daar mijn
werk te doen. Geen gemakkelijk
karwei hoor, want er waren half
perkamenten boeken bij. Elk jaar
waren er wel boeken, die aan her
stel toe waren
een tafeltje ligt te pronken. Kom
pleet met koperen boeksloten. Een
antiek exemplaar.
JE LAAT IETS ACHTER
De heer Van Dungen pakt het
boek. Behoedzaam. ,,Mooi stuk
werk," zegt hij, ,,deze heeft weinig
platen. Ik heb ook exemplaren on
derhanden gehad, die erg veel
platen hadden. Schitterend werk
Hij bladert in het boek alsof het
uiterst breekbaar is. Loopt naar
een andere plank en pakt een an
der oud boek. Kompleet met de
ribben op de rug, waaronder zich
de touwen verbergen, waarmee de
katernen zijn gebonden. ..Synop
sis Bibliothecae Exegeticae in no
vum testamentum, I. Theil." Hij
Een door de heer Van Dungen gerestaureerde Statenbijbel.
oud. Het lijkt een plaatje in het ka
der van ..Vakmanschap is mees
terschap". De heer Van Dungen
laat het werk met trots zien: dat is.
wat hij graag doet. Kunstwerken
opnieuw in oude glorie herstellen.
„Dit is allemaal erg kostbaar.
Je moet er heel voorzichtig
mee omgaan. Het is uiterst pre
cies werk en het kost heel wat
tijd en geduld. Je weet dat het
heel lang mee moet, nietwaar?"
Zijn verweerde handen aaien
over de band. „En met dit werk
laat je iets achter, waar je trots
op bent," zegt hij.
Trots zijn op je werk. De heer
Van Dungen is dat zonder meer.
„Maar ja, je kunt er niet meer van
leven. De mensen hebben het er
niet meer voor over. Drie tot
vierhonderd gulden voor het
restaureren van een Staten
bijbel? Nee hoor, de uitzonde
ringen daargelaten, vindt men
het veel te duur. Daarom be
schouw ik het nu als een heel
fijne hobby en ook dat is heel
wat waard."
originele groene verf, versierd met
witte tierelantijntjes, zoals je die
tegenwoordig weer aantreft op al
lerlei houten voorwerpen vervaar
digd volgens de oude volksvlijt-
traditie.
..Geen problemen met het nale-
veren van onderdelen?" vragen wij
nieuwsgierig. Hij schudt zijn hoofd,
terwijl hij de machine razendsnel
voedt met de katernen, die feilloos
aan elkaar worden genaaid tot
(ongelijmd) boekblok ..Nee. ik kan
alle onderdelen nog krijgen. Maar
ik heb voor alle zekerheid wel van
de meest voorkomende en snelst
slijtende onderdelen een voor
raadje aangelegd, want je kunt
nooit weten
Hij ijemonstreert trots de
boekenpers Een museumstuk,
puur antiek, maar nog altijd feilloos
werkend. ..Als je die nu zou moe
ten aanschaffen in deze kwaliteit,
dan zou het onbetaalbaar zijn."
zegt hij.
LEVENDE SUBSTANTIE
Terug bij zijn werktafel pakt hij
een half uit elkaar liggend boek en
laat het ons zien ..Een Arabisch
boek.' hij lacht ..Daar heb ik wel
eventjes moeite mee gehad, tóen
ik zo n boek voor het eerst bekeek
Weet u, de Arabieren schrijven van
achteren naar voren Dacht, dat
het boek verkeerd gebonden was
Nou weet ik wel beter. De cijfers op
de bladzijden zijn overigens wel
lastig, want ook die kun je niet le
zen. Het is bij restauratie van zo n
boek wel opletten geblazen, vooral
als ie uit elkaar ligt Voor je het
weet zit er een bladzijde ver
keerd!"
Een tikkeltje geërgerd wijst hij op
de touwen, waarmee de katernen
aan elkaar zijn gezet. ..Zie je dat?
Gaten Onherstelbaar De kater
nen zijn ingezaagd Dat doen veel
vervolg op pagina 16
OUDE SFEER
Recepten van de Haagsche Kookschool" uit 1900. Restauratie
noodzakelijk
Maar ook dat is nu voorbij, want op
een gegeven moment ging het
hele kadaster-archief naar Utrecht
en toen was het natuurlijk afgelo
pen. Wel jammer."
Hij doet wat dat betreft nog wel
van dit soort werk. Voor instellingen
bijvoorbeeld. Ook het inbinden var.
tijdschriften hoort daar bij.
We hebben al enige tijd naar d€
grote Statenbijbel gekeken, die op
pakt een voddig uitziend stuk half
vergaan leer. De gouden letters
zijn vervaagd tot onherkenbare
vlekken. ,,Dat was de originele
band," zegt hij, ,,niks meer mee te
doen. Heb een nieuwe moeten
maken De eigenaar van het boek
was er in geslaagd om de letters op
de band te ontcijferen en het re
sultaat is een volledig gerestau
reerd boek van enkele eeuwen
Een uit elkaar liggend boek van bijna honderd jaar oud. De katernen
zijn gescheurd. Het touw heeft grote gaten gevreten in de randen van
de bladzijden
De handboekbinderij van de
heer Van Dungen ademt niet al
leen de oude sfeer van vroeger,
maar herbergt ook nog ver
schillende machines, die al
tientallen jaren hun dienst bewe
zen: met de hand aangedreven
machines. De snijmachine behoort
tot de oudjes, evenals de trots van
de heer Van Dungen. de originele
boekenpers met stootblokken
Onverwoestbaar, degelijk mate
riaal en het werkt nog allemaal
perfekt.
Goed materiaal is een vereiste
als je goed werk wilt leveren. De
heer Van Dungen gebruikt dan ook
alleen maar vlees-beenderlijm in-
plaats van de hedendaagse vi-
nyl-lijmen die de katernen van
boeken tegenwoordig bij elkaar
houden. En niet zo maar stijfsel,
nee het moet tarwe-stijfsel zijn
De verwerkingsmaterialen be
horen tot het beste wat er op dit
gebied te krijgen is. ook al heeft hij
natuurlijk ook de goedkopere
soorten linnen voor het eenvoudi
ge bindwerk van tijdschriften e.d
Het naaien van nieuwe katernen
doet hij niet meer met de hand.
..Ach," zegt hij en het klinkt lichte
lijk verontschuldigend, als ver
loochent hij zijn oude handwerk,
„ik krijg regelmatig opdrachten
voor het binden van kleine opla
gen. Linieerwerk bijvoorbeeld. De
machinale binderijen zijn niet in
gesteld op kleine oplagen van 500
of 750 stuks. Men komt dan bij mij
en dat doe ik er dan bij Maar wel
met de naaimachine." Hij loopt
naar het enige apparaat dat elek
trisch wordt aangedreven. De
naaimachine behoort ook tot de
oude glorie. Bijna een halve eeuw
oud. Op sommige delen nog de
De restauratie van een boek. De heer van Dungen heeft de oude, half
vergane rug vervangen door een nieuwe. Kompleet met de oor
spronkelijke rugtitels. Duidelijk zijn hier de .ribben" te zien, waar
achter de touwen lopen waarmee de katerns zijn gebonden.
