Jo de Recht exposeert als laatste
in oude Ploeghhuis Muurhuizen
Agenda 1981 Flehite: molens
Sieraden en kleding in Konsept
kijk op kunst
DOOR
ANCO MALI
AMERSFOORT - Op het thema
„Mens en dier" eksposeert Jo de
Recht-de Graaft in het Ploegghuis,
Muurhuizen 159, schilderijen, teke
ningen, monoprints en plastieken.
Tot en met zondag 28 december.
Jo de Rechts werk is zeer ekspres-
sionistisch
„Het komt uit mijn tenen", zegt ze er
zelf van. „Je hebt een kleine planning
gemaakt Iets heb je in je hoofd, dat je
wilt realiseren. Dan komen er dingen,
die magisch gaan werken Het gaat een
eigen leven leiden. Terwijl je werkt, kun
je je fantasie laten gaan
Dan denk ik: die partij moet ik nog wat
feller naar voren halen.
Eigenlijk ben ik op het ogenblik bezig
met hellingen, kloven, ijswanden. hen
soort Antartica-achtige landschappen.
Ik ben daar nooit geweest. Maar ik stel
me voor dat het zó zou kunnen zijn. Ik
kan er helemaal in weg. Het is voor mij
de ruimte, de wijdsheid. het sneeuw- en
ijslandschap".
Op het schilderij met de vogels, dat
eerder in De Zonnehof wordt geékspo-
seerd. is .het sneeuwlandschap al te
zien. Ook het doek met de paarden van
de Camargue. dat ik op één der vorige
eksposities van Jo de Recht zag, heeft
iets wilds en wijds van de grote vlakte.
Een kleinere olieverf van een meeuw
heeft eveneens een sneeuwachtige
achtergrond.
Verijsde stromingen, gletschers, diep
en ijskoud water. Jo de Recht wordt er
door gefascineerd en verwerkt deze
elementen in haar schilderijen. Het wat
oudere schilderij van de astronauten,
die wat vlakker zijn geschilderd, die wat
minder fond hebben, geeft een aanzet
naar die ruimte en die ijsvlakten toe. Op
dat schilderij zijn de astronauten nog in
beeld. Maar langzamerhand gaat het
beeld over naar de wijdsheid. De mens
wordt in het al, in de ruimte opgenomen.
„En dan kom je op het thema dieren",
zegt Jo de Recht „Dieren, daar kun je
niet om heen. Ik ben er thuis ook erg
mee bezig. Ik heb honden. Ik heb een
witte kakatoe met een grote gele kuif.
Toen ik es in een dierenzaak was, zat
daar een grijze roodstaartpapegaai, die
telkens krijsend gilde als de winkeldeur
openging. De eigenaar werd er gek van.
Ik kon papegaai én kooi voor een zacht
prijsje meenemen. Die roodstaart is het
liefste dier. dat je je kunt denken. Hij
gaat zelfs mee onder de douche! En
sinds de roodstaart bij ons is, is de witte
kakatoe gaan praten. Samen voeren ze
DINSDAG 23 DECEMBER 1980 leusder krant
gels en andere diertjes. Ik dacht bij zo n
valkenier: man, hoe kón je' Ik heb ge
probeerd dat roofdierachtige in de kop
van de man uit te drukken.
Waarom maak je zulke schilderijen,
zeggen ze dan tegen me. Die kan
niemand aan de wand hangen!
Maar dat gaat buiten mij om En zulke
grote dingen Waarom maak je van die
lappen van schilderijen. Ik werk graag
groot. Die hele Antoniusgeschiedenis
staat er óók nog. Zulke joekels".
Jo de Recht-De Graaft volgde oort de
akademielessen van de monumentale
kunst. Daar is haar hele oeuvre van
doortrokken Het heeft ruimte nodig.
Het zouden wandschilderingen kunnen
zijn.
„Leda en de zwaan", „Europa op de
stier" „De sprong naar de vrijheid" Dit
laatste is een zeer geabstraheerd doek
lichte en donkere figuren: twee rassen.
En een zeer merkwaardig doek van
baadsters in een landschap Poëtisch
ruimtelijk. „De omarming" in brons en
olieverf. De bronzen omarming moet
van alle kanten bekeken worden. Er is
van allerlei in verwerkt, dat deze plas
tiek boeiende en verrassende facetten
verleent.
De monoprints die op de zolder han
gen. zijn op glazen platen gemaakt De
moeilijkheid daarbij is. dat er met veel
„nattigheid" wordt gewerkt, en dat het
geheel mooi schoon moet worden ge
houden. Jo de Recht past met de
monoprints een gemengde techniek
toe. Ze werkt de print dóór met tekenin
gen. van dieren bijvoorbeeld, gebruikt
er schabionen bij, ze krabt in de plaat.
„Je moet er maanden mee bezig zijn
om er grip op te krijgen", zegt ze
Er zijn haventjes, dokwerkers in een
droogdok, strandjes met leuke ruimte
lijke effekten
Om te besluiten: het knappe schilderij
van het Amerikaanse voetbal. Niet ge
schilderd om die sport fotografisch uit te
beelden Maar geschilderd om het
beeld van al die wirwarrende mannen
met helmen, die op een kluit heen en
weer bewegen
Krachtig en fascinerend werk, dat te
zien is tijdens de openingsuren van het
Ploeghhuis. Op vrijdag 19 december
van 19.00 tot 20.00 uur Vrijdag 26 de
cember van 14.00 tot 17.00 uur. Zater
dag 20 en 27 december van 11 00 tot
17.00 uur Zondag 21 en 28 december
van 14 00 tot 17 00 uur
Het is de laatste tentoonstelling in
het „oude" Ploeghhuis.
het hoogste woord!"
In vele bronnen heeft Jo de Recht
haar liefde voor de dieren vastgelegd.
Prachtige robuuste everzwijnen, aan
doenlijke zeehonden, innig verstren
gelde kikkers Er is ook een magnifieke
bronzen reiger van haar hand te zien.
Ze had er moeite mee om de tenen van
de reiger uit te beelden De vogel staat
aan de slootkant, maar zijn tenen gaan
schuil in het gras. Jo ging naar Ouwe-
hand's dierenpark waar een klein soort
reigers „woont" Op een bruggetje kon
ze daar op haar gemak die lange stelten
en tenen bestuderen
De uitdrukking van de dieren is erg
belangrijk. Jo de Recht laat zien hoe
puur dieren zijn En hoe wezenlijk
kwetsbaar De toeschouwer realiseert
zich hoe weinig zorgvuldig mensen met
de dieren in de natuur zijn omgegaan.
Ontwapenend zijn de dieren Het zit
tend bronzen beest: lama, paard, zeb
ra wie zal het zeggen Het rollend
paard De komieke kikker, prachtig van
kleur en geste op een olieverfschilderij.
De rode ara. die met de vrouw praat,
een boeiend doek Ara's hebben een
ontzettend sterke band met mensen
De valkenier, een olieverfdoek. Man
plus vogel. „Zo'n roofvogel is al iets
ergs", zegt Jo de Recht „Zo'n valk
moet gevoed worden met levende vo-
staat uit zeer draagbare jasjes en ja
ponnen van mooie, zuivere materialen,
gesneden in eenvoudige lijnen Jan El
frink maakte er passende versierselen
bij
Ditmaal is de kleding nog niet op kleur
geselekteerd In de toekomst gaat het
er erg kleurig uitzien Meer naar het
warmvrolijk getinte gamma van Margo
Huisman toe
De Amsterdamse modeontwerpster
Marijke Mulder, die vooral bekend is om
haar breiwerk, toont een groene trui met
ingebreide vissen in paarse tint en een
zwarte trui met een ingebreide grijze
slinger Ook heeft zij de Amerikaanse
vlag in een trui verwerkt.
Wat is er te zien. wat is er te doen. wat
is er te passen in Galerie Konsept9
Rolf Mulder, die onlangs prachtige ac
cessoires vervaardigde bij de in Galerie
Consept getoonde Japans
georiënteerde poppenfiguren, laat
zeefdrukken zien, die verwantschap
hebben met de door hem ontworpen
geometrische sieraden Die hij aan
brengt op glasplaten, waarop hij kragen
of refers heeft geschilderd De lijn van
zijn sieraden is zeer gedecideerd en
sober van lijn en vorm
Van Hendrik-Jan Geerars zijn er
beeldige strengen kunstig en geduldig
gevouwen kraanvogeltjes In licht
blauw. rose, paars. Hendrik-Jan
Geerars, die enige tijd geleden in Japan
rondtrok, is net als de Japanners gaan
vouwen De Japanners kunnen einde
loos gevarieerde vouwsels kado geven
Als iemand ziek is, vouw je duizend
kraanvogeltjes voor hem. Voor elke dag
is er één zo'n vogeltje Als de streng
kompleet is. is de zieke beter
Paul Derrez, de eigenaar van Galeri
Ra in Amsterdam (krijgt de Franpois
van den Bosch prijs voor alles wat hij o
het gebied van de sieraden heeft ge
presteerd) zijn er sieraden, die je doe
een trui heen steekt: luxaflexachtig
spelden en waaierspelden. En goud- e
zilverkleurige spiralen, die je eveneer
in breiwerk kunt vasthaken Van Pa«
Baars zijn er grappige waterpasspelc
jes met diverse kleuren vloeistof
Konsept is open op vrijdag
10.00 tot 17.00 uur, op zaterdaq
10.00 tot 16.00 uur.
AMERSFOORT - De agenda 1981
van Flehite is uit. Precies op tijd voor
de feestdagen. Wie de agenda met
Sint Nikolaas of de Kerstdagen kado
wil geven, zal met een schat van
molens tevoorschijn komen. Die ooit
stonden in Amersfoort, Leusden,
Harmeien, Baarn, Rhenen, Rens-
woude en de verdere omgeving in
Utrecht.
De agenda is voor 19.50 verkrijg
baar bij de VW op het Stationsplein, in
„De Zonnehof' en aan de balie van
Museum Flehite. Wiltj.u de agenda toe
gezonden krijgen, dan kunt u naar het
museum bellen:(033) 19987. Bij het
genoemde bedrag komen dan de ver
zendkosten
In Amersfoort stonden, volgens de
heer JDH van der Neut in het Molenb
roek Provincie Utrecht, tussen 1380 en
1945 maar liefst veertig molens. Terwijl
er nu nog in héél Utrecht nauwelijks
dertig molens over zijn'
Molens zijn vanaf het begin der 13de
eeuw een algemene verschijningsvorm
in Nederland (en België. Noord-Frank
rijk, Engeland en Duitsland). Molens
vormen een belangrijke bron van ener
gie.
De vroegste vermelding van een
molen in Amersfoort dateert van het
jaar 1380. Het is de windkorenmolen
Reyntjesheuvel, meldt Van der Neut in
het eerder genoemde boek. De molen,
een standaardmolen stond achter het
Observantenklooster. Deze molen is
twee keer vernieuwd, maar in de 17e
eeuw wordt hij nergens meer genoemd.
De laatste molen, die in Amersfoort
vermeld kan worden, is de windmolen
aan de Hogeweg 36.
Deze windmolen was het eigendom van
de laatste Amersfoortse molenaar A.
Mulder.De molen werd in 1945 tijdens
de oorlogsdagen verwoest. In de Fle-
hite-agenda treft u deze stellingkoren
molen, „De goede verwachting", die
gebruikt werd in 1892, als onderwerp
van een olieverfdoek, geschilderd door
Herman Verkerk (1880-1927).
De molen Reyntjesheuvel was een
standaardmolen Een standaardmolen
bestaat uit een houten bovenhuis, dat
draaibaar is om een zware vertikale ei
ken boom, de standerd. De standerd
heeft vier dubbele schoren, die steunen
op kruisplaten. Deze rusten met hun
uiteinden op vier stenen poeren. Boven
in het molenhuis bevindt zich de zware
bovenas. waaraan de wieken zijn be
vestigd.
De molen „De goede verwachting"
was een stellingkorenmolen Bij een
stellingmolen bevinden de opslag
zolders, en soms de woonruimten van
de molenaar, zich onder de stellingga
lerij of omloop van de molen. Soms
werden de muren zó hoog dat een stel
ling of omloop nodig was om de wieken
met zeil te kunnen beleggen en de mo
len naar de gewenste windrichting te
kunnen kruien.
Op een ets van H. Specht (midden
17e eeuw) naar een tekening van H.
Saftleven (±1609-1685) kunt u in de
Flehite agenda vier open standerdmo
lens zien afgebeeld Ze stonden in
Amersfoort tussen de Utrechtsepoort
en de Slijkpoort (Arnhemsestraat)
Als stellingmolens uit Amersfoort
vindt u in de agenda ook de molen „De
Koning" aan de Arnhemseweg. Op
een tekening in de trant van Jordanus
Hoorn. 2e helft 18e eeuw. En de molen
op de Noord-Oostoever van de Eem, op
een pentekening van P.J van Lienden
(1727-1779) Aan de achterzijde op de
achtergrond ziet u de Sint Joriskerk en
de Onze Lieve Vrouwenkerk. Uit 1825
stamt een anonieme pentekening
waarschijnlijk van de stellingmolen „De
Moriaan" gezien vanaf de Utrechtse-
weg.
Dan is er een afbeelding van de
naamloze stellingmolen, die ooit aan de
Oostzijde van de Eem stond Paul van
Liender (1731-1797) beeldde deze
molen af op een pentekening, waarop
ook de Koppelpoort en de toren van de
Sint Joriskerk zijn te zien.
Op een olieverfdoek. dat toege
schreven wordt aan J.C de Bruijn
(±1800-1844) is de stellingoliemolen
„De Rijzende Zon" aan de Eem te
zien. Rechts op het doek figureert het
pakhuis „De Spijkerbestemd voor de
opslag van koren
Een stellingkorenmolen is de molen
„De Rijzende Zon" aan de Kleine
Koppel langs de Eem Een foto uit 1864
toont deze molen in de agenda van Fle
hite. met op de achtergrond de
spoorbrug en de Koppelpoort.
Ooit ook bezat Amersfoort de stel
lingmolen „De Gunst", die de molen
van Nefkens werd genoemd. Deze
stond aan de Leusderweg, en werd in
de jaren 1913/1914 overgeplaatst naar
Steen in Drenthe Een foto van vóór die
tijd toont de molen aan de nog óngepla-
veisde Leusderweg.
Een andere karakteristieke Amer-
foortse molen was „De Bloemendalse
molen". Een gesloten standerdmolen,
die buiten de Bloemendalsepoort
stond Een gesloten, half gesloten of
open standerdmolen zijn molens van
het standerdtype. naar gelangde mate
van afdekken van de standerd en de
schoren In vele gevallen zijn ook de
poeren door een vierkante of ronde
muur aan het oog onttrokken. In de Fle-
hite-agenda is de molen op doek ge
schilderd door W Tiaar in 1849. Op de
achtergrond zijn de diverse Amers
foortse Stadstorens zichtbaar
Tenslotte vindt u bij de illustraties van
de agenda nog een runmolen en een
watermolen in Amersfoort.
De Runmolen zonder naam stond
aan de Grote Koppel langs de Eem. en
is te zien op een foto uit 1866. Een
runmolen, aldus K M Dolmen in „Het
Molenboek provincie Utrecht", stond
meestal in streken, waar de grondstof
voor deze molens voorhanden was,
namelijk de eikeschors. Vandaar dat de
runmolens ook wel eik- of schorsmo
lens werden genoemd De eikeschors
of eek werd in mei, juni, juli geoogst en
opgeslagen in de eekschuren bij de
molens. Daarna werd de schors gehakt
en in de eekmolen gemalen. Dit kan
alleen gebeuren in grote molens, omdat
de karen voor het schors malen buiten
gewoon groot moeten zijn vanwege het
grote volume van de te verwachten
grondstof
Het aantal runmolen in Utrecht was
beperkt tot één in Amersfoort en één in
Wijk bij Duurstede
Standerdmolen Bavoort Hvon Rupprecht 1891 - 1970 - ets.)
Het laatste in de agenda afgebeelde
type molen in Amersfoort is de water
molen bij de Koppelpoort, gebouwd
in 1645. De afgebeelde foto dateert van
±1900
Heel bijzonder is ook de prent met de
groep open standerdmolens tussen de
Bemuurde Weerd en de Sint Jacobs-
kerk in Utrecht. Een kostelijk gezicht al
die molens bij elkaar. Ze staan op een
vogelvluchtkaart, getekend door Pe
Bastius (7-1605), en zijn geëtst door
Petrus Kaerius (1571- na 1624).
Een anonieme tekening laat de to
renmolen zien van Wijk bij Duurstede ir
het laatste kwart van de 18e eeuw. He
is de zogenaamde molen var
Ruijsdael. Een torenmolen is een rondt
gemetselde molen met een draaibare
kap. die van binnenuit gekruid werd er
voorzien werd van een wiekenkruis.
Een plezierig geschenk om kado t<
geven, deze Rehite molen-agend;
1981.
Anco Ma
Leusden/Stoutenburg: de kopermolen aan de Barneveldse beek (Jordanus Hoorn, 1753-1830, pen in licht en donkergrijs,
penseel m kleur - 1777).
AMERSFOORT - Margo Huisman
van Galerie Konsept. Bisschopsweg
129, heeft haar leefruimte verbouwd.
En nu is er naast de galerieruimte
plaats ingeruimd voor een kleding
en sieraden-showruimte. De mode-
en sieradenshow, die Margo houdt in
samenwerking met Dealer's Maas
tricht gaat overigens nog verder uit
gebouwd en verfijnd worden. Alle
accessoires en sieraden zullen kwa
kleur en materiaal op elkaar en op de
kleding worden afgestemd.
Tot maandag 5 januari 1981 treft u in
de kleine galerie een zalig sfeertje aan
van kleurige frutsels, hoofdtooisels,
kledingstukken, versiersels en grafiek.
Dealer s Maastricht heeft twee me
dewerkers: Jan Elfrink die sieraden
ontwerpt, en Peter van Schaik die mode
maakt De mode van Van Schaik be-
