Ingezonden
Afschrijven windmolen duurt tachtig jaar
„Techniek is voor mij
punt één, orgelspelen
komt als tweede"
Kantlijn
leusdef krant'
Orgelbouwer W.J. Korles
Vrouwenraad
thema-ochtend
DONDERDAG 5 FEBRUARI 1981
Loep op Leusden
14
Op uw artikel „Windmolen op
Stadhuis" in de krant van 29 ja
nuari j.l. wil ik gaarne even reage
ren.
Hoe spectaculair en interes
sant zo n project ook moge klin
ken, vrees ik toch dat de baten die
men zich daar blijkbaar van voor
stelt, heel erg tegen zullen vallen.
Waarschijnlijk wil men dat idee
verwezenlijken omdat het ener
gieprobleem „zodat het er al zou
zijn"? erg in de publiciteit is en
het de suggestie bij het publiek
zal oproepen van „Kijk nou. de
gemeente Leusden is tenminste
energie- en milieubewust".
Prachtig allemaal en misschien
staat het ook nog monumentaal.
Wat zal ongeveer de werkelijk
heid blijken te zijn als die investe
ringen eenmaal zijn gedaan?
De installatie van 200.000,- in
10 jaar terugverdienen?
Ik heb eens gerekend want het
leek me een fantastisch idee doch
kom tot een geheel andere uit
komst.
Weliswaar zit er veel energie in de
luchtstromingen doch helaas ha
len we er betrekkelijk weinig uit in
verhouding met het oppervlak dat
een bepaalde windmolen in de
ruimte inneemt.
Voor de energie die een molen
met een propeller nuttig afgeeft be
staat een formule die de werkelijk
heid dicht benaderd.
Deze luidt: N max 0,000285 xV3
xD2 x nF (KW)
waarin V windsnelheid in meter
per sec.,
D de diameter van de propeller;
nF het vleugel rendement van de
prop. ongeveer 0,85.
Volgens uw inlichtingen zou de
diam. van de prop. 5 meter worden
wat een aanvaardbare afmeting lijkt
te zijn.
De molen zal volgens bovenstaande
formule bij een windsnelheid van
2m/sec., een nuttige energie afge
ven van:
0 000285 x 23 x 52 x 0.85
0,0484 KW
Volgens statistische gegevens kunnen we in het midden van ons land bij
voldoende hoogte, de volgende windsnelheden verwachten
Per jaar genomen gedurende
5 dagen 0
50 dagen 2m/sec. flauwe koelte
120 dagen 4 m/sec. lichte koelte
80 dagen 5.5 m/sec. matige koelte
75 dagen 7 m/sec. m.k. tot frisse bries
25 dagen 9 m/sec. frisse bries
10 dagen 11 m/sec. tot stormkracht stijve bries tot storm
57,6 KW/uur
1117,0 KW/uur
2068,0 KW/uur
3738,9 KW/uur
2648,0 KW/uur
2513,0 KW/uur
We kunnen verwachten, onder elkaar gezet gedurende
50 dagen 1200 uren lang een vermogen van
120 dagen 2880 uren lang een vermogen van
80 dagen 1920 uren lang een vermogen van
75 dagen 1800 uren lang een vermogen van
25 dagen 600 uren lang een vermogen van
10 dagen 240 uren lang een vermogen van
5 dagen *-0
365 dagen 8640 uren een opgewekt vermogen van 12142,6KW/uur
Wanneer de huidige KW/uur prijs op 22 cent gesteld wordt, zouden we een
besparing krijgen van
0.22x12142 2671,00
inlOjarendus 26710,00
Nu is het natuurlijk niet zo dat zo n
molen altijd maar doordraait en ook
wel eens uit de wind gezet moet wor
den, b.v. bij storm en onderhoud Er
is bovendien een vrij intensief toe
zicht op nodig zodat we gerust 3%
van de baten kunnen schrappen zo
dat we in 10 jaar 25000,- bespa
ren. Dit gedeeld op de 200 000 - die
de installatie zou kosten, dan zou de
molen na 200 000 25000 10
na 80 jaar afgeschreven kunnen
zijn. Voorwaar een resultaat om te
grienen.
Stel nu dat er in het toekomstige
gemeentehuis gemiddeld 20 ver
trekken met ieder 30 TL buizen van
60 watt verlicht zijn gedurende gem
2 uur per dag Dat is totaal 20 x 30 x
60 36.000 watt gedurende 2 uur
72 KW/uur dag. Jaarlijks verbruik bij
240 werkdagen dan 64800 KW/uur.
Zo gerekend zal de molen dus
slechts ongeveer 1/5 deel van de
benodigde stroom opwekken en dat
is dan allemaal nog onder de meest
gunstige omstandigheden berekend
(ook 's nachts doordraaien)
Van stroom leveren aan het winkel
centrum is dus in het geheel geen
sprake, laat staan dat dat bij wind
snelheden boven de 3 a 4 m/sec. al
mogelijk zou zijn.
Ik ga wel twijfelen, als ik lees dat het
ir. bureau Verhoeven het zo zou
hebben berekend maar die formule
komt toch ook niet zomaar in de we
reld.
Misschien hebt u na het lezen van dit
relaas de neiging om de brief in de
prullenbak te gooien. Ik wil geen bet
weter zijn, maar de krant is toch een
belangrijk instrument om excessen
in de uitgaven die gemeenten zich
menen te kunnen veroorloven, te
beperken
Ik denk hierbij ook aan het millioe-
nen-project van het aktiviteitencen-
trum en de sporthallen die gebouwd
zullen worden.
Hoe brengen we dit straks bij inzak
kende conjunctuur nog met ons al
len op?
Leusden is een mooi dorp (stad9)
met veel groen en laten we hopen
dat er straks nog wat geld overblijft
om de gemeentelijke plantsoenen in
stand te houden
G.H Wehkamp
Grienden 4
Leusden
OEZE WEEK IN DE GEMEENTE
LEUSDEN-CENTRUM EN -ZUID
Donderdag 5 februari 20.00 uur: KPO
en ABTB bijeenkomst in Ros Beijaart
Donderdag 5 februari 20.00 uur: The
ma-avond VBOK, De Koningshof.
Vrijdag 6 februari 20.00 uur: EHBO
rayonwedstrijden. De Heerd.
Maandag 9 februari 19.45 uur: Jaar
vergadering Cine-Leusden, Groot
Krakhorst
Maandag 9 februari 20.00 uur: In
spraakavond Munnikhove/Bosveld,
voorlichtingscentrum, Zwarteweg 16a.
Maandag 9 februari 20.00 uur: Bijeen
komst NCVB. 't Trefpunt.
Dinsdag 10 februari van 14.00 tot
18.00 uur: expositie ontwerp Munnik
hove/Bosveld, Zwarteweg 16a
Dinsdag 10 februari 20.30 uur: Werk-
groep verkeer, Zwarteweg 16a.
ACHTERVELD
Donderdag 5 februari 20.00 uur: KPJ
creatieve avond, De Moespot.
Vrijdag 6 februari 20.00 uur: klaver-
jaswedstrijd De Hessenkar.
Zaterdag 7 februari 20.00 uur: dansen
café Buitenlust.
Dinsdag 10 februari 9.00 uur: Welfa
reclub Zonnebloem Ons Gebouw
Dinsdag 10 februari 20.00 uur: EH-
BO-cursus Ons Gebouw.
kerkdiensten
LEUSDEN-ZUID
ACHTERVELD
„llc AVHXS lil zijn WKItK"
door Tea Middelkoop
van Maanen
LEUSDEN - Een bijzondere hobbie waar ik door iemand opmerkzaam werd gemaakt Is het maken van
pijporgels door de heer W. J. Kortes. Ik stelde mij iets enorms voor. Een hoge schuur waar je met een trappetje bij
de pijpen moet komen, maar dat viel erg mee.
Pijporgels, dat weet ik nu, pas je aan aan de ruimte die je hebt en waarvoor je het orgel wilt gebruiken, als
huisorgel of als kerkorgel.
Meneer Kortes woont met zijn gezin op het Molenhoekje, waar ik gezellig ontvangen werd.
Meneer Kortes: „Als vak is het pijporgel bouwen een heel oud beroep Het begon met een panfluit waarbij de lucht met
de mond geleverd moest worden. Later werd het voetenwerk en tegenwoordig gaat de luchttoevoer doormiddel van een
windmachme
Via de toets blaas je de wind door de pijpen
Orgels hebben mij altijd gefascineerd, vooral de werking ervan Hoe alles werkt fascineerde mij al van kindsaf aan. Dit had
catastrofale gevolgen voor de familie, horloges, poppen die geluid maken, alles moest onderzocht worden Later ben ik in
de elektrotechniek gegaan Zo n vijf jaar geleden ben ik begonnen met het eerste orgel te bouwen
TECHNIEKEN
Door veel te kijken bij een orgelbouwer heb ik dit aangeleerd De techniek is voor mij punt éen, het orgelspelen komt als
tweede
Ik ben een beetje eigenwijs en probeer dan ook naast de bestaande technieken, zelf technieken toe te passen, die de
ene keer wel lukken en de andere keer niet Omdat ik niet professioneel ben, kom ik voor problemen te staan waar een
orgelbouwer om lacht Daar trek ik mij niets van aan
Ook houtsnijwerk heb ik voor het eerst toegepast bij de orgels".
In de huiskamer staat een pijporgel dat het tweede exemplaar is wat meneer Korles gemaakt heeft Hij laat mij de
werking van buitenaf zien en speelt een paar kleine stukjes
„Je moet een orgel zien als een zangkoor of een orkest Alles vind je terug. De één speelt op de fluit, de ander op de bas.
Alleen de motor zorgt voor de wind. Hoe groter de totaalconstructie, hoe meer mogelijkheden een orgel heeft"
Het orgel waar meneer Kortes op speelt heeft vier mogelijkheden, hoe meer knoppen/instrumenten hij uittrekt, hoe voller
het geluid.
VERSCHIL IN ORGELS
Wat is het verschil tussen een kerkorgel en een huiskamerorgel?
„Ten eerste pas je de hoogte van een huiskamerorgel aan de huiskamer aan. Het pijpwerk, de lengte en het volume is
verschillend. Voor een huiskamer gebruik je de meer zachtere tonen.
Een kerkorgel is gebaseerd op gemeentezang in een grote ruimte Akoestiek mis je in een huiskamer. Bovendien krijgt
een kerkorgel meer wind zodat deze veel harder aanspreekt
De techniek van een huisorgel en kerkorgel is gelijk".
Het lijkt mij een vrij dure hobbie, of verkoopt u de orgels?
„Ik verkoop de orgels niet, toch is het geen dure hobbie. Ik gebruik oud hout. waar ik trouwens liever mee werk. Er wordt
nog wel eens een orgel gesloopt in kerken, waar ik dan naartoe ga en wanneer ik een orgel klaar heb en met een nieuwe
bezig ben, sloop ik gewoon weer wat van de vorige af wanneer ik dat nodig heb. Verder maak ik alles zelf behalve de
pijpen die van tin zijn en in de fabriek gemaakt worden.
Orgelspelen komt bij de heer Korles op de tweede plaats.
Wanneer je net om gaat rekenen in tijd, dan is het wel een dure hobbie Een orgel bestaat voor 85 procent uit handwerk.
Met een klein orgel ben ik zo n half jaar bezig, juist omdat ik het in mijn vrije tijd doe en met een grote ongeveer twee jaar als
ik een beetje aan het prutsen kan blijven
Ik ga ook steeds hogere eisen stellen Het orgel wat ik nu aan het bouwen ben heeft een vrijpedaal en twee klavieren.
Dat eist weer meer techniek en dat is juist waarom ik het doe. Het eerste orgel waar ik samen met een oude meneer, ome
Jaap, zomaar aan begonnen ben, deels om ome Jaap bezig te houden, had kop noch staart.
Al jaren had ik in mijn hoofd „ik begin nog eens met een orgel te bouwen' Ik ben toen naar een orgelbouwer gegaan en
wist dat ik nog ergens een heel oud boek had liggen over deze materie
Na het boek gelezen te hebben, dat overigens uit 1804 stamt en ontzettend veel techniek bevat en mijn licht bij de
orgelbouwer opgestoken te hbben, zijn wij wat logischer begonnen Toen ome Jaap overleed ben ik ermee doorgegaan.
Ik wilde altijd lekker dingen doen. die een ander niet deed"
Wat is het moeilijkste van een orgel?
„Het moeilijkste is het sekreet (geheim), oftewel de windlade Iedere orgelbouwer legde daar zijn ziel in. dit was ook het
geheim van elke orgelbouwer Met de windla valt of staat een orgel Als dit niet in een keer goed is kun je het wel slopen
Daar wordt ook de meeste tijd aan gespendeerd Het blijft altijd een verrassing als deze luchtdicht is De motor pompt lucht
in de balgen Via de windla komt deze lucht weer in de pijpen
EERST ONTWERPEN
Wanneer ik een nieuw orgel ga bouwen begin ik met het ontwerp Hoe groot wil ik het orgel hebben, wat wil ik erin Dit zet
ik op tekening. Hierna begin ik met de windla. Alles maak ik zelf, ventielen, noem maar op, worden stuk voor stuk
gemaakt".
Meneer Kortes is woninginrichter en mijn vraag is of hij niet liever orgelbouwer had willen zijn
„Als ik het vroeger gekend had en financieel gekund had, had ik het misschien wel willen doen Toch is dit moeilijk te
zeggen. Op de manier waarop ik het nu doe, is het ontspanning en kan ik niet zien of het een sleur zou gaan worden,
hoewel elk orgel verschillend is. Je spreekt dan natuurlijk niet meer van hobbie. Op de manier waarop ik nu werk, zet het
geen enkele zoden aan de dijk".
Tot slot gaan we nog even naar de schuur achter het huis waar de orgels gemaakt worden
Een prachtig orgel met twee klavieren is al vrij ver gevorderd, voor zover ik dat als leek kan beoordelen.
Het houtsnijwerk voorop het orgel is reuzegoed aangebracht als twee uitbouwtjes. Binnenin het orgel lopen een heleboel
aluminium stangetjes van de toetsen naar de windla, die de ventielen langs mechanische weg openen zodat de toon
gevormd kan worden.
Wanneer je zo'n orgel van binnen bekijkt, kan ik meneer Kortes zijn opmerking bij het begin van het gesprek heel
goed plaatsen.
„Als je geen geduld hebt moet je hier niet aan beginnen".
LEUSDEN-CENTRUM
R.K. Kerk: zat 19.00 uur gebedsdienst met
communieviering H van Hattum; zon. 9 00
uur H Mis, voorganger B v.d Steen, predi
kant H. van Hattum, 11 00 uur: H Mis, voor
ganger en predikant A Goes. Kin
derwoorddienst
Herv./Geref. Marcuskerk: zon 9.30 uur:
geref woordienst. ds W de Vries te
Amersfoort; 10 30 uur herv woorddienst,
ds J. J. Kooman te Hoogland, 19.00 uur:
herv /geref woorddienst, ds G. Hengeveld
te Hoogland
Geref. Kerk (vrijgem.): zo 9 30 en 16 45
uur ds M Nap. In beide diensten viering
Heilig Avondmaal
Dorpskerk: zo. 9 30 uur geref./herv.
woorddienst, ds G. Hengeveld te Amers
foort; 10.30 uur geref./herv. woorddienst,
ds J Weernekers; 18.30 uur. geref./herv
jeugddienst, mevr D. A. de Leeuw te Maarn.
Ned. Herv. Kerk: zo 9 00 uur ds. Van
Kampen uit Poederoyen
Ger. Kerk De Glind, jeugddorp: zo 10.00
en 19 00 uur- ds Westerneng uit Barneveld.
R.K. Kerk: za 19 00 uur H Mis voorganger
en predikant A Goes; zo 8 30 uur H. Mis,
voorganger en predikant A. Goes; 10.30 uur:
Gebedsdienst met communieviering geleid
door H van Hattum
Opmerking van een mid
denstander: ,,Als dt gemeente
nou die windmolen in de passa
ge van de Hamershof opstelt,
dan kan die molen het hele win
kelcentrum van electriciteit voor
zien
Wie wind vangt zal electriciteit
oogsten.
Raadslid: „Nou weet ik waar
om Wagenaar die helicop
ters op het dak van het nieuwe
gemeentehuis wil laten landen.
Dat is natuurlijk voor het geval er
geen wind is.
Progressief Leusden doet aan
stemmingmakerij, zegt de libe
raal Van Tiel. De stemming zit er
bij PL de laatste tijd inderdaad
goedm.
Behalve als het op stemmén
aankomt.
Overigens schijnt Marion Defa-
res op de gang nog vrij duidelijk
haar stem uitgebracht te heb
ben
Een stoeterij in het plan Claeve-
renblad? Is minister Van der
Stee misschien stiekem op be
zoek geweest?
Mandemaker was de grote afwe
zige bij Leusder Kringen. Ja, en
niet alleen déar
Waar koopt Mandemaker trou
wens zijn fraaie petten?
De Stuurgroep Inspraak Orgaan
Leusden is opgericht, maar we
hebben nog steeds geen uit
spraak over de inspraak.
HSB-kandidaten geven voorkeur
aan vrije sector grond in Bosveld.
Wij ook.
Volgens Ad Wisman zijn
talrijke Leusdenaren op een rij
dende trein gesprongen. Jawel,
maar dan wèl in Amersfoort.
Leusden mag na de tweede fase
alleen nog maar voor eigen be
hoefte bouwen. Zegt gedepu
teerde Schapenk. Kan best zo
zijn, maar de vraag is natuurlijk
hoe die eigen behoefte er uitziet.
Honger hebben de bestuurderen
in Leusden vast wel.
Amersfoort wordt wellicht spoe
dig echte groeistad, maar toch
kan ze niet alle benodigde wo
ningen bouwen, zegt, alweer die
meneer Schapenk uit Utrecht.
De eigen behoefte van Leusden
is straks vast erg regionaal van
karakter.
Konijntje in De Wetering: „Het
gaat alweer wat beter, dank u.
Heb alleen nog wat moeite met
dat atletiekcomplex op m'n wei
landje. Vast teveel beton.
Nog eventjes en de houtskelet-
bouw-woningen worden bejaar
denwoningen.
Elke keer als ik in Leusden een
knipperend verkeerslicht zie,
moet ik denken aan een knipoog
van de VVDDie is vast erg
oranjegezind.
Vraag het maar aan Don Oui-
chotte: tegen windmolens is het
slecht vechten.
Weet wethouder Wagenaar wel
dat de sloop van het St. Ansfri-
dushuis al enige tijd op een laag
pitje is gezet? Toch een waren
huis die er brood in ziet?
Pruttelende inwoner van Lan
gen beek: Luctoretemergo '-ik
worstel door waterplas en mod
der en blijf boven
Steeds maar weer verraste fiet
ser voor groen licht: ,,'t Is eigen
lijk te gek Je hebt niet eens tijd
om van je verrassing te beko
men!"
LEUSDEN - „Sta eens even stil!" Dit
is de titel van de thema-ochtend met
discussie over veranderingen in een
vrouwenleven. De Vrouwenraad Leus
den nodigt u uit voor deze ochtend op
woensdag 11 februari om 9.0 uur in
Groot Krakhorst. Koffie tussen 9.15 en
9.30 uur.
Mevrouw J. Brester-Zimmerman, als
arts werkzaam bij het Rutgershuis
houdt een inleiding. Enkele vrouwen
vertellen over hun ervaring in een ge
spreksgroep voor vrouwen tussen de
40 en 60 jaar. De discussie wordt geleid
door mevrouw Maria Glissenaar. Alle
vrouwen van Leusden zijn hartelijk wel
kom.
