buitenaardse
„Zal de wereld weer branden?" Een
doem-gerucht voor het jaar 2000.
Het Smalfilm-Hobbyboek:
voortreffelijk handboek
„Loos alarm", de scherp-komische
kijk van tekenaar Jan Sanders
LAN.DSê«APPEN
leustler' h
„Buitenaardse landschappen" -
fantasie der SF-auteurs
„Geïllustreerde Planeten-atlas"; bijzonder
fascinerende tocht door ons zonnestelsel
boeken
DINSDAG 17 FEBRUAR11981
Wij leven- en niemand zal dat ont
kennen - In een sombere tijd, waarin
de toekomstverwachting nu niet be
paald optimistisch is. De kernbom
men liggen klaar, de wereld wacht in
feite gespannen af wat er gaat ge
beuren. Sinds Ronald Reagan presi
dent van de VS is geworden, lijkt het
er al niet beter op geworden: forse,
dreigende taal in de richting van de
Sovjet Unie, verhoging van defensie.
In het Midden Oosten is het al niet
veel beter: de voortdurende oorlogs
handelingen maken van deze streek
een brandhaard bij uitstek, waar erg
gemakkelijk de vlam in de pan kan
slaan als voorspel op het grote, maar
afschuwelijke gebeuren: de derde
wereldoorlog. Kortom: de komende
twintig jaar zal waarschijnlijk de be
slissing vallen. Een beslissing tus
sen leven of dood.
Het internationale doemdenken heeft
inmiddels grootse en groteske vormen
aangenomen Inspelend op die nieuwe
„trend" brengt Bruna een herdruk uit
van een paar hoofdstukken uit het boek
van Jules Silver, „Voorspellingen", dat
eerder bij Meulenhoff te Baarn ver
scheen. Uit dat boek verzamelde Bruna
de hoofdstukken over het einde der tij
den en bracht dit opnieuw uit onder de
titel: „Zal de wereld weer branden?'
Enige jaren geleden heb ik onder
meer op basis van dit boek een uitge
breid artikel geschreven, waarin alle
voorspellingen over de apocalypse op
een rijtje waren gezet. Wie dat leest, zal
zich niet erg gelukkig voelen, want het is
duidelijk, dat veel tekenen er op wijzen,
dat we inderdaad best eens bezig zou
den kunnen zijn aan de voorbereidin
gen van onze totale ondergang als
mensheid.
Volgens de voorspellingen van in
middels bekende oude en moderne
profeten van de apostel Johannes tot
Edgar Cayce en Jeane Dixon) kan het
bijna niet missen: we zijn bezig aan de
laatste loodjes. Geen opwekkende ge
dachte, maar zoals Jules Silver ook al
schreef: voorspellingen hoeven niet uit
te komen, mits de ontwikkelingen ten
goede worden gekeerd Met andere
woorden, als we ons nu zouden bezin
nen, is het mogelijk, dat de laatste we
reldbrand aan ons voorbij gaat of in ie
der geval enige tijd wordt uitgesteld
Hoe het ook zij, wie de oeroude profe
tieën leest en die plaatst in het licht van
onze hedendaagse kennis, zal verbij
sterd raken door de precisie waarmee
sommig wapentuig wordt omschreven
met de beperkte kennis van toen. Als de
voorspellingen ook maar voor vijftig
procent juist zijn - en moderne voor
spellers als Edgar Cayce haalden een
hoger percentage - dan ziet het er niet
zo best uit met de verzamelde mens
heid Zelfs twintig procent zal nog af
schuwelijk zijn.
„Zal de wereld branden?" is een
klein, maar afschuwelijk boekje voor
hen, die denken, dat de wereld waarin
wij nu leven, eeuwig zal zijn. En voor
hen, die denken dat voorspellen van de
toekomst onmogelijk is, wens ik veel
plezier toe bij het lezen van deze bun
del. Want zij zullen deze èn andere
soortgelijke uitgaven slechts als een
wrange grap beschouwen. Zij zullen
„deze wereld in ieder geval niet beérve-
n.
„Zal de wereld branden?" - een
boekje voor pessimisten die hun
bange vermoedens bevestigd willen
zien
V.
„Zal de wereld weer branden? door Jules Silver.
Hoofdstukken uit het reeds eerder verschenen boek
Voorspellingen. 112 blz. paperback. Uitgave. A. W Bru
na Zn te Utrecht. 12,50.
boeken, voor u besproken dqoR BERT VOS
Filmtaal is internationaal, universeel
Film is een visueel gebeuren, met film
kan een verhaal worden uitgebeeld,
een idee, een mening. Met een film kun
nen herinneringen worden vastgelegd
of kan de toekomst in beeld worden
gebracht. Film is fascinerend, film fasci
neert niet alleen de makers, maar ook
de kijkers, de toeschouwers thuis bij
een familiefilmpje of in de bioscoop bij
een horrorfilm van Stanley Kubrick.
Film is beweging, maar het gaat er
om hoe je die beweging kreëert, de be
wegende beelden op elkaar aan laat
sluiten, in elkaar over laat vloeien om,
1lom, een logisch beeldverhaal te krij-
V blijft boeien. Filmen is makkelij
ker dan men denkt, zeggen de fabrikan
ten in allerlei advertenties, waarin tal
van schitterende camera's worden aan
geboden, die voorzien zijn van de
meest geavanceerde technieken om
het filmen inderdaad gemakkelijk te ma
ken. Maar het is een levensgroot mis
verstand te denken, dat met een volau
tomatische, van alle snufjes voorziene,
filmcamera ook even automatisch goe
de films gemaakt kunnen worden, zón
der dat men enig inzicht heeft in het
gebruik van de filmtaal Zo n gedachte
doet me denken aan een kennis van
me, die - nu al weer tientallen jaren
geleden - zich een schrijfmachine aan
schafte. omdat hij dacht, dat hij dan
goed zou kunnen schrijven. Helaas, hij
vergat datje eerst de taal moet leren, de
vormen ervan moet leren beheersen,
ermee moet kunnen manipuleren. Met
de film is dat exact zo.
Er zijn verschillende boeken die de be
ginnende amateur wegwijs willen ma
ken in de „doolhof" van de film, van het
film maken Van het filmpje kopen, via
opname tot aan het monteren, geluid
toevoegen en vertonen Eén van de
beste boeken op dit gebied voor ama
teurs vind ik het „Smalfilm Hobbyboek"
van Jan van Weeszenberg, die niet al
leen gedetailleerd, maar erg begrijpelijk
via een stap-voor-stapmethode de le
zer leert met de camera om te gaan, de
filmtaal te leren Niet alleen via de goed
leesbare, aantrekkelijke tekst, maar
ook door de talrijke illustraties, die dui
delijk aangeven, wat wordt bedoeld.
Het boek is niet alleen bestemd voor
amateurfilmers, die wat méér willen
dan het maken van simpele vakantie- of
familiefilms, maar juist ook voor de
doorsnee huis-tuin- en keukenfilmer is
„Buitenaardse landschappen".
Lezers van science fiction-romans
zullen er vele van herkennen, zoals
ze zijn neergelegd in een fascinerend
platenboek van Robert Holdstock en
Malcolm Edwards. In tal van SF-ro-
mans worden buitenaardse land
schappen beschreven, alsof de au
teurs er zelf jaren van hun leven heb
ben doorgebracht. Met een soms
verbijsterende vanzelfsprekendheid
worden opzienbarende details vrij
gegeven over ecologische, antropo
logische en andere bepalende eigen
schappen van een planeet en haar
bewoners. Het planten- en dierenle
ven, het intelligente ras dat er leeft en
werkt, de soms al even verbijsteren
de technologie of het volkomen ont
breken ervan. Achaïsche gemeen
schappen en technologishe struktu-
ren wisselen elkaar af.
Schrijvers als Jack Vance, Frank
Herbert en bijvoorbeeld ook de Neder-
landseSF-auteur Wim Gijsen (De eer
sten van Rissan) weten samenlevingen
te kreëren, die ongelooflijk rijk aan de
tails zijn. Planetaire landschappen ont
rollen zich tijdens het lezen voor je
geestesoog en de kreaturen in dit land
schap komen tot leven. Fantasie in opti
ma forma.
Verschillende bekende SF-illustrato-
ren in binnen- en buitenland weten wel
weg met deze beschrijvingen. Zij kreë
ren een bepaald soort realiteit in fasci
nerende kleuren en leggen in beelden
vast, wat schrijvers met woorden heb
ben verteld
Dat is de kern van „Buitenaardse
landschappen". Tien werelden werden
in beeld gebracht door bekende SF-tè-
kenaars en schilders „Rama" uit de
roman van Arthur C Clarke, Pern' van
Anne McCaffrey, de zwerfsteden van
James Blish, „Mesklin", van Hal Cle-
Kort geleden verscheen de tweede
bundel tekeningen van de befaamde
Nederlandse tekenaar Jan Sanders.
Sanders is internationaal bekend
door zijn kostelijke tekeningen, die
de scheepvaart in al haar onuitputte
lijke facetten in soms grimmige
vriendelijkheid te kijk zette, ,,'t Kan
Verkeren" was de titel van de eerste
bundel, waarin dit aspekt de boven
toon voerde. In „Loos alarm" komen
de matrozen, de kapiteins en de
scheepsbonzen er evenmin genadig
af, maar Sanders iaat ook zijn licht
schijnen op andere facetten uit onze
rijke, maar soms besmeurde samen
leving.
De tekeningen zijn stuk voor stuk
kostelijke juweeltjes van (soms grimmi
ge) humor Je blijft kijken, want elk on
derdeeltje van iedere tekening heeft
iets te zeggen, maakt het geheel amu
santer.
Natuurlijk ontbreekt het hondje niet
en ook de eeuwige schilderende ma
troos met z'n pot verf is in de meeste
gevallen aanwezig, ook al moet je 'm
eventjes zoeken. Daarnaast brengt
Sanders zijn maatschappij-kritiek in
licht-amusante tekeningen duidelijk
Hoewel in de afgelopen jaren de
ruimtevaart bepaald niet in de aan
vankelijk verwachte versnelling is
gekomen en - in tegenstelling tot de
Sowjet-Unie - in de Verenigde Staten
hoofdzakelijk wordt beperkt tot het
ontwikkelen van de Shutle en het lan
ceren van kommunikatie-satellieten,
is de belangstelling voor de astrono
mie enorm gestegen. Ook in Neder
land is het aantal amateur-astrono
men sterk gegroeid, zich verenigend
er heel wat uit deze voortreffelijke hand
leiding te leren, waardoor ook de jaar
lijkse vakantiefilm een waar genoegen
kan worden om naar te kijken door fami
lieleden, die anders het verplichte num
mer lijdzaam ondergaan
Het handboek behandelt in zo n
250 bladzijden de verschillende gen-
re's in de film, de taal van de film, de
continuïteit in de beelden, de
filmexpressie, de montage, de moge
lijkheden voor creatief gebruik van
de camera, het camerastandpunt,
beeldcompositie, beeldwisselingen,
filmverhaal, draaiboek, reportage,
het gebruik van licht, het geluid en de
speciale effecten, titels en animatie.
„Het Smalfilm Hobbyboek" is een
erg volledige handleiding, waarbij
ook het internationale jargon (de
vaktaal) en passant wordt uitgelegd.
Het is een herziene versie van El-
seviers Grote Smalfilmboek.
V.
„Hol Smalfilm Hobbyhoek door Jan van Weeszen-
borg Uitgave Focus Elsevier te Amsterdam gebon
den. 255 blz met register, prijs 39.50.
in instellingen, verenigingen e.d.
waarvan de Volkssterrewacht Simon
Stevin wel de belangrijkste is.
Kijken naar de planeten en de ster
ren. het is een veel voorkomend tijdver
drijf geworden, waarbij sommigen zelfs
de amateur-status zijn ontgroeid en als
ware astronomen nachten achtereen
de hemel bestuderen op zoek naar het
kosmisch avontuur, dat alleen vanaf de
aarde voorlopig op deze wijze te bele
ven is.
Het aantal boeken over astronomie
stijgt evenredig, dat zal duidelijk zijn.
Wat dat betreft wordt altijd snel inge
speeld op een nieuwe behoefte Sterre-
atlassen, populair-wetenschappelijke
verhandelingen, tijdschriften: in de
boekhandel liggen ze te kust en te keur.
Kortgeleden verscheen bij de uitge
verij Rostrum te Haarlem een voortref
felijke planeten-atlas van de hand van
Paul Doherty, van een inleiding voor
zien door de bekende astronoom en
televisie-presentator Patrick Moore
Voortreffelijk, omdat deze planeten-
atlas niet alleen ruim geïllustreerd is
met tal van foto's van planeten, manen
en andere verschijnselen in ons zonne
stelsel, maar vooral, omdat Doherty bij
zonder up to date is en alle onderzoe
kingen, ontdekkingen van recente da
tum in zijn atlas heeft verwerkt, ook al
moest hij de laatste ontdekkingen van
de Voyager rond Saturnus en haar rin
gen missen
Zowel als naslagwerk voor de geïnte
resseerde leek als voor de amateur
astronoom is „De Geïllustreerde Plane
ten Atlas" van Paul Doherty een kostba
re aanwinst.
Op zeer duidelijk, overzichtelijke en
voor leken begrijpelijke wijze vertelt Do
herty over ons uiterst boeiend zonne
stelsel, behandelt planeet voor planeet
en vergeet daarbij ook de andere he
mellichamen binnen ons zonnestelsel
niet. Begrippen worden uitgelegd, de
planeten gaan voor ons leven, gaan ons
iets meer zeggen, dan oppervlakkig
mogelijk is uit de toch al sporadische
berichten in onze dagbladen
Dankzij de talrijke foto's, tekeningen
en grafieken is deze geïllustreerde pla-
netenatlas een juweeltje van een na
slagwerk geworden, waarbij ook mid
dels de fantasie van de illustratoren een
waarschijnlijkheids-beeld wordt gege
ven van het landschap van onze plane
ten en ook dat is fascinerend en vooral
opwindend'
V.
Geïllustreerde plsnetenatlas door Paul Doherty (At
las of the planets. 1980). vertaling Huub Eggen en
Govert Schilling, bewerking Huub Eggen, 1980 Uitga
ve Rostrum-Haarlem. 1980. Gebonden groot formaat.
145 blz. prijs 49,50
ment, „Eros", afkomstig uit de fantasie
wereld van Harry Harrison. „Arrakis",
de planeet uit „Duin" van Frank Her-
bert. de Ringwereld van Larry Niven,
„Trantor" uit de Foundation-trilogie van
Isaac Asimov, beelden uit „Hothouse"
van Brian Aldiss en het einde der we
reld, gezien door H G Wells in zijn
befaamde roman „The Time Machine"
Kijken en genieten in „Buitenaardse
landschappen" is een feest van herken
ning en wie de eerder genoemde SF-
romans nog moet lezen, zal met dit
boek er naast een extra dimensie toe
voegen aan hetgeen de schrijvers aan
buitenaardse landschappen hebben
gewrocht
„Buitenaardse landschappen'' is
voorzien van een uitstekende doku-
mentatie, aangevuld met een „galac
tische tijdstabel", waarin de ver
schillende landschappen en hun bij
behorende beschavingen in de tijd
zijn vastgelegd.
Een schitterend naslagwerk. v
..Buitenaardse landschappen' door Robert Hold-
stock en Malcolm Edwards. 1980 Vertaling Pon Ruiter
met medewerking van Annomarle Klndt (research) en
Arnold Spalnk Uitgave Rostrum te Haarlem, groot for
maat. 116 blz. prijs 29.95
over, soms overgoten met een sausje
wrange humor, zoals de plaat van de
frites-tent, de olie als wereld-hoer, de
hondepoep in het park, de onverbidde
lijke chaos van het water-toerisme, etc
Jan Sanders' werk is eigenlijk niet te
omschrijven. Je moet het zien en onder
gaan En alleen de verstokte zuurpruim
zal het boek niet beschouwen als een
regen milde humor. Maar die mensen
zijn dan ook al lang verloren voor deze
wereld en zeker voor de wereld van Jan
Sanders.
..Loos alarm", een boek barstensvol
schitterende, lachwekkende, humoristi
sche èn satirische tekeningen van een
gedreven tekenaar, die de wereld om
hem heen steeds uitstekend observeert
en dat vast legt in een levensechte kari
katuur Je kijkt, kijkt opnieuw Als een
eindeloze film blijft de humor in alle de
tails aan ons voorbijgaan.
Onverbiddelijk dwingend tot een be
vrijdende lach „Loos alarm" warm
aanbevolen voor mensen, die een op-
kikkertje nodig hebben
V.
„Loos alarm", door Jan Sanders, met een voorwoord
van Slmon Carmlggelt 1980 Uitgave Meulenhoff Am
sterdam. Groot formaat. 87 blz. Prijs 25,-.
