Thrillers: van Spillane
tot Jack Higgins
„Oude beschavingen van de Lage Landen"
De oorsprong en geschiedenis van de
Brabanders: een verrukkelijk boek.
Oude beschavingen
van de Lage Landen
«ley k
Ruud Borman
r ;i'm
i j ms
'4 ai-
Speurtocht naar het
dagelijks leven van onze voorouders
van ijstijd tot volksverhuizing
DONDERDAG 29 JANUAR11981
12
De liefhebbers van kwallteits-thrll-
lers hebben eigenlijk weinig te kla
gen In dit land. Veel uitgeverijen hou
den er een kwalitatief uitstekend
thriller-fonds op na en er verschijnen
regelmatig nieuwe titels In vertaling
van vooraanstaande auteurs. Van
daag aandacht aan de nieuwe thril
lers van C.A. Haddad, William H. Hal-
lahan, Thomas Chastaln, Jack Hig
gins. Mickey Spillane en de Neder
landse auteurs George Weinhofen
en Martlen Carton. In een volgende
aflevering van deze rubriek trou
wens veel méér, want er komt geen
eind aan de stroom. En dat is voor de
liefhebbers van dit genre een ver
heugend verschijnsel.
Operatie Abrikoos. Door C.A Had
dad. Er zijn eigenlijk maar weinig thril
ler-auteurs. die hun verhaal nooit in het
midden-Oosten hebben gesitueerd.
Sinds van daaruit al ettelijke tientallen
jaren de politieke spanningen het we
reldbeeld blijven beheersen, is het mid
den-Oosten een ideaal terrein gebleken
om thrillers juist dóór te plaatsen De
Israëlische auteur C A Haddad deed
reeds eerder van zich horen met de
thrillers ,,De Marokkaan" en Opdracht
in Libanon". Zijn boeken getuigen van
kennis van het midden-Oosten, van de
politieke verhoudingen, met name uiter
aard in Israel zelf en de tegenstrijdige
belangen die in deze landen een soms
belangrijke rol spelen. In Operatie
Abrikoos" beschrijft Haddad de ontwik
kelingen rond een nogal opzienbarende
samenzwering tegen de Israëlische re
gering. De Israëlische zakenman David
Haham, die we al eerder tegenkwamen
in de romans van Haddad, wordt in de
ze samenzwering betrokken, dankzij
het feit. dat hij een voormalig geheim
agent is van de Israëlische inlichtingen
dienst en bovendien bevriend met de
journaliste Dahlia Shohet. ..Operatie
Abrikoos" is niet alleen een boeiend ge
schreven aktie-thriller. maar bovendien
wordt in dit boek het hedendaagse, ge
compliceerde Israel sfeervol en niet
zonder ironie beschreven. Een goede
thriller heeft in ieder geval twee elemen
ten, die een thriller kwaliteit kunnen ge
ven: goed gedoseerde spanning en hu
mor. Haddad is er in geslaagd om die
twee elementen samen te voegen tot
een roman, die je in één adem uitleest.
Moord In Manhattan. Door Thomas
Chastain. De Amerikaanse schrijver
Thomas Chastain behoort tot de nieu
we generatie schrijvers, die de zoge
naamde „hard-boiled-detectives" in
ere houden. Verhalen rond eigenzinni
ge privé-detectives, die zich weinig
aantrekken van de gebruikelijke nor
men en gewoon hun eigen gang gaan
met als enig doel de opdracht afron
den. Zo'n privé-detective is J.T Span
ner, een ex-politieman. Spanner zowel
als de hoofd-inspekteur Kauffman be
horen tot de vaste hoofdpersonen in de
thrillers van Chastain. Spanner is een
man, die in het gelukkige bezit is van
twee ex-echtgenotes, die samen zijn
kantoor runnen om in ieder geval zeker
te zijn van een regelmatige alimentatie.
Die twee vrouwen kunnen uitstekend
met elkaar én met Spanner opschieten
Moord in Manhattan" begint met
de moord op een jonge vrouw, die ge
heel ontkleed uit een rijdende auto
wordt gegooid, vlak vóór de auto van
J.T. Spanner en dóór heeft J T. een
gruwelijke hekel aan. Hij besluit de
moord te onderzoeken Thomas Chas
tain heeft een voortreffelijke stijl, waar
mee hij de sfeer in New York uitstekend
weet uit te tekenen. Tegenover de grim
migheid van het dagelijkse,leven zet hij
de soms bevrijdende humor van Span
ner, waardoor het geheel in evenwicht
wordt gehouden. Het zit allemaal inge
nieus in elkaar, maar het hardhandige
optreden van Spanner is er de oorzaak
van, dat alles in een stroomversnelling
terecht komt en de moord wordt opge
lost. Moord in Manhattan" is een thril
ler met kwaliteit.
De vervalsing van tagar Ross.
Door William HHallahan. Afgezien van
een ietwat chaotisch einde is ,,De ver
valsing van Edgar Ross" een bijzonde
re thriller. Edgar Ross is een berooide,
maar briljante ontwerper en als hem ge
vraagd wordt een vervalsing van een
beroemde vervalsing te maken tegen
een gigantisch bedrag, aarzelt hij dan
ook niet lang Met de hulp van zijn
vriend Michael Townsend, die profes
sor in de Engelse literatuur is, gaat hij
op zoek naar de juiste ingrediënten om
de vervalsing te kunnen maken Het
moet een echte ,,Wise-vervalsing" wor
den. Thomas Wise was een Engelse
bibliofiel uit de negentiende eeuw, die
er in slaagde om méér dan vijftig nooit
eerder gepubliceerde pamfletten uit het
Victonaanse tijdperk te „ontdekken".
Die „ontdekkingen" waren stuk voor
stuk eigen vervalsingen, waarmee hij
een fortuin wist te vergaren. De grootste
verzamelaar van Wise-vervalsingen is
een schatrijke oliemagnaat uit Texas en
diens aartsvijand Emmet O'Kane heeft
gezworen een Wise-pamflet te be
machtigen om zijn grote vijand de ogen
uit te kunnen steken. Zo'n Wise-verval-
sing moet Ross vervaardigen
Hallahan, die zich goed heeft gedo-
kumenteerd, beschrijft de speurtocht
naar het juiste papier, de juiste inkt en
de juiste lettersoorten om de vervalsing
te kunnen maken op een amusante wij
ze Dat is de kracht van het boek, dat
naar mijn gevoel wordt ondergraven
door de wat chaotische afloop. De aan
vankelijk met zorg en precisie beschre
ven speurtocht krijgt daardoor een wat
onbevredigend einde Maar voor het
overige is „De vervalsing van Edgar
Ross" een erg amusante thriller, waarin
vooral de soms aandoenlijk klungelige
handelswijze van de twee amateur-ver
valsers voor menige glimlach zorgen
Terug In de stad. Door George
Weinhofen. Nederlandse thrillers zijn
zo langzamerhand weer uit de vergetel
heid gehaald. Verschillende nieuwe na
men verschijnen op het vaderlandse
thrillerfront en ook al is de kwaliteit niet
altijd van een goed niveau, in het alge
meen kan worden gesteld, dat we weer
op de goede weg zijn. Zelfs een beken
de auteur als Joop van den Broek, die in
de eerste periode na de tweede wereld
oorlog voor enige faam zorgde ten aan
zien van thrillers van eigen bodem, is na
lange tijd weer aan het schrijven gesla
gen (waarover in een volgende afleve
ring méér). Een nieuweling is George
Weinhofen. een Amsterdammer, die
met „Terug in de stad" als thriller-au
teur debuteert. Het is geen slecht de
buut, ook al is „Terug in de stad" ook
niet meteen een uitschieter. Weinhofen
heeft als pré. dat hij Amsterdam op z'n
duimpje kent en dat sfeervol in zijn boek
verwerkt, maar aan de andere kant zijn
de hoofdpersonen uit het boek nog wat
houterig en is de intrige en het plot niet
opzienbarend. Dat neemt niet weg dat
„Terug in de stad" als debuut beslist de
moeite waard is en ik kijk dan toch wel
met enige nieuwsgierigheid uit naar zijn
tweede roman.
Apollo en de kunstenmakers. Door
Martien Carton. Van Martien Carton
kennen we reeds de thnller-achtige ro
mans rond de journaliste Tonia („Me
dusa en de groene weduwen" en „Ne-
fertete en de cruise-vaarders") en met
Apollo en de kunstenmakers" maken
we opnieuw kennis met haar. Martien
Carton kan prima schrijven, maar toch
heb ik zo langzamerhand m'n beden
kingen tegen de wat al te uitbundige en
te gemaakte manier, waarop de sfeer
wordt getekend. Trendgevoelig, noe
men we dat geloof ik en voor Martien
Carton is dat een maniertje geworden
die op den duur wat irriteert Voor het
overige is Apollo en de kunstenma
kers" net als de twee voorgaande ro
mans „typisch vanuit vrouwelijk ge
zichtspunt" geschreven en dat is voor
de verandering toch wel verademend.
Een roman met thriller-elementen en
een forse glimlach zo nu en dan, maar
echt satirisch, zoals de uitgever wil,
nee, dat is het toch echt niet.
Spillane Super Omnibus. Wie gere
geld de boeken van Spillane leest,
schijnt er aan verslaafd te raken Jaren
geleden heb ik - dacht ik - wei eens een
Spillane in handen gehad, maar veel
kan ik me er niet meer van herinneren.
Toch is Spillane een uitstekend schrij
ver, die met een voortreffelijke stijlbe-
heersing spanning, sfeer èn verrassing
weet te kreëren. Mijn hernieuwe kennis
making met deze auteur via zijn „Super
Omnibus" was dan ook bijzonder aan
genaam Vijf korte romans in één band.
Vier daarvan zijn zonder meer juweel
tjes op de korte toer in het genre van de
hard boiled detective, met een soms
geraffineerde plot, zorgvuldig uitge
werkt. Van „De gesluierde vrouw" was
ik echter wat minder onder de indruk,
omdat Spillane in dat verhaal van z'n
eigen genre afwijkt. Een tikkeltje fanta
sie of science fiction en het blijkt duide
lijk, dat hij dót genre onvoldoende be
heerst om er een geloofwaardig verhaal
van te kunnen maken Maar voor het
overige zijn „Het bloed kruipt", „Een
zaam bestaan", „Koud als kogels" en
„Een vriend en een vrouw" prima voor
beelden van thriller-detectives van ni
veau. Aanbevolen!
De Griekse moordenaar, door Jack
Higgins. Tenslotte aandacht voor de
nieuwe thriller van de bekende schrijver
Jack Higgins „De Griekse moorde
naar". Higgins is zo langzamerhand
een befaamd thriller-auteur geworden,
ook in Nederland, waar ettelijke romans
van zijn hand in de boekhandel liggen.
Zijn nieuwste roman draait om een ter
rorist, die dood en verderf zaait op de
meest onverwachte plaatsen Toch is
„De Griekse moordenaar" een zeer be
kend en uiterst succesvol concertpia
nist, John Mikali. Een eerzuchtig en ta
lentvol man. die aanvankelijk uit wraak
z'n eerste moord pleegde en daarna in
opdracht verder gaat „om de kick" Nie
mand koestert enige verdenkingen te
gen hem, totdat de Griekse moorde
naar een fout begaat en per ongeluk de
dochter van kolonel Asa Morgan doodt,
Morgan, een meedogenloze en harde
militair van de oude stempel met enor
me ervaring op het gebied van terreur
bestrijding opent de jacht op de Griekse
moordenaar.
Jack Higgins heeft met deze fnril-
ler opnieuw z'n faam bevestigd. Het
is een uitermate spannende roman,
waarin Higgins niet nalaat om tevens
de IRA een rol te laten spelen. Een
onderwerp, dat hem blijkbaar nogal
aanspreekt. „De Griekse moorde
naar" is een boek, dat je niet loslaat,
omdat het alle elementen bevat van
een goede thriller: spanning, aktie,
humor, een gedegen sfeerbeschrij
ving èn een goed plot.
De Griekse moordenoar, door Jack Higgins (The Cretin
Lover (Solo)) 1980. Vertaling Rob Buschman, 1980, uit
gegeven door Elsevier Nederland te Amsterdam. Ge
bonden. 220 blz. Prijs 24.50.
Spillane Super Omnibus 1979 Vertaling Guus van der
Mode, 1980 Uitgave Lultlngh te Laren NH. paperback.
378 blz Prijs 19,90
Apollo on de kunstenmakers, door Martien Carlon.
1980. Uitgegeven door De Kern te Bussum, paperback,
164 blz.
Terug In de stad. door George Weinhofen 1980. Uitge
geven door A.W Sijthoff te Alphen e d.RI|n Paperback,
189 blz. Prijs 13,50.
De vervalsing van Edgar Ross. door William H Halla-1
han. (The Ross Forgery. 1973). Vertaling Thomas Nlco-
laaa, 1980. Uitgegeven door A.W. Bruna Zn te Utrecht.
Paporback. 190 blz
Moord In Manhattan door Thomas Chastain. (Vital sta
tistics, 1977) Vertaling Carla von Splunteren, 1980 Uit
gegeven door A.W Bruna Zn te Utrecht. Poperback,
191 blz.
Operatie Abrikoos, door C A. Haddod (Operation Apri
cot. 1978). Vertaling Nettle van Straten, 1980 Uitgege
ven door A.W. Bruna Zn te Utrecht, paperback. 188
Wie méér wil weten over de ge
schiedenis van ons eigen land en
dan met name ten aanzien van de
oude beschavingen van de Ijstijd tot
de volksverhuizing, moet het boek
van Ruud Borman: „Oude bescha
vingen van de Lage Landen" ter
hand nemen. Borman, zelf als ar
cheoloog verbonden aan het Arn
hems Gemeentemuseum, heeft aan
de hand van talrijke onderzoekingen
en geschriften van Nederlandse ar
cheologische wetenschappers de
nieuwste bevindingen tot een aan
trekkelijk boek verwerkt, compleet
met talrijke foto's in kleur of zwart
wit en andere illustraties.
Stap voor stap neemt hij ons mee
naar het verleden, naar de tijd, dat onze
l voorouders de geschiedenis van de La-
l ge Landen begonnen te schrijven in
steen en keramiek
I Borman gunt ons niet alleen een uit-
f gebreide kijk achter de archeologische
schermen, hij vertelt niet alleen over de
problemen, waarmee de onderzoekers
vaak worstelen, maar legt voor ons het
verleden bloot op een begrijpelijke,
maar vooral aantrekkelijke wijze
Het boek is vooral zo aantrekkelijk,
omdat het eigenlijk allemaal gebeurde
op plaatsen, waar we nu wonen,
werken en leven. Het vertelt van beken
de vindplaatsen en minder bekende
„De geschiedenis van het oudheidkun
dig bodemonderzoek" en wat daar ver
der uit voortvloeide voor onze ge
schiedschrijving - die overigens regel
matig korrekties verdient door nieuwe
vondsten - is het begin van een boek,
dat ons enorm veel vertelt over onze
eigen culturele schatten uit het verle
den.
Vaak denken we, dat we voor grote
collecties van vondsten uit de pré-histo
rie het best terecht kunnen in landen als
Frankrijk (Dordogne) Duitsland of En
geland. Niets is minder waar. Onze ei
gen musea herbergen vaak schitteren
de collecties, die het bekijken alleszins
waard zijn en veelal niet onderdoen
voor de buitenlandse musea. En ook
dat is een verdienste van dit boek de
nieuwsgierigheid wordt geprikkeld, je
wilt het zelf gaan bekijken. Dit boek is
daarvoor een uitstekende handleiding.
„Oude beschavingen van de Lage
Landen" is een fascinerende speur
tocht vol verrassingen. Een boek waar
in de mens centraal staat De complete
geschiedenis van onze vroege voorou
ders, van de rendierjagers uit 8000 voor
Christus tot aan de Volksverhuizers in
de vijfde eeuw na Christus. Een waar
devol boek, zeker ook als naslagwerk.
Na of vóór een bezoek aan een museu-
m
„Oude beschavingen van de Lage Landen", door Ruud
Borman. Uitgave Elsevier Nederland te Amaterdam.
1980. Gebonden 256 bladzl|den met ruim 350 afbeeldin
gen (de meeste In kleur). Prijs 49,50.
boeken, voor u besproken dqOR BERT VOS
r 'V' ,T
"««t-
l^jggr y- y„-
f v
Even wat extra aandacht voor een
schitterend boek: „De oorsprong en
de geschiedenis van de Braban
ders", geschreven door J.G. Kikkert.
Geschiedenisboeken zijn - mits met
gevoel geschreven - altijd erg
boeiend. Er zijn wat mij betreft twee
categorieën geschiedenisboeken:
de saaie, puur wetenschappelijk op
gezette standaardwerken die voor de
leek echt niet om door te komen zijn,
en het moderne, kleurrijke geschie
denisboek, geschreven vanuit een
geheel ander oogpunt: in begrijpelij
ke, heldere taal geschreven met -
wat erg belangrijk is - een vleug hu
mor hier en daar. Een dergelijke rela
tiverende stijl van schrijven maakt
een geschiedenisboek tot een ware
belevenis, waarbij de wereld van
toen gaat leven in ai haar vaak kleur
rijke, vrolijke, maar ook trieste en
sombere aspekten. Dit laatste is het
geval met de door Kikkert beschre
ven oorsprong en geschiedenis van
de Brabanders. Een verrukkelijk
boek en dan niet alleen voor de Bra
banders zélf, maar ook voor de ande
re volksstammen, die ooit hun baker
mat in de Lage Landen hadden en
daar sindsdien zijn blijven hangen.
In Brabant was altijd iets aan de hand
en dat kwam eerder door de ligging dan
door de mensen, die dit gewest be
woonden Toen Brabant uit de mist van
de prehistorie te voorschijn kwam, werd
het een grensprovincie van het Ro
meinse rijk, een verre uithoek van de
georganiseerde wereld. Toch is Bra
bant, later in zijn geschiedenis, ook wel
eens een middelpunt van cultuur ge
weest. Met de Brabanders kun je alle
kanten op. Dwars door Brabant lopen
allerlei grenzen er zijn rijke en arme
streken, ontwikkelde en onontwikkelde,
evengoed als er revolutionaire en lijdza
me Brabanders zijn geweest, roomse
en onroomse.
Het verhaal van de Brabanders kent
geen duidelijk begin en ook geen duide
lijk einde; het is een brok historie, Ne
derlandse, Belgische en Europese ge
schiedenis; boeiend, dat wel. Het is een
fel gekleurd en grillig verhaal met schil
derachtige hoofdpersonen.
Sinds de prehistorische stofstormen
het Brabantse land hebben gevormd,
leefden daar de „Venus van Mierlo",
het elegante meisje uit de Steentijd, elf
duizend jaar geleden: de „man van Wil
lemstad". ploeterend in de venen, al
weer vierduizend jaar later; de hoofd
man Ambiorix, genadeloos vervolgd
door de Romeinen, maar nooit gevon
den; tegenkeizer Clodius Albmus. mar
cherend over de Brabantse heenwegen,
op weg naar roem in Rome; koning Clo-
vis, de gewetenloze nationbuilder der
Franken; keizerin Judith, wier jaloezie
het lot van generaties Brabanders hielp
bepalen; Reinier Langhals, de grootste
lastpost van het Westen; de rijke koop
man Werimbold, die zijn vroeg fortuin in
Brabant vergaarde, hertog Hendrik I, de
meest wispelturige vorst van zijn tijd;
hertog Jan I, dichter, strijder en politi
cus, maar bovenal lieveling van de
vrouwen, Jan van Ruusbroec, de mysti
cus uit het Soniënwoud, Rombout en
Anton Keldermans, de Mechelse bouw
meesters, de rjuzen der Gotiek, Ever-
hard Tsercales de Jongere, die de eer
van zijn vrouw offerde op het altaar van
zijn ambities; meester Jeroen Bosch,
de uitbeelder van de menselijke on
deugden en vele, vele naamloze Bra
banders, begijnen en boeren, priesters
en proleten, ambtenaren en ambachts
lieden.
Ze leefden allemaal in Brabant, op de
grens van de Germaanse en de Ro
maanse wereld, land van vrede en oor
log, waar het hoogste en laagste in de
mens beurtelings zegevierden of elkaar
in evenwicht hielden.
Het duurde lang vóórdat zij tot het
besef kwamen, dat zij Brabanders wa
ren. En omstreeks die tijd, dat er tussen
de Maas en de Franse grens een soort
Brabants nationaal gevoel ontstond,
was het uit met de politieke zelfstandig
heid van Brabant. Zo gaat dat in de
geschiedenis.
Zoals gezegd een schitterend boek
Met echter naar mijn gevoel toch een
belangrijk euvel. Boeken als deze heb
ben uiteraard een index Zoiets is on
misbaar. Maar dan moet je wel op een
dergelijke index kunnen bouwen. He
laas heb ik meerdere malen moeten
konstateren, dat verschillende namen,
plaatsen en dergelijke niet in de index
voorkwamen en wèl in de tekst. Een
tikkeltje onzorgvuldig geweest dus, ten
zij men is uitgegaan van het belangrijk
ste
Voor het overige niets dan lof.
V.
„Oorsprong en geschiedenis ven de Brabanders",
door J.G. Kikkert 1980. Uitgave: Elsevier Nederland te
Amsterdam, met veel Illustraties, gebonden, 244 blz.
Prijs f 49,50.
