De come-back van Harry M. Hagenaars:
Virtuoos werk in Galerie Hakhorst
Redaktie
uitgebreid
BURGERLIJKE STAND
Openbare avond
Vrijmetselarij
Weet u nog...?
Walcrlooi
DINSDAG 3 MAART 1981
loep op Leusden
LEUSDEN/AMERSFOORT - Van
zondag 8 maart tot donderdag 2 april
eksposeert de Amersfoorter Harry
M. Hagenaars teken- en schilderwerk
in eetkafee-galerie „De Hakhorst",
Waarden 25a.
Er zit een heel verhaal vast aan deze
ekspositie Want het is eigenlijk een co
meback met een enorm groot aantal
laren ertussen. Harry M. Hagenaars wil
dat verhaal van zijn leven best kwijt. Het
is een goede inleiding tot zijn huidige
werk
„Ik was in Rotterdam in mijn jonge
laren al in de kunst bezig'vertelt Harry,
die inmiddels na een hartinfarct gebruik
heeft moeten maken van de mogelijk
heid om vervroegd als tekenleraar uit
het onderwijs te treden
„In Rotterdam heb ik heel leuke op
drachten gehad. Ik wilde naar de aka-
demie, maar mijn vader zag dat niet
zitten Toen had ik de keuze tussen
kantoor en school En zo werd ik via de
kweekschool onderwijzer. Maar in het
lager onderwijs was in die tijd helemaal
geen emplooi. Zevenduizend onderwij
zers liepen werkloos rond.
Als onderwijzer kon je f 7 - vergoe
ding krijgen, als je volontair ging spelen
7.- in de maand Toen stond er een
advertentie in de krant: de burgemees
tervan Rotterdam had het plan opgevat
om intellektuele werklozen te werk te
stellen. Ze hadden in een lokaal de mo
gelijkheid gemaakt om een tentoonstel
ling van Rotterdam te maken. Daar
maakte ik wandschilderingen, en daar
kreeg ik al gauw meer geld dan als vo
lontair.
PRENTEN TEKENEN VOOR HET
PRENTENKABINET
Die tentoonstelling kreeg veel be
langstelling, en zo kreeg ik relaties
Voor het Prentenkabinet in Rotterdam,
kon ik toen prenten gaan maken. In het
gemeentearchief van Rotterdam werk
te een miljonair die daar een eigen ka
mer had, die groter was die van de ar
chivaris. Hij had de hobbie om unifor
men te ontdekken, en hij aasde op een
verzameling prenten uit de tijd van Na
poleon. Maar die prenten moesten bij
degene, van wie ze waren, in de familie
blijven. Ik mocht al die akwarellen toen
namaken, vanwege mijn zelf ontwikkel
de akwareltechniek
Ik kreeg als ieder ander tekenles op
da kweekschool. Dat was me wat, die
tekenles' Ik nam die les serieus. Ik gooi
de nooit gummetjes op de kachel. Wil
lem Hardenberg had boekjes gemaakt,
gedrukt op zwart papier voor die teken
les. Ook in het middelbaar onderwijs
moest men vechten voor een baan' Mu
ziekles heb ik bijvoorbeeld gehad van
iemand als Bernhard Diamand. Een ge
woon muziekmannetje kreeg op zo n
school geen kans om les te geven' Mijn
eigenlijke tekenles heb ik dus gehad
van iemand als Willem Hardenberg. Die
boekjes moeten nog ergens zweven
Driekwart jaar werkte ik voor die mil
jonair achter tralies op de zolder van het
archief De prenten, die ik moest kopie-
ren werden elke dag uit de kluis te voor
schijn gehaald.
Voor het Prentenkabinet ging ik de
stad in. Men brak er stukken architek-
tuur af. en wilde die op tekening bewa
ren. Ik maakte de tekeningen Bij de
Delftse Poort moest een stukje worden
afgebroken en de archivaris stuurde mij
er naar toe om een akwarel te maken.
PILGRIM FATHERS WAREN
OOIT BIJ DE SCHIE
Prof. Dr Bakhuizen van den Brink
had iets te maken met de Christian
Scientists. De Christian Scientists ken
den weer mensen in Amerika, die wa
ren afstammelincfen van de Pilgrim Fa
thers. Prof. Bakhuizen van den Brink
had op de tentoonstelling van mij een
prent gezien van de drie Schieén, de
Schiedamse Schie. de Rotterdamse
Schie en de Delftshavense Schie Die
komen op één punt bij elkaar, en daar
ligt Overschie Ik had zo n kaart ge
maakt, zo n prent in de trant van de
beroemde kaartentekenaar Blaauw
Een geschilderd riviertje, met oevertjes
met boompjes erlangs. En boertjes met
koetjes En een galg Het profiel van
Rotterdam zag je ommuurd. Het cen
traal gedeelte was Delftshaven met zijn
poortjes en zijn torentjes
De Pilgrim Fathers kwamen uit Enge
land naar Nederland, Overschie Ze
vluchtten omdat ze het niet eens waren
met de Anglikaanse kerk Omdat wij
niet zo verdraagzaam waren als we le
ken te zijn, gingen ze met de May Flo
wer naar Amerika. Toen vroeg Prof
Bakhuizen van den Brink of ik die kaart
nóg eens wilde maken. Die kaart hangt
nu in de stichtingskerk van de Pilgrim
Fathers in New Plymouth, Amerika, ge
schonken door de Christran'Scientists
Daar heb ik niet over te klagen mijn
werk is wijd verspreid'
In Rotterdam kreeg ik vele opdrach
ten doordat ik voor die miljonair en voor
de archivaris werkte Min vader ver
diende in zijn vak 25 - in de week en
ik verdiende al spoedig met tekenen
45,- in de week. bijna het dubbele van
mijn vader'
75 PRENTEN KOPIËREN
Hoe kwam daar een eind aan? Eén
van de laatste opdrachten was een vo
gelvlucht van Veere De scheepvaartfa-
milie Van Ommeren kwam daar van
daan. Er moesten 75 prenten geko
pieerd worden Ik moest vaak vechten
tegen mezelf om het aan te blijven pak
ken 's Maandags had ik geen zin om te
beginnen. Ik maakte langdurig mijn
kwastjes schoon, legde uitgebreid cal
ques klaar en ging dan weg. Aan de
Mathenesserlaan was een bios, die ma
tinees had. Bijna niemand zat er tijdens
die matinees in de zaal. De portier ken
de me al
Dinsdagsmorgens had ik zo n spijt,
want ik wilde graag die 45,- verdie
nen, en ik maakte snel één prent hele
maal klaar. En ik legde voor woensdag
meteen alles gereed."
Als ik even naar de linkerwand van de
kamer (in Harry M Hagenaars flat aan
de Mozartweg) kijkt, volgt Harry mijn
blik naar het kleurige wandkleed. Dat
hijzelf blijkt te hebben gemaakt ,,lk
weet eigenlijk als ik begin niet hoe het
gaat worden, en wat het zal worden Ik
had een idee: daar moeten vogeltjes in.
Dat zijn er vijf geworden. In een vijf
hoek Die vijfhoek Dat zie ik nu pas.
VOGELVLUCHT VEERE
Waar was ik ook al weer gebleven"?
Oh ja. Die plaat van Veere. Daar moest
het wapen van Veere ook in afgebeeld
worden Dat kleine wapentje bezorgde
me veel moeilijkheden Ik zocht het in
de heraldiek op, en wist op het laatst de
kleuren van een leeuw niet. Toen was
het augustus 1939, en de mobilisatie
brak uit Een schoolvriend vroeg ik of hij
het wapen wilde inkleuren Of hij de
plaat wilde afkleuren en wilde wegbren
gen.
Ik was in mobilisatie in Renswoude,
Veenendaal. Ede Oorlog en bezetting
veranderden de maatschappij dusda
nig. Drie oorlogsdagen bracht ik door
aan de Grebbelinie. en toen trokken we
terug op Utrecht Het was moeilijk om
uit dienst te komen, want je moest aan
tonen. dat je een middel van bestaan
had. Die miljonair was naar Engeland.
Van Ommeren was naar Engeland Die
konden niet voor me instaan
Ik wou in dienst niet in de opleiding; ik
werd korporaal. Ik trouwde en kreeg
1.- in de week Ik behield mijn soldij
en kreeg kostwinners vergoeding We
hebben er inmiddels 41 jaar opzitten'
We vluchtten naar Friesland Voor
even. We bleven er veertien jaar Beet-
sterzwaag Daar dook ik onder Inmid
dels hadden we een baby We hadden
de huisraad bij mijn vrouws ouders in de
kelder opgeslagen We hadden geen
huis meer Ook geen huis in Friesland
We woonden op kamers. Mijn vrouw
heeft veel genaaid of versteld voor de
boeren Ik akwarelleerde Ging het veld
in. Ik hoorde van de omwonende Friese
boeren wel bij wie ik het kon proberen
Hun eigen plaats geakwarelleerd, dat
willen ze wel Op mijn fietsje met harde
banden nam ik mijn ezel mee. en ging
tekenen
VOOR DE BOEREN PLAATSEN
TEKENEN
Ik zat te tekenen En dan kwam er
iemand uit de boerderij. Dan zagen ze
mijn schets, en dan vroegen ze of die te
koop was ,,Kom eerst maar eens een
kop koffie drinken", zeiden ze. Dan
kwam de bakker en die keek naar de
tekening en die zei: ,,Ga daar en daar
oók maar es heen". En die koffie, dat
was een maaltijd met ham en eieren en
andere lekkere dingen
Ik had een vaste prijs voor mijn akwa
rellen De prijs was 15,- in die tijd. Het
was duidelijk, dat de boeren er echt blij
mee waren Want als ik wegreed zat
mijn fietstas vol appels of zelfs met ge
rookt bokkenvlees, een stukje spek
Mijn vrouw deed naaiwerk bij de boe
ren in de vlek Petersburg Moskou. Tus
sen de middag wipte ik daar wel binnen
En dan aten we met z'n allen in de
woonkeuken. We wisten in die tijd niet
of we in de week daarna nog iets zou
den verdienen
Toen konden we een zolderkamer
krijgen in een villaatje in Donkerbroek
Er was geen stromend water, en je
moest op de kachel koken
Behalve dat schilderen deden we in
dat dorp ook mee met alle moeilijke tij
den van de bezetting. We kregen ook,
als alle bewoners daar, een voer hout.
Er kwam een wagen met een paard, en
die bracht ons stammetjes om te sto
ken Zagen en klieven geblazen. Dan
lukte het wel eens om geld te verdienen
met hout zagen En ik hielp de boeren
wel. Ik heb op het land rogge gebonden
Ik heb aardappelen gerooid achter de
machine Ik heb bomen geplant In de
ontginning heb ik ook nog gewerkt
Grond op gooien in ijzeren kiepkarren
Toen was de bezettingstijd voorbij,
en ik ging dóór met schilderen Enorm
veel boeren emigreerden in die tijd naar
Canada. In die tijd mat ik me een baard
aan Een dominee daar had tegen me
gezegd ..Neem een baard, dan zien ze
meteen dat je een kunstschilder bent"
Tenslotte wou ik toch een baantje
met zekerheid Toen liep ik tegen een
reklameburo aan in Drachten En daar
werd ik bedrijfsleider-ontwerper We
hadden timmerlieden en schilders We
maakten dekors. Toen ontstond de tra
ditie om in grote hallen zo n soort beurs
te gaan houden Ze huurden een tent.
en richtten er stands in Daar heb ik een
paar jaar gewerkt
STANDHOUDER
Toen had ik het idee om zélf stand
houder te spelen, en dat lukte. In Rotter
dam moest ik een draaiend vliegveld
Waalhaven maken Het was een grote
kuip met gaten erin, waardoorheen je er
in kon kijken Je zag de draaiende ton
met vliegtuigen Datzelfde wilde ik doen
boven Drachten. Een timmerman
maakte het Drachten in kleine houten
blokjes Met wegen en huizen Tegen
de wand, de lucht en de horizon Ik liet
bij Phonogram een grammofoonplaat
maken. Vliegtuiggeronk De stewar
dess. die binnenkomt, en zegt: ..We zijn
bij Drachten En die daar een verhaal
tje over houdt. Die stand was gebouwd
met de cabine van een vliegtuig, de
„Francisca". Dat is de naam van mijn
dochter, die toen zo n jaar of vijf oud
was
Daarna gingen we naar Appelscha
met het hele spul. In Appelscha is een
prachtig bos met een kampeerterrein. Ik
maakte een plattegrond van Appel
scha. en deed hetzelfde op dat stukje
grond van het parkeerterrein. De kam
peerders kwamen kijken, en betaalden
entree De commissaris van de Konin
gin kwam óok. en die zei „Dat was een
leuk vliegtochtje". Dat vond ik natuurlijk
erg aardig Die commissaris zei „Ikken
u" Dat klopte, want er was ook een
stand van een fotograaf. Zij hadden een
daglichtatelier, en zij fotografeerden
mij, en hingen die foto in hun stand".
Harry M Hagenaars schiet naar zijn
boekenkast toe. rommelt er even in, en
haalt een grote foto tevoorschijn. Een
wat vergeelde foto. Harry heel jong. Met
een kleine baard, en smetteloos blank
gezicht
„We stonden met onze tent in een
stukje bos. We sliepen op stro In die tijd
was het mode om triple sec te drinken
Als we niet konden slapen namen we
een glaasje triple sec.
We deden er ook een poes op Die
kwam bij ons binnenlopen We brach
ten haar ver weg, maar vóórdat wij op
onze plek terug waren, was die poes er
al weer. Toen hebben wij haar maar
gehouden
We waren in de schulden gekomen
bij de winkelier in Donkerbroek. Toen
kwam de geldsanering. Ik had niet vol
doende schilderwerk in het vooruitzicht
Geldvernieuwing. dat betekende geld
te kort En ik zag het niet meer zitten
Mijn vrouw zei toen „Je hebt je akte in
je zak, Harry'"
Dat was letterlijk zo Die had ik opge
vouwen, en op die vouwen versleten, in
mijn zak steeds bij me gehouden. Ik
naar Assen Ik had een baard De In-
spekteur in Assen zei „Ik heb geen
vakature" Het was 1946 en ik haalde
die akte in 1935
Toen moest ik naar Heerenveen, en
die inspekteur zei „Ik help u wel". Ik
was ten einde raad. Ik moest liften naar
Sneek Toen ik daar aankwam, kreeg ik
meteen boterhammen te eten Zó nood
lijdend zag ik er uit In een heel klem
dorpje bij Leeuwarden. Warrega. werd
ik onderwijzer
ONDERWIJZER IN WARREGA
Dat was mijn eerste ervaring als on
derwijzer Ik vond het best wel leuk De
Inspekteur, het hoofd van de school en
de burgemeester uit Bolsward kwamen
op bezoek In Bolsward konden ze nooit
een onderwijzer houden, en ze vroegen
of ik daar heen wilde Ik ging. 't Bleek
dat het hoofd van die school zo moeilijk
was!
Ik stond daar acht jaar aan de lagere
school
Als je veertig bent. begin je aan je
tweede jeugd Toen ging ik de hoofdak
te halen De baas had de zesde klas En
ik stond acht jaar in de derde klas. Moet
je je voorstellen Oh, ik ging wel overal
in „In het Rode Kruis Het eerste hooi-
maal feest Dat was rijst met krenten
Die traditie wilden ze weer in ere terug
brengen
Ik ging studeren Iemand van de am
bachtsschool gaf avondles in tekenen
Hij leerde mij gipstekenen. en leerde mij
de eisen van het traditionele examen.
week, en was de hele dag bezig met
teken- en schildermateriaal, en om din
getjes te bedenken om de leerlingen
aan de slag te krijgen.
Ook in de vakanties schilderde ik niet.
Ja, alleen tegen het eind.
MET WANDKLEED BEGONNEN
Ik ben begonnen met een wandkleed.
Omdat de meisjes op school dat ook
wel wilden doen. Toen maakte ik er nog
één. van een paradijsvogel en een fa
zant
En na mijn pensionering ben ik op
nieuw begonnen Het eerste echte
akwarelleren deed ik in de oude Rivièra.
bij Saint Raphael
En hoe ik nou ben gaan eksposeren7
Ja, dat moet ik ook nog even vertellen
Dat is een leuk verhaal. Ik liet de hond
van de buren uit. En ik houd van jeu de
boules Door die hond van de buren,
kwam ik aan de praat met iemand, die
jeu de boules speelt En die nodigde me
uit m Leusden jeu de boules te spelen.
In Leusden ontmoette ik Rob Bouwer
van eetkafee-galerie De Hakhorst, en
zo is het gekomen"
Harry M Hagenaars toog gericht aan
het werk, en het resultaat is tot donder
dag 2 april te zien in De Hakhorst De
Hakhorst is dagelijks geopend na 16 30
uur Op zondag na 14 00 uur 's Maan
dags is De Hakhorst gesloten.
Harry M. Hagenaars heeft al zijn
schilderwerk eigenhandig van passe
partouts voorzien en ingelijst t Ziet er
keurig verzorgd uit
En wat kunt u nu van hem zien?
Daar zijn in de eerste plaats heel fijn
uitgewerkte takken met besjes en bloe
sem Japansachtig aandoend. Er zijn
ook héél fijn gedane akwarelletjes van
bomen met heel tere takken silhouet-
Er was een nieuw examen tekenen in
middels. Ik was de oudste op het exa
men in Den Haag Ik slaagde cum lau-
de.
Ik solliciteerde in 1956 aan de Jacob
van Campen-ulo (die later met het ly
ceum tot de Amersfoortse Berg" werd
samengevoegd), en aan nóg een
Amersfoortse school Ik gaf les op de
Schothorst en op de Amersfoortse Berg
in tekenen Tot 1979 Ik was nooit ziek.
Ik was niet te vet Ik had geen proble
men. Noch met de docenten Noch met
de leerlingen Niet met de rector. Niet
met mijn vrouw En mijn kinderen zijn
goed getrouwd.
Ik zag alleen het laatste schooljaar
niet zo zitten, want ik moest naar een
nieuw lokaal. En ik kreeg 6 april 1979
een hartinfarct En toen moest ik ophou
den met werken
Ik was tekendocent aan twee middel
bare scholen, en heb nooit in mijn vrije
tijd geschilderd Ik gaf 32 lesuren per
ten, uunr\ei aiaicfNcruu tegen de neme
hemel.
Gedaan met dekkende verf. Er zijn ver
stilde plassen met de zon in het wit er
boven. En het wit zich weerspiegelend
in het water. En daartegen afstekend
ragfijne bloemetjes en boompjes
Er zijn meer van die landschapjes,
die aardige en typisch tekenachtig ge
schilderde prenten zijn Mettegenluch-
ten in blauw of bruin zich aftekenend als
verstilde silhouetten rijen van ijle bo
men.
Virtuoos knap zijn Harry M Hage
naars science fiction achtige tekenin
gen Het zijn gouaches op gekleurd pa
pier. dat zéér nat is gemaakt, en waarin
door het uitvloeiende water van alles
ontstaat Daarin akwarelleert Harry M
en daarna tekent hij er met de pen in.
Alle prenten worden in een bepaalde
tint gehouden Meest rood of blauw,
blauwgroen, bruin.
Het zijn fantasielandschappen, be
volkt door figuren en dieren die in on
derling absurde proporties worden af
gebeeld Sprookjeskastelen torenen op
hoge. spitse bergen Uit pijpleidingen
stroomt het water bruisend het land
schap binnen. Door het landschap ver
spreid bevinden zich flatgebouwen, in
dustrieën. fabrieken, luchtvervuilers.
Rotsformaties gaan over in een
vreemdsoortig huis. Dat huis gaat over
in sneeuwbergen, en die sneeuwber
gen gaan op hun beurt over in de lucht
boog van een Gothische Kathedraal
Alles is mogelijk in die landschappen
Ydylle en vervuiling. Midden in een
landschap staat een kinderwagen. Er
vallen stenen naar beneden Er liggen
vaak eieren. Het ene ei heeft ogen Het
andere ei is kippig, en heeft een brilletje
op Tegen een berg is een console ge
timmerd. Fabriekjes zenden hun rook
pluimen de lucht in Huizen en bomen
worden in grijze sluiers gehuld. Bergfor-
maties lijken op iglo's.
Alles is vervorming, verwording
en absurd bijeen zijn op de prenten
van Harry M. Hagenaars. Soms gees
tig, soms navrant. Maar altijd minu
tieus beeldend getekend in gouache
achtige akwarellen. Een verrassende
come-back!
DOOR
ANCO MALI
LEUSDEN - Met ingang van 1
maart 1981 is de redaktie van de
Leusder Krant uitgebreid met één
redakteur-verslaggever Het is de
heer Caspar van Loo (22). die na
vier jaar bij het dablad De Limburger
gewerkt te hebben terugkeert naar
de regio, waar hij een groot deel van
zijn jeugd doorbracht (Amersfoort)
Caspar zal zich voor de Leusder
Krant bezig gaan houden met de
verslaggeving van gemeentelijke
bijeenkomsten en het schrijven van
artikelen en reportages De redaktie
hoopt door deze uitbreiding het
nieuwspakket van de Leusder Krant
nog meer up tot date en geva
rieerder te kunnen brengen
Bert Vos
verantwoordelijk redakteur
DEZE WEEK IN DE GEMEENTE
Woensdag 4 maart 9.00 uur: hand-
werkhobbyclub, De Moespot
Woensdag 4 maart 14.30 en 19.00
uur: bazar Chr Vrouwenvereniging.
Christelijke School
Donderdag 5 maart 13.30 uur: bejaar-
densoos, Ons Gebouw
Donderdag 5 maart 20.00 uur: leden
vergadering A.B.T.B., koffiekamer
Ons Gebouw
LEUSDEN ZUID EN CENTRUM
Dinsdag 3 maart 20.00 uur: vergade
ring Openbare werken en Ruimtelijke
ordening. Zwarteweg 16a
Vrijdag 6 maart 20.00 uur: Wereldge
bedsdag, Marcuskerk
Uit het bevolkingsregister van Leus
den blijkt dat in de periode tot en met
27 februari 1981 zijn:
GEBOREN:
12 feb 81 Myrthe Dieudonnée, d.v J
B van Wieringen en G J Uringa
17 feb. 81 Claudia Elisabeth, d v D B
Nunn en W. E. Visscher, Ronald, z v.
G Konijnenberg en M J. van Sonde
ren; Arja Dianne, d.v. M van Manen
en E Middelman
18 feb 81 Hendrik, z v G. Gerritsen
en J. a. van den Bogert.
19 feb.81 Kim, d.v. A E van den Berg
en M J Osnabrugge
21 feb. 81 Maarten Nicolaas, z v P. N
Passchier en M. C C. Peters
22 feb 81 Marcel Hendrik, z v H
Brons en W Ravenhorst, Maria Jo
hanna, d.v. H M Smal en A M
Aleman. Chantal, d.v W. J van 't End
en W. C. L. Veerbeek
24 feb. 81 Anne Ida Engelina Annelin-
de.d.v H E de Bruineen J F Kodde.
OVERLEDEN:
Geen
GEHUWD:
27 feb 81 B R Boemendal en H
Kuiters; J. F. Damen en G. Boon.
LEUSDEN Dinsdagavond 10
maart houdt de Internationale Orde
der gemengde Vrijmetselarij „Le dro
it humain" een openbare avond waar
zowel mannen als vrouwen welkom
zijn. De avond begint om 20 00 uur en
wordt gehouden in de Doopsgezinde
kerk, Stadsring 137 te Amersfoort.
Inlichtingen telefoon 941901. 08370-
10733 en 03404-13354
Elke
vrijdagavond
serveren wij ons
5-gangenmenu
f 35.-
D&slauranl
Doornseweg 18 Leus
(Leusderhei)
voor reserveren
tel. 033-15177
