Niemand gediend met
aanblijven Mandemaker
Gesprekspartner van
de woonconsument
leus—en krant
Einde Progressief Leusden nadert
Vrouwen adviescommissie voor de woningbouw
1
DINSDAG 31 MAART 1981
opinie
7
door MARNIX KREYNS
LEUSDEN Laat noch de poli
tiek In het algemeen, noch enige
partij in het bijzonder, noch welke
persoon dan ook schade hebben
ondervonden of in de toekomst
ondervinden van dit konflikt. Met
het uitspreken van die wens
maakte burgemeester mr. J. W. M.
Rademaker donderdagavond een
einde aan de episode van de 'affal-
re-Mandemaker', die zich in de
raadsvergadering afspeelde.
Dat lijkt me een typische Rade
maker-uitspraak en dus is ze on
getwijfeld minder ironisch be
doeld dan ze klinkt. Want natuur
lijk is er schade aan de politiek,
aan partijen en aan personen. En
natuurlijk zal de schade niet be
perkt blijven tot de omvang die ze
nu heeft.
Alvorens over te gaan tot een
taxatie van de schade, een kort
overzicht van de stand van zaken.
In vergelijk met een maand gele
den is de situatie op de volgende
punten veranderd: we hebben
thans in het college een partijloze
wethouder, die het vertrouwen
geniet van een overgrote meer
derheid in de raad. Slechts de
raadsleden van PvdA en PPR
steunen de partijloze wethouder
niet En dat betekent dus, dat er
ook nog eens een verdeelde frak-
tie van Progressief Leusden is.
Had het aangekondigde uittreden
van D'66 al voor een barst ge
zorgd, nu is er tussen de liberalen
van Bloemhof en de overige drie
leden van hot progressieve sa
menwerkingsverband sprake van
een ware kloof
GEEN ACHTERBAN
Waarom is zo'n situatie schade
lijk voor de Leusdense gemeente
politiek? In de eerste plaats omdat
helemaal niemand gebaat is bij
een partijloze wethouder. Zo'n
man heeft geen achterban, verte
genwoordigt niemand en heeft
daarom weinig recht van spreken.
Nu was één van de verwijten aan
het adres van Mandemaker al, dat
hij onvoldoende de progressieve
standpunten verdedigde in het
college van burgemeester en wet
houders. Of het dus allemaal veel
slechter zal worden, is nog maar
de vraag, maar in ieder geval zul
len Wagenaar en Van Wouden
berg nu nog gemakkelijker over
de partijloze wethouder heenwal-
sen.
Op zich is het, uit partijpolitieke
overwegingen, niet verbazing
wekkend, dat grote partijen als
CDA en VVD hun vertrouwen in
Mandemaker onmiddellijk heb
ben uitgesproken De partijloze
wethouder stelt, politiek gespro
ken, helemaal niets meer voor en
waarom zou je dan als VVD en
CDA, meewerken aan de komst
van een mogelijk sterkere, in ieder
geval progressieve wethouder?
Het antwoord op die vraag luidt,
dat het bij het besturen van een
gemeente niet alleen gaat om par
tijpolitieke motieven Gezien de
aan het begin van deze raadsperi
ode uitgesproken intenties, be
hoort het tot de verantwoordelijk
heid van de gehele raad, dat het
college zo breed mogelijk onder
steund wordt en dat alle grote
politieke groeperingen daarin ver
tegenwoordigd zijn. We zijn nu
nog wel onderweg, maar al een
heel stuk minder 'samen' Thans is
de positie van CDA en VVD bin
nen het college nog overheersen-
der geworden en rest Mandema
ker slechts de weinig benijdens
waardige taak om de portemon
nee te beheren.
„IN PRINCIPE"
Schade van deze affaire onder
vindt vooral Progressief Leusden.
Het einde van de progressieve
samenwerking is door deze affaire
waarschijnlijk een stuk sneller
dichterbij gekomen, dan de be
doeling was. Vorige week woens
dagavond vond een grote meer
derheid van de leden van de plaat
selijke afdeling van de PvdA dat
de scherpe verklaring, zoals die
donderdagavond in de raad door
Corri Verduin werd voorgelezen,
ondersteund zou moeten worden
door de gehele fraktie. Heldere
geesten hielden toen al rekening
met de mogelijkheid, dat het D'66-
deel van de fraktie wel eens een
andere mening toegedaan zou
kunnen zijn Mocht dat het geval
zijn, dan betekende dat 'in princi
pe' het einde van de progressieve
samenwerking. Aldus behelsde
het aangenomen 'voorstel num
mer vier' afgelopen woensdag
avond.
Het was het geval In het fraktie-
beraad vooraf liet Rinze Bloemhof
(D'66) blijken de door Corrie Ver
duin voor te lezen verklaring na
derhand van een persoonlijke ver
klaring te willen voorzien. Zo kon
het gebeuren, dat Verduin eerst
'namens de fraktie van Progres
sief Leusden' een verklaring voor
leest, in direkte aansluiting waar
op de fraktieleider zich er onmid
dellijk van distantieert Duidelijk is
anders.
Wat de PvdA betreft - de groot
ste partij van Progressief Leusden
- is er nu dus 'in principe' een
einde aan het samenwerkingsver
band gekomen. Die tweewoorden
tussen aanhalingstekens bedui
den, dat de rekkelijken het in de
ledenvergadering van de PvdA
voorlopig gewonnen hebben van
de preciezen Terwijl sommige
PvdA-ers de samenwerking met
onmiddellijke ingang beëindigd
wensten te zien, zal er nu toch nog
door de besturen gepraat kunnen
worden Of dat nog wat uit zal
halen is de vraag; de PvdA is
mordicus tegen verdere steun aan
Mandemaker, D'66 heeft de deur
naar de partijloze wethouder na
drukkelijk open willen houden.
Naar de beweegredenen van de
liberalen kan voorshands slechts
gegist worden Het lijkt toch wat al
te dol om je eigen profilering op te
hangen aan zoiets onbereken
baars en onzekers als een partijlo
ze wethouder.
Hoe dat ook zij, als de tekenen
niet bedriegen zitten we straks
niet alleen met een partijloze wet
houder, maar ook nog eens met
Mandemaker (I.) in gesprek met Wagenaar.
tenminste twee progressieve frak-
ties Als dat niet schadelijk mag
heten, wat dan nog wel?
TAST
Tenslotte de mogelijke nadeli
ge gevolgen voor betrokken per
sonen De meest kwetsbare figuur
in het hele verhaal is uiteraard de
wethouder Mandemaker zelf Die
moet een aantal uiterst onprettige
weken achter de rug hebben. Na
een reeks van maanden, waarin
het wethouderschap meer een
last dan een lust voor hem heeft
betekend De daarmee gepaard
gaande spanningen zullen Man
demaker en de zijnen geen goed
gedaan hebben. Dat valt te be
treuren.
Blijft staan, dat Jan Mandema
ker aantoonbaar niet goed funkti
oneert als wethouder. In een vlaag
van eerlijkheid, heb ik een voor
malig bestuurslid van de PvdA-af-
deling wel eens horen opmerken,
dat je eigenlijk ook weinig anders
had kunnen verwachten Het
PvdA-bestuur wist terdege wie
Jan Mandemaker is, en niettemin
haalde dat bestuur Jan Mandema
ker binnen als lijstaanvoerder en
wethouderskandidaat bij de vori
ge verkiezingen. Dat gebeurde uit
politieke overwegingen Progres
sief Leusden wilde dolgraag in het
college en wist van CDA- en VVD-
zijde dat Mandemaker - in tegen
stelling tot zekere andere perso
nen - aanvaardbaar zou zijn.
Daarom werd Mandemaker. die
aanvankelijk niet langer raadslid
had willen zijn. teruggehaald. In
feite is dat het begin van deze
affaire Het zou op z'n minst fat
soenlijk zijn als het PvdA-bestuur.
dat nu nogal hard over Jan Man
demaker is heengevallen, die me
de-verantwoordelijkheid voor de
nu ontstane Situatie eens hardop
erkende.
Dat alles laat de eigen verant
woordelijkheid van Mandemaker
onverlet Het bestuur en de fraktie
hebben .n het recente verleden
meermalen overleg met de wet
houder gehad Uiteindelijk resul
teerde het uitblijven van resulta
ten van die gesprekken in het
verzoek aan Mandemaker om te
overwegen zich als wethouder te
rug te trekken Dat heeft hij niet
willen doen In plaats daarvan
heeft hij zijn lidmaatschap van de
PvdA beëindigd Mandemaker
weigert tot nog toe uit te leggen,
waarom hij een en ander deed.
Hierboven staat beschreven, dat
zijn aanblijven als wethouder niet
in het belang van het besturen van
deze gemeente kan zijn en zeker
niet in het belang van het progres
sieve deel van de raad. Mandema
ker voelt zich gekwetst door de
harde kritiek, die hij van PvdA-be
stuur en andere zijdes heeft ge
kregen. Zijn reaktie is er vervol
gens een van koppigheid. Hij blijft
koste-wat-het-koste aan en spe
culeert daarbij wellicht op wat in
Leusder kringen bekend staat als
het 'Kuijpers-effekt'.
Waartoe dit alles gaat leiden,
valt moeilijk te zeggen. Het is nog
veel te vroeg om te gaan specule
ren over gemeenteraadsverkie
zingen in mei volgend jaar. laat
staan over wethoudersverkiezin
gen in september daaropvolgend
Voorlopig hebben we nog zo'n
anderhalf jaar met deze raad voor
de boeg. waarin nog veel kan
gebeuren
LEUSDEN - Op 17 december 1979
werd de Vrouwen Advies Commissie
(VAC) voor de woningbouw geïnstal
leerd door burgemeester en wethou
ders. Nu na een inwerkperiode van
ruim een jaar is het wel eens zinnig
deze commissie wat nader toe te
lichten. Het dagelijks bestuur Is be
reid geweest alle vragen te beant
woorden en daarbij de nodige schrif
telijke informatie te leveren.
Wat is het doel van een VAC?
Namens de woonconsument ge
sprekspartner te zijn van opdracht
gevers, ontwerpers en uitvoerders,
zowel tijdens de voorbereiding als
gedurende de bouw van de woning
en de realisatie van de woonomge
ving. Hierbij wordt uitgegaan van de
ervaring verkregen bij het wonen.
HET ONTSTAAN
Vanuit de vrouwenraad is aan alle
vrouwenverenigingen in Leusden ge
vraagd belangstellende vrouwen aan
te trekken om te komen tot het vor
men van een VAC. Dit waren niet
alleen vrouwen uit verenigingen
maar ook geïnteresseerde, niet ge
bonden, vrouwen. Met het gevolg
dat op 17 december 1979 vijftien
vrouwen geïnstalleerd werden,
waarin opgenomen een reserve van
acht vrouwen.
Deze vrouwen kenden elkaar
meestal niet en hadden geen raak
vlakken met elkaar. Het was precies
zoals de commissie moest zijn, een
doorsnee van de Leusdense woon
consument Omdat het geen vrijblij
vende commissie bleek, vielen diver
se vrouwen af in het eerste jaar. Met
het gevolg dat de VAC nu draait met
tien aktieve leden. Dit is eigenlijk te
weinig.
Wat doet de VAC inzake de
woningbouw?
Vrouwen van de VAC zijn altijd
aanwezig bij de openbare raadsver
gaderingen en bij de commissiever
gaderingen ruimtelijke ordening Zij
hebben afgevaardigden in de afde
ling ruimtelijke ordening van de com
missie milieuzorg Leusden (CML), in
de vrouwenraad Leusden en de com
missie veiligheid in huis. Blijft de
vraag wat wordt bij al deze vergade
ringen daadwerkelijk gedaan.
De landelijke VAC stelt dat je min
stens een jaar moet draaien voor je
naar buiten treedt Eerst moet kennis
opgedaan worden om goed naar bui
ten te kunnen treden. Langzamer
hand heeft de VAC deze kennis op
gedaan en waar dit mogelijk is, laatzij
van zich horen. Wanneer er een hear
ing is over een bepaald bouwplan
worden vooraf de tekeningen opge
vraagd bij dearchitekt Deze tekenin
gen worden in groepjes bekeken en
de konklusie wordt tijdens de hearing
naar voren gebracht
TOETSLIJST
Houdt de VAC inzake de woning
bouw zich alleen met de woning
bouw bezig?
Veel mensen gaan er vanuit dat de
VAC zich uitsluitend met de bouw
van huizen bezighoudt Een groot
deel van de tijd wordt echter besteed
aan hoe bijvoorbeeld een stratenplan
moet worden, hoe de parkeermoge-
lijkheden, fietsroutes, scholen kort
om aan het hele welzijn van het wo
nen Dit wordt onder andere aan de
hand van een toetslijst voorde woon
omgeving gedaan
Deze toetslijst is opgesteld door de
landelijke VAC Van een globaal be
stemmingsplan tot een bestekteke
ning worden punten opgesomd om
werkelijk niets te vergeten wat nodig
is voor een goed leefklimaat
Hoe heeft de VAC kennis opgedaan?
De meeste leden hebben een basis
VAC-cursus gevolgd. Deze cursus
omvat drie volle dagen in drie maan
den, waarop de werking van een
vrouwenadviescommissie duidelijk
gemaakt wordt Verder wordt er aan
dacht besteed aan hoe de landelijke
stichting funktioneert en wat erg be
langrijk is, het leren lezen van teke
ningen en het systematisch beoorde
len van een bouwplan. De mogelijk
heid wordt gegeven om verdere pro-
jektcursussen te volgen, wanneer de
financiën van zo'n VAC dit toelaten
Alle cursussen worden zo opgezet
dat iedereen die deelneemt aktief
bezig is. Door middel van werkop
drachten wordt de stof verder uitge
diept. De VAC-leden die de cursus
gevolgd hebben, bespreken dit weer
binnen de eigen groep. Buiten het
volgen van deze landelijk georgani
seerde cursussen, lezen de VAC-le
den zoveel mogelijk literatuur op het
gebied van bouw en verder alles wat
te maken heeft met de woonomge
ving en de wettelijke regels en veran
deringen. Cursussen die in Leusden
hebben plaatsgevonden zoals ..be
stemmingsplan lezen" en .land
schap rondom Leusden" zijn door
zoveel mogelijk VAC-leden bezocht
Zijn er zaken die door aanwijzingen
van de vrouwenadviescommissie
voor de woningbouw al veranderd
zijn in Leusden?
Dikwijls zijn het kleine dingen zoals
het veranderen van ronde parkeer
plaatsen in vierkante Een dakraam,
badkamerdeuren die in sommige
gevallen beter naar buiten dan naar
binnen kunnen draaien. Door de
landelijke enquêtes van de VAC is bij
voorbeeld naar voren gekomen dat
een open trap toch niet ideaal is.
Deze uitkomsten worden in deadvie-
zen verwerkt Door te informeren
blijkt dat bijvoorbeeld een keuken
delen door twee aparte bewoners
(Van Damwoningen) geen ideale
oplossing is. Men is daar dan ook op
teruggekomen Verder zie je bijvoor
beeld op een tekening dat de huiska
mer op een blinde muur uitkijkt. Al
deze zaken worden aan de orde
gesteld
Als VAC blijf je alert of de opmer
kingen verwerkt worden, maar je
blijft ook slechts een adviescommis
sie Verschillende architekten be
trekken de VAC bij het ontwerp,
maar dit hangtzuivervan dearchitekt
af. De ene architekt is meer gewend
aan het werken met een VAC als de
ander
Maakt de VAC zich sterk voor het
zelfstandig wonen van gehandi
capten?
Zoals al eerder geschreven, geeft de
commissie alleen advies, dus ook op
het gebied van woonmogelijkheden
voor gehandicapten Door akties van
mevrouw Bregman, ex-wethouder
van Driebergen en presidente van de
gehandicaptenbond zijn leden van
de VAC wel heel sterk gemotiveerd.
Bij ieder bouwadvies wordt gekeken
of een deur wel 90 cm breed is, hoe
een entree is, of openbare gebouwen
voorzieningen krijgen voor gehandi
capten Er moet rekening gehouden
worden met het feit", aldus mevrouw
Bregman. ,,dat in de toekomst het
aantal gehandicapten zal toenemen"
SAMENWERKING GEMEENTE
Hoe is de samenwerking met de
gemeente?
Volgens het jaarverslag van de VAC
is de benadering van het gemeente
bestuur en de woningstichting zeer
positief, maar wat houdt zeer positief
in De vrouwenadviescommissie voor
de woningbouw heeft een samen
werkingsovereenkomst met de ge
meente op dezelfde voet als het
CML Dat houdt in dat er veel gege
vens worden ontvangen. De informa
tie die de gemeente geven wil.
ontvangt de VAC
Hieronder valt onder andere de
ontwerptekening, de definitieve uit
gebreide ontwerptekening. de
bestektekening met de installatiete-
kening Deze twee laatste tekeningen
zijn nog nooit ontvangen, omdat de
VAC een jaar draait en er nog geen
projekt tot aan de bestektekening
afgewerkt is In vergelijking tot
andere gemeenten is het kontakt ook
goed te noemen Natuurlijk zijn er
VAC's die volledige medewerking
krijgen Deze zitten dagelijks op het
gemeentehuis en zijn betrokken bij
de eerste tekeningen, dat is natuurlijk
het mooist.
In Den Haag is zelfs vanuit de
gemeente de vraag naar voren geko
men om een VAC die kan adviseren,
maar er zijn ook VAC's die geen voet
aan de grond krijgen in een ge
meente De gemeente Leusden is
welwillend met betrekking tot de
adviezen die de VAC geeft, mits het
economisch haalbaar is Verder ver
strekt de gemeente subsidie voor
cursussen, die per jaar door enkele
leden gevolgd kunnen worden. Alle
reportage
verdere kosten worden door de VAC-
leden zelf gedragen.
De woningstichting stelt maande
lijks ruimte beschikbaar voor de ver
gaderingen van de VAC. Hier is dan
ook ruimte om tekeningen te bekij
ken die recent binnengekomen zijn.
Verder worden tijdens de vergaderin
gen de aktiviteiten binnen de VAC
besproken Vergaderingen tussen
door vinden bij de VAC-leden thuis
plaats.
Hoe zijn de VAC's landelijk ge
organiseerd?
In ongeveer 200 gemeenten in ons
land werken de Vrouwen Advies
Commissies ten behoeve van de
woonconsument Deze VAC's zijn
veelal afkomstig uit vrouwenorgani
saties, omdat deze beschikken over
een grote groep vrouwen waaruit
VAC-leden kunnen worden aange
trokken. De vrouwenorganisaties zijn
voor de VAC's van belang omdat zij
als achterban kunnen funktioneren.
VAC-leden spreken nooit namens
zichzelf maar willen de spreekbuis
zijn van de Nederlandse vrouw, ter
wijl zij ook de stem willen laten horen
van andere categorieën bewoners.
HET LANDELIJK CONTAKT
In de naoorlogse wederopbouwpe
riode ontstonden vrij kort na elkaar
de eerste vrouwen advies commis
sies De achtergrond van dit ontstaan
was de onvrede bij vrouwen over de
woningen waarin zij moesten wonen
en werken Deze VAC's zochten kon-
takt met elkaar en hebben hun krach
ten gebundeld in het Landelijk
Contakt (LC). Het doel van het
Landelijk Contakt is het coördineren
van het beleid. Het stimuleren van het
werk op provinciaal en plaatselijk
niveau. Voorlichting geven doormid
del van publikaties en scholing door
middel van cursussen en het onder
houden van kontakten met overhe
den, stichtingen en organisaties.
In welke sektor adviseert de VAC?
Dit betreft vooral de sociale woning-
sektor dus woningwetwoningen en
premiekoopwoningen A en B Verder
betreft het niet alleen het wonen van
gezinnen, ook het goed bouwen van
praktische woningen voor bejaarden,
jongeren, alleenstaanden, onvolle
dige gezinnen en gehandicapten val
len hieronder Naast deze adviezen
wordt er ook gedacht en meegepraat
over de omgeving van de woning.
NIEUWE MEDEWERKSTERS
De VAC in Leusden kan weer
nieuwe medewerksters gebruiken.
Omdat het geen vrijblijvende vereni
ging is zal veel beschikbare tijd aan
de VAC gewijd moeten worden. Per
soonlijke belangstelling voor het
bouwen en wonen is een eerste ver
eiste. Een twee ochtenden gaat er
zeker in dit werk zitten plus de nodige
avonden. Na ongeveer een jaar kan
de inwerkperiode grotendeels als
afgerond beschouwd worden, hoe
wel er altijd een leerproces aan de
gang blijft. Vrouwen die geïnteres
seerd zijn kunnen kontakt opnemen
met mevrouw J. Herks-Dieterich,
Rozengaarde 12, Leusden, telefoon
940150.
Tea Middelkoop-van Maanen
UIT HET
IHMLHIE - It ilPIMIRT
GEVONDEN/AANGELOPEN
Zak knikkers; herenbril met stalen
montuur; rood trainingsjack; wit kater
tje, blauw jack, oranje step.
VERLOREN
Sleutelbos; zwarte sportbroek. shirt
en schoenen; rode stoffen tas met gym-
spullen; blauwe tas met twee judopak-
ken; schooltas met leerboeken; gouden
dameshorloge; zwarte herenknip porte
monnee; wit Cypers katertje.
FIETSER GEWOND
Zaterdag deed zich een aanrijding
voor op de kruising Torenakkerweg en
Rozenhaag. De heer H. uit Leusden
reed met zijn auto over de Torenakker-
weg in de richting van de Centrumweg.
Plotseling stak de fietser, de heer H uit
Leusden de weg over. De fietser viel en
liep een hersenschudding op
BROMIETS IN BESLAG GENO
MEN
De politie hield onlangs een zeer
jeugdige bromfietser aan De veertien
jarige jongeman reed op een onverze
kerde bromfiets en had daarbij geen
helm op evenals zijn duopassagier De
bromfiets werd in beslag genomen en
de jeugdige bromfietser kreeg een pro
ces verbaal.
AUTO TOTAL LOSS
Zondag deed zich een voorrangskrui
sing voor op de Hamersveldseweg
waarbij een auto total loss raakte. De
heer H. uit Leusden reed op de Hamers
veldseweg en stak zonder voorrang te
verlenen, aan de auto van de heer L uit
Amersfoort, de kruising met de Noor
derinslag over De beide auto's botsten
tegen elkaar op, waarbij de auto van de
heer L zo zeer werd vernield, dat hij
total loss werd verklaard Er deden zich
geen persoonlijke ongelukken voor.
AANRIJDING DOOR FILEVOR
MING
Maandagochtend vormde zich een fi
le op de Doornseweg. De heer V. uit
Oud-Beierland moest remmen voor de
file die voor hem ontstond. De heer P.
uit Zeist bemerkte dit te laat en reed met
de voorkant van zijn auto tegen de ach
terkant van de auto van de heer V. Bei
de auto's kregen materiële schade.
AANRIJDING GROENE ZOOM
Maandagochtend deed zich een
aanrijding voor op de Groene Zoom bij
de verkeerslichten met de Noorderin
slag De heer IJ uit Hoevelaken stopte
voor het oranje verkeerslicht. De heer
H. uit Nijkerkerveen kon niet meer op
tijd remmen en reed tegen de auto van
de heer IJ op. De auto van de heer H.
werd aanzienlijk beschadigd terwijl de
auto van de heer IJ total loss geraakte.
