I
'We moeten mensen niet
confronteren met schuld en lij den
zonder dat wij hun hoop laten zien'
De Til
met Pasen
■eusdep krant
Ds. J. J. Kooman neemt afscheid van Leusden
t
DONDERDAG 16 APRIL 1981
plaatselijk nieuws
LEUSDEN - Dominee J.J. Kooman
gaat Leusden verlaten. Na ruim acht
jaar in het Leusdense werkzaam te
zijn geweest. Op donderdag 23 april
kan de Leusdense bevolking van
20.00 tot 22.00 uur in de Marcuskerk
afscheid van hem nemen. Op zondag
26 april gaat hij voor het laatst voor in
de Dorpskerk om 9.00 uur, en in de
Marcuskerk om 10.30 uur.
Dominee Kooman en zijn gezin
vertrekken naar Oegstgeest. Naar de
wijkgemeente Noord van de Her
vormde Gemeente. Hij krijgt daar,
zou je kunnen stellen, eenzelfde
soort werk als hij hier heeft gedaan.
Oegstgeest is een dorp, dat al jaren
lang in de huidige vorm bestaat. Er is
daar wel nieuwbouw, maar veel min
der dan in Leusden. Er komt nog een
klein wijkje bij. Maar daar houdt het
dan ook mee op.
Waarom uit Leusden dan vertrokken,
vroegen wij dominee Kooman.
„Ik heb er in feite niet zelf om ge
vraagd.'' zegt hij „Mensen van Oegst
geest zijn hier gekomen, en hebben ge
vraagd of ik déar beroepen zou willen
worden.
Mijn vrouw en ik hebben daar vorig
jaar over gepraat Of wij nog enkele
jaren in Leusden zouden blijven Zowel
voor het vóór als het tegen daarvan
konden wij argumenten en redenen
aangeven. We zeiden toen: Laten we
eens kijken wat er op ons afkomt vanuit
andere plaatsen.
Er kwamen hier toen enkele uitnodi
gingen vanuit andere plaatsen, en dat
resulteerde in ons gaan naar Oegst
geest. We hebben voor Oegstgeest ge
kozen. afwegend ten aanzien van een
aantal andere plaatsen, omdat Oegst
geest iets meer in het verlengde ligt van
Leusden dan de andere plaatsen, die
zich aandienden.
Zo kan het gaan in de Hervormde
Kerk. Het is de traditionele methode:
wachten of je soms beroepen wordt."
„Is er in Oegstgeest eveneens een
autochtone èn een geïmporteerde
bevolking?"
„Oegstgeest is een dorp met een
veel grotere groep mensen, die daar al
jaren woont Verder stond er in één van
de stukken, die ik las. dat een gedeelte
van de bevolking erg mobiel is. Ambte
naren, artsen na het beeindigen van
hun specialistische opleiding aan het
Academisch Ziekenhuis te Leiden,
mensen van de Marine, die vrij spoedig
na hun vestiging weer worden overge
plaatst."
„Is daar in de kerk ook iets van
beweging te bespeuren?"
„Ik heb er natuurlijk nog geen zicht op
wat men daar in de laatste tijd voor ont
wikkeling heeft meegemaakt. Maar ik
weet. dat er oekumenische diensten
van schrift en tafel zijn. éénmaal in de
maand
In óe Gereformeerde en Hervormde
Kerk zijn net beslissingen genomen ter
zake van gezinscommunie. Er zijn af
spraken gemaakt rond de liturgie. Men
denkt er over na hoe je samen met jon
geren het geloof kunt beleven en vorm
geven.
Ik heb een jaarplan van de Diakonie
gelezen, dat wereldwijd is.
Er is een zeer uitgebreid kursus- en
kringwerk. waar ik van onder de indruk
ben Ik heb een aantal zeer inspireren
de mensen ontmoet. Ik heb een aantal
dingen aangetroffen, die mij zéér aan
spreken.
hendrik kraemer instituut
Dat komt ook doordat in Oegstgeest
het Hendrik Kraemer Instituut is geves
tigd. het vroegere Zendingsnuis. De
mensen, die voor de zending worden
opgeleid, hebben een heel bepaalde in
breng in het kerkelijk leven van Oegst
geest
Er is het vormingscentrum Oud Poel
geest. Ik heb gelezen, dat er goede kon
takten over en weer zijn. Binnenkort zul
len in Oegstgeest een aantal synodale
bureaus uit Den Haag worden geves
tigd Ook dat geeft een heel bepaald
aspect
„Hebt u de balans van uw Leus
dense jaren kunnen opmaken?"
.Ik heb er voor mezelf nog geen over
zicht over. Ik ben nu veertig jaar, en ik
ben zeven plus één jaar in Leusden
geweest. Ik heb zo het gevoel nu groei
ik weer naar een andere fase toe in het
leven. En dat heeft ook zijn weerslag op
je wijze van werken. Ik vind de vraag
moeilijk om te beantwoorden.
Ik ben blij. dat de uitbreiding van
Leusden wat tot stilstand is gekomen,
althans rondom de Marcuskerk. Dat we
een beetje in de diepte hebben kunnen
werken. Natuurlijk ben ik ook blij met
alle nieuwe mensen, die er in de laatste
tijd zijn bijgekomen.
Het was een heel stormachtige ont
wikkeling in Leusden. Met name voor
de kleine Protestantse kern die hier al
tijd al woonde en voor de mensen uit de
éérste uitbreiding. De kerk is niet meer
van hier. Voor hun belevingswereld is
dat zo. De kerk werd bepaald door de
nieuw ingekomenen.
„Ach." zegt dominee Kooman glimla
chend peinzend, „alle veranderingen
zijn óver ons gekomen. Zó mag je dat
wel zeggen. Als we die veranderingen
zélf in de hand hadden gehad, dan wa
ren ze misschien veel langzamer geko
men, en hadden we er misschien meer
met elkaar over kunnen praten."
maaltijd van de heer
opengesteld voor jonge
ren
..In de Hervormde Gemeente is de
Maaltijd van de Heer opengesteld voor
de jongeren. Daar hebben we lang met
elkaar over gepraat. In de bijbelkring
van 't Hamersveld heb ik daar met de
anderen ook van gedachten over ge
wisseld. Iemand zei mij toen: „Nu is de
zaak wat lichter voor mij geworden."
Ik vind dat je zó met elkaar moet om
gaan in de kerk. Dat uit elkaar groeien,
dat is nu eeuwenlang al zo. Je moet met
elkaar communiceren
Ik denk. dat we ook best gezocht heb
ben naar allerlei verschillende vormen
van kerk. Ik denk, dat er zo veel ver
schillende verwachtingspatronen zijn,
dat je naar differentiatie moet streven
In de beginjaren was er een intensief
gesprek over vormgeving van de ere
dienst. We zochten naar vormen, en
spraken die met elkaar af. Want wat die
kerkdienstvorm betreft; je zou kunnen
zeggen: iedere dominee gaf daar zijn
eigen vorm aan. en zei dan dat dat dé
vorm was
Maar ondanks de grootte van de ont
wikkeling was de gemeente in Leusden
nog te overzien. Als je je een beetje
openstelde, kon je nog de andere leden
van de kerk leren kennen Dat is de
Gemeente zeer ten goede gekomen.
Daarom voelen toch vrij veel mensen
zich betrokken bij de Hervormde Kerk in
Leusden. Het is niet zo n amorfe massa
als in een grote stad. Er bestaat nog een
wisselwerking, waardoor mensen wil
len meewerken.
Het was hiet toch een heel nieuwe
wijk. Ik ben hier gekomen op een nieuw-
gestichte predikantsplaats. Die heb ik
kunnen uitbouwen. Ik ben blij dat ik dat
zó heb kunnen doen. Ik zou het niet nóg
een keer zo willen doen. Ik wil nu verder
gaan in de gemeente waar ik naar toe
ga.
Ik denk ook niet, dat ik een dominee
ben voor een grote stad Ik vind het fijn
om de mensen te leren kennen. Ook in
groepsverband met hen werkend Ik
ben ook niet iemand, die op de populai
re toer zal gaan."
„U hebt ook vorm gegeven aan an
dersoortige religieuze beleving."
„Voor mij was één van die dingen
bijvoorbeeld de samenkomst op de
zondagmiddag, 't Was een poging in de
richting om het gesprek wat verder te
bewegen.
Mijn vrouw en ik hebben gezeten in
de Taizegroep. De groep rondom het
oekumenisch avondgebed. De groep,
waarin je aandacht voor elkaar hebt. en
waarin je elkaar terecht wijst. Terecht
wijst, maar niet vanuit de hoogte
Als een kerk iets voor mensen wil
betekenen, dan moet dat ook in de klei
ne kring. Sommige basisgroepen zijn
precies zó aan het werk. Alleen, bij
sommige basisgroepen zijn de mensen
té gelijkgezind Ik denk. dat het beter is
mensen van verschillende leeftijd, ver
schillende werkkring, verschillende po
litieke kleur bijeen te hebben. Er moet
een diversiteit zijn, wel met een raak
vlak uiteraard. Voor mij werkt zo'n kring
het beste als er bijvoorbeeld zeer radi
cale IKV'ers in zitten en mensen met
een anders gerichte vroomheid.
Mensen leven in Leusden gedistan-
cieerd van elkaar. Zo in de trant van: ik
woon nu hier, maar over een paar jaar
ben ik weer weg. Daarom stel ik me niet
open voor anderen
Je moet als mensen proberen je aan
elkaar te geven. Dat heb ik de laatste
jaren meer gedaan. En dat maakt in dat
opzicht het vertrek moeilijker."
ikv
„U hebt ook het IKV In Leusden
ruimte gegeven. U had aandacht
voor het IKV."
„Het IKV is één van de dingen, die
altijd zeer mijn aandacht hebben ge
had. Ik heb mij altijd zeer geïnteres
seerd voor hun houding, opstelling en
inzichten. Ik heb doctoraal examen
ethiek gedaan bij Prof. De Graaf, met
als hoofdvak politieke ethiek. Over Hel
mut Gollwitzer heb ik een scriptie ge
maakt. Veel van zijn werk heb ik gele
zen.
Uit dien hoofde houdt me dat ook
zeer bezig. In het IKV herken ik een
bepaalde traditie, die zich in de Her
vormde Kerk manifesteert. Ik denk
daarbij ook aan het eerste rapport van
de Hervormde Kerk dat in 1962 uit
kwam over het vraagstuk van de kern
wapens
Ik kan mij het kerk zijn in deze tijd niet
anders voorstellen, dan dat wij ons er
heel goed over bezinnen dat er atoom
bommen zijn gevallen, en dat er een
grote dreiging is Dat er sprake is van
totale vernietiging
Het werk van Jezus, als verzoening
van mensen, dat raakt daar zo funda
menteel aan. Je moet er zelf mee bezig
zijn door bezinning èn aktie. Ik heb in
dat verband meegeholpen om het IKV
een volwaardige plaats te geven in de
kerk in Leusden
nier sjoemelen
met vrede
„Bent u ook niet van mening, dat er
met vrede niet gesjoemeld kan wor-
door
Anco Mali
den. Je kunt geen kernwapens aan
maken, en dan naar vredesonder
handelingen gaan."
„In toenemende mate ook onder druk
van de niet aflatende kernwapenspi
raal, ben ik mezelf gaan afvragen of ik in
dat opzicht niet radicaler zou moeten
zijn. Zonder dat ik mijn mening dwin
gend aan anderen zal moeten opleg
gen, of ik het evangelie nog wel anders
kan verstaan dan dat het wijst naar een
totaal andere manier van omgang tus
sen volkeren, een totaal andere veilig
heid dan waar we nu met z'n allen aan
bezig zijn Maar ik ben daar nog niet uit.
Ik ben geen totaal pacifist, wél een
atoompacifist. Ik heb ook het gevoel dat
we daarin misschien nog radicaler moe
ten zijn. Met ontwapening op één slag
brengen we de vrede geen stap dichter
bij. Het IKV-voorstel is: laten we met
een paar landen een eenzijdige stap
zetten, en kijken of er een proces op
gang kan komen. Daar zou je best een
opening mee kunnen maken. Met politi
ci en militairen kun je dat doorpraten en
vorm geven. Met alle betrokkenen moet
je daarmee aan de gang gaan
Ik vind wel, dat ik tegen de mensen,
die rechtstreeks hun brood verdienen
met het wapenbedrijf moet kunnen zeg
gen, dat ik daaraan ook mijn brood heb
te danken Ik vind dat je alleen vanuit
solidariteit met mensen kunt praten Ik
moet zeggen, dat die dingen op be
drijfsniveau moeten worden doorge
sproken De buitenwacht mag niet hau
tain over die mensen spreken. De men
sen in de vrije beroepen zijn er zich té
weinig van bewust, dat ook zij hun bo
terham te danken hebben aan het werk,
waarmee zij het niet eens zijn.
Ik kan me niet opstellen als een bui
tenstaander. Ik sta er zelf ook midden
in. Ik word er door in het leven gehou
den. Dat zullen we ons in toenemende
mate bewust moeten worden. De ar
moede van de derde wereld hangt sa
men met de organisatie van de wereld
politiek
„Maar het is toch ook zo, dat we.
als we onze produktie anders zou
den richten, niet zo veel nutteloze
zaken en niet zulk waanzinnig wa
penmateriaal zouden aanmaken, on
ze handen vol zouden hebben aan de
herverdeling van al het beschikbare
op deze aarde.
't Is toch té absurd dat je zo maar in
de krant leest: dorp uitgeroeid in
Guatemala. En dat je, als je daar dan
de vinger op legt, te horen krijgt: je
haait het communisme in huis."
„In het laatste rapport van de Her
vormde Synode wordt zo veel verwoord
als; als het dan al waar is dat we het
communisme in huis naien, aan moeien
we ook verstaan, of we dit niet moeten
aanvaarden als een bepaald ontwerp
van het oordeel van God over ons. Zo
als dat met name door de profeten
wordt gezegd. Tegen de ballingen in
Babel werd gezegd Bidt vrede toe aan
de stad. en bouwt daar huizen Men
moet niet terugverlangen naar het ei
gen land Men moet daar wonen en
werken
Het heeft mij wel eens een tijd be
nauwd, de luxe, het welvaartsaanzien
van een plaats als Leusden Dat is in
Oegstgeest ook zo. Ik denk niet dat het
helpt dat ik alles zou weggeven, en on
der de krottenbewoners in Zuid-Ameri-
ka zou gaan werken, als mijn gezin dat
al zou willen. Laat ik maar proberen in
zo'n plaats ook kerk te zijn. Ik denk dat
ze daar zouden zeggen dat wij hier óók
kerk met elkaar moeten zijn
Daar komt bij: ik ben natuurlijk ook
zelf gesteld op comfort, op een mooie
studeerkamer met boeken, en op het
kunnen aanschaffen van boeken die ik
graag wil lezen
Dét heb ik óók geleerd, ik kan de
mensen niet individueel aanspreken.
Dat is erg onbarmhartig. Ik moet samen
met de mensen zoeken naar een ma
nier waarop we dat met elkaar gestalte
kunnen geven Dét vond ik in de Nieuwe
Levensstijl Beweging goed Dat wilde ik
stimuleren, en ik zei: probeer of dat
vruchtbaar te maken is met een aantal
mensen gezamenlijk."
„Individueel zal het niet veel uit
maken of iemand zijn boedel weg
geeft, en onder de krottenbewoners
gaat werken. Maar als veel mensen
uit de rijke landen dat zouden doen,
dan zou er heel wat kunnen verande
ren.
Als de mensen het alleen maar
konsekwent politiek zouden willen
vertalen, dan zou er al veel verande
ren."
„Een figuur als Ds Buskes kwam
vanuit fundamentele dogmatische be
zinning tot een uiterst verrassende op
vatting in de politiek. Het dogma van de
kerk betekende in de praktijk van zijn
leven, dat hij optimaal politiek stelling
nam. In verbinding moet je werken.
Déar geloof ik wel in.
spiritualiteit en engage-
ment
Dat trekt mij in Taizé aan. wat ik merk
bij die broeders spiritualiteit èn enga
gement. Ik denk dat ik dat moet probe
ren in mijn gemeente in praktijk te bren
gen. Ik ben blij, dat mensen er zich van
bewust zijn geworden, dat we bezinning
nodig hebben. De Hervormde IKV'ers
zijn zeer Hervormd meelevende kerk
mensen. zéér geëngageerde mensen.
Dat wordt dan wel gezegd dat is een
actiegroep van mensen buiten de kerk.
Maar dat zijn helemaal geen mensen.
die aan de rand van of buiten de kerk
leven
„Wel is het zó, dat naarmate groe
peringen zich meer bezinnen over
het bezig zijn in de wereld van kerk
en maatschappij, andere groeperin
gen zich meedogenlozer zelfs fascis
toïde gaan opstellen. Naast Huub
Oosterhuls verschijnt Bisschop
Gijssen öf een Amerikaanse secte."
„Sinds meer dan een jaar ben ik
geabonneerd op „Concilie Het num
mervan januari 1981 is gewijd aan het
neo-conservatisme als maatschappe
lijk en religieus verschijnsel. Er wordt
geschreven over het ineenstorten van
nieuw links. Veel van de gebreken daar
van kunnen worden teruggevoerd op
het gebrek aan verbeeldingskracht om
zich te identificeren met de arbei
dersklasse
Hoe komt het dan dat bepaalde groe
peringen in Amerika, waar wij moeite
mee hebben, met hun fundamentele bij
belbeschouwing en omgaan met el
kaar, aanslaan? Mensen zoeken een
voudig duidelijk houvast. Ik kan me dus
voorstellen waérom men daar heil in
zoekt. De samenleving is te moeilijk ge
worden Ik vrees dat het nog moeilijker
zal worden. Met al die dingen, die zich
voordoen. Werkeloosheid. Bewape
ning. Het is moeilijk voor mensen om
een keuze te maken, de eigen identiteit
te vinden Mensen hebben bepaalde
voorbeelden nodig om zich op te rich
ten. Ze doen een beroep op goeroe s Ik
denk dat dat gehonoreerd moet worden
met besef voor de gevaren, die daarin
schuilen."
„Ik denk dat mensen zich alleen
maar op mensen kunnen oriënteren.
Mensen als wereldbewoners. Dan
wordt het denken over mens en
schepping ook ruimer."
„Ook dat ruimer omgaan met elkaar
is een ideologie
Ik weet, dat ik gegroeid ben tot een
wat vrijere manier van omgaan met me
zelf en met andere mensen. Doordat ik
op het spoor ben gekomen van een fun
damentelere zekerheid dan je krijgt op
gediend.
Als je gelooft dat God jou aanvaardt
zoals je bent, met ook al je nare kanten,
als je dat bij benadering kunt aanvoe
len, dan groei je naër een ruimere ma
nier van omgang met jezelf en met an
deren toe
Ik heb wel het gevoel, dat de ontwik
kelingen niet gelijktijdig lopen. De één
heeft behoefte om knellende banden
los te maken. Terwijl de ander daar nog
niet aan toe is. Of zich aan de hand wil
laten nemen om zijn leven richting te
geven op authentieke manier. Ik weet
niet hoe je dat verbinding moet geven
Bij het actuele moet je proberen aan te
knopen. Ik denk dat we op weg moeten
gaan naar concrete richtlijnen, waar we
elkaar in kunnen helpen
Ik denk, dat mensen de ruimte moe
ten hebben om hun eigen ontwikkeling
dóór te maken. Dat is het geheim van
ieder mens Aan de andere kant heb
ben we behoefte aan een kring van
mensen, met wie wij ons verbonden
voelen."
„Het is ook erg belangrijk om de
historie van volkeren in je benade
ring van het geheel te betrekken. In
een staat als Amerika staat het in de
grondwet, dat elke Amerikaanse bur
ger een wapen mag dragen. Vanaf
1492 zijn Amerikanen met wapens
bezig geweest. Pas de laatste tien
jaar hebben anthropologen ons dui
delijk gemaakt dat het gehele Ameri
kaanse volk leeft op basis van een
gigantische genocide op de daar dui
zend jaren wonende Indiaanse vol
keren. Het waren Christenen, blan
ken, die dit ondernamen."
„Als we denken, dat de wereld met
óns begint, dan maken we geen gebruik
van het verleden. We gedragen ons dan
als een adolescent, zoals de psycho
loog Erik Erikson dat heeft geschreven
Maar tekenen wijzen er op dat daar
verandering in komt. Misschien wor
den we met elkaar wat volwassener!
Ik wil me laven aan de Quakers, die
daar toch ook in Amerika zijn. We
moeten mensen niet confronteren
met schuld en lijden, zonder dat wij
hun hoop laten zien!"
LEUSDEN - In het komende week
end zal het jongerencentrum De Til aan
de Hamersveldseweg als volgt ge
opend zijn:
Op vrijdag 17 en zaterdag 18 april is
De Til gesloten. Zondag 19 april, eerste
Paasdag, is het geopend van 10 00 tot
en met 13.00 uur voor iedere belang
stellende, zo maar voor gezellig onder
elkaar zijn. Maandag, tweede Paasdag,
is het eveneens geopend van 10.00 tot
en met 13.00 uur In de middag is er van
14.00 tot 17.00 uur disco zoals elke
zondagmiddag
ontspanntngsmiddag
voor kinderen
Woensdag 22 april wordt door het
jeugd- en jongerenwerk van De Til een
ontspanningsmiddag voor kinderen
georganiseerd. Voor kinderen van 5. 6
en 7 jaar wordt het paaseieren zoeken
ergens in Den Treek. Voor kinderen van
8 tot en met 12 jaar wordt er een platen-
tocht gehouden, ook in Den Treek Kin
deren die aan deze aktiviteiten mee wil
len doen, moeten zich om 13.30 uur
melden bij De Til, waar dan de groeps
indeling plaatsvindt Vervolgens wor
den de kinderen per auto naar de start
plaatsen gebracht
Na de aktiviteiten in Den Treek wor
den de kinderen ook weer in auto's te
ruggebracht naar De Til, waar filmpjes
worden vertoond in afwachting van de
prijsuitslag. Ook is er voor de kinderen
een traktaktie. Van de kinderen wordt
een kleine bijdrage van een gulden ge
vraagd
