Amersfoortse binnenstad:
historie met veel problemen
leusder krone
.Centrum is nooit af, anders wordt hetn Orvelte'
DINSDAG 28 APRIL 1981
PvdA-wethouder A Asselbergs ..Het komt wel goed met de binnen
stad.
AMERSFOORT - Eén van de mooiste oude steden van Nederland
is Amersfoort, zeggen velen. Ze bedoelen dan eigenlijk de binnen
stad met haar Middeleeuwse gebouwen, oude smalle straten, sin
gels en grachten. Een brokje historie. De binnenstad is echter ook
een gedeelte van Amersfoort, waarin zich een groot winkelcentrum
bevindt, dat ook een regiofunctie moet vervullen. Een winkelcen
trum dat, vooral op zaterdag, veel verkeer trekt. In de Keistedelijke
binnenstad zijn bovendien de nodige kroegen gevestigd, die voor
namelijk in de weekeinden door horden mensen worden bezocht. In
het oude stadscentrum wonen op dit moment bijna 3600 mensen. In
1947 waren er nog 7700; dertien jaar later was het aantal binnen
stadbewoners gedaald naar circa 6400. De totale daling zal onge
twijfeld te maken hebben met de ontwikkelingen in de binnenstad:
meer winkels, meer verkeer, meer kroegen, meer overlast, minder
veiligheid en vooral minder woningen. De meeste overgebleven
inwoners van het stadscentrum vinden de huidige toestand niet zo
leuk meer. De Amersfoortse binnenstad verloedert, zeggen ze. „Er
moet een halt worden toegeroepen aan deze situatie. De woonfunc
tie dient versterkt te worden en het woonklimaat moet worden
verbeterd". Dit verhaal gaat over de binnenstad, haar problemen, de
benodigde oplossingen en alles dat hiermee samenhangt.
„Vrijdagavond. 22 10 uur: op de
Weversingel komt een zware mo
tor aanbulderen, die daar hevig na-
bulderend wordt geparkeerd
22.30 uur. diezelfde motor lijkt
weer te vertrekken, echter niet
voordat alle vrienden en vriendin
nen het geluid van de met vol gas
stationair draaiende motor hebben
kunnen bewonderen. Het televi
sieprogramma is in de huizen al
die tijd onverstaanbaar. Of de kin
deren er wakker van zijn gewor
den, is ook niet te horen, dus maar
even naar boven Zaterdag. Zo
wat alle voordeuren zijn geblok
keerd door auto's. Haast niemand
heeft een achterom. Fietsen, kin
derwagens en eventueel rolstoe
len moeten door de onbereikbare
voordeur. Het telt niet. Zaterdag is
de binnenstad voor de markt Het
hoort bij het wonen in die binnen
stad; een luxe die tot uitdrukking
komt in het tarief van de onroerend
goedbelasting (anderhalf maal ho
ger dan in de meeste wijken, een
kwart lager dan het tarief op de
Berg). Zaterdagavond. 22 10
uur. Het lijkt toch nog een ouder
wets weekend te worden Een met
helmen op bonzende meute slaat
een ruit kapot en davert vervol
gens de Muurhuizen uit Het lijkt
een op hol geslagen kudde koeien,
ledereen verschrikt aan de ramen,
want naar buiten durft bijna nie
mand. De kinderen mogen weer
opblijven op te kalmeren Aldus
enkele letterlijke fragmenten uit
een folder van het ABC. het
Amersfoorts Binnenstad Comité
dat zich inzet voor een leefbaarder
centrum. De aangehaalde situa
ties zijn. op verzoek van het ABC
onder het motto „Noteer eens een
weekendje overlastopgetekend
door een aantal binnenstadbewo
ners. Zij lieten het comité als con
clusie weten een uitzonderlijk rus
tig weekeinde gehad te hebben
geen schade aan de auto's, geen
vuurwerk of urine in de brieven
bussen en geen schade aan het
straatmeubilair. De hinder bleef
beperkt tot éen gebroken ruit, één
fiets in de gracht en verder alleen
maar „normale" geluidsoverlast
De fragmenten uit de ABC-folder
geven aan dat er iets mis is in de
binnenstad, maar dat is natuurlijk
geen nieuwtje.
SURVEILLANCE
Op dinsdagavond 24 maart hield
het Amersfoorts Binnenstad Comi
té een bijeenkomst voor de bin
nenstadbewoners. Zij konden, on
der het genot van een drankje, een
hapje en een muziekje, met elkaar
praten over een veiliger en leef
baarder binnenstad Een bewoon
ster vertelde: „Als ik 's avonds het
centrum in moet, dan probeer ik
zoveel mogelijk door straten met
éénrichtingsverkeer te fietsen,
maar dan wel tegen het verkeer in
Als ik dan achter me een auto of
brommer hoor, weet ik dat ik moet1
oppassen. Zo onvejjig voel ik me".
Volgens haar heeft de schade die A
wordt aangericht en de overlast die
wordt veroorzaakt in de Muurhui
zen vooral te maken met twee
kroegen die daar in de buurt lig
gen. die een op de hoek van de
Lavendelstraat en de ander aan de
Weversingel „De bezoekers van
deze cafes trekken van het ene
naar het andere en omgekeerd, en
komen dan door de Muurhuizen,
meestal niet onopgemerktaldus
de bewoonster Naar de mening
van de aanwezigen op die bijeen
komst van het ABC heeft de onvei
ligheid en de overlast zeer zeker te
maken met het teruglopend aantal
woningen in de binnenstad „Er is
op die manier geen sociale contro
le meer. De straten worden bijna
niet meer verlicht vanuit de ramen,
ook omdat de meeste mensen hun
dure ruiten 's avonds afschermen
met houten luiken'zo klonk het op
de bijeenkomst Enkelen lieten we
ten dat een betere surveillance
door de politie ook veel rottigheid
kan voorkomen Een bewoonster
vertelde dat er 's avonds, zo had
ze gehoord, maar vijf agenten be
schikbaar zijn om te patrouilleren
in de binnenstad. Het Amersfoorts
Inspecteur B Poeiert Je kan rustig s avonds in het weekeinde door de
binnenstad lopen
voor gestoken, omdat deze ver
bouwing volgens het beleids
plan niet zou mogen gebeuren."
VOETPATROUILLES
Wat vindt de politie van de klach
ten over onveiligheid en overlast in
de binnenstad? Inspecteur B. Poe
iert (31). chef-surveillancedienst
van de gemeentepolitie Amers
foort, zegt onomwonden: „Je kan
rustig 's avonds in het weekeinde
in de binnenstad lopen of uitgaan.
Ik kan me voorstellen dat er men
sen zijn die dan een onveilig ge
voel hebben, maar of dat
rechtvaardig is, betwijfel ik. Er zijn
genoeg weekeinden dat er niks ge
beurt. Gezien de grote hoeveel
heid personen die de vele kroegen
bezoekt, valt het aantal incidenten
best mee."
In het weekende (van vrijdag tot
en met zondag) hebben tussen
tien uur 's avonds en half drie 's
ochtends (de zogenaamde „moei
lijke uren") tien a zestien geünifor
meerde agenten surveillance
dienst in de binnenstad. Boven
dien zijn dan ook nog vier agenten
in burger, waaronder recher
cheurs, op pad en rijdt er constant
een auto met een politiehond door
de binnenstad Inspecteur Poeiert
„In het weekend wordt extreem
veel gepatrouilleerd Het accent
ligt dan echt op de binne.istad
Daardoor is het overigens jammer
dat de buitenwijken van Amers
foort in feite worden verwaarloosd.
Ik moet zeggen, dat door de inten
sieve surveillance het aantal aan
houdingen, wij noemen dat „hete
daadjeser best mag wezen
Toch denkt inspecteur Poe
iert, dat de situatie in het cen
trum zoals die nu is. waarschijn
lijk altijd zo zal blijven. Hij zegt:
„Met een politieorganisatie kan
je nooit honderd procent veilig
heid bereiken. Wil je dat doel
verwezenlijken, dan moet het
politiekorps enorm worden uit
gebreid en zouden wij op iedere
hoek van de straat een agent
moeten neerzetten. Een derge
lijk systeem vind ik echter onge
zond. Dan krijg je een „politie-
binnenstad" naar Oost-Berlijns
voorbeeld, waar je bij wijze van
spreken over de agenten heen-
valt."
De Amersfoortse politie wil ech
ter niet zonder meer de strijd in de
binnenstad opgeven „Natuurlijk
blijft de politie streven naar een
opvullen van „de lege gaten innet
stadscentrum door het bouwen
van huizen voornamelijk in de wo
ningwetsector. het renoveren van
oude woningen van de gemeente
en een activerend woonbeleid te
voeren, waardoor het particulier
initiatief wordt gestimuleerd Daar
komt nog bij. dat gezorgd wordt
voor het indammen van de par-
keerstroom Namelijk 75 procent
van de klachten over de binnen
stad hebben betrekking op de par
keeroverlast. Om de woonfunctie
te versterken zouden er volgens
mij in het centrum ook kleine nijver
heidswinkels, kantoortjes, ateliers
en dergelijke in de woongedeelten
moeten komen. Er komt dan leven
inde brouwerij" Wethouder Assel
bergs weet dat er in de binnenstad
650 woningen kunnen worden ge
bouwd, verdeeld in de particuliere
en gesubsidieerde sfeer „Als je
dat aantal vermenigvuldigt met
twee mensen is de uitkomst, dat in
de toekomst de binnenstad 1300
bewoners meer heeft", aldus As
selbergs. Voor hem is de keistede
lijke binnenstad dan ook één grote
bouwplaats Maar hoe zit het ei
genlijk met de bijkomende voorzie
ningen als speelgelegenheid voor
de kinderen in het centrum. Het
Amersfoorts Binnenstad Comité
stelt daar zeer nadrukkelijk prijs
op De wethouder, die enkele jaren
geleden aktief is geweest in het
ABC. antwoordt: „Ik vind dat
speelplaatsen voor kinderen niet
bestemd moeten zijn voor een
straat of een buurt, maar voor het
totale woonkwartier. Op dit mo
ment zijn er in de binnenstad vier
speelgelegenheden voor kinde
ren, waarvan er twee niet worden
gebruikt Waar praten we dan ei
genlijk over
Volgens de socialistische wet
houder ondervindt de gemeente
veel tegenstand van eigenaren
van verloederde plekken in de bin
nenstad die dwars liggen als de
gemeente vraagt ze te verkopen
aan haar. Deze kadastrale leeg
stand, zoals wethouder Assel
bergs dat noemt, is nou niet een
bepaald gunstige ontwikkeling. Hij
zegt. „De mensen verwachten van
de gemeente, dat zij een-twee-drie
iets doet aan die „rotte plekken".
Deze verwachtingen zijn echter
veel te hoog gespannen. Je kan
wel op een krot, dat geen eigen
dom van de gemeente is, een stic
ker met „afgekeurd" plakken,
maar men vergeet dat het maan
den of jaren duurt voordat de eige
naar bereid is dat krot aan de ge
meente te verkopen
De wethouder denkt, dat de cri
minaliteit in de binnenstad zeer ze
ker te maken heeft met die „rotte
plekken' Hij zegt, dat zolang die
er zijn, er altijd wel criminelen, van
welke pluimage dan ook. in het
centrum blijven rondlopen. Ook
Asselbergs heeft het dan over de
sociale controle als er meer wonin
gen zijn. De ongerustheid van de
binnenstadbewoners vindt hij be
grijpelijk „Ik ben van mening dat
dat legitieme ongerustheid is. om
dat er veelvuldig incidenten zijn in
de binnenstad Maar dat komt om
dat het centrum een groot gebied
is. dat criminaliteit lokt", aldus As
selbergs.
Maar hij is optimistisch ge
stemd. De PvdA-wethouder
zegt: „Het komt wel goed met de
binnenstad. Er zijn allerlei ont
wikkelingen in gang gezet: er
worden woningen gebouwd, de
Bomen- en Monumentenzorg
nota zijn goedgekeurd. Met an
dere woorden, de gemeente
heeft nu een beleidsvisie voor
de binnenstad. De daaruit voor
vloeiende ontwikkelingen zullen
in samenhang met elkaar een
sluis vormen, die allerlei zaken
gaat reguleren."
gemeentebestuur kreeg die avond
natuurlijk ook de Zwarte Piet toe
geschoven Enkele op de bijeen
komst aanwezige raadsleden van
het CDA. de VVD en de PvdA wer
den flink aan de haren getrokken
over het gevoerde beleid voor de
binnenstad
BINNENSTADSSCHRIFT
Vorig jaar oktober verscheen als
een produkt van overleg en sa
menwerking tussen het Bureau
voor Stedebouw ir. F. J Zandvoort
BV en de projectgroep binnenstad
het zogeheten „Binnenstads
schrift". Een nota die inzicht wil
verschaffen in de problemen en
knelpunten van de binnenstad
Tussen de regels door worden ook
adviezen aangedragen. Enkele
van die adviezen zijn, dat er scho
len, buurtwinkels etcetera in de
binnenstad moeten komen, dat het
autoverkeer afgeremd dient te
worden, dat het wonen in het cen
trum opgekrikt moet worden en dat
niet alle winkels en cafés in een
gebied gecentraliseerd zouden
moeten worden, maar dat een
soort centrumgebied gemaakt zou
moeten worden, dat groter is dan
het huidige centrum tussen de
stadsringen.
Kees Heerkens en Balt Hees
ters van het gemeentelijk bureau
Stadsvernieuwing zijn mede-au
teurs van het Binnenstadsschrift
Zij vinden dat deze nota een dis
cussiestuk moet zijn en inmiddels
als zodanig uitstekend dienst doet
Heerkens „Het schrift bevat bo
vendien een hoop informatie Ove
rigens zullen de reacties worden
gebundeld in een zogenaamd re
actieschrift, dat binnenkort zal ver
schijnen." Wat vinden zij nou van
de klachten van de binnenstadbe
woners over het nalaten van het
verbeteren van de woonfunctie,
over het lawaai, de onveiligheid en
de parkeerproblemen? Heerkens
„Als dat de klachten zijn, dan zitten
we al een eind op de goede weg
Kijk, verbeteren van de woonfunc
tie in de binnenstad, akkoord
Maar je moet je dan gelijk afvra
gen wat kan worden gebouwd in
„de gaten" van het centrum De
mogelijkheden zijn beperkt, omdat
er altijd kostenverhogende facto
ren voor zo n binnenstad zijn; een
nieuw pand moet worden aange
past aan de rest van de bestaande
bebouwing, enzovoort. Technisch
is het geen probleem We blijven in
ieder geval proberen en wroeten
bij de provincie en het Rijk geld te
krijgen
Aan het lawaai en onveilig
heid op straat kunnen wij als bu
reau Stadsvernieuwing niets
doen. Wij kunnen geen oplos
sing geven voor het probleem
„lallende kroegbezoekers en
knetterende bromfietsen". In
het Binnenstadsschrift is wel de
mogelijkheid geopperd om alle
horecabedrijven In het gebied
rond de Utrechtse- en Arnhem
sestraat te stoppen. Maar daar
moet een kroegbaas wel iets
voor voelen. De gemeente kan
hem niet dwingen zijn hele han
deltje op te pakken en in dat ge
bied te gaan zitten."
OPENLUCHTMUSEUM
Wat de parkeerproblemen be
treft, zo zegt Kees Heerkens, daar
zijn nu oplossingen voor in de
maak door middel van het Ver
keerscirculatieplan. Hij zegt „Niet
iedereen zal daarmee even geluk
kig worden, omdat er nogal wat
tegenstrijdige wensen zijn: de één
wl bij wijze van spreken alle auto's
uit de binnenstad en de ander wil
zijn wagen voor de deur plus een
speelzöne voor de kinderen in de
straat Bij het vinden van een com
promis gaat het en zal het daarom
vaak hard tegen hard gaan Maar
de oplossing mag natuurlijk niet er
ger zijn dan de kwaal
Als je het Binnenstadsschrift
leest denk je, het komt wel goed
met het stadscentrum. Heerkens
grinnikend „Ik denk het wel, maar
je moet niet vergeten dat de bin
nenstad. gelukkig, nooit af is. Als
dat ééns zo zou zijn. dan is het
centrum een soort Orvelte. een
openluchtmuseum
In ieder geval komt er dit na
jaar een beleidsplan voor de bin
nenstad. Volgens het bureau
Stadsvernieuwing wordt dit een
duidelijk plan over wat er in het
centrum moet gebeuren. Heer
kens: „De zaken die in het be
leidsplan komen te staan wer
pen nu al hun schaduwen voor
uit. Zo was er laatst een onder
nemer op de Kamp die de wonin
gen boven zijn zaak bij de winkel
wilde trekken. Daar is een stokje
steeds effectievere surveillance
dienst Zo zijn we sinds kort over
gegaan, en dan met name voor de
moeilijke uren. op voetpatrouilles
De mensen kunnen op die manier
zien dat er politieagenten rondlo
pen Voor velen een geruststellen
de gedachte", aldus de Amers
foortse inspecteur
AANGIFTE
Het feit dat hij een lichtelijk opti
mistische kijk heeft op de situatie in
het centrum van de Keistad, ver
klaart de chef-surveillancedienst
met de woorden: „Ik praat alleen
vanuit de gegevens die wij, de poli
tie, binnenkrijgen en vanuit de er
varingen, die ikzelf opdoe als ik in
het weekeinde in burger de bin
nenstad te voet doorkruis. Alles bij
elkaar genomen zeg ik dan: het
valt mee". Volgens inspecteur
Poeiert neemt dit niet weg, dat de
mensen niet moeten verzuimen in
cidenten bij de politie aan te geven
Hij zegt dat verschillende aangif
tes, die alle betrekking hebben op
één gebied in de binnenstad, vaak
een verhoogde surveillance aldaar
tot gevolg hebben Poeiert. „Ook
gevallen van openbare geweldple
ging, mishandeling dus. dient men
steeds aan te geven De daders
worden bijna altijd en vrij snel ge
pakt. Zij kunnen dan zonder par
don op een celstraf rekenen Het
Openbaar Ministerie treedt name
lijk hard op tegen dit soort figuren
De klachten van de binnenstad
bewoners over de wildgroei in het
foutparkeren vindt de inspecteur
meer dan terecht. Hij verklapt, dat
de politie in de avonduren zeer
streng gaat optreden tegen de
foutparkeerders in de binnenstad
Vooral het Hof („Het hoopt daar
helemaal uit de hand") krijgt spe
ciale aandacht. Het uitdelen van
bekeuringen overdag laat de poli
tie over aan de vier parkeerwach
ters, die naar Poeiert zegt, op za
terdag honderden foutparkeerders
op de bon slingeren „Ze kunnen
dus niet beweren dat de politie
geen fluit aan parkeerovertredin-
gen doet. Ik moet zeggen, dat wij
heus wel iets leren uit de kritiek",
aldus inspecteur Poeiert.
1300 BEWONERS MEER
Even terug naar het vaakge-
noemde versterken van de
woonfunctie. Wat betekent dat
voor het Amersfoorts Binnen
stad Comité? Het ABC vindt dat
dit doel bereikt kan worden
door het verbeteren van de kwa
liteit van het wonen en het
woonmilieü. Het comité is daar
om van mening, dat de beschik
bare bouwgrond zorgvuldig
moet worden gebruikt, dat de
binnenstad niet klakkeloos
moet worden volgebouwd met
woningen die óf niet worden ge
bruikt óf een eenzijdige bevol
kingsopbouw in de hand zullen
werken en dat niet gebouwd
mag worden als niet vaststaat
dat er eveneens ruimte is gere
serveerd voor voorzieningen
zoals speel- en parkeergelegen
heid. Bovendien vindt het ABC
dat de kwaliteit van het wonen
en het woonmilieü verbeterd
kan worden door het weren van
stadsbussen uit de woonbuur
ten, door het vooropstellen van
de veiligheid van de voetgan
gers, door het nemen van maat
regelen ter beperking van de ge
luidshinder en door het parke
ren In de buurt van de woning
mogelijk te maken.
Wat verstaat Amersfoorts wet
houder drs A Asselbergs (PvdA),
die onder meer de binnenstad in
zijn portefeuille heeft, onder het
versterken van de woonfunctie?
Hij zegt „Ik versta daar onder het
De binnenstad van Amersfoort: historisch en problematisch.
