K.F.E. Brouwer was ruim 42 jaar in dienst van gemeente Leusden
Plaatselijk bestuur
zonder spanningen
is een hersenschim
Reijer van Gooi, gemeentesekretaris nieuwe stijl:
(van een onzer verslaggevers)
LEUSDEN - De nieuwe gemeentesekretaris van Leus
den - die R-e-i-j-e-r J. A. van Gooi heet en wiens naam voor
deze gelegenheid nu eindelijk eens goed gespeld in deze
krant verschijnt - is een heel andere dan de vorige. Niet
alleen omdat Brouwer en Van Gooi twee geheel verschil
lende persoonlijkheden zijn. Vooral ook omdat het ambt
van gemeentesekretaris inhoudelijk totaal veranderd is.
Lag het zwaartepunt van de werkzaamheden van een ge
meentesekretaris vroeger vooral op administratief-juri-
disch terrein, thans moet de gemeentesekretaris vooral
kwaliteiten op het organisatievlak in huis hebben. Vol
gens Van Gooi is het een ontwikkeling die zich een tiental
jaren geleden in alle gemeenten begon af te tekenen. Na
het bedrijfsleven en wellicht tegelijkertijd met de gezond
heidszorg bleek de lagere overheid behoefte te hebben
aan managers. Kennis van en ervaring met organisatiemo
dellen bleek van groter belang te worden dan kennis en
interpretatie van artikel zus uit wet zo. Was dat niet het
geval, dan was Van Gooi nooit gemeentesekretaris ge
worden.
Hoogvliegerij op juridlsch-admini-
stratief terrein kan Reijer van Gooi
niet aangewreven worden. Wel heeft
hij zijn sporen op het gebied van or
ganisatie verdiend. Een „self-made-
man" noemt hij zichzelf. Had na de
MULO naar de Zeevaartschool ge
wild, maar zag zich eenentwintig jaar
geleden als volontair op de gemeen-
tesekretarle van zijn geboortedorp
belanden.
Voor een carrière op zee werd hij
ongeschikt bevonden. Pa was ge
meenteontvanger, een broer chef
van de gemeentebedrijven. En dus
werd Reijer volontair te Zevenber
gen, vijf en halve dag per week voor
nul guldens in de maand. „Toen ik er
aan begon, dacht Ik alleen maar: ik
moet hier weg, hoe sneller, des te
beter. Maar Ik bleef hangen. En later
kwam de gedachte: als ik dit werk wil
blijven doen, dan moet ik niet in deze
gemeente blijven; zo met mijn vader
en mijn broer, dat zou toch geen goe
de leerschool geweest zijn.''
Via Nieuw Ginneken kwam hij in 1962
in Naaldwijk bij de gemeente in het per-
soneelsvak terecht. Ondertussen haal
de hij, als jongste ambtenaar van Ne
derland, het diploma GA I. In 1964 ver
huisde hij naar IJsselstein, waar hij niet
alleen personeelszaken deed, maar
ook als secretaris/penningmeester van
de Sportstichting fungeerde. Na drie
jaar Wassenaar belandde hij in 1970 op
het buro „Personeel en Organisatie van
de Lagere Publiekrechtelijke Organen
Op 1 oktober 1975 haalde burgemees
ter A. H. van der Post - die Van Gooi
kende vanuit IJsselstein - hem naar
Leusden, om hier hoofd van het stafbu-
ro Personeelszaken en Organisatie te
worden.
MAATSCHAPPELIJK LEVEN
Zijn GA l-kennis vulde hij aan met
cursussen economie en management
Maar studeren is niet Van Gools groot
ste liefhebberijen; ,,ik heb het. eerlijk
gezegd, nooit zo zien zitten. Ik heb altijd
midden in het maatschappelijk leven
gestaan. Als je ziet wat een lijst van
funkties in het maatschappelijk leven ik
al heb vervuld, daar schrik je gewoon
van. Van leraar maatschappijleer aan
de kaderschool van het NKV tot voorzit
ter van de plaatselijke voetbalvereni
ging. En van voorzitter van de afdeling
van de KVP-jongeren tot wethouder. Ik
heb dat altijd belangrijker gevonden
dan studie, al heb ik ook wel momenten
gehad, dat ik dacht dat ik iets miste door
gebrek aan studie. En ik heb ook wel
momenten gehad, wel eens overwogen
om weer iets op te pakken. Maar ik vind
in het maatschappelijk en culturele le
ven toch voldoende compensatie."
Het genoemde wethouderschap be
kleedde Van Gooi in zijn toenmalige
woonplaats Culemborg. Hij maakte er
een flitsende politieke carrière. Een
week na aankomst voorzitter van de
KVP-afdeling, vervolgens lijsttrekker en
fraktievoorzitter in de raad voor die par
tij Om daarna ook nog eens negen
maanden lang de portefeuille ..Welzijn"
van een geblesseerd collegelid over te
nemen. Van Gooi: ..Het is één van de
twee ervaringen, die ik voor geen goud
zou willen missen. De andere is die
paar jaar werken bij de Griffie. Ik zou dat
echt iedere gemeente-ambtenaar wil
len aanraden Daardoor heb je het ook
een tijdje van de andere kant meege
maakt en dat is echt heel nuttig Hetzelf
de geldt voor dat wethouderschap
daardoor weet je, hoe zon bestuurlijk
college functioneert."
DISTANTIE
Ik suggereer, dat Van Gooi altijd wel
lol heeft beleefd aan ,,de politiek" en dat
het hem wel moeite zal kosten om zich
wat dat betreft wat terughoudender op
te stellen, wat de funktie van gemeente
sekretaris toch wel lijkt te vragen Van
Gooi bevestigt dat hij met plezier vanuit
verschillende posities heeft deelgeno
men aan plaatselijke politiek. Maar
voegt daar aan toe. dat hij dat altijd met
een zekere distantie heeft gedaan Van
Gooi ..Het is niet zo, dat ik ben opgetre
den als adviseur van het CDA, toen ik
nog lid was van die partij. Of dat ik later
als adviseur zou zijn opgetreden van de
VVD. Maar natuurlijk heb je je kontak
ten op politiek nivo Niet met partijbestu
ren, wel met raadsleden. En waarom
zou ik die niet kunnen handhaven? Na
tuurlijk is daarbij enige terughoudend
heid gepast. Maar voor zover ik weet
heeft iedereen die daar bij betrokken is.
zich altijd keurig gehouden aan de spel
regels, die daar voor gelden
Het adviseren van college en raad is
een onderdeel van de taak van de ge
meentesekretaris. Daarnaast is hij ook
leider van het zogeheten manage-
mentsteam, dat de top van het ambtelijk
apparaat vormt Kunnen die verschil
lende onderdelen van de taak niet mak
kelijk met elkaar in conflict komen? Van
Gooi: „Kijk, tussen theorie en praktijk is
natuurlijk een hemelsbreed verschil In
de eerste plaats wat stel je je voor bij
een ambtelijk advies? Je kunt zeggen
een ambtelijk advies mag alleen maar
een zakelijk advies zijn. Maar als ze jou
en mij nu eens over hetzelfde onder
werp op basis van dezelfde gegevens
een advies zouden laten schrijven. Dan
zouden dat toch twee heel verschillen
de adviezen worden Zo ook adviezen
van ambtenaren. Die kunnen niet ge
speend zijn van hun persoonlijke ach
tergronden, eigen ideeën over het voor
liggende onderwerp en politieke sym
pathieën. En ten tweede: als zo n amb
telijk advies dan in het college komt,
dan moet je je pet van ambtenaar af
kunnen zetten en de leden van het col
lege op de politieke konsekwenties wij
zen. En mocht het college uiteindelijk
een ander besluit nemen, dan je ambte
lijk geadviseerd hebt, dan leg je je
loyaal bij dat politieke besluit neer."
SPANNINGEN
Een hypothetische kwestie Een ge
meentebestuur krijgt het verzoek om
sneller woningen te bouwen. Politiek is
het opportuun om daar op in te gaan.
Maar het ambtelijk apparaat kan het
niet aan Van Gooi „Hypothetisch dus.
In ieder geval nu niet aan de orde voor
Leusden Maar zoiets kan zich voor
doen. Misschien dat ze in Amersfoort
daar nu mee zitten. Ik zou in zo'n situa
tie vooral zoeken hoe je dat probleem
van tekort aan ambtelijke mankracht
zou kunnen oplossen. En daar dan over
adviseren Maar inderdaad kunnen zich
vraagstukken van die omvang voor
doen Lokaal bestuur zonder spannin
gen is een hersenschim. Het is niet
meer de Ouwe-Betjes-tijd van vóór
1960."
Waarmee we terug zijn bij het moder
ne management. Sedert 1 november
opereert binnen het ambtelijk apparaat
een zogeheten managementsteam dat
wordt gevormd door Van Gooi, Pais (di-
rekteur gemeentewerken) en Boogaard
(direkteur sekretarie) Het manage
mentsteam kwam in de plaats van het
coördinatieteam. waarin niet minder
dan negen hoofdambtenaren om de ta
fel zaten. Dat coördinatieteam had veel
te maken met de verschillende hoofdaf
delingen, die in het begin van de jaren
zeventig in Leusden in het leven wer
den geroepen om de uitbreiding van
Leusden adekwaat aan te pakken Na
enkele jaren moest men vaststellen, dat
het allemaal niet vlekkeloos verliep. De
konsekwenties van het in het leven roe
pen van een zelfstandige dienst Ge
meentewerken had men onvoldoende
overzien. De door hoofdafdelingschefs
gevormde top omvatte veel know-how,
maar te weinig managementskwaliteit.
Kortom, diensten en personen liepen
elkaar voor de voeten, er werd niet zo
efficiënt gewerkt als mogelijk zou zijn
Van Gooi zat de club voor. die een nieu
we struktuur uitdokterde. De hoofdafde
lingen verdwenen, de top werd afge
slankt, werkterreinen van Sekretarie en
Gemeentewerken duidelijker afgeba
kend.
RESULTATEN
Die nieuwe struktuur (Van Gooi
„Niks bijzonders; in feite afgekeken van
andere gemeentes, maar wel toege
schreven op de betrokken personen")
werd in een half jaar tijds doorgevoerd
en is er nu sedert 1 november Zijn er al
resultaten te zien? „Ja", zegt Reijer van
Gooi, „er is zeker al wat van te zien Als
je bijvoorbeeld kijkt naar de snelheid,
waarmee de plannen voor aktiviteiten-
centrum en tennishal zijn ontwikkeld,
dan kun je niet anders zeggen dan dat
dat ook te maken heeft met de nieuwe
struktuur Ook de manier waarop we de
nieuwbouw van het gemeentehuis aan
pakken is een voorbeeld. Net zoals de
aanpak van het verzoeken van de pro
vincie om té komen tot een versnelling
van de woningbouw. Het gaat meer pro
cesmatig dan in het verleden, de coördi
natie is beter dari in het verleden Giste
ren merkte mijn voorganger Brouwer
nog op. dat er in korte tijd een heleboel
veranderd is. Maar dat betekent natuur
lijk ook, dat nog niet iedereen aan het
gewijzigd patroon gewend is."
Het is niet alleen voor ambtenaren
wennen, ook de bestuurderen zullen
wellicht nog wel eens moeten slikken
Bij de inventarisatie van knelpunten, die
voorafging aan het ontwerpen van een
nieuwe struktuur, werd ook vastgesteld
dat de opdrachten, verlangens en wen
sen vanuit het bestuur aan het ambtelijk
apparaat vaak niet uitblonken door dui
delijkheid. Van Gooi zegt aanvankelijk,
dat dat ook beter door wijlen het coördi
natieteam had moeten worden opge
vangen, maar beaamt „Het bestuur
moet bereid zijn om duidelijker haar
doelstellingen kenbaar te maken aan
het ambtelijk apparaat. De raad moet
duidelijker zeggen wat ze wil. randvoor
waarden aangeven, waarbinnen de
ambtenaren hun werk kunnen doen."
Dat is exact wat Pais onlangs zei ten
aanzien van een mogelijk andere wo
ningdifferentiatie van de versneld af te
bouwen Tweede Fase. Van Gooi: „Pre
cies. Ik ben dat met hem eens. En dan
mag je als raadsleden vragen om de
zaken eens op een rijtje te zetten, maar
de rolverdeling moet wel zo zijn, dat de
raad de richting aangeeft Het is natuur
lijk niet goed. wanneer een raad zegt:
d'r zou eens wat gedaan moeten wor
den aan de woningdifferentiatie en ver
der niks Dan weet je als ambtenaar
natuurlijk ook niet wat je daar mee aan
moet. Maar zulke dingen gebeuren wel.
En dan vind ik de politiek wel eens mis-
t'9"
MACHINIST
Dat mag zo zijn, Reijer van Gooi
heeft er in ieder geval wel duidelijk
zijn plaats in gevonden. Hij zelf ge
bruikt als beeldspraak die van een
machinist, die met een oliekan langs
een apparaat rent om dat soepel
draaiende te houden. Houd je dat tot
je vijfenzestigste vol? Van Gooi (38):
„Ik denk dat ik het maximaal tot m'n
zestigste zal doen. Ik zal dan zeker
gebruik maken van de VUT. Ik denk
eigenlijk niet dat je na je vijftigste
nog in optima forma bent om zo'n
funktie te vervullen. Zo'n zestig, vijf
enzestig uur per week, ik weet niet of
ik dat dan fysiek nog aan zal kunnen.
Ik zal in ieder geval niet trachten om
me coute que coüte te handhaven."
Maar je blijft wel al die tijd gemeen
tesekretaris van Leusden? Van
Gooi: „Ik denk het wel. Ik ben het wel
van plan, maar ik moet voorzichtig
zijn. Als de mogelijkheden blijven zo
als ze zijn, althans niet veel verslech
teren, dan blijf ik. Maar stel je voor
dat je nog eens terecht komt in een
college, waarin je het helemaal niet
kunt rooien? Dan zou het kunnen
zijn, dat ik nog eens iets anders ga
doen; je weet het nooit."
MARNIX KREYNS
(van één onzer verslaggevers)
LEUSDEN - Eén ding heeft de heer
K. F. E. Brouwer niet meer als ge
meentesekretaris van Leusden mee
mogen maken. In februari 1979 zei hij
In een interview dat de toenmalige
Leusder Krant-redakteur Bob Braak
man met hem had: „Ik heb het oude
gemeentehuis nog meegemaakt. Ik
ben mee verhuisd naar het huidige
onderkomen aan de Hamersveldse-
weg. Ik zou ook nog graag het nog te
bouwen gemeentehuis even in funk
tie willen meemaken".
Dat laatste is er dus niet meer van
gekomen. Want sedert woensdag
avond is het niet meer gemeentesecre
taris Brouwer, maar oud-gemeentese-
kretaris Brouwer, en het nieuwe ge
meentehuis staat er nog niet. Daar staat
tegenover dat Brouwer een ongelooflij
ke hoop dingen, die met de gemeente
Leusden te maken hebben, wél heeft
meegemaakt Want ruim 42 jaar heeft
de nu van de VUT-regeling gebruikma
kende Brouwer deze gemeente in ver
schillende funkties gediend. Ruim 21
jaar was hij hier gemeentesekretaris.
VOLONTAIR
Het interview werd in februari 1979
afgenomen ter gelegenheid van het feit,
dat de heer Brouwer veertig jaar ambte
naar was. Dat betekende dus, dat hij in
1939 in overheidsdienst moest zijn ge
treden. hetgeen eigenlijk niet helemaal
klopt. Want ook het jaar 1938 werkte
Brouwer al bij een gemeente, zij het als
volontair Op 20 februari 1939 werd hij
tweede ambtenaar van de gemeente
Leusden en Stoutenburg.
Brouwer trad onmiddellijk na zijn mid
delbare school-periode in overheids
dienst Hij werd in 1918 in het Noord-
Hollandse Schagen geboren. De HBS
deed hij in Amersfoort, naar welke
plaats zijn vader - in dienst bij de Ne
derlandse Spoorwegen - werd overge
plaatst Na zeer kort gewerkt te hebben
op het gemeentehuis van Langbroek
vond Brouwer zo'n dikke veertig jaar
geleden zijn stek op het gemeentehuis
van Leusden Reeds in maart 1940
werd hij benoemd tot eerste ambtenaar.
In september 1959 volgde zijn benoe
ming tot gemeentesekretaris
Voor die tijd bekleedde de heer Brou
wer ook nog enkele funkties in het
maatschappelijk leven. Zo was hij be
stuurslid van de plaatselijke Oranjever
Oud-gemeentesekretaris K F. E. Brouwer altijd met plezier in Leusden gewerkt.
eniging en correspondent van het toen
nog bestaande katholieke dagblad
„Het Centrum Ook is de heer Brouwer
geruime tijd lid geweest van het bestuur
van de zwembadstichting.
Tijdens de oorlogsjaren nam de heer
Brouwer aktief deel aan het verzet te
gen de bezetter. In het gemeentehuis
van Leusden werd op grote schaal ge
fraudeerd met bonkaarten, waardoor
onderduikers aan voedsel, kleding en
andere artikelen geholpen konden wor
den Tijdens de in februari 1979 gehou
den receptie kwam ook een vertegen
woordiger van de toenmalige onderdui
kers de jubilerende gemeentesekreta
ris de hand drukken.
In die oorlogsjaren telde Leusden
zo'n vierduizend inwoners, gehuisvest
in ruim zevenhonderd woningen Nu is
dat inwonertal meèr dan vervijfvoudigd,
terwijl er nu bij het vertrek van de heer
Brouwer ongeveer zesduizend wonin
gen in Leusden te tellen zijn
Die ontwikkeling heeft Brouwer van
nabij mee kunnen maken. In februari
1979 vertelde hij er nooit behoefte aan
gehad te hebben om elders een werk
kring te zoeken. „Ik heb altijd met ple
zier in Leusden gewoond en gewerkt;
als er van sleur sprake was geweest,
had ik allang de kuierlatten genomen",
aldus de scheidende gemeentesekre-
tans.
VERRE REIZEN
In de beginjaren van zijn ambtelijke car
rière was er in het gezin van de heer
Brouwer zelden tijd voor vakantie. Een
enkele vrije dag. die bijvoorbeeld be
steed werd aan uitstapje naar het Zand-
voortse strand. Die „schadehebben
de heer en mevrouw overigens later wel
ingehaald. In 1964 maakte het echtpaar
Brouwer een eerste grote reis naar Au
stralië, in 1970/1971 gevWgd door een
tweede reis. waarbij verschillende lan
den in het Verre Oosten werden aange
daan Eind 1979 was opnieuw Australië
het reisdoel van het echtpaar Brouwer.
Voor het maken van die reis kreeg de
gemeentesekretaris ter gelegenheid
van zijn veertigjarig ambtsjubileum wat
extra vrije dagen Bij diezelfde gelegen
heid werd hij benoemd tot ridder in de
orde van Oranje Nassau. In een bijzon
dere bijeenkomst in het Gereformeerd
Dienstencentrum werden hem op
maandag 19 februari 1979 de bijbeho
rende versierselen door burgemeester
mr. J W M Rademaker opgespeld
interview
VRIJDAG 1 ME' 1961 teilSdET IfMnfc
Reijer van Gooi
