„Ik heb altijd een grote
liefde voor het
landschap gehad"
Johan van Bijsterveld:
Waardebon
Exclusief!
DONDERDAG 2 JUL11981
interview
(Van de redaktie)
In opdracht van de BDU Kran
tencombinatie, waar ook de Leus-
der Krant deel van uitmaakt, ver
vaardigde de beeldende kunste
naar Johan van Bijsterveld vier ex
clusieve aquarellen. Vier typische,
pittoreske plekjes uit het verschij-
nmgsgebied van de BDU Kranten-
combinatie. Wie is Johan van Bij
sterveld7 Anco Mali, medewerk
ster van het nieuws- en opinieblad
De Stad Amersfoort bezocht deze
in Amersfoort werkende beelden
de kunstenaar en sprak met hem
„Ik had altijd al een grote liefde
voor het landschap'' Bijgaand het
resultaat van dit interview
Schets Veluwse beek
AMERSFOORT - Johan van Bijster
veld werd op 17 september 1910 te
Rotterdam geboren.
Als kind al tekende hij buitensporig
veel. Na de lagere school ging hij
twee jaar naar de H.B.S. Welke studie
op niets uitliep.
..Ik had namelijk geen enkel begrip of
gevoel voor wiskunde", vertelt hij. ,.Wèl
voor tekenen, geschiedenis en Neder
landse taal. Maar dat was niet voldoen
de
Johan ging werken op een reclame
bureau. en tekende clicheetjes. Het
was in de vooroorlogse crisisjaren, en
het salaris was bitter laag
Hij kon toen bij de P T.T. komen, ver
diende daar meer Kreeg door de onre
gelmatige diensten veel meer vrije tijd
om zich aan zijn grote hartstocht, het
tekenen en schilderen te wijden. We
kenlang liep hij avond- en nachtdien
sten En na wat uren slapen overdag
trok hij er vaak wat schetsboek en de
schilderkist op uit
GROTE LIEFDE VOOR HET
LANDSCHAP
,,lk had altijd een grote liefde voor het
landschap", zegt Johan van Bijsterveld.
.,De oorzaak is misschien te vinden in
het feit, dat ik aan de hand van mijn
vader in het oude Rotterdamse Mu
seum Boymans als eerste met land
schapsschilders kennis maakte Ik zag
de schilderijen en aquarellen van de
meesters van de Haagse en Amster
damse School. Van de Marissen. Mau
ve, Roelofs, Gabriél en vooral Weissen
bach Bij latere bezoeken ook Breitner
en Israëls Deze perioden in de Neder
landse kunst hebben zon indruk op mij
gemaakt, dat ik er mij in mijn werk nooit
van heb kunnen losmaken Ik heb dat
eigenlijk ook nooit gewild.
Als ik nu nog in Amsterdam kom, loop
ik de achterkant van het Rijksmuseum
aan de Van Baerlestraat binnen. Daar
hangt de prachtige collectie Druckker.
Zalen vol meesterwerken uit die perio
de Ik ga ze begroeten als oude vrien
den. Kom nog steeds onder de indruk
van het meesterschap van die atmo
sfeerschilders.
Ook in Den Haag, in het oude Mes
dagmuseum aan de Laan van Meerder-
voort (niet te verwarren met het Panora
ma aan de Zeestraat), en in het Dor-
drechts Museum zijn prachtige werken
van die meesters te zien. Nostalgie?
Oude koek, zoals wel eens smalend
wordt gezegd7 Misschien wel, maar ik
voel me er happy bi| En ik kijk altijd nog
door
Anco Mali
een beetje door de bril van die kerels".
VANAF 1937
IN AMERSFOORT
In 1937 gingen de Van Bijstervelds in
Amersfoort wonen. Drie en een halfjaar
kreeg Johan tekenles van de enige ja
ren geleden overleden Martin Brink. Die
hij een fijne leraar en een fijn mens
noemt Hij tekende en schilderde stille
vens, portret en figuur. Johan liet Martin
vaak zijn landschapsstudies zien. Mar
tin gaf hem dan veel nuttige wenken
Later zei hij:.Johan, je maakt een leuk
stilleven. Je portretjes lijken goed Maar
je bent in hart en nieren een land
schapsschilder. Het landschap daér
moet je op dóórgaan!"
Johan van Bijsterveld moest toen kie
zen om zich niet te veel te versnipperen
Hij gooide zich helemaal op het land
schap.
Na de oorlog richtte hij met zijn vriend
de glazenier-schilder Alex Luigjes de
schildersclub ,,Het Spectrum" op. Wel
ke club niet zo'n lang leven beschoren
was. In 1950 werden Johan en Alex
uitgenodigd lid te worden van de toen
malige kunstenaarsgroep ,,De Ploegh"
Enkele jaren later trad Johan toe tot het
oude ..Amersfoorts Kunstenaars Ge
nootschap". Deze verenigingen zijn la
ter gefuseerd. Momenteel is Johan van
Bijsterveld nog lid van de .Vereniging
Beeldende Kunstenaars Hilversum"
Hij neemt regelmatig deel aan de
groepstentoonstellingen in ,,De Vaart"
in Hilversum.
Veel steun en raadgevingen kreeg hij
van de ook reeds overleden Amers-
foortse Kunstenaar Willem J. van Dam.
Hij heeft het niet zo bijgehouden, maar
hij denkt dat hij door net hele land zo'n
dertigtal éénmanstentoonstellingen
heeft gehouden.
In de 60er jaren waagde Johan van
Bijsterveld zich een tijdlang op het pad
der abstracte kunst. Waartoe hij zich
hoofdzakelijk door muziek liet inspire
ren.
Johan: ,,Niet elke schilderkunst komt
uit het ZIEN voort Er bestaan ook ande
re, niet optische belevenissen en ont
roeringen, die men kan pogen weer te
geven. Maar dit was voor mij op het
laatst te persoonlijk En vaak gleed dit
soort weergave af naar een zekere ge
makkelijkheid. Ik werd te snel tevreden
met een mooi kleurenspel en een es
thetische compositie En als ik dan weer
buiten in de natuur rondkeek, voelde ik
dat ik wéér moest kiezen. En zo keerde
ik na een paar jaar naar mijn oude lief
de, het landschap, terug".
Tot 1970 werkte Johan van Bijster
veld bij de P T.T Er was vroeger geen
Beeldende Kunstenaars Regeling".
En alleen maar schilderijtjes maken be
tekende lopende band werk of honger
lijden Zoals reeds werd gezegd: de
baan, die hij had gaf Johan een over
vloed van vrije tijd Vaak op uren dat
anderen werkten Steeds reserveerde
hij dagelijks minstens drie of vier uur
voor zijn schilderwerk in zijn atelier, of
buiten in het veld
Een tiental jaren had Johan van Bij
sterveld als deskundige zitting in de
beoordelingscommissie van de Beel
dende Kunstenaars Regeling voor het
Gewest Utrecht ,,lk wil er geen kwaad
wooro over zeggen", tekent hij hierbij
aan ,,Deze regeling heeft zeer veel po
sitieve kanten
Maar ik heb wel ervaren, dat voor
veel collega's het bedrijven van beel
dende kunst een zaak is van redeneren,
denken, overleggen en zoeken."
Wat is kunst voor Johan van Bijster
veld?
,.Voor mij is het in de eerste plaats
een zaak van kijken Niets is voor mij zo
dramatisch, realistisch en fantasierijk
als de natuur zélf De storende elemen
ten, die het beeld verpesten zijn altijd
van mensen afkomstig. Zoals electrici-
teitsmasten. fabrieken, antennes en
dergelijke. Allemaal nuttige en niet
meer weg te denken zaken. Maar niet
vergroeid met de natuur zoals een oude
molen, een zeewering, een oude brug
Als ze voor mij niet met het beeld van de
Johan van Bijsterveld in zijn atelier met enkele van de schetsen voor de aquarellen, die de BDU-Krantencombinatie aanbiedt aan haar lezers
natuur vergroeid zijn, laat ik ze eenvou
dig weg Dat is dat ouderwetse trekje in
mijn werk.
Natuurlijk is dit ook een soort vlucht
Een vlucht uit de consumptiemaat
schappij van vandaag naar een stilte en
rust, die vroeger heel gewoon waren
En die, als je er naar gaat zoeken, nog
wel te vinden zijn in ons landje En ook
wel over onze grenzen in Europa Iets
Schets van de Veluwse boerderij
Schets voor het aquarel van
de polderboerderij
wat ik in Oostenrijk, Italië Frankrijk en
Zwitserland, waar ik veel gewerkt heb.
wel ondervonden heb.
VEEL MENSEN GELUKKIG MET
HERKENBARE WEERGAVE NA
TUUR
Ik heb intussen ook wel gemerkt - en
de tendensen in de schilderkunst van
de laatste jaren tonen dit ook wel aan -
dat er veel mensen gelukkig zijn met de
herkenbare weergave van de atmo
sfeer in de natuur Mensen, die ook zou
den willen vluchten uit de troep, die we
er zelf van gemaakt hebben
Als je eenzaam door het herfstige bos
gelopen hebt Als je aan zo'n zeldzaam
geworden stil IJsselmeerhoekje staat
Als je in de duinenen of langs de hei
fietst. Als je van je fiets afstapt om eens
even naar een vogel te luisteren Of om
naar de hoge steeds wisselende luch
ten boven ons landje te kijken - dan
voel je dat als een geluk En van dat
geluk wil ik graag mededeling doen
Zonder picturaal geheimschrift Zonder
expres shockerende moedwil
Hoe gaat Johan van Bijsterveld bij het
schilderen te werk?
Zijn werkwijze is nogal eenvoudig. Hij
wandelt en fietst veel. En vooral: hij kijkt
veel in het rond. Vroeger schilderde hij
meestal direct buiten. Eerst met de vel
dezel Later met een doekje of een pa
neeltje van geprepareerd schilderscar-
ton in de deksel van zijn schilderkist. En
met twee klapstoeltjes. Eén waarop de
open kist staat. Eén waarop hijzelf
plaatsnam. Een methode, die onder an
dere de bekende schilder W.B Tholen
ook toepaste.
Zo zijn er ontelbare studies ontstaan
in direct contact met de natuur
,,Je moet natuurlijk wel een rustige
plek vinden", zegt Johan ..Geen last
hebben van over de hei razende brom
mers of een groep ruiters, die even blijft
kijken, wat mij wel eens gebeurd is. Zo
van .,Oh, wat goed, zeg! Interessant,
he. Kom. we gaan weer verder. Dag
meneer!" De paardenhoeven slaan het
zand om je oren. En wat erger is op de
natte verf van je palet en je schilderij.
Dan ben je wel even uit je evenwicht!"
STUDIES OP ATELIER
UITGEWERKT
Die studies uit het veld worden op het
atelier gebruikt en uitgewerkt voor een
groter doek, een grotere aquarel of
gouache. De voornaamste eis is, dat de
frisheid en de direktheid van de natuu
rimpressie erin behouden blijven
Buiten tekenen is eenvoudiger. Jo
han van Bijsterveld schetst en tekent
graag buiten. Hij maakt dan gebruik van
de rietpen voor de lijnvoering. Voor het
inwassen van de toonwaarden gebruikt
hij een penseel met water en verdunde
inkt. Een eeuwenoude techniek.
De rietpen combineert hij ook graag
met dun gewassen aquarelverven.
Vooral bij markante details als huizen,
schuren, boten en zwaardere boompar
tijen. En dan natuurlijk houdt hij van het
snelle schetsen met een brokje houts
kool, krijt of een zacht stukje grafiet,
vaak met een natte vinger ingetoond
Het is een soort picturale stenografie in
schetsboeken.
,,Het visuele geheugen", zegt hij,
,,voor kleur en atmosfeer komt je op je
atelier te hulp om vaak de fijnste dingen
te maken. Ontdaan van alle overbodige
bijkomstigheden. Een jarenlange erva
ring spreekt natuurlijk ook een woordje
mee
Ik schilderde, zoals wel bekend zal
zijn, de laatste jaren vooral veel in Dren
te, Twente en op de Waddeneilanden.
Vooral op Schiermonnikoog. En ik te
kende veel in de oude ..Amersfoortse
binnenstad"
De opdracht tot het maken van de
ze serie van vier aquarellen voerde
Johan van Bijsterveld weer eens te
rug naar de Veluwe. De Veluwe, een
prachtige streek, waar echter helaas
ook al zo veel verloren is gegaan.
Een reden om zuinig te zijn met de
schoonheid, die ons nog rest!
In opdracht van de BDU Krantenkombinatie, waarvan ook
deze krant deel uitmaakt, vervaardigde de beeldend kunste
naar Johan van Bijsterveld uit Amersfoort vier exclusieve
aquarellen. Vier afbeeldingen van plaatsen uit ons gebied
van west naar oost: een IJsselmeerhaven, een Polderboer
derij, een Veluwse boerderij en een hoekje van de Barne-
veldse Beek.
Wij bieden U reprodukties van deze vier aquarellen voor bijna
niets aan! Alleen voor de verpakkings- en administratiekosten
vragen wij u een vergoeding van f 2,50 per komplete set (per
post thuisbezorgd voor 3,95). De exclusieve aanbieding voor u
als trouwe lezer van onze krant
Maar er is méér! Er zullen wellicht veel lezers zijn, die er meer
prijs op stellen om deze serie ingelijst te bezitten. Daarom heb
ben wij voor u een speciale voordelige kant-en-klaar aanbieding
via onze inlijst-service kunt u de vier aquarellen laten inlijsten
voor een totaalbedrag van 69,-, incl. porto- en verpakkings-
kosten Wij kozen met de kunstenaar voor deze vier aquarellen
goudkleurige metalen wissellijsten, voorzien van ontspiegeld
acrylglas. Voor slechts 69,- bij u thuisbezorgd! Afhalen op ons
kantoor kan natuurlijk ook. Dan betaalt u 65,- kontant. Vanaf 1
juli kunt u eventueel de compleet ingelijste serie op ons kantoor
komen bekijken.
Maak bij uw bestelling gebruik van onderstaande coupor
voor serie reprodukties
Johan van Bijsterveld.
Ondergetekende,
Naam:
Adres:
Postcode/plaats:
ontvangt graag de vier reprodukties van aquarellen van Johan
van Bijsterveld ingelijst tegen een speciale prijs
Ik haal de serie ingelijst af op uw kantoor tegen kontante
betaling van 65,-
Ik ontvang de serie graag ingelijst per post en voeg hierbij een
giro-bankcheque voor een bedrag van 69 - (incl porto- en
verpakkingskosten).
Ik ontvang graag de serie reprodukties ingelijst per post onder
rembourse voor 69,- plus 2,50 extra rembourse-kosten
Ik ontvangt de serie graag niet-ingelijst per post voor een
bedrag van 3,95, waarvoor ik hierbij een giro bankcheque
voeg.
Ik haal tegep inlevering van deze bon 2,50 mijn serie af
op uw kantoor
s.v.p aankruisen wat wordt gewenst
Dit bestelformulier (met giro- of bankbetaling) zenden naar (BDU
Krantenkombinatie, afdeling Lezersservice, Postbus 67, 3770
AB Barneveld
U kunt ook bestellen door overschrijving van 69,- op giroreke
ning 871441 t.n.v. BDU te Barneveld met omschrijving Johan
van Bijsterveld.
Uiteraard kunt u voor bovenstaande op ons kantoor, Rozen-
daallaan 9, Leusden/C. terecht!
