rie populaire boeken
rex geschiedenis
De Oceanen" indringend beeld
an het rijk der wereldzeeën
*31
m
Dierenleven in de
en op de eilanden
Liefde overwint
bij Konsalik
„Een mond vol zand"
indrukken
sterk verwoord
2 DIERENLEVEN
OP DE EILANDEN
V-
we-
amp"
een
took
litei-
Hij
drag
0.-)
i van
man
was
de
ie in
;bij-
ver-
DINSDAG 11 AUGUSTUS 1981
EDENIS: BOEKEN OVER DE
EN. KAREL DE GROTE EN KA-
VIJFDE
de liefhebbers van populaire ge-
rilsboeken wordt veel geschre-
ultgegeven. We kennen de vrij
reeksen van Tlme-Llfe, maar
reeks „Historische beschavin-
n H. Meulenhoff te Amsterdam
tallen boeken over stammen van
In die reeks verscheen kortgele-
Vandalen" van Herman Schrei-
igetocht en ondergang van een
is volk".
ndalen hebben een slechte naam
jeschiedenis gekregen. Niet voor
het woord „vandalisme" van de
n vermeende vernielzucht afge-
:h is dat niet terecht, zoals Her-
hrelber ons in zijn boek uitlegt,
lalen zijn niet barbaarser en niet
uchtlger te werk gegaan dan an-
immen en volkeren vóór en na
zoals Schreiber het zegt: „De
n gelden als de meest gesmade,
Ie en woeste stam onder de Ger-
maar wat wij eigenlijk van hen
weinig, en dat weinige wordt nog
leriseerd door de smaad van het
sme". Ten onrechte. De Vanda-
en zeker niet barbaarser op dan
(verwinnende volkeren en ze gin-
lome niet half zo „vandalistisch"
sis latere veroveraars. Maar een
iputatle Is een kwestie van geluk
indalen hebben nu eenmaal bij de
e geschiedschrijvers weinig ge-
8nn Schreiber zet dat onrecht met
lende boek recht. Hij beschrijft de
jive eeuw durende rol, die de Van-
ledurende de Volksverhuizing
Een beslissende rol, waarbij het
reinig had gescheeld, of de ge-
nls zou een geheel andere loop
gehad. De Vandalen komen oor-
lijk uit Zuid-Zweden en begon-
bor de omstandigheden gedwon-
n lange zwerftocht door het Euro
pa van de Romeinen en vormden een re
gelrechte bedreiging van de Romeinse
heerschappij.
„De Vandalen" beschrijft de zegetocht
van dit noordelijke volk en hun uiteinde
lijke ondergang op een fascinerende wij
ze, zoals we van prof. dr. Schreiber ge
wend zijn (De Goten, De Chinezen en de
Hunnen, zijn ook van zijn hand). Aanbe
volen.
KAREL DE GROTE
Als men u zou vragen vertel eens iets
over Karei de Grote, dan is het best mogelijk,
dat u niet verder komt dan hem een groot
keizer te noemen, afstammeling van het
oudfrankische geslacht der Merovingen
Niet te venwarren met Karei de Vijfde, die in
latere eeuwen zijn stempel drukte op Euro
pa Dat is dan weinig, maar erg veel méér
zullen de meesten van ons op school ook
niet geleerd hebben over deze ..vader van
Europa", de grondlegger van de Staat Gods
en Keizer van het Avondland Er zitten nogal
wat hiaten in de geschiedenis-beschrijving
van deze staatsman, maar ook tegenstellin
gen in de verschillende overleveringen en
geschriften maken het de geschiedenis
schrijvers niet gemakkelijk om een vlekkelo
ze biografie over Karei de Grote samen te
stellen
Rudolhp Wahl heeft dat echter toch gepro
beerd en het resultaat is een fascinerend
verhaal over de mens en staatsman Karei de
Grote met al zijn eigenschappen als onver
biddelijke vorst van de stam der Franken, als
absoluut heerser en geliefd aanvoerder, als
geniaal wetgever, als bevorderaar van kun
sten en wetenschappen en als vastberaden
zoeker naar God en je stichter van het Heili
ge Roomse Rijk Natuurlijk aan deze biogra
fie liggen ook tal van legenden en heldhafti
ge overleveringen ten grondslag, maar an
derzijds heeft Wahl tal van historische bron
nen geraadpleegt om zo tot een zo waar
heidsgetrouw mogelijk verslag te komen van
het leven van Karei de Grote Voeg daarbij
de vaak zelfs spannende weergave van Ka-
rel's leven en men heeft met dit boek een
terecht briljant genoemde biografie in han
den.
KAREL DE VIJFDE
In dezelfde reeks verscheen bij Elsevier
een biografie van Karei de Vijfde, heerser
over de oude en de nieuwe wereld van de
hand van Peter Lahnstein, Lahnstein's be
nadering is echter geheel verschillend van
dat van Wahl. Het uitgangspunt van Lahn
stein was niet zozeer alleen een geschied
schrijving rond Karei de Vijfde. Hij voegde er
een nieuwe dimensie aan toe de beschrij
ving van land, volk en landschap. Hij ging als
het ware op reis met Karei de Vijfde vanaf
zijn geboorte in Gent tot aan zijn sterfhuis in
het Spaanse San Yuste Lahnstein houdt
van reizen en hij laat dat duidelijk blijken in
zijn talrijke beschrijvingen van Karel's om
vangrijke reizen.
Zelf ben ik ook een liefhebber van reizen,
waarbij de geschiedenis van land en streek
vaak een bepalende rol speelt bij de keuze
van het vakantiedoel. Toch heb ik „Karei V"
met enige twijfel gelezen. Je kunt je namelijk
de vraag stellen, wat je verwacht van een
boek over Karei de Vijfde. Een historische
verantwoorde biografie of een historische
reisgids Of beide. Ik kies dan voor het eer
ste. maar Lahnstein heeft beide elementen
gekombineerd en ik moet zeggen, dat dit
soms niet altijd even geslaagd is. De vaak
omvangrijke beschrijvingen van wat de kei
zer onderweg op zijn reizen allemaal zag en
tegenkwam, leidt vaak de aandacht van de
historische zaken af. maakt het verhaal
soms onsamenhangend. Als biografie wel te
verstaan.
Anders wordt het. wanneer men een histo
rische reisgids wenst en - evenals Lahnstein
- in het voetspoor van Karei de Vijfde wil
treden. Dan is „Karei V" een - denk ik -
prima boek met erg veel interessante gege
vens uit vroegere eeuwen van stad en
streek, verbonden aan de figuur van Karei de
Vijfde
Persoonlijk geloof ik echter niet in zo'n
sterke verweving van al deze toch geheel
verschillende elementen als historie, cul
tuurgeschiedenis en reisverslag Vandaar
dat ik dit boek met gemengde gevoelens heb
gelezen. Wat meer geschiedenis en wat
boeken, voor u besproken samenstelling: Bert Vos.
„Liefde laat alle bloemen bloeien"
van Konsalik gaat over een vakantie
met allerlei verwikkelingen van de
zeer zelfstandige Kathinka Braun.
Deze dertigjarige architecte heeft
niet veel zin om In haar eentje op
vakantie te gaan. In een opwelling
plaatst zij In een landelijke krant een
advertentie onder de kop „Reisge
noot gezocht".
Ludwlg Zipka meldt zich aan als kan
didaat en tegen haar zin in zal Kathin
ka de vakantie moeten doorbrengen
met deze rare snulter.
Kathinka ergert zich vreselijk aan de
ze Ludwig en met haar ook de lezer
Samen vertrekken ze naar Zuid-Frank
rijk om in een gehuurde oude molen de
vakantie te gaan doorbrengen. Onder
weg wordt hel paar achtervolgd door
twee mannen die Kathinka willen ont
voeren om haar geld
In het dorpje Mas d'Agnon aangeko
men, waar de molen slaat, blijkt deze
molen als opslagplaats te fungeren van
een smokkelaarsbende.
De spannende gebeurtenissen vol
gen elkaar nu snel op Konsalik weet
deze belevenissen vrolijk en vlot Ie be
schrijven. alleen heeft hij sterk de nei
ging te veel zaken tegelijk te willen laten
spelen
Misverstand, ergernis, jaloezie en
avontuur daar draait het allemaal om in
dit amusante boek En de lezers van
Konsalik-boeken kunnen onderhand
weten dat de liefde uiteindelijk alles
overwint.
„Liefde laat alle bloomen bloeien door H G Konsalik,
1981 Vertaald uit het Duits Uitgave Elsevier Boekerij
Ingebonden. 219 blz
minder reisverslag zou dit boek aanmerkelijk
interessanter hebben gemaakt
V
De Vandalen door Hermann Schreiber 1979. Verta
ling mevrouw H de Vrles-Tulp, 1980. Uitgave H Meu
lenhoff te Amsterdam, gebonden 276 blz. Met Illustra
ties In zwart-wlt en kleur Prijs: f 39,50
„Kerel de Grote, vader van Europa'door Rudolph
Wahl 1978. Vertaling- drs S de Vries, 1981 Uitgave
Elsevier Nederland bv te Amsterdam Paperback. 237
blz. Geïllustreerd Prijs 29.50.
Karei V heerser over do Oude en Nieuwe Wereld, door
Peter Lahnstein, 1979 Vertaling: Bert van Rl|swl|k,
1980. Uitgave Elsevier Amsterdam Paperback 268 blz
Prijs 29.50.
- -
|i«>«i4n>i rm itr MnWimn
avKfcr! c*i mrrpr
Lr w r»r .««jlvI»
ert Vos)
bedenk ik met een lichte afgunst,
egenwoordig toch zoveel meer In
orden gesteld om kennis op te
in de kinderen vroeger. Naast de
oeveelheld informatie vla radio,
lm (en sinds kort ook via video) Is
E>p het gebied van de dokumental-
formatleve boeken de laatste tien
nodige veranderd. Encyclope-
arstensvol wetenswaardigheden,
achtergrondinformatie. Schitte-
aslagwerken over ontelbare on-i
>en, in eenvoudige tot zeer kost-
voering, verschijnen met een be-
e regelmaat. En voor zover je er
geld niet voor hebt om al dat
an te schaffen, zijn er de goedge-
Ibllotheken, die daarvoor een op
hebben en uitkomst bieden. Een
>ek Is een lust voor het oog. Als de
dan ook nog adembenemend, fas-
d Is, dan heb je een boek in han-
ïar je regelmatig naar terug zult
Zo'n boek Is „De oceanen", een
k verbluffend naslagwerk, ultge-
loor Zomer Keunlng te Wage-
dle een reeks naslagwerken van
Itgeeft In samenwerking met de
uitgeversmaatschappij Mitchell
Publishers Limited In Londen.
ceanen" is in feite een atlas, een rijk
eerde encyclopedie en een span-
roman" in één band Wie iets méér
n over de talrijke boeiende aspekten
e oceanen en zeeën, zal hierin uren
;n kunnen grasduinen. Dankzij de
m de research van tientallen voor-
nde deskundigen en wetenschap-
aan deze uitgave hebben meege-
ntstaan oceanen, wie waren de ont-
wie waren de eersten, die de ocea-
rstaken. hoe ziet het leven er in de
uit, wat zijn de natuurlijke hulpbron
nen van de onmetelijke watermassa's die
een groot deel van onze aarde bedekken,
hoe ziet het er beneden de waterspiegel uit?
Enkele simpele vragen, die in deze atlas
uitputtend worden beantwoord in uitgebrei
de hoofdstukken, overzichtelijk gerang
schikt.
De zeeën en oceanen maken ons, men
sen, tot rijke bewoners van de planeet aarde.
De onmetelijke hulpbronnen zullen nu en in
de toekomst voor ons voedsel kunnen zor
gen als wij de oceanen zorgvuldiger gaan
beheren dan we tot nu toe hebben gedaan.
Wie „De oceanen" leest en de schitterende
foto's en andere illustraties bekijkt, zal onge
twijfeld onder de indruk komen van de rijk
dom, maar zal misschien méér dan voordien
beseffen, dat we er heel zuinig op zullen
moeten zijn. Lucht- en watervervuiling
neemt toe. Wie langs een willekeurig strand
in een willekeurig land wandelt zal ontdek
ken, dat het vuil van onze maatschappij door
de zee wel keurig netjes teruggekwakt wordt
op het strand, meegebracht met de soms
woeste branding, maar dat er een grens is
aan hetgeen we ongestraft in de oceanen
kunnen storten. „De oceanen" gaat ook
daar dieper op in Behandelt de problemen
en eventuele oplossingen.
Zelden heb ik een naslagwerk over één
onderwerp in handen gehad, dat de materie
zo uitputtend behandelt in een voor iedereen
begrijpelijke taal
Een unieke uitgave, gemaakt om een brug
te slaan tussen de kennis uit de aardweten
schappen en informatie over menselijke on
dernemingslust die leidt tot een steeds ver
dergaande beheersing van de mogelijkhe
den die onze planeet ons biedt. „De ocea
nen" opent de ogen voor 's werelds meest
opvallende fenomeen- de enorme water
massa die meer dan 70% van het aardop
pervlak bedekt Nog niet eerder is alle es
sentiële informatie over oceanen en zeeën
zo indringend in één uitgave behandeld. Met
meer dan 1000 tekeningen, foto's en kaarten
in kleur
„De oceanen" biedt een zo grote ver
scheidenheid aan informatie dat zowel spe
cialisten als met-deskundigen er ongelooflijk
veel van hun gading in zullen aantreffen De
verschillende hoofdstukken behandelen niet
alleen de nieuwste oceanografische ontdek
kingen, maar geven ook een fascinerend
overzicht van het leven in de zee, de minera
le voorraden, de mogelijkheden tot energie
opwekking en van de exploratie van de
oceanen door de mens. Het rijk van de ocea
nen verschaft een compleet beeld van ont
staan en ontwikkeling van de oceanische
gebieden van de eerste regens die de afge
koelde aarde geselden tot de oceanen zoals
we die nu kennen. Foto's, kaarten en dia
grammen verklaren de natuurkundige eigen
schappen van de wereldzeeën, het ontstaan
van de vele kustvormen en de eindeloze be
weging van getijden en stromingen
De ontdekkingstocht van de mens volgt de
ontwikkeling van de menselijke relatie met
de zee vanaf de eerste ontdekkingen tot in
onze tijd waarin zelfs de diepste troggen
worden onderzocht met apparaten die de
1 enorme druk kunnen weerstaanHet leven in
de oceanen is een rijk geïllustreerd geheel
dat een fantastisch beeld geeft van de vele
levensvormen onder water, hun ontstaan en
ontwikkeling en het complexe geheel van
onderling afhankelijke functies. In Natuurlij
ke hulpbronnen wordt ingegaan op de rijk
dom aan olie en gas in de zeebodem, de
biologische en minerale voorraden en de ve
le manieren waarop deze (kunnen) worden
geëxploiteerd Speciale aandacht is besteed
aan problemen als vervuiling en overexploi
tatie
Het uiterlijk van de diepten vormt een
uniek geheel van vele speciaal voor dit boek
vervaardigde reliëfkaarten van oceanische
gebieden, de stroombewegingen in de wa
termassa's, het voorkomen van minerale en
voedselvoorraden enz. De encyclopedie van
het oceanische leven geeft, met ruim 130
lijntekeningen, een systematisch overzicht
van flora en fauna in de zeeën. Het boek
wordt besloten met tabellen waaruit in eén
oogopslag de exploitatie van de oceanen
door de zeevarende naties duidelijk wordt,
een verklarende woordenlijst en een uitge
breid register
Kortom een erg complete, verrassend
geïllustreerde, overzichtelijke encyclo
pedie, waarmee men, ondanks de ruim
honderd dertig gulden die men er voor
neer moet tellen, voor relatief weinig geld
een schat aan gegevens In huls haalt.
„De oceanen", omslaan en de geschiedenis van de we-
reidzeeén Encyclopedie voor hei oceanische leven UJga-
ve Zomer Keuning te Ede Groot formaat, gebonden 208
blz. Pnjs 136,50
Bij Elseviers Manteau Is onlangs
verschenen „Een mond van zand"
van de hand van Elisabeth Maraln.
De schrijfster - bij sommigen wel
licht bekend van haar debuut „Het
tranenmeer" - werkt In dit boek het
thema uit van een meisje dat door
een seksueel trauma gestoord Is ge
raakt In haar relaties met haar omge
ving. De enige die erin slaagt haar
vertrouwen te winnen, haar broer,
verongelukt en daarmee komt het
meisje, Marthe, geheel alleen te
staan.
Marthe doet haar best haar draai te
vinden in het leven Keer op keer sloot
ze echter haar neus, tot ze een „lotge
noot" tegenkomt een vluchteling,
wiens problemen op het eerste gezicht
weinig met de hare te maken hebben
Aanvankelijk lijkt ze hem dan ook voor
bij te gaan, maar uiteindelijk blijkt ze
toch Ie herkennen dat hun problemen
tot dezelfde kern zijn terug Ie voeren
Hel leil dal zij beiden ontheemden zijn,
zij het ill verschillende opzichten, maakt
dal zij zich tot hem keert.
Een bijzonder goed boek, niet in de
laatste plaats omdat de schrijtsler haar
indrukken haarscherp in haar werk
weet weer te geven Hier en daar lijken
de levensvisies van Elisabeth Marain
en Marthe Janvier wel één te zijn. Deze
betrokkenheid van de schrijfster bij de
tekst verschaft het werk zeker nog een
boeiend aspect
Elisabeth Marain blijkt er zeer goed in
te zijn geslaagd het door haar gekozen
thema uit te werken Hierbij komt ook
heel sprekend de funktie van de titel
naar voren.
LM.
„Een mond vol zand door Elisabeth Maraln
Uitgave Elsevier Manteau le Amsterdam
Pnis 17,50
Uitgeverij Kosmos is kortgeleden ge
start met een serie naslagwerken, waarin
dieren In een bepaalde omgeving uitput
tend worden beschreven. Vandaag vra
gen we aandacht voor twee delen uit die
reeks: „Dieren leven In de zeeën" en
„Dierenleven op de eilanden". Respectie
velijk geschreven door Albert C. Jensen
en William H. Amos. Het Is een produktle
van Chantecleer Press te New York en
voor de Nederlandse uitgave bewerkt en
vertaald in opdracht van Kosmos. Die
tendens wordt trouwens de laatste jaren
steeds groter: Nederlandse uitgevers
gaan er steeds meer toe over kostbare
buitenlandse uitgaven In de populalr-we-
tenschappelljke sfeer voor de Nederland
se markt te bewerken. Een relatief goed
kope manier om de vaak kostbare uitga
ven binnen het bereik van de doorsnee
lezers te brengen. Veelal geschreven In
een begrijpelijke, heldere taal. Niet teveel
doorspekt met moeilijke definities en het
niet altijd te vermijden wetenschappelijke
jargon.
De serie van Kosmos ziet er prima uit.
Enkele aspekten. die in het naslagboek „De
oceanen;' van Zomer Keuning zeer uitge
breid aan de orde worden gesteld, zoals het
ontstaan van de oceanen, de geologische
aspekten. vinden we in een korter bestek in
dit boek terug, dat verder hoofdzakelijk het
accent legt op het dierenleven in de ocea
nen Wat dat betreft is het een uitstekende
aanvulling op „De oceanen", omdat daarin
juist het dierenleven in beperkte mate wordt
behandeld „Het dierenleven in de zeeën" is
rijk geïllustreerd met talrijke kleurenfoto s,
tekeningen en grafieken.
Hoewel het duidelijk zal zijn, dat het boek
het leven in alle oceanen bespreekt en niet
gericht is op een bepaald deel ervan, bijvoor
beeld de Atlantische kust van West-Europa,
biedt het boek toch veel materiaal, dat direkt
te gebruiken is in eigen omgeving of tijdens
vakantie in landen, die aan zeeën of ocea
nen grenzen. Boeiende informatie over vis
sen en weekdieren, met achterin tekeningen
in zwart-wit van de belangrijkste dier- en
plantengroepen. Met de verklarende woor
denlijst en het onontbeerlijke register, is
„Dierenleven in de zeeën" een vrij kompleet
overzicht voor relatief weinig geld.
Datzelfde geldt voor „Dierenleven op de
eilandenwaarin ingegaan wordt op het ont
staan van die eilanden en de wijze waarop
plant en dier zich een eigen plaats hebben
veroverd op de duizenden grote en kleine
eilanden in de onmetelijke oceanen, ver van
iedere beschaving verwijderd, of vlak langs
de al dan met steile kusten Evenals de an
dere delen uit de reeks rijk geïllustreerd, hel
der geschreven en vooral voor studie-doel
einden zeer geschikt Wat natuurlijk niet
hoeft te betekenen, dat de boeken niet ge
woon fijn zijn om door te bladeren, te bekij
ken en er van te genieten. De schoonheid
van het leven is fascinerend Het wordt ech
ter steeds meer zaak om er zuiniger op te
zijn. Voordat we van onze natuur niets meer
over hebben gelaten en ons moeten behel
pen met hetgeen nu zo enthousiast te boek
werd gesteld
Dierenleven In do zeeen 1981. door Albert C Jensen
1981. Vertaling Sieven Weinberg Uitgave Kosmos le Am
sterdam als onderdeel van een ..Dierenleven reeks Go-
bonden 230 blz Prt|S 40 -
„Dierenleven op de eilanden", door William H Amos
1981 Vertaling drs M Daan- Sticmens Uitgave: Kosmos
le Amsterdam Gebonden, 230 blz. Pnis 40,-.
