ELF FILMS IN DE NACHTELIJKE SF- EN HORRORMARATHON Van „Close encounters" tot „The Omen", van „Alien" tot „Vrijdag de dertiende" Maak uw keus sf/horror film- marathon 16 en 17 oktober I DONDERDAG 15 OKTOBER 1981 (Van de fllmredaktie) AMERSFOORT - Twaalf uur film achter elkaar is niet niks. Vandaar, dat verschillende bezoekers wel licht toch maar een keuze gaan ma ken uit het programma. Wij willen u daar een handje mee helpen aan de hand van een recensie van elke film in het SC- en horror-genre, die wordt getoond. Over de ene film is wat méér te vertellen dan over de ande re. maar aan de hand van de ons beschikbare gegevens hebben we getracht een zo goed mogelijk over zicht samen te stellen, waarbij het accent enigszins is komen te vallen op het hoofdprogramma in Grand 3 en 5: de science flctionfilms. Dat er belangstelling Is voor film marathons in de nacht, is wat Amersfoort betreft erg duidelijk ge worden. De belangstelling voor dit voor de regio unieke gebeuren was zo groot, dat ver voor de datum van de gebeurtenis alle plaatsen waren verkocht. Voor de organisatoren, Jogchem's Theaters, ongetwijfeld een goede reden om vaker een film marathon te organiseren. Uit ons filmenquête 1980/81 was die belang stelling reeds gebleken evenals een lichte voorkeur voor o.m. science fiction-films. Maar ook andere gen res zouden aan bod kunnen komen. Uit het grote fllmaanbod moet be slist een goed programma samen te stellen zijn met films bijvoorbeeld in het genre thrillers of rampenspekta kels, om maar iets te noemen. De film-marathon van aanstaande vrij dag en zaterdag geeft Jogchem's Theaters een uitgelezen kans om die behoefte verder te peilen. De filmredaktie wenst u in ieder geval een plezierige filmnacht toe, mét of zonder gebruik van de snurk- zaal! door Bert Vos CLOSE ENCOUNTERS OF THE THIRD KIND .Close encounters of the third Kind", re gie Steven Spielberg 1977 1980 Genre speculatieve SF Produktie Julia en Michael Phillips Scénario: Steven Spielberg Mu ziek: John Williams. Camera Vilmos Zsig- mond. Camera nieuwe scènes Alan Davian Speciale fotografische effekten Douglas Trumbull Met Richard Dreyfuss, Melinda Dillon. Francois Truffaul. Ten Garr. Gary Guffey e a Lengte 132 minuten. Na „2001van Stanley Kubrick, is „Close encounters of the third kind" van Steven Spielberg (Jaws, 1941Raiders of the lost ark) te beschouwen als de beste SF-film van de laatste decennia. De film repre senteert de betere SF. Ook al heeft Spiel berg niets nagelaten om ook het oog een spektakulalr schouwspel te gunnen, Is „Close encounters" (en zeker de speciale editie van 1980) een film, waarover duide lijk is nagedacht alvorens er aan is be gonnen. Het resultaat Is er dan ook naar. Het is niet zo uniek, dat regisseurs, wier films niet het verwachte succes hadden, nogmaals achter de montage-tafel kro pen om hun produktie te verbeteren. Het is wél uniek, dat een succesvolle film als „Close encounters" na enkele jaren wordt herzien, omdat de regisseur toch niet zo tevreden was, Spielberg was van het begin af niet zo erg tevreden over het resultaat. De film was volgens hem niet af Door tijdgebrek moesten verschillen de scènes vervallen, terwijl ook aan de montage het één en ander mankeerde. In de speciale editie van ..CE3Kis onge veer 25 minuten aan nieuw materiaal toege voegd. terwijl de montage helemaal opnieuw is gedaan Beide werkzaamheden hebben van „Close encounters'' een nog betere film gemaakt. Het verhaal heeft aan zeggings kracht gewonnen door de nieuwe scènes, terwijl door een veel vlottere montage het ritme van de film enerverender is geworden, overeenkomstig het onderwerp Kortom Spielberg heeft zijn film terecht en met suc ces verbeterd, waardoor zijn oorspronkelijke ideeën beter tot z'n recht zijn gekomen. „Close encouters of the third kind gaat over Ufo's (onbekende vliegende objekten), vliegende schotels dus Je moet echter van goede huize komen, wil je een dergelijk om streden onderwerp geloofwaardig in een filmverhaal kunnen verwerken, zonder met een op dezelfde hoop te worden gegooid als al dan niet vermeende fantasten als Erich van Daniken, Jacques Vallée, Julien Wever- bergh, Charles Berlitz en anderen Het is bekend, dat Spielberg inderdaad uit het goe de huis is gekomen „Close encounters of the third kind'' werd een grandioos succes Hoofdpersoon in het verhaal is Roy Neary (een formidabele rol van Richard Dreyfuss), die tijdens een enorme Ufo-golf wordt ge- konfronteerd met het wonderlijke fenomeen en - evenals verschillende anderen - in de ban raakt van de Ufo's, die duidelijk met vooropgezette bedoelingen steeds vaker opduiken en een merkwaardige melodie in de gedachten van daartoe gevoelige men sen planten Plus het beeld van een merk waardig gevormde berg De film begint ech ter veel minder kleinschalig met een scène tijdens een woestijnstorm, waarbij tientallen bommenwerpers volkomen intakt worden te ruggevonden na sinds de tweede wereldoor log als vermist te zijn opgegeven Het is een knap verfilmd begin, dat meteen de sfeer wordt voor het verdere filmverhaal aangeeft die van het volledige mysterie. Spielberg slaagt er in om - door een uitge balanceerde mixage van gigantische spek takelscènes èn kleinschalige sequences - een fascinerend verhaal voor te schotelen zónder dat het mysterie van de vliegende schotels en haar bemanningen echt wordt opgelost Met name het slot, waarin Spiel berg in tegenstelling tot de eerste versie, nu ook de kathedraal-achtige ruimte van het grote moederschip toont, geeft desondanks niets van het geheim prijs Integendeel de toeschouwer krijgt er alleen maar verschil lende stukjes voor de puzzel bij. Indrukwekkend is de film zeer zeker. In drukwekkend, omdat Spielberg het feno meen „vliegende schotel' heeft benaderd op een geheel eigen wijze Niet met de hys terie, een Ufo-fanaat eigen, noch met de spotlust van een tegenstander „Close en- counters of the third kind" is natuurlijk puur entertainment, maar heeft daarnaast geluk kig méér te bieden Een stukje filosofie over de vreedzame konfrontatie tussen de meps- heid en eventuele buitenaardse ruimtereizi gers. Een relativerende film ook, waarbij Spiel berg grotendeels met beide voeten op de grond blijft staan Spielberg - die het verhaal zelf schreef - heeft vooral een „menselijk drama" willen verfilmen, een verhaal van een ontmoeting tussen de mens en een an dere intelligentie. Met gevoel voor humor en verhoudingen schetst Spielberg de reakties van de mensen, die in kontakt komen met de Ufo's, en het zijn puur menselijke reaklies Vooral het eerste deel van de film ademt de sfeer uit van „verwachting van iets wat ko men gaat. En die sfeer valt niet weg. als de eerste ontmoetingen met de Ufo's plaatsvin den Integendeel Het tweede deel van de film is echter anders. Dan raakt de mensheid in de ban van het „grote, heilige gebeuren", de ontmoeting met de Ufo's in de derde graad (third kind), zoals dat in Ufo-termen heet Een direkte konfrontatie De film begint dan zo langzamerhand de religieuze sfeer van gedrevenen uit te ademen, hoewel Spielberg dat in de speciale editie genoeg wist terug te dringen (door scènes te laten vallen en nieuwe toe te voegen) om dat deel in balans te houden met het relativerende begin „Close encounters of the third kind" is een fantasierijke film. Een vredelievende film ook, want je kunt je eerder voorstel len, dat de aardse strijdkrachten probe ren zo n vliegende schotel neer te schie ten met een atoomgranaat, dan dat zij het risico van de konfrontatie aandurven. Zo wordt het ons tenminste altijd voorge schoteld in allerlei andere SF-films en boeken. En - laten we eerlijk zijn - zo is nu eenmaal de aard van de mens. Wantrou wend en niet te gauw bereid om te aan vaarden dat iets, wat hem vreemd, groots en machtig voorkomt, misschien wel eens in vrede zou kunnen komen. In Spielberg's film ontbreekt dat wantrou wen en zien we de gezamenlijke mens heid in vol vertrouwen omhoog kijken naar de diepzwarte hemel, wachtend op de grote ontmoeting. Je zou het een vorm van naïviteit kunnen noemen, maar het is wel de boodschap, die Spielberg met de ze film door wil geven. „STAR WARS" EN „THE EMPIRE STRI KES BACK" „Star Wars", regie George Lucas. 1977 Genre space-opera Scénario George Lu cas. Produktie Gary Kurtz; Camera Gilbert Taylor; muziek John Williams. Speciale fo tografische effecten John Dijkstra, Minia tuur en optische effecten Robert Black, George E. Mather, P S Ellenshaw, Joseph Johnston, Adam Beckett ea Monfage Paul Hirsch. Marcia Lucas. Richard Chew Met Mark Hamill. Harrison Ford. Carrie Fisher, Peter Cushing, Alec Guinnes e a. Lengte 125 minuten „The empire strikes back", regie Irvin Kershner. 1980 Produktie Gary Kurtz en George Lucas; Scénario Leigh Brackett en Larry Kasdan Camera Peter Suschitsky Montage Paul Hirsch, speciale effecten Brian Johnson; speciale kreaturen Stuart Freeborn, muziek John Williams Met Mark Hamill, Harrison Ford, Carrie Fisher, Billy Dee Williams, David Prowse e a. Animatie Peter Kuran Lengte 124 minuten Het superspektakel „Star Wars" van George Lucas luidde in 1977 een geheel nieuwe periode in. Het SF-spektakel be gon haar opmars naar succes. Al snel volgden de mindere goden, zoals „Batt- lestar Galactica" en verschillende produ centen zagen opeens ook brood in scien ce fiction als entertainment, nadat het SF- fenomeen jaren een tamelijk bloedeloos bestaan had doorgemaakt met slecht^ zelden een uitschieter. De gevolgen wa ren niet altijd even succesvol als het gro te voorbeeld. Een gigantische mlljoenen- produktie als „The Black Hole" bijvoor beeld, werd een regelrechte flop, on danks het feit, dat de Walt Disney-stu- dio's talent genoeg in huis heeft om ook een dergelijk projekt tot een succes te kunnen maken. Toch kan „Star Wars" - ondanks de minder aardige naweeën van tweede rangs Imitaties - beschouwd worden als een doorbraak-film. Dit SF-spektakel van George Lucas maakte in feite de weg vrij voor andere, betere SF-films, omdat was gebleken, dat er wel degelijk belangstel ling was voor science fiction, mits in de juiste vorm verpakt. „Star Wars" en „The Empire strikes back" spelen zich af in een verre toekomst in een heelal, dat voor een niet onbelangrijk deel door de mensheid is gekoloniseerd voor zover niet andere sterrevolkeren beslag leg den op de miljoenen planeten. De mensheid heeft zich verenigd in een galactische repu bliek Een vreedzaam bestaan lussen de an dere volkeren, totdat de republiek ineenstort en het Imperialistische Keizerrijk onder lei ding van de sinistere Lord Darth Vader wordt gesticht Het konflikt tussen goed en kwaad is geschapen en dat is de basis voor zowel „Star Wars" als „The Empire strikes back" Verschillende planeten wensen zich niet te onderwerpen aan de feodale heerser en ko men in opstand De strijd van de rebellen tegen het gigantische robottenleger van het Imperium is wanhopig, de overmacht is soms groot Een ideale broedplaats voor hel den. En aan helden is er geen gebrek in het epos van George Lucas Zoals daar zijn Luke Skywalker (Mark Hamill) een twintig jaar oude boerenjongen van de planeet Ta- tooine, die zich in het strijdgewoel stort als hij op een goeie dag hoort, dat een prinses van de planeet Alderaan zich in gevaar bevindt, Han Solo commandant van de Millenium Falcon, een piratenschip van Corillian. die vergezeld van Chewbacca, een Wookie, de rebellen bijstaat en prinses Leia Organa, een jonge senator van de (verwoeste) planeet Alderaan (Carrie Fischer), die zich als rebel- lenleidster ontpopt. Een hoofdstuk apart is Ben Kenobi, eens gerespecteerd in de oude Republiek, nu een outlaw in het keizerrijk Hij beschikt over de geheimzinnige Kracht, die hi| gebruikt om het Kwaad van het Keizerrijk te bestrijden „in dienst" van de rebellen Een prima rol van Alex Guinness Elektronische helden in de .Star Wars' -cyclus zijn de ro bots „C-3PO" en R2D2twee grappige me talen mannetjes, die tamelijk filosofisch en lakoniek al dat geharrewar om zich heen Roman Polanski in ,,The Fearless Vampire Killer' Alien, regie: Ridley Scott. 1978 Produktie Gordon Carroll, David Giller en Walter Hill Scénario. Dan O'Bannion, naar een verhaal van Dan O'Bannion Ronald Shusett Ca mera Derek Vanlint, muziek Jerry Golds mith; Montage Terry Rawlings Peter Wea- therley Genre SF-horror/spektakel Mel: Tok Skerritt, Signorney Waever, Veronica Cartwright, Harry Dean Stanton, John Hurt, Ian Holm, Yaphet Kotto en Jones (de kat) Lengte 117 minuten Keuring: 16 jaar Een duidelijk hoogtepunt op het gebied van SF-fllms is „Alien" van de Ameri kaanse regisseur Ridley Scott, naar een Scénario van Dan O'Bannion, gebaseerd op een verhaal van O'Bannion en Ronald Shusett. O'Bannion Is In SF-kringen on der meer bekend als de scenario-schrij ver van „Dark Star", die regisseur John Eén van de beginscènes uit de schitterende SF-thriller met horror-è[ementen .Alien", van regisseur Ridley Scott Ijskoude sneeuwstormen teisteren het grillige, bergachtige landschap en het lan dingsschip van de „Nostromo" heeft moeite om een geschikte landingsplaats te vinden. Er wordt een kleine expeditie uitgezonden. Regisseur Scott verfilmt dat allemaal in een trefzekere stijl, waarin het gigantische van het landschap, de techniek van het ruim teschip en de nietigheid van de mensen ef- fektief reli ëf krijgt De expeditie vindt een gigantisch ruimte schip, dat blijkbaar is neergestort Een schip Donald Sutherland in ,,The invasion of the body snatchers" Carpenter in 1974 maakte en eigenlijk pas in Nederland is ontdekt als een soort „un- derground-SF". Was „Dark Star" een duidelijke low-bud- get-film, „Alien" daarentegen is een miljoe- nenproduktie Toch zijn de invloeden van Dan O Bannion in „Alien" duidelijk merkbaar en het lijkt er op, alsof hij zijn ideeën, voor treffelijk verbeeld in „Dark Star" in „Alien nog eens in duurdere variaties opnieuw heeft verwerkt. Alien" is een bloedstollende horror-pro- duktie, zich afspelend in een verre toekomst Aan de ene kant heeft regisseur Scott op een geraffineerde wijze gebruik gemaakt van de door Steven Spielberg eerder geïntrodu ceerde „Jaws-effekten" terwijl aan de ande re kant duidelijke invloeden merkbaar zijn van Kubrick's „2001 ook al zullen de Ku- brick-fanaten een dergelijke vergelijking misschien niet helemaal in dank afnemen. Het draait allemaal om het commerciële ruimteschip „Nostromo" dat volgeladen met buitenaardse delfstoffen op weg is naar de aarde De zevenkoppige bemanning ligt, onbewust van de re«s door de lichtjaren heen, in de speciale cocon, waarin hun le- vensfunkties zijn vertraagd om de lange reis zo comfortabel mogelijk te kunnen maken Maar plotseling worden de mannen en vrouwen van de „Nostromo" gewekt door de enorme scheeps-computer, „Moeder' ge noemd De bemanning denkt aanvankelijk dat de reis voorbij is en het schip de aarde nadert Ze blijken echter nog maar halverwe ge te zijn. „Moeder" heeft de bemanning gewekt, omdat dichtbij een „noodsein' wordt uitgezonden Volgens instrukties be sluit commandant Dallas (een voortreffelijke rol van Tom Skerritt) om een onderzoek in te stellen, tegen de wil van sommige anderen in, die het liefst zo snel mogelijk naar huis willen De bewuste planeet, van waar het noodsein afkomstig is. behoort tot het onher bergzame type met macabere vormen, zo immens van af metingen. met een uitstraling, die zo onheil spellend is, dat de expeditie aarzelt om ver der te gaan Ze doen het toch en dat is het begin van alle ellende Het schip is verlaten op een al even groot geraamte van een astronaul na, dat duidelijk door een onbe kend iets uit elkaar is gerukt De speurtocht in de ingewanden van het reuzenschip levert duidelijk leven op In een gigantische ruimte ontdekken de astronauten van de „Nostro mo" lange rijen pulserende „bollen Eén van de expeditieleden onderzoekt een der gelijke bol en raakt ernstig gewond, doordat plotseling uit èen van de bollen een vreemd soortig, inktvisachtig wezen schiet en zijn tentakels om het gezicht en hals van de man kronkelt Wat zich daarna ontwikkelt is een lange reeks van speurtochten naar het mon ster, dat op onverklaarbare wijze zich in de borst van het slachtoffer heeft ontwik keld en nu een ware terreur uitoefent, zonder dat de bemanningsleden het beest ooit te zien krijgen. De eerste slachtoffers vallen. De toeschouwer wordt meegesleept door de geraffineerde effekten van Scott, die daarmee een waar dige voortzetting laat zien van wat regis seur Steven Spiplberg als het zogenaam de „Jaws'-effekt had ontwikkeld, je voelt dat het er is, maar je ziet het niet. De onbekende dreiging van de dood. INVASION OF THE BODY SNATCHERS „Invasion of the body snatchersregie Philip Kaufman, 1977 78 Produktie Robert H Solo Scenario W.D Richter, naar de roman „The Body Snatchersvan Jack Fin ney Camera Michael Chapman, muziek Denny Zeitlin; montage Douglas Stewart, genre SF horror-SF Met Donald Suther land. Brooke Adams. Leonard Nimoy Vere- noica Cartwright. Don Siegel, Robert Duvall e.a. Lengte 115 minuten; keuring 16 jaar Regisseur Philip Kaufman heeft geen onverdienstelijkfe jaoging gedaan om het succes van DörvSiegel uit 1956 te bena deren, afgaaritflj^ wat filmkenners, die Siegel's versie hebben gezien, er van vin den. Zelf heb Ik de film van 1956 niet ge zien en het ontbreekt me dus gelukkig aan relevant vergelijkingsmateriaal. „Invasion of the Body Snatchers" speelt zich af in San Francisco, waar vanuit het diepe, mysterieuze heelal ietwat vlokkerige. schimmelachtige zaden neerkomen. In het begin is er nog niets aan de hand, maar de bodem van Californië is blijkbaar vruchtbaar genoeg voor een zeer voorspoedige ontwik- jj keling. |pn b n r», "^Dónatd Sutherland (M A S H„ „Kïute", Don't look now, The diry dozen, Fellini's Cas- sanova „1900" en „Ordinary Family") speelt de hoofdrol als Matthew, inspekteur van de stedelijke gezondheidsdienst, die langzaam maar zeker, dankzij z'n vriendin Elizabeth (Brooke Adams) ontdekt wat er aan de hand is. San Francisco wordt heroverd door bui tenaardse wezens, die in staat zijn om via een nogal huiveringwekkende techniek mensen te dupliceren en het origineel te ver nietigen. Wat er overlbijft is een menselijk omhulsel met de geest van buitenaardse we zens. Op het moment, dat verschillende we zens op deze wijze een eigen lichaam heb ben gecreëerd is, er geen houden meer aan en is de mensheid in feite gedoemd tot de bittere ondergang. Matthew denkt in zijn strijd tegen de we zens hulp te hebben van dr David Kibner, die zegt hem te willen geloven. (Een prima rol van Leonard Nimoy, beter bekend als de Vulcaniërdr. Spock in de serie „Star Trek"). De „pods" zoals de buitenaardse wezens worden genoemd, manifesteren zich in de vorm van uit de kluiten gewassen peulen, die, zodra ze rijp zijn, heel ijverig aan het werk slaan, wanneer inmiddels vermense lijkte specima hun vrucht in kontakt hebben gebracht met nog niet aangetaste mensen. Aanvankelijk lijkt het erop. dat de strijd nog gewonnen kan worden, maar al spoedig es caleert de film en zijn we getuige van de bijna verovering van Matthew zelf, terwijl hij over vermoeid ligt te dommelen in z'n achtertuin tje Op dat moment heeft „Invasion of the Body Snatchers" al het karakter van een pure horror-film gekregen, wat nadien vrijwel niet meer zal veranderen Het einde zal voor velen onbevredi gend zijn. Omdat nu eens niet de mens heid als onoverwinnelijk wordt voorge steld, zoals je maar al te vaak In die scien ce fictlonstrips leest. De aardbewoners zijn allesbehalve superieur en dat wordl gesublimeerd in die ene door merg en been snijdende kreet van Matthew als hij Nancy (Veronica Cartwright) plotseling op straat tegenkomt en ontdekt, dat zij nog niet behoort tot de veroveraars, maai nog steeds mens Is gebleven. Die (Dol by)-kreet doet sterk denken aan „The Shout" van Smollnowski, maar het zijn de ogen van Nancy die de waarheid vertel len: de mensheid heeft verloren. Is verlo ren. Liefhebbers van een happy end zul len dat regisseur. Kaufman en scenario schrijver W.D Richter niet in dank afne men. Toch is dat een pluspunt van de film. DRESSED TO KILL „Dressed to kill", 1980 Regie Brian de Palma Produktie George Litto Scénario Brain de Palma; camera: Ralf Bode; muziek Pino Donaggio; Montage Jerry Greenberg Genre: Thriller met horror-elementen. Met Michael Caine, Angie Dickinson, Nancy Al len, Keith Gordon, Dennis Franz e.a. Lengte 104 minuten; keuring. 16 jaar. Regisseur Brian de Palma behoort a enige tijd tot de groep veelbelovende jon ge filmers van Hollywood, samen met re glsseurs als John Carpenter, Martir Scorsese, Francis Coppola, George Lu cas en anderen. Zijn stijl is gericht op shockeren en dat doet hij in het algemeer erg effektief, ook al hebben sommige var zijn films wel wat last van een „teveel" Dat is ook enigszins het geval met „Dres sed to kill", ook al is het een uitstekende thriller met vaak shockerende horror-ef fekten. De Palma wordt regelmatig verge leken met de nieuwe Hitchcock, maar he Is dan wel een erg moderne Hitchcock die In verhouding tamelijk veel tomaten sap en aanverwante artikelen nodig heef om met de nodige bloedspetters het doo hem gewenste effekt te bereiken. „Dressed to kill vind ik niet z'n beste film maar niettemin bqhoort de film wél tot d( betere thrillers. Zij staat bekend onder de naam Bobbi Z( vervolg op pagina 15 Michael Came en Angie Dr&irison in Dressed to kill" van Brian de Palma. bekijken (nadien in lal van SF-spektakels driftig nagebootst). Is „Star Wars" eigenlijk één gigantische oorlogsfilm in de ruimte met betrekkelijk wei nig diepgang maar veel spektakel-werk en speciale effekten. „The Empire strikes back" biedt toch iets méér dan dat alleen. Met na me de mysterieuze Kracht („Moge de Kracht met U zijn") wordt verder uitgebouwd en krijgt meer relief via de kostelijke kreatie Yo- da, de Jedi-leraar op de planeet Degobah, die Luke Skywalker de mogelijkheden en moeilijkheden van de Kracht moet bijbren gen „in de geest van Ben Kenobï' Eigenlijk is deze Yoda de ster van „The Empire stri kes backEen kostelijke kreatie van Stuart Freeborn. Wat overigens niet wegneemt, dat „The Empire strikes back" eveneens is op gebouwd uit uitstekende speciale effekten en schitterende trucages, die resulteerden in soms adembenemend spektakelwerk. Technisch behoort ook „Star Wars II tot de reeks hoogstandjes van Hollywood's ver nuft In het genre „space opera's" behoort tot de „Star Wars"-cyclus tot het beste wat Hollywood op dit moment heeft geprodu ceerd. ALIEN, BLOEDSTOLLENDE HORROR-SF

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1981 | | pagina 14