DE AARDE
n
„De aarde bespied": ruimtefoto's
als fascinerende kunstwerken
De wonderwezens van Theo
Schild kamp: fascinerend werk
Charlès Sheffield
boeken
ter geboord kan worden in de meest onher
bergzame delen van de woestijnen.
In ,,De aarde bespied" ontrolt de planeet
aarde zich aan uw oog Op een wijze, zoals u
de aarde nog nooit zult hebben gezien In
„kunstwerken", zoals nog nooit door onze
kunstenaars zijn gemaakt, in een palet van
kleuren, die intrigeren door de harmonie die
er uit blijft spreken Grillig lijnenspel als het
resultaat van een woest berglandschap,
blauw-witte formaties in een symmetrisch
woestijn-patroon. De beelden overrompe
len. blijven de aandacht trekken en geven,
naarmate men langer kijkt, steeds meer in
formaties en details prijs Honderdzestig
bladzijden vol betoverende kunstwerken, tot
stand oekomen door ons technisch vernuft
DONDERDAG 22 OKTOBER 1981
„De aarde bespied" (Earth Watch), door
Charles Sheffield Vertaling Huub Eggen.
1981. Uitgave: uitgeverij Rostrum te Haar
lem Gebonden, groot formaat. 160 blz. Prijs
59.90
Door de steeds knapper wordende tech
nieken. door de steeds grotere mogelijkhe
den die micro-computers ons bieden, door
de steeds verfijnder wordende wijze van in
formatie-verzamelen. ligt het voor de hand.
dat we de ruimte-satellieten zijn gaan gebrui
ken om onze eigen aarde te verkennen Fo
tografische systemen met een steeds groter
wordend oplossend vermogen, waardoor
steeds grotere oppen/lakken zonder verlies
van scherpte konden worden gefotogra
feerd, dragen bij aan het steeds dikker wor
dende „foto-album" van onze aarde
En de ontwikkeling staat niet stil Het foto
graferen van onze aarde vanuit de ruimte
Diedt tal van voordelen. Met infra-rood-foto-
grafie is het mogelijk tal van details te ont
dekken in het landschap. Details, die voor
dien verborgen bleven voor de wetenschap.
In 1972 werd de eerste satelliet speciaal
voor dit doel gelanceerd, de ERTS 1 (Earth
Resources Technology Satellite): een satel
liet. die op zoek moest gaan naar nieuw te
exploiteren plaatsen waar natuurlijke hulp
bronnen als het ware op ons liggen te wach
ten. De Erts 1 werd later omgedoopt in de
Landsat 1drie jaar later gevolgd door de
Landsat 2. terwijl in maart 1978 de Landsat 3
de ruimte in ging. En daar zal het niet bij
blijven, want de onvoorstelbare technologi
sche kennis zal steeds groter worden, syste
men zullen steeds weer verbeterd worden,
geperfektioneerd Niet alleen zijn de Land-
sat-satellieten gericht op de speurtocht naar
nieuwe hulpbronnen, tal van andere belang
rijke informatie op het gebied van inventari
satie van onze oogsten, het kappen van bos
sen, het toenemen of afnemen van water- en
sneeuwoppervlakten, terwijl we de zanddui
nen de woestijnen van morgen kunnen zien
binnentrekken
Zowel met „gewone" als met „infra-rode"
ogen stroomt die informatie binnen. Stukje
voor stukje wordt onze planeet in kaart ge
bracht en het resultaat is een kleurrijke, fas
cinerende mozaïek, waarbij elke kleur een
betekenis heeft, ons iets heeft te zeggen
over de aard van het landschap. Natuurlijk
veel blijft nog aan ons verborgen. Lang niet
alle details komen aan het licht Het oplos
send vermogen van de fotografische appa
ratuur aan boord van de Landsat-satellieten
is vaak nog niet groot genoeg om ons letter
lijk alles te vertellen wat we weten willen.
Maar hetgeen nu reeds aan informatie terug
wordt geseind naar de volgstations overal ter
wereld, is al onvoorstelbaar rijk aan details.
Er kan veel mee worden gedaan We kunnen
het wisselen van de seizoenen en het ontkie
men en groeien van gewassen volgen. We
zullen gletsjers in vogelvlucht zien en ze in
kaart kunnen brengen zoals dat nog nooit
eerder kon We zullen ook hun „vingeraf
drukken" zien uit de IJstijd, toen ze groter
waren dan nu. We kunnen de meest afgele
gen en ontoegankelijke gebieden van Azië,
Zuid-Amerika, Australië en Afrika waarne
men en vanachter het bureau delfstoffen op
sporen Dezelfde methoden wijzen plekken
aan waar met redelijk succes naar grondwa-
„De aarde bepied" is niet alleen een
wonderlijk boek vol kunstzinnige foto's,
maar tevens een populair-wetenschap-
pelijk overzicht van de ruimtefotografie.
Een waardevol boek om telkens weer te
bekijken en te lezen. Aanbevolen!
V.
Onze wereld met ruimtefoto s in kaart ge
De wetenschap staat voor niets. En
voor alles, zou je er aan toe kunnen voe
gen. Sinds het op gang komen van de
elektronica vanaf de tweede wereldoor
log tot nu Is er enorm veel veranderd.
Veel Is ongemerkt gegaan.
De ontwikkeling van micro-computers en
chips heeft wel veel opzien gebaard bij de
eerste publikaties. maar daarna zijn de toe
passingen legio geweest zonder dat we er
eigenlijk veel van merken. Verschillende
huishoudelijke apparaten hebben reeds de
beschikking over een micro-computertje en
we werken er mee. alsof dat nooit anders is
geweest Foto- en filmapparatuur wordt
steeds kleiner, kompakter, dankzij de chips.
Nog eventjes en de zware video-recorders
van enkele jaren geleden, zijn teruggebracht
tot handzame, maar vooral lichte doosjes
met wat tiptoetsjes De micro-computers en
de chjps hebben in de wereld van de fotogra
fie. televisie en film voor een ware omwente
ling gezorgd Voor een met onbelangrijk deel
hebben we dat te danken aan de ruimte
vaart, waar we in deze eeuw schoorvoetend
mee zijn gestart. De eerste stappen op de
maan. nieuwe stappen voor de technologie
Satellieten suizen nu door de ruimte, infor
matie opslorpend met een gretigheid, die
nauwelijks wordt bijgehouden door de
steeds sneller wordende computersyste
men. Een weerbericht komt uit de ruimte.
Televisieprogramma's komen tot ons via sa
tellieten We kijken niet verbaasd meer We
zijn er aan gewend Nu nog kibbelen we over
de invulling van ons televisiekabelsysteem,
over enkele jaren hebben we aan vijftig ka
nalen niet genoeg meer. Kommunikatie op
steeds hoger, geavanceerd niveau. Video,
viditel en vidifoon Huiscomputers, die het
vervelende werk van ons overnemen, die
bankzaken voor ons regelen en straks brief
jes voor ons gaan schrijven volgens voorge
programmeerde procedures Kortom de
technologie beheerst ons dagelijks patroon
en of we er ons wèl bij voelen of niet, wordt
ons niet gevraagd. De „vooruitgang" is niet
meer stop te zetten We zullen mee moeten
gaan of we zullen het verliezen van de
steeds gecompliceerder wordende samen
leving
Het is dan ook opmerkelijk, dat we nu
gekonfronteerd worden met de resulta
ten van onze technische vooruitgang en
getroffen worden door de schoonheid er
van. Zelden hebben technologische za
ken iets van schoonheid of pracht. Kille
zaken, die niet op één lijn te stellen zijn
met kunst. Iets anders is het gesteld met
de ruimtefotografie. Want daar willen we
het deze keer over hebben.
Kortgeleden verscheen de Nederlandse
vertaling van „Earth Watch" van Charles
Sheffield „De aarde bespied - onze wereld
met ruimtefoto's in beeld gebracht" De re
sultaten van onze technologie als pure
kunstwerken' Natuurlijk - we hebben met
ingehouden adem gekeken naar de eerste
beelden van onze eigen planeet toen de
Apollo's richting maan gingen We zagen de
zon ondergaan in de ruimte. Fascinerend
Tegenwoordig krijgen we foto's te zien. die
de Voyager-ruimtesondes voor ons maakten
van Jupiter, Saturnus en de manen. Tech
nisch zeer knappe staaltjes van vernuft. We
beginnen het eigenlijk als vanzelfsprekend
te beschouwen We zijn toch immers een
volk van de ruimtevaart geworden? Maar to
ch maar al te gauw vergeten we. bij het
aanschouwen van de kosmos, dat de
schoonheid van onze eigen planeet zonder
moeite kan wedijveren met de vulkaanuit
barsting op lo of de ringen van Saturnus
„De aarde bespied" laat dat overduidelijk
zien Honderdzestig bladzijden gevuld met
„kunstwerken", schitterende, overrompe
lende. fascinerende kleurenfoto's van onze
aarde De woestijn als abstrakt schilderij.
Subtiel lijnenspel, kleurige vlekken, verras
sende composities.
boeken, voor u besproken samenstelling: Bert Vos.
BONTE MENSHEID Gebaseerd op de
twaalfdelige reeks „Volken en stammen"
stelden Draga Jelacic en Trudy Muller-Boss-
hard het foto-naslagwerk „Bonte mensheid"
samen, waarin de religie, riten, zeden en
gebruiken, feesten, kunst, kleding, leefwijze,
herkomst en toekomst van honderden vol
ken en stammen op aarde de revue passe
ren in tekst, maar vooral in de vorm van
honderden vaak schitterende kleurenfoto's
„Bonte mensheid" is een fascinerend na
slagwerk, waarin tal van bijzonderheden
over volkeren, die we nauwelijks of niet ken
nen. Het boek is verdeeld in veertien hoofd
stukken. die elk een groot geografisch ge
bied behandelen, in sommige gevallen zelfs
een geheel werelddeel „Bonte mensheid"
is met alleen een bijzonder interessant boek
voor mensen, die zich wat meer willen ver
diepen in de talrijke culturen die de aarde nu
nog steeds herbergt, maar ook als naslag
werk in „Bonte mensheid" erg goed bruik
baar voor onderwijsdoeleinden Aanbevo
len. (Uitgave het Spectrum, gebonden, groot
formaat).
V
„WONDERWEZENS", door Theo Schild-
kamp. Rijk geïllustreerd in kleur met eigen
tekeningen. Uitgave van Holkema Waren-
dorf te Bussum. 156 blz. groot formaat, ge
bonden 1981 Prijs 39,50.
magische show bevat, waarbij de hersenen
de uitvoering leiden en waarbij de zintuigen
en de verbeeldingskracht hun capaciteiten
tonen om te verbazen, te bedriegen en te
amuseren. Fisher ontdoet het één en ander
van de mystiek en de pretentie van de magi
sche en panoramale wereld en toont ons met
een aantal duidelijk geïllustreerde trucs hoe
gemakkelijk we de mogelijkheden van ons
lichaam kunnen gebruiken en allerlei soor
ten „wonderen" kunnen uitvoeren die nor
maal behoren tot het terrein van hypnoti
seurs, goochelaars en illusionisten Voor de
liefhebbers, (paperback, 22,50)
WONDERWORKS. Science fiction en
fantasy spréékt niet alleen tot de fantasie
van de lezer, maar ook verschillende kunste
naars hebben zich intensief bezig gehouden
met deze materie Vaak resulteerde dat in
schitterende albums, waarin de fascineren
de werelden uit ruimte en tijd worden gepre
senteerd in vaak schitterende kleuren. Illu
strators van SF-boeken hebben zich ware
kunstenaars getoond waar het gaat om het
verbeelden van nieuwe werelden, buiten
aardse volkeren en landen, die alleen maar
bestaan in de breinen van uiterst fantasierij
ke schrijvers. Kortgeleden verscheen bij uit
geverij Rostrum te Haarlem het album
„Wonderworks" (science fiction en fantasy
art) van de illustrator Michael Whelan met
bijdragen van Paul Anderson, Alan Dear)
Foster. Anne McCaffrey. Michael Moorcock
en anderen Een schitterende verzameling
schilderijen en tekeningen, al dan niet ge
bruikt als omslagen voor SF - en fantasy
-romans. Voor de liefhebbers een lust voor
het oog (paperback, groot formaat)
Gavin Lyall
Ooit van de Hommelstommel gehoord?
Geeft niet. U kunt dat gemis goed maken
door Theo Schildkamp's „Wonderwe
zens" aan te schaffen. Daarin wordt alles
verteld over die Hommelstommel en tal
van andere wonderlijke, zeldzame en ma
gische wezens, die door de honderden
eeuwen heen (al dan niet in onze eigen
fantasie) de wereld hebben bewoond.
Theo Schildkamp in zijn inleiding: „Het
wonderlijkste wezen dat op deze planeet
rondscharrelt Is ongetwijfeld de mens
zelf. Alsof Moeder Natuur nog niet ge
noeg schepselen zou hebben voortge
bracht, heeft hij er allerlei soorten bij ver
zonnen. Alsof neushoorn, vogelbekdier,
zeeolifant of luipaard er al niet bizar ge
noeg uit zien, heeft de mens de schep
ping aangevuld met draken, griffioenen,
meerminnen, trollen en weerwolven". Ik
zou het met enige lichte aarzeling aan
kunnen vullen met: „En alsof de mens
nog niet genoeg heeft verzonnen, doet
Theo Schildkamp er nog een schepje bo
venop", maar dat is niet helemaal eerlijk,
denk ik.
Want Schildkamp heeft de wereld van de
fantasie zorgvuldig bestudeerd Snuffelend
door honderden boeken vol legenden, my
then en fantasieën verzamelde hij daardoor
een lange rij merkwaardige, curieuze, won
derlijke wezens, die hij niet alleen zorgvuldig
in beeld bracht via schitterende tekeningen,
maar bovendien méér reliëf gaf door een
beschrijving, door het vertellen van bijbeho
rende sprookjes, verhalen en legenden
Het resultaat is een werkelijk fascinerend
boek. zorgvuldig uitgevoerd in groot formaat.
Een kreaturen-encyclopedie zonder weer
ga! Dingen, die we al lang vergeten zijn.
angsten, die eeuwen achtereen waren opge
borgen in de stoffige hoekjes van het mense
lijk bewustzijn, komen weer tevoorschijn. De
dodende ogen van Wi of Medusa beangsti
gen ons opnieuw, zodat wij vol afschuw ons
gezicht afwenden Grillige vormen vermin
ken onze realiteitszin, leveren indrukwek
kend echte nachtmerries op en dragen er toe
bij, dat wij de werkelijkheid om ons heen
opnieuw gaan bezien Freudiaanse kreatu-
ren bevolken onze voordien zo vertrouwde
qedachtenwereld. jagen ons op. verlammen
ons door schrik en angst. Achtbenen en drie
ogen beheersen ons, terwijl de weerwolven
in het donkere bos in de achtertuin huilen in
het licht van de volle maan. Terwijl de man
nen van deze tijd druk bezig zijn het feminis
me te doorgronden, komen Witte Vrouwen
op ons af om ons met moeite gevormde
vrouw-beeld opnieuw te verstoren Om over
de Zwarte vrouwen nog maar niet te spre
ken Mannen vervormen tot Centaurs, vrou
wen worden heksen. En wie denkt, dat het
gewoon de verbeelding van de menselijke
nachtmerries is. krijgt meteen de kous op de
kop, want Schildkamp heeft haarfijn voor ns
uitgezocht, dat nachtmerries werkelijk heb
ben bestaan Kortom het boek op zich is
een wonder
Theo Schildkamp zegt aan het slot van
zijn boek: „Moge dit boek ertoe bijdragen
dat- terwijl in de wereld om ons de éne na
de andere diersoort met uitsterven wordt
bedreigd - Wonderwezens, die onze el-
gen geest heeft voortgebracht, in leven
en welzijn blijven"... Ik ben het daar
hartgrondig mee eens. We moeten zuinig
zijn op hetgeen wij zélf hebben gescha
pen. Dankzij Schildkamp's aansprekende
vertel- en en tekentalent zijn de wonder
wezens voorlopig weer aan de vergetel
heid ontrukt en voor een wisse onder
gang behoed. Waarvoor mijn hartelijke
dank. Ik zal hem voordragen voor een fik
se subsidie van de talrijke instanties in
Nederland die het behoud van onze na
tuur zo'n warm hart toedragen. Hij heeft
het verdiend met dit bijzonder baanbre
kende werk!
„Wonderwezens" van Theo Schild
kamp is voorzien van een uitgebreide lite
ratuurlijst.
MAGISCH ALLERLEI. Het menselijk li
chaam is een fysisch wonder dat we als van
zelfsprekend ervaren. In „Magisch allerlei"
onthult John Fisher. dat hét lichaam ook een'
GAVIN LYAL
Uitgeverij Slijthoff is na de nieuwste roman,
„Tyler's oorlog" begonnen met herdrukken
van de reeks eerder verschenen thrillers van
de befaamde schrijver Gavin Lyall. Van de
acht tot nu door Lyall geschreven thrillers
verschenen bij Slijthoff tot nu toe herdrukken
van Venus met pistool" en „1 minuut na
middernacht Gavin Lyall behoort, met
mensen als Desmond Bagley. Alistair
McLean en Hammond Innes tot de bekend
ste thriller-schrijvers. Veel gelezen, veel ge
roemd. Lyall heeft een aparte plaats ingeno
men tussen deze auteurs. Zijn thrillers ken
merken zich door een snelle schrijftrant,
waarbij naast de spanning ook de humor een
belangrijke plaats inneemt, (paperback)
VLOEDGOLF. Van de avonturen-roman-
schrijver Richard M Stern (die ook het mate
riaal leverde voor de film „The Towering In-
ferno") verscheen bij uitgeverij De Kern de
spannende thriller „VloedgolfIn deze ro
man gaat het over een stuwdam, die gebre
ken vertoont. De fundamenten van de reus
achtige dam. die water en elektriciteit levert
aan het lager gelegen stadje, zijn door aard
verschuivingen van hun plaats geraakt Een
ramp dreigt Jay Harper, een briljante geofy
sicus brengt een bezoek aan het stadje,
waar hij geboren is en ontdekt het gevaar
Zoals vaak het geval is. twijfelen de desbe
treffende autoriteiten aan hetgeen Harper
j heeft ontdekt. „Vloedgolf" is een spannende
I roman, die ook is verfilmd (gebonden,
28.90)
