Sterke film van Bob Rafelson in
de traditie van de „film noir"
„This is Elvis" - de definitieve film
over de koning van de Rock 'n' Roll
„The thirty-nine steps":
sterke Hitchcock-thriller uit 1935
„Sauve qui peut la vie" voor filmgekken
leusder k
„THE POSTMAN ALWAYS RINGS TWICE"
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1981
kijk op de film
13
„The postman always rings twice",
1981 Regie Bob Rafelson. Produktie:
Charles Mulvehill en Bob Rafelson
Scénario. David Mamet, gebaseerd op
de gelijkwaardige roman van James M
Cain. Camera; Sven Nykvist Montage:
Greame Clifford. Muziek Michael
Small. Met: Jack Nicholson, Jessica
Lange, John Colicos, Michael Lerner,
John P. Ryan e a.
Lengte 120 minuten Keuring: 16 jaar.
Theater. Grand 3, Amersfoort.
(door BERT VOS)
Er zijn eigenlijk maar weinig boe
ken te bedenken, die zo vaak
verfilmd zijn als „The postman al
ways rings twice" van James M.
Cain, die met dit boek in het begin
van de dertiger jaren in de Verenigde
Staten veel roem vergaarde. Deze
week gaat de vierde filmversie in Ne
derlandse première, geregisseerd
door Bob Rafelson en met Jack Ni
cholson en Jessica Lange in twee
formidabele hoofdrollen.
Het gebeurt bovendien maar zelden,
dat een remake van een succesvolle
film overtroffen wordt. In dit geval had
Bob Rafelson het niet zo moeilijk, want
de eerste filmversies van het befaamde
boek van Cain blonken niet bepaald uit.
De Amerikaanse censuur verhinderde
dat ,,The postman always rings twice"
in Amerika werd verfilmd, ondanks het
feit, dat de belangstelling van de zijde
van de filmmaatschappijen voor het
boek enorm groot was Het gevolg
daarvan was. dat de rechten naar het
buitenland gingen. De Franse regisseur
Pierre Chenal maakte in 1939 ,,Le der
nier Tourant" met o.m Michel Simon in
éen der hoofdrollen. De befaamde Ita
liaanse regisseur Luschino Visconti
maakte zijn debuut met zijn versie van
,,The Postman" in 1942 onder de titel
„Ossesione" Maar de Amerikanen
hadden het boek inmiddels nog niet los
gelaten en in 1946 kwam Carey Wilson
eindelijk toch met de Amerikaanse ver
sie, met John Garfield en Lana Turner
als Frank en Cora Een gekuiste versie,
waarin de „hete scènes" geen plaats
hadden gekregen. Het zou bijna dertig
jaar duren, voordat het boek opnieuw
zou worden opgepakt. Maar regisseur
Bob Rafelson kon dat dan ook wat ge
makkelijker doen dan zijn voorgangers
Hij hoefde zich geen zorgen meer over
de censuur te maken.
AMERIKAANSE FILM NOIR
„The postman always rings twice"
kan men rangschikken onder de zoge
naamde film noir, een met name Ameri
kaanse filmgenre, dat nogal opgang
maakte in de veertiger jaren. Met name
de thriller-achtige films, gebaseerd op
romans als die van Raymond Chandler,
met Humphrey Bogart in de hoofdrol,
worden tot dit specifieke genre gere
kend Het zijn vaak films met aan de ene
kant een romantische inslag, maar
nooit overheersend melodramatisch
door het vaak harde realisme, waarmee
het evenwicht wordt bewaard. „The
postman always rings twice" heeft alle
kenmerken van deze filmstijl, wat vooral
na een wat aarzelend begin duidelijk tot
uiting komt
„The postman always rings twice" is
het verhaal van Frank Chambers, een
zwervend figuur, die op een gegeven
moment terecht komt in een cafeetje
langs de weg. Twin Oaks, ergens in
Californië Het is de tijd van de grote
crisis, een periode, waarin veel mensen
op drift raken. Zonder werk, zonder spe
cifiek doel. Arm en berooid door het
land zwervend, afhankelijk van goed
willende automobilisten, zo nu en dan
kleine karweitjes opknappend om in ie
der geval een hap eten en een bed te
kunnen verdienen In „Twin Oaks" ont
moet Chambers de eigenaar, de Griek
se emigrant Nick Papadakis (John Coli
cos) en diens knappe vrouw Cora (Jes
sica Lange). Hij krijgt werk van Nick als
klusjesman, pompbediende en auto
monteur.
Het verhaal ontrolt zich daarna vol
gens een bepaalde logica. Frank word
verliefd op Cora, probeert haar te verlei
den op een nogal grove manier en ont
ketend daarmee een ontembare hart
stocht bij de vrouw. En daarmee word
de basis gelegd voor een drama, waar
bij Frank Chambers de gevangene
wordt van zijn eigen hartstochten en die
van de vrouw Cora Er volgt een moord
aanslag op Nick, die mislukt. De tweede
keer slaagt het tweetal er wel in en een
proces volgt.
Regisseur Bob Rafelson is er naar
mijn gevoel uitstekend in geslaagd om
het evenwicht te bewaren tussen de on
miskenbare romantiek in het verhaal en
het geweld, de spanning De karakters
van Frank en Cora krijgen voldoende
relief om het verhaal geloofwaardig
over te brengen. De noodlots-sfeer
overheerst en het gevolg is, dat telkens,
als je denkt, dat het toch allemaal prima
voor elkaar komt, het noodlot opnieuw
toeslaat. De postbode belt immers ook
altijd twee keer aanHet eerste deel
van de film levert nog weinig verrassin
gen op en slaat de twijfel over deze film
toe Maar Rafelson's film groeit steeds
in sterkte, weet de toeschouwer in de
ban te houden.
Dat is in de eerste plaats te danken
aan het voortreffelijk spel van Jack Ni
cholson en Jessica Lange, waarbij met
name Jessica Lange, die we eerder za
gen in hoofdrollen in „King Kong" en
„All that Jazz", een verrassend talent
genoemd mag worden
De gedaanteverwisselingen die zij
als de vrouw Cora ondergaat, van
een schijnbaar trouwe echtgenote in
de keuken van het café tot de zelfbe
wuste vrouw die aan het noodlot is
ontsnapt, worden door haar op on
navolgbare wijze in beeld gebracht.
De hartstocht, de soms harde mee
dogenloosheid waarmee ze Frank
Chambers overrompelt, in de greep
houdt, het zijn onmiskenbare aspec
ten van een talentvolle actrice, die op
sommige momenten Nicholson van
het doek speelt.
Jack Nicholson heeft van „Easy Ri
der" tot aan „The Shining" bewezen
Jessica Lange als Cora Papadakis en Jack Nicholson als Frank Chambers in .,The postman always rings twice'' van Bob Rafelson.
een goed acteur te zijn, wat met name in
„One Flew over the cuckoo's nest" het
best tot uitdrukking kwam. Ook in „The
postman always rings twice" overtuigt
Nicholson als Frank Chambers Maar
aan de andere kant moet ik konstate
ren, dat Nicholson toch eenzijdige ta
lenten in huis heeft Vooral in het spelen
van chizofrene rollen is hij op z'n
sterkst Van Nicholson wordt wel eens
gezegd, dat hij de anti-held van de
Amerikaanse film is. Iets, wat hij liever
niet als etiket op zich gedrukt wil heb
ben, maar waaraan hij desondanks niet
ontkomt. In „The postman always rings
twice" excelleert die anti-hpld-hppld-
vorming opnieuw. Maar dat niet alleen.
Zoals in „Chuckoo's nest'en „The
Shining" komt in deze film opnieuw de
andere kant van Nicholson tot uiting
het chizofrene. wat hij met zijn hem ty
perende grijnslachje nog eens extra ac
centueert Aan de ene kant de bemin
nelijkheid zelve, met aan de andere
kant het onvoorspelbare van de pure
dreiging, het primitieve Bij Nicholson
roept die voortdurende wisselwerking
tussen de glimlach van de beminnelijk
heid en de grijns van het kwade een
voortdurende spanning op met een
daaraan verbonden verwachtingspa
troon. In „The postman always rings
twice" wordt de toeschouwer in die ver
wachting niet teleurgesteld, ook al
wordt Frank Chambers dan ook het
slachtoffer van zijn eigen tweeslachtig
heid
„The Postman always rings twice" Is
een sterke film geworden die in de
filmtraditie van de „film noir" onge
twijfeld een hoge score zal halen,
mede dankzij ook het voortreffelijke
camera-werk van Sven Nykvist, die
de melancholieke sfeer van het Call-
fornische landschap knap vermengd
met het filmverhaal.
„Sauve qui peut (la vie)", 1981 Regie
Jean-Luc Godard Scénario Anne Marie
Mieville en Jean Luc Godard. Camera. Wil
liam Lubehansky. Renato Berta en Jean
Bernard Menoud Montage Anne Marie Mie
ville en Jean Luc Godard Met: Nathalie
Bayé, Jacques Dutronc en Isabelle Huppert
Lengte. 87 minuten. Theater Filmhuis Ap
pelmarkt, zaterdag tot en met dinsdag, 20.15
uur.
„Godard leeft en beweegt nog
steeds" schreef Peter van Bueren in
de Volkskrant ter gelegenheid van de
nieuwe film van de Franse regisseur
Jean-Luc Godard: „Sauve qui peut la
vle". En laat dan een lofzang volgen
op een film, waarbij de heer van Bue
ren verkwikt na afloop uit de bio
scoop schijnt te zijn gekomen. Dat is
zeldzaam. Net zo zeldzaam als de ci
neast Jean Luc Godard is.
Want terwijl iedereen na de mei-revo
lutie van 1968 in Frankrijk en elders
weer een tikkeltje normaal is geworden,
is Jea-Luc Godard - eens één van de
meest produktieve filmers van de be
faamde Nouvelle Vague - nog steeds
bezig zich aan dit revolutie-syndroom te
„This is Elvls", Regie, scénario en pro
duktie Malcolm Leo en Andrew Solt Techni
sche adviezen: ..colonel" Tom Parker; mon
tage Bud Friedgen. Met David Scott, Paul
Boensch, Johnny Harra, Dana MacKay en
anderen Lengte 88 minuten. 1981
Jheater. Grand 1, Amersfoort. Keuring: al
le leeftijden
(door Bert Vos)
Het zijn sterke benen die de roem
kunnen dragen. En hoewel de legen
darische Elvis Presley, de koning
van de rock'a roll, fysiek gezien, be
paald geen zwakke jongen was, werd
hij geveld door de roem, de daaruit
voortvloeiende vereenzaming, de
talrijke medicijnen. Geen opwek
kend beeld, maar ook geen uitzon
derlijk beeld. Er zijn meerdere be
roemde zangers en popsterren in de
loop der jaren op een dergelijke tries
te wijze de afgrond in gegleden om
het uiteindelijk met de dood te moe
ten bekopen. Tot aan zijn dood bleef
Elvls Presley „de king", hoewel het
gênant was om hem in zijn laatste
shows te zien optreden: een tamelijk
vadsig figuur, die zichzelf moeizaam
staande hield, soms verwarrende
toespraakjes hield, maar een stem
had als een klok. Een stem, die on
aangetast bleef. Imponerend, over
weldigend soms.
„This is Elvis" toont de „werkelijke
geschiedenis" van Elvis Presley, de
man, die reeds bij zijn leven legenda
risch werd als de koning van de rock
and roll. De makers van deze integere
semi-dokumentaire, waarin beelden uit
de werkelijkheid op knappe wijze zijn
geïntegreerd met gespeelde scènes,
zijn Malcolm Leo en Andrew Solt. Twee
dokumentaire-makers, die al eerder
hadden bewezen prima werk te kunnen
leveren
De geschiedenis van Elvis Presley,
zoals dat in deze film wordt getoond, is
zo mogelijk ontdaan van de soms mys
terieuze wals die over zijn leven hing.
Elvis Presley in zijn betere jaren Scène uit ..This is Elvis".
Ontdaan ook van de overbodige franje,
gecultiveerd door de propaganda-ma
chine. die het Elvisidioom jarenlang als
een wasl in de massa stampte Elvis
teruggebracht tot de bescheiden, bijna
verlegen zanger uit Memphis, die op
groeide tot een beroemdheid en daar
eigenlijk niet zo goed weg mee wist.
Een Elvis, die opschept over zijn sexue-
le prestaties tegen zijn vrienden en aan
de andere kant met een bijna ontroe
rende vertedering kijkt naar zijn pasge
boren dochter. De Elvis in soldaten-uni
form, die „normaal" onder de wapenen
wordt geroepen, maar natuurlijk geld
genoeg heeft om het zich zo gemakke
lijk mogelijk te maken Een Elvis Pres
ley, die veel geld besteed aan zijn ou
„The Thirty Nine Steps", 1935 Regie:
Alfred Hitchcock. Scénario Charles Bennett
en Alma Reville naar een roman van John
Buchan Camera Bernard Knowles. Muziek:
Louis Levy Montage Derek N Twist. Met
Madeleine Carroll. Robert Donat, Lucie
Mannheim. Godfrey Tearle. Peggy Ashcroft,
John Laurie e a. Lengte: 87 minuten.
Theater: Filmhuis Amersfoort, zaterdag
14 november. 23 uur
„The Thirty nine steps" is één van
de leukste films, die ik van Hitchcock
ken, ook al is „North By Northwest"
niet minder aardig. De kracht van
„Thirty Nine Steps" is de snelheid
van montage, van de opeenvolging
van problemen, die de hoofdfiguur.
Richard Hannay (Robert Donat) te
verwerken krijgt, nadat hij door puur
toeval verwikkeld raakt in een inter
nationale spionage-intrige. daardoor
zowel spionnen als politie achter
zich aan krijgt en er tenslotte toch in
slaagt om zijn onschuld te bewijzen.
Als het zover is hebben we echter al
een erg spannende en vaak komische
film gezien, waarin Hitchcock optimale
effecten gebruikt om die spanning kon
stant op peil te houden. „The thirty Nine
Steps" is in feite een film, waarin voort
durend sprake is van misverstanden,
zodat het eerder een comedy lijkt dan
een thriller Toch is dat slechts schijn,
want de toeschouwer zal het niet alleen
bij een lach laten. Hitchcock bewijst zijn
meesterschap door die specifieke
mengvorm van humor en spanning op
een bijna perfekte manier te presente
ren, waarbij wèl voortdurend de aan
dacht op de hoofdpersoon blijft geves
tigd in diens poging om te ontsnappen
aan de nachtmerrie, waarin hij verzeild
is geraakt. Het publiek gaat door dit
zware accent steeds meer meeleven
met deze Richard Hannay. En dat is
Hitchcockiaans in optima forma, want
de effecten ontstaan dan op z'n best,
doordat er steeds weer op de meest
onverwachte momenten een kink in de
kabel komt. Mede door dit enerverende
ritme van spanning - ontspanning - is
The Thirty Nine Steps", ruim 45 jaar
nadat de film werd gemaakt, nog steeds
niet gedateerd en weet deze Hitchcock
in een tijd van stereodolby- en speciale
beeld-effecten nog steeds te boeien.
V.
ontworstelen. Hoeveel moeite hem dat qui peut la vie", waarin de toeschouwer
wel kost, blijkt overduidelijk uit „Sauve wordt gekonfronteerd met eindeloze
Jean-Luc Godard. de vader van de Nouvelle Vague, is nog steeds bezig zich te
ontworstelen a$p het revolutie-syndroom
stromen woorden en al dan niet stil
staande beelden, zonder dat men er
ook maar iets wijzer van wordt. Godard
noemde zich de componist van deze
film en dat is uiteraard iets anders dan
de regisseur Kijk, aan de acteurs en
actrices ligt het niet Isabelle Huppert,
Jacques Dutronc en Nathalie Baye heb
ben al eerder in betere films bewezen,
dat ze weten waarmee ze bezig zijn De
vraag is: weet Godard het?
Het enige wat de toeschouwer aan
het slot zeker weet is, dat Godard nog
steeds beweegt Of ie ook nog leeft, is
nog de vraag, want hij wordt in datzelfde
slot aangereden Zou dat misschien
symbolisch zijn bedoeld?
„Sauve qui peut la vie" is, en dat
zal u intussen wel duidelijk zijn ge
worden een film voor de pure, on
versneden filmgekken, die zelfs kun
nen genieten van iets waar geluid uit
komt en wat (soms) beweegt. Voor
mij hoeft het niet. Waarschijnlijk nét
niet gek genoeg.
V. Scène uit ..The thirty nine steps" van Alfred Hitchcock, zaterdagavond 23 uur te zien in het filmhuis Amersfoort.
ders, een rose Cadillac aan zijn moeder
gaf. De film laat dat allemaal zien en
nog veel meer Nog nooit eerder ver
toonde opnamen uit de vrij omvangrijke
privé-verzameling super-8 filmpjes van
het gezin Presley, opnamen in de
kleedkamers, voor en na de talrijke
shows die in de vijftiger, zestiger jaren
in de Verenigde Staten werden gege
ven tijdens de meestal slopende tour-
née's. Maar ook gedeelten uit de shows
zélf, stukken van televisie-shows en zijn
talrijke films. Wat dat betreft komen de
(ook nu nog talrijke) Elvis-fans ruim
schoots aan hun trekken. Maar liefst 38
pure Elvis-songs zijn in deze bijna an
derhalf uur durende film te beluisteren
Malcolm Leo en Andrew Solt zijn er in
geslaagd om een gaaf geheel af te leve
ren Een voor zover mogelijk waar
heidsgetrouwe weergave van het leven
van een man. die miljoenen mensen,
vooral jeugd, in extase wist te brengen
met zijn sterke, vibrerende stem
Een biografie van de koning van de
rock'a roll, die op enigszins genante wij
ze eindigt met opnamen van zijn laatste
show. Het lijkt op een pijnlijke en tegelijk
ontroerende bekentenis van een man,
die weet dat zijn levenswijze verwonde
ring heeft gewekt of zelfs afgrijzen: „lts
my way", een nummer van Paul Anka
Enkele uren later. 17 augustus 1977.
gaat het als een schok door de wereld
der showbusiness: „Elvis is dood"
„The King is dead"
Maar in feite leeft de muziek en
zang van deze „koning" verder. On
gehinderd door wat dan ook. Want
Beeld uit de biografische semi-dokumentaire film ..This is Elvis".
wie nu Hilversum III beluistert, zal de
vibrerende, krachtige stem van Elvis
kunnen horen alsof hij nooit is ge
storven. „Are you lonesome to
night?" „Love me tender", „Jailhou-
se Rock", „Heartbreak Hotel", „Al
ways on my mind" „I want to hold
your hand". Want zijn muziek schijnt
zo langzamerhand onsterfelijk te zijn
geworden en krijgt elke nieuwe ge
neratie opnieuw in de ban. Vraag het
maar aan mijn zoon.
