Jozefkerk aangepast aan
gevoel van mensen en
opzet moderne liturgie'
Bijna anderhalve eeuw oude kerk al vaker verbouwd
Twee dagen aktiviteiten
in Sint Jozefparochie
FOTO-KOPIE
NODIG?
Leusder Krant
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1981
plaatselijk nieuws
Het glas in lood-raam in de hal van het kerkgebouw
heerscommissie zal zich daar niet op
richten. Het is zeker niet de bedoeling
om bruiloften en partijen in het paro
chiecentrum te laten plaatsvinden. Ook
voor andere feesten is men, zo meent
het kerkbestuur, aangewezen op de
plaatselijke horecagelegenheden. Wat
de prijzen voor verhuur van zaalruimtes
in het parochiecentrum betreft, denkt
het kerkbestuur zich te richten op de bij
SOCCLE, die de gemeentelijke sociaal-
culturele accommodaties verhuurt, gel
dende tarieven
KOSTEN
Het heeft enige tijd geduurd voordat
de Sint Jozef-parochie zijn verbouw- en
nieuwbouwplannen ten uitvoer kon leg
gen Al begin 1978 werd er vrij concreet
over een parochiecentrum en de aan
passing van het kerkinterieur gespro
ken. Het ideale plan werd gemaakt,
maar moest vanwege de te hoge kos
ten van tafel verdwijnen. Uiteindelijk
kwam de architect Volders met het nu
uitgevoerde plan. De kosten daarvan
bedroegen ongeveer 800.000,- Het
parochiecentrum neemt daarvan onge
veer 600.000,- voor zijn rekening, de
verbouwing van de kerk de rest.
Voor de uitvoering van de verbou
wing heeft het kerkbestuur de voorkeur
gegeven aan parochianen. Van de Belt
trad op als aannemer. Verder betrokke
nen Van de Berg (elektrotechniek),
Herder (loodgieter). Huurdeman (schil
der), Tolboom (verwarmingsinstallatie)
en Lieshout (interieurverzorging)
De kosten van de verbouwing zijn
door het kerkbestuur gedekt uit twee
hoofdbronnen, de verzekeringspennin
gen van de afgebrande Johanneshoe-
ve en de opbrengst van de verkoop van
de grond waarop de hoeve stond. En de
verkoop van een stuk grond aan de Ba-
voortseweg. Bovendien leverde dus
ook de verkoop van de oude kerkban
ken het een en ander op
Zaterdag en zondag zullen de pa-
(van één onzer verslaggevers)
LEUSDEN - Het weer in gebruik nemen van het kerkgebouw en de
opening van het parochiecentrum wordt In de R.K. parochie Sint Jozef
gevierd met twee dagen vol aktiviteiten. Het programma ziet er als volgt
uit:
ZATERDAG 14 NOVEMBER:
15 00 uur Openingsgebeurtenis op het kerkplein
15.20 uur; Liturgische dienst, gevolgd door speeches van deken Hoorne
man. burgemeester Rademaker, dominee Ridderbos, architect Volders en
pastor Ter Bekke
16 45 uur Receptie tot ongeveer 18.00 uur
17.30 uur Aanbieding van een door leden van de Zonnebloem vervaardigd
wandkleed, wat de officiële opening van het parochiecentrum betekent.
19.00 uur; Plechtige eucharistieviering met medewerking van het jongeren
koor
20.00-21 00 uur Open huis in kerk en parochiecentrum voor alle Leusdena-
ren In de kerk orgelspel door Steef van 't Slot. In het parochiecentrum is een
tentoonstelling te zien.
ZONDAG 15 NOVEMBER:
09 00 uur: Plechtige Hoogmis met medewerking van het gemengd koor.
10 00 uur Open huis in parochiecentrum en kerk tot 11.00 uur.
11 00 uur: Gezinsviering met medewerking van kinderkoor 't Spul.
11.45 tot 16.00 uur. Open huis in kerk en parochiecentrum In de kerk
orgelspel, in het parochiecentrum is een tentoonstelling te zien. Film en
spelletjes voor de jeugd.
16.00 uur: Concert voor alle Leusdenaren in de kerk. Medewerking wordt
verleend door organist Steef van 't Slot. Koperkwartet o.l.v. Jos Pommer. en
de Vocalgroup Amersfoort o.l.v. Bert Eerden. Het concert duurt tot ongeveer
17.30 uur, waarna de feestelijkheden worden afgesloten door pastor Ter
Bekke
rochianen van de R.K. Kerk Sint Jo
zef hun vernieuwde kerkgebouw en
het nieuwe parochiecentrum in ge
bruik kunnen nemen. Zij doen dat, na
een aantal maanden gastvrijheid ge
noten te hebben in de Marcuskerk en
de Koningshof. Centraal in de feeste
lijkheden van dit weekend staan een
viertal diensten, waarbij „Huis van
God, Huis Van Mensen" het thema
zal zijn.
WOENSDAG
OPEN HUIS
Niet iedereen zal de verbouw
de kerk en het nieuwe parochie
centrum in .het openingsweek
end willen bezoeken, vanwege
de drukte of om andere redenen.
Daarom is woensdag 18 novem
ber van 15.00 tot 17.00 uur gele
genheid om'een en ander te be
zichtigen. De Zonnebloem ver
zorgt de organisatie hiervan.
Het is met name bedoeld voor
mensen die slecht ter been zijn,
minder-valide of bejaard. Als er
problemen zijn wat betreft het
vervoer, kunt u kontakt opne
men met de heer Bunnik, Wieric-
kewijk 40, telefoon 942877.
(van één onzer verslaggevers)
LEUSDEN - Een aanpassing van het gebouw aan het gevoel van de
mensen en de opzet van de moderne liturgie. Aldus omschrijven
pastores, leden van het kerkbestuur en architect de aanpassing van
het interieur van de kerk van de r.k. parochie Sint Jozef, zoals die de
afgelopen maanden is uitgevoerd. Het meest opvallende in die ver
bouwing is zonder twijfel het overbrengen van het altaar naar het
midden van de kerk. Tot nog toe was de Sint Jozefkerk een zogeheten
„georiënteerde" kerk, hetgeen betekent dat de lengteas van de kerk
in oost-west-richting ligt en het altaar aan de oostzijde was geplaatst.
Dat levert als voornaamste bezwaar op, dat de afstand van de kerkbe
zoekers, die een plaats achter het midden van de kerk hebben, tot aan
het altaar erg groot is. De afstand van gelovige tot de plaats van
handeling in de eucharistievieringen is nu aanzienlijk verkleind.
Dat is dus gebeurd door het altaar
naar het midden te halen en daar ook
de preekstoel aan de zijmuur te be
vestigen. De nieuwe banken, waarop
het makkelijker zitten is dan op de
oude. staan er In een hoefijzervorm
omheen. Volgens architect L. Vol
ders, die de verbouwing van het inte
rieur ontwierp, is het architectonisch
geen bezwaar om deze ingreep te
verrichten. Volgens Volders, die al
vaker oudere kerkgebouwen aan
paste aan veranderde verlangens
van de gebruikers, werden er in de
zestiende en zeventiende eeuw ook
al kerken gebouwd met het altaar in
het midden.
De architect zegt dat deze opstel
ling rechtstreeks leidt tot een grotere
betrokkenheid van de kerkgangers
bij de liturgie.
350 ZITPLAATSEN
Er zullen zaterdag nieuwe banken
rond het altaar gegroepeerd staan, met
een totaal van 350 zitplaatsen. Als het
nodig is kan dat aantal tot 400 worden
uitgebreid door het bijplaatsen van los
se stoelen In de oude situatie telde de
kerk zo'n 440 zitplaatsen. De oude ban
ken werden overigens in één weekend
tijd a 200 - per stuk aan een overwel
digende hoeveelheid belangstellenden
verkocht.
Doordat de houten lambrizering ver
wijderd is en de muren helemaal wit
gemaakt zijn, lijkt de kerk breder gewor
den te zijn Dat visuele effect is van
belang bij die verdraaide opstelling van
altaar en banken.
In de kerkruimte vallen verder de
nieuwe vloer en de in hun oude glorie
herstelde kroonluchters op.
Ook de entree van het kerkgebouw is
ingrijpend veranderd Men komt nu in
een hal, die aan de rechterzijde een
doorgang biedt naar het nieuwe paro
chiecentrum. Aan de linkerzijde in de
hal is een groot glas-in-lood-raam aan
gebracht. Het is aan de achterzijde ver
licht, wat - hoewel het raam op zich niet
geweldig mooi is - toch in de hal een
fraai effect geeft. Achter het raam be
vinden zich nog een tweetal kleinere
ruimtes. De vroegere doopkapel is nu
ingericht als dagkapel, wat dus bete
kent dat de hal en de dagkapel voortdu
rend toegankelijk zijn. In de dagkapel
staat in een speciale vitrine een afbeel
ding van de Piëta. Dat is een afbeelding
van Maria met de van het kruis geno
men Christus in de armen. De Piëta, die
eigendom is van de Sint Jozefparochie,
is een eikehouten beeldje van ongeveer
45 centimeter hoog. dat dateert van het
einde van de vijftiende eeuw
Naast de dagkapel, en daarvan ge
scheiden door gewapend glas. is een
kleine ruimte, waarin het tabernakel
staat opgesteld Vanuit de dagkapel
h^eft men door de tabernakelruimte
een doorkijk op het vernieuwde kerkge
bouw.
PAROCHIECENTRUM
Het parochiecentrum kent twee grote
ruimtes. Op de begane grond is een vrij
grote zaal, terwijl er op de bovenverdie
ping onder de balken een iets kleinere
zaalruimte ligt. Verder is er een kamer,
die voor administratieve werkzaamhe
den gebruikt kan worden Een keuken
tje, toiletten - ook één voor invaliden -
en bergruimte completeren het ge
bouw
Het parochiecentrum, dat door de
heer Van de Tweel jr zal worden be
heerd, is in de eerste plaats bestemd
voor gebruik door parochiële instellin
gen. De r.k. parochie Sint Jozef kent tal
van werkgroepen en clubs, die regel
matig bijeen komen. Voor hen is het
parochiecentrum in de eerste plaats be
doeld. Daarnaast kan het gebouw ge
bruikt worden voor andere sociaal-cul
turele doeleinden Zo is verhuur aan
derden mogelijk. Eventueel kan ook
verhuur aan min of meer commerciële
instellingen plaasvinden. maar de be-
Woensdag werd een aanvang gemaakt met het plaatsen van de nieuwe kerkbanken
- Beeld van de zaalruimte in het parochiecentrum.
Rozendaallaan 9
Leusden-C.
- Voordat de katholieke gemeenschap in Hamersveld over een eigen kerk
gebouw beschikte, werd tot aan de Reformatie gebruikgemaakt van de kerk
in Leusden. Daarvan staat nu, in oud-Leusden, alleen nog maar het torentje.
eerste bouwkundige ingreep, die
de nu bijna anderhalve eeuw oude
kerk heeft ondergaan. Al twintig
jaar nadat het gebouw in 1841 in
gebruik werd genomen, bleek het
dak aan vernieuwing toe. Er zou
den nog meer veranderingen aan
het gebouw volgen.
In september 1935 werd de
bouw van de Jozefkerk door het
bestuur van de R.K. kerk in het
openbaar aanbesteed. Dat ge
schiedde voor de som van
10.975,- exclusief het gegoten
ijzerwerk. De eerste steen voor
het kerkgebouw werd gelegd op 7
april 1836 door de aartspriester
van Utrecht, G. A. Vermeulen. Die
zelfde hoogwaardigheidsbekle
der wijdde op 8 juni 1941 de kerk
in.
Elf jaar later werd een nieuwe
pastorie gebouwd, terwijl er tevens
een uitbreiding van het kerkhof
plaatsvond Nadat in 1861 het dak
van de kerk was vernieuwd, nam
pastoor Verhoef (1881 -1892) het ini
tiatief tot een belangrijke verande
ring van het gebouw Hij liet het
priesterkoor aanbouwen en drie al
taren en de preekstoel in de kerk
plaatsen Bovendien, zo meldt een
geschiedschrijver uit die dagen,
werden de ornamenten aanzienlijk
verbeterd en vermeerderd.
Nog belangrijker voor het uiterlijk
van de kerk was de verandering die
op initiatief van pastoor J H. C. Kok
werd uitgevoerd in het begin van de
ze eeuw Deze liet de architect H.
Kroes de oude toren, die zich in een
slechte staat bevond, vervangen
door een nieuwe, meer sierlijke to
ren Opnieuw is toen ook het dak
vernieuwd, terwijl tevens de omge
ving van de kerk werd aangepast.
De onder pastoor Kok uitgevoerde
verbouwing leverde het beeld op
van de kerk, zoals wij die kennen.
Opvallend bij al die verbouwingen is
dat er toch sprake kan zijn van een
redelijke eenheid van stijl in het
kerkgebouw van de parochie van
Sint Jozef.
PRIMITIEF
De kerk van 1841 was niet de eer
ste katholieke kerk in Hamersveld
Eerder, in 1716, was er al een ge
bouw voor de katholieke gemeen
schap neergezet. Die oude kerk
stond bij het tegenwoordige kerkhof.
Zij werd afgebroken wegens de
slechte bouwkundige staat. Het
moet een nogal primitief gebouw ge
weest zijn. waarvan het dak bijvoor
beeld gedeeltelijk met pannen en
gedeeltelijk met riet gedekt was. Die
oude kerk had al sinds 1820 een
torenklok Daarop stond het volgen
de opschrift ..Ik moet den tijd, nood
en dood beduiden, Men spoedt zich
kerkwaarts heen, wanneer men mij
hoort luiden" Die klok heeft, samen
met twee klokken van latere datum,
ook nog in de huidige toren gehan
gen. Tijdens de Tweede Wereldoor
log werden deze drie klokken naar
Duitsland afgevoerd voor de oor
logsindustrie Nu hangen er drie
nieuwe in.
De kerk van 1716 was de eerste
katholieke kerk van Hamersveld,
niet de eerste in de huidige gemeen
te Leusden Al uit de Middeleeuwen
dateert de ,,kerk van Leusden",
waarvan nu alleen nog de toren in
oud-Leusden staat. Van deze kerk
werd oorspronkelijk gebruik ge
maakt door gelovigen uit zeer wijde
omgeving, van Maarn tot Bunscho
ten met inbegrip van Amersfoort.
Ook de Hamersvelders gingen er ter
kerke Hamersveld had toen nog
lang geen katholieke parochie. Die
kwam er pas in 1855 na het herstel
van de bisschoppelijke hiërarchie In
het begin van de achttiende eeuw
was Hamersveld een ..statie van de
Hollandse zending"
Overigens was er in Hamersveld
al sedert de Middeleeuwen een ka
tholieke gemeenschap en die conti
nuïteit is ook door de Reformatie niet
onderbroken. Onder meer daarover
schrijft de Leusdense historicus drs
C. van den Hengel in zijn scriptie
„Bijdragen tot de geschiedenis van
Leusden tot 1811" Hij meldt dat de
schifting tussen aanhangers van het
oude en het nieuwe geloof zich ge
leidelijk en niet zonder verwarring
voltrokken heeft Uit dat proces
kwam de Hamersveldse en Stouten-
burgse bevolking in meerderheid als
rooms katholiek te voorschijn Niet
het bezit van een kerkgebouw bleek
beslissend, maar de continuïteit in
de zielzorg. De pastoor van Leus
den was dan wel in 1580 afgezet en
lange tijd waren er in Leusden en
Hamersveld geen katholieke kerk
gebouwen, toch waren hier wel ka
tholieke priesters De gelovigen gin
gen ter kerke in Amersfoort of er
werden eucharistievieringen gehou
den op boerderijen, die op zo'n mo
ment dus in feite als een schuilkerk
fungeerden.
Dat kon allemaal, zo laat Van de
Hengel welen, omdat de burgerlijke
overheid in deze regio nooit bijzon
der hard is opgetreden tegen de ka
tholieken. En als bijzonder staaltje
van tolerantie meldt de geschied
schrijver nog, dat de roomsen tot
1800 van de kerk in oud-Leusden
gebruik mochten maken voor begra
fenissen. Het duurde namelijk nog
tot 1822 voordat er in Hamersveld
een katholieke begraafplaats kwam
Voor dit artikel werd gebruik ge
maakt van het artikel dat de heer W
van de Kallen schreef voor het paro
chieblad van de Jozefparochie
(van één onzer verslaggevers)
LEUSDEN - De verbouwing van
1981 zal ongetwijfeld als een in
grijpende de geschiedenis in
gaan, het is echter zeker niet de
- De toren van de Jozefkerk, die zijn eigen plaats in het dorpsbeeld inneemt
dateert van het begin van deze eeuw. De kerk zelf is ouder
