Naslagwerken, kijk- en geschiedenisboeken:
van Egypte, via Amsterdam, tot de Limburgers
DENEMARKEN
Kunst-reisgidsen van Cantecleer
Ie—s Jen krnnt
Wij vragen uw
oordeel.
CANTECLEER KUNST-REISGIDSEN
KERSTDINERS
BIJ AC
Kunst, kuituur en landschap
Oorsprong
en geschiedenis
boeken
DONDERDAG 3 DECEMBER 1981
Naslagwerken, kijkboeken en geschie
denisboeken. Van alles wat In dit artikel.
Boeken, die enerzijds voldoen aan de
steeds grotere behoefte aan Informatie in
onze samenleving, en anderzijds boeken,
die het leven kunnen veraangenamen,
kunnen verdiepen. Vandaag een keuze
uit de steeds groeiende reeks boeken op
dit gebied.
De boeiende wereld van natuur Tech
niek" werd geschreven door Mark Lam-
berth, Keith Lye, Ron Taylor en Keith Wicks.
Het is een soort encyclopedie, waarbij speci
fiek de natuur en de techniek in verschillende
onderwerpen naar voren worden gehaald en
worden belicht aan de hand van niet al te
ingewikkelde teksten en tal van foto's sche
ma's. tekeningen en grafieken Het boek is
verdeeld in vier hoofdonderwerpen: Onze
Aarde, planten en dieren, Het menselijk li
chaam en tenslotte Natuur en techniek De
onderwerpen zijn dusdanig beschreven, dat
het boek eschikt kan worden geacht voor
kinderen vanaf twaalf jaar. maar dat ook voor
ouderen natuurlijk boeiende stof biedt zon
der dat men de indruk krijgt met een „kinder
encyclopedie" te maken te hebben Want
dat is beslist niet het geval Ik heb zelfs de
indruk, dat de behandelde stof zelfs voor
kinderen vanaf twaalf jaar soms wat te hoog
gegrepen zal zijn, maar wellicht onderschat
ik de kennis van twaalf jarigen.
Een lange rij onderwerpen passeren de
revue kompleet met tal van kleurenfoto's en
tekeningen om de behandelde stof te verdui
delijken. Enkele grepen uit de inhoud: het
ontstaan van de aarde, de atmosfeer, weer
en wind. wolken, vulkanen, aardbevingen,
ontstaan van bergen, mineralen, fossielen,
levende cellen, kleine en grote planten, die
ren van klein tot groot, verschillende facetten
van ons menselijke lichaam en op het gebied
van natuur en techniek elementen,natomen
en molekulen. electriciteit, licht, geluid, mu
ziek. alle vormen van energie, legeringen,
brandstoffen, vezels en weefsels, zeep en
wasmiddelen, elektronica, radio, radar, tele
visie. computertechnologie, telefoon, lasers,
alle vormen van vervoer, de kosmos. Eigen
lijk teveel om allemaal op te noemen. Het
boek wordt afgesloten met een verklarende
woordenlijst van de in de tekst voorkomende
„moeilijke woorden'' èn een register Kort
om een kompleet naslagwerk gericht op
specifieke onderwerpen. Een plezierige
vraagbaak voor nieuwsgierige (jonge) men
sen.
Het oude Egypte wordt nog altijd be
schouwd als één der meest belangrijke
oude beschavingen, een bakermat van
onze hedendaagse samenleving. Omge
ven door een mysterieuze waas, is de ge
schiedenis van Egypte steeds een dank
bare bron voor roman- en geschiedschrij
vers. Talrijke geleerden, historici en wel
willende amateurs hebben gewroet in de
Egyptische bodem in (vaak succesvolle)
pogingen om de geschiedenis van het
oude Egypte nog méér relief te geven.
Honderderden, duizenden naslagwerken
zijn in de loop der tijd verschenen. Som
migen speculatief van inhoud, andere
strikt wetenschappelijk. Ook voor geïnte
resseerde leken werden honderden boe
ken uitgegeven, die het oude Egypte wat
dichter bij de mens van nu hebben ge
bracht.
„Atlas van het Oude Egypte" is zo n boek
en het meest opvallende ervan is, dat vanuit
een geheel nieuwe concept wordt uitge
gaan Voor het eerst wordt de Egyptische
cultuur gepresenteerd in de vorm van een
atlas Niet helemaal in de traditionele zin van
het woord, want daarmee zou tekort worden
gedaan aan dit boek. dat met liefde voor het
onderwerp werd geschreven door twee
vooraanstaande Egyptologen Jaromier Ma-
lek en John Baines Beide schrijvers zijn er in
geslaagd om de talrijke kaarten van het oude
Egypte méér betekenis te geven door dit
kaarten te óompleteren met uitgebreide, ver
klarende en toelichtende teksten Uiteraard
aangevuld met veel foto-materiaal
Na een chronologisch overzichtn- belang
rijk om het geheel in het juiste tijdperk te
kunnen plaatsen - volgen drie delen het
culturele kader, waarin de geschiedenis van
Egypte kan worden vervat, een toch stroom
afwaarts langs de Nijl en tenslotte de aspec
ten van de Egyptische maatschappij. Dat
een verklarende woordenlijst, een bibliogra
fie. plaatsnamenregister en algemeen regis
ter niet ontbreekt, spreekt vanzelf
„Atlas van het oude Egypte" is niet alleen
een schilterend uitgevoerd naslagwerk,
maar vooral een compleet boek. waarin men
niet gauw iets vergeefs zal zoeken met be
trekking tot de oude Egyptische beschavin
gen Historisch en geografisch gezien is de
ze zeer uitgebreide atlas een juweel, met
een grote schat aan zichtbaar gemaakte in
formatie Gegoten in een vorm. die aan
spraak! Met vaak schitterend, imponerend
foto-materiaal Toegegeven, het is geen
goedkoop boek. maar aan de andere kant
ook niet duur. gezien de hoeveelheid in-
formantie die men krijgt 35 kaarten. 30 plat
tegronden. 100 tekeningen. 250 kleurenfo
to's en 150 zwart-wit foto's naast de deskun
dige en heldere tekst en uitleg der beide
schrijvers Aanbevolen.
Het Palels op de Dam in Amsterdam. Ik
ben er vaak langs gelopen en heb me
afgevraagd hoe de geschiedenis van dit
palels er uit zou zien. Want laten we eer
lijk zijn: doordat het gebouw zelden toe
gankelijk is voor het publiek, verdiep je je
er ook niet direkt in. Het blijft bij een klein
beetje nieuwsgierigheid, dat al snel ver
vluchtigt als het paleis uit het zicht ver
dwijnt.
Driehonderdzesentwintig jaren bestaat de
westelijke gevelwand van de Amsterdamse
Dam uit Jacob van Campen's meesterwerk
dat Constantijn Huygens in 1655 begroette
als 's Wereld Achtste Wonder Van zijn 326
jaren was het wondere gebouw 5 jaren Fran
se oorlogsbuit. 275 jaar stadsbezit en 46 jaar
rijkseigendom Van alle paleizen die Neder
land rijk is, is het Amsterdamse het enige dat
niet als Oranjeverblijf werd gebouwd. Juist
dat feit maakt zijn verleden veelzijdiger, kleu
riger. verrassender en dus boeiender.
Vreemd genoeg valt in de paleisliteratuur
van die veelzijdigheid weinig of niets te be
speuren Hoe uitvoerig de belichting van de
stadhuisjaren, vooral de 17de-eeuwse, ook
is Vanaf 1808 wordt de informatie steeds
schraler Nederlands inlijving bij Frankrijk
wordt gewoonlijk gecomprimeerd tot keizer
Napoleon s peperdure bliksembezoek in ok
tober 1811 Als Amsterdam na zeven Oran
jestadhouders in 1813 de eerste Oranjevorst
inhaalt, is dat voor bijna iedere paleisbio-
graaf het sein zijn arbeid ijlings met een
fraaie slotzin af te ronden. Een paleis dat per
jaar één week de koninklijke familie herbergt
en de overige éénenvijftig weken op slot en
in slaap is. wordt niet geacht ook maar enige
stof tot schrijven te bieden.
Dat het ook anders kan. bewijst M. G
Emeis in zijn bij Elsevier verschenen boek
„Paleis op de Dam Vergeleken bij zijn
voorgangers toont dit paleisboek een op
merkelijke accentverlegging: de helft van het
boek is gewijd aan de 19de en een vijfde deel
aan de 20ste eeuw De tijdrovende schatgra-
verij die de auteur daarvoor heeft moeten
verrichten, is beloond met vele interessante
en soms verbluffende vondsten, zoals een
tweede Aprilbeweging die zich in 1862 aan
diende in twee dagbladartikelen
Ruimte bieden aan onbekende feiten be
tekent beperking opleggen aan bekende fei
ten. Zo krijgt - om maar wat te noemen - het
beraad van Heren Burgemeesteren tijdens
Oranjes overval op de stad in 1650 minder
aandacht dan de vreemde reden waarom
Willem III herfst 1876 niet naar Amsterdam
kwam
Wat geldt voor de tekst geldt ook voor de
223 illustraties. Het traditionele patroon
wordt doorbroken met tekeningen, prent
briefkaarten, spotprenten en opmerkelijke
plattegrondjes. vaak een zeer ongewone
herkomst Door die nieuwe beeldkeuze wor
den accenten verschoven: van bloedarm
naar bloedwarm, van onpersoonlijk naar
menselijk, van stijfdeftig naar komiek.
„Deze presentatie van het verleden lijkt
mij behalve boeiender ook eerlijker: immers
in en om het paleis van bak- en hardsteen
leefden mensen van vlees en bloed," aldus
de auteur in zijn inleiding.
En hij heeft natuurlijk gelijk.
Uitgeversmaatschappij Elsevier Is eni
ge tijd geleden gestart met een belangrijk
Initiatief: de serie „Volkeren der Lage
Landen". In deze reeks worden de ver
schillende volksdelen (en -stammen) In
Nederland en Vlaanderen uitvoerig be
licht, zowel uit historisch als geografisch
oogpunt. Tot nu toe verschenen de delen:
„De Brabanders" en „De Friezen", terwijl
kortgeleden: „De Limburgers" ver
scheen. geschreven door prof. dr. W.
Jappe Alberts.
Deze bekende historicus maakt duidelijk
dat de Limburgers een reputatie hebben, die
hen onderscheidt van de overige „gewone"
Nederlanders Men beschouwt hen als le
vensblij en spotlustig, feestvierders bij uit
stek Bij hen proefje je nog iets van het rijke
Roomse leven van weleer.
In het 190 bladzijden tellende boek - tjok
vol kleurenfoto's - wordt ondermeer vertelt
dat Limburg een van onze jongste provincies
is. Als zodanig ontstond ze pas in 1815. hoe
wel in het gebied van het huidige Limburg in
de loop der eeuwen veel opzienbarende fei
ten hebben plaatsgevonden De historie van
Limburg en haar volk is alleszins interessant,
en zeker een boek waard Rees 4000 jaar
voor Christus vond men er de eerste land
bouwers op de lössgronden en natuurlijk wa
ren er de Romeinen, die het Limburg-gebied
veroverden en er vestingwerken, bruggen
en wegen bouwden. Sint Servatius predikte
er het Christendom en de talrijke midde
leeuwse vorsten voerden er hun onderlinge
gevechten Het ruige platteland werd onvei
lig gemaakt door de roemruchte Bokkerij-
dersbende. om slechts een paar voorbeel
den te noemen.
Verder in de tijd waren er de erbarmelijke
arbeidsomstandigheden van de mijnwerkers
en de moeizame integratie van Limburg in
het Koninkrijk der Nederlanden in de 19de
eeuw Het Limburgse accent blééf. Kerk en
godsdienst waren en zijn in sterke mate me
debepalend en richtinggevend bij het over
nemen van het „vreemde" niet-Limburgse
en bij het handhaven van het eigen-Limburg
se en van de tradities.
Auteur W Jappe Alberts studeerde rech
ten en geschiedenis aan de universiteiten
van Utrecht, Bonn en Amsterdam en promo
veerde in 1950 op een proefschrift over „De
Staten van Gelre en Zutphen tot 1469". Tus
sen 1960 en 1970 was hij bijzonder hoogle
raar in de regionale en interregionale ge
schiedenis aan de universiteit van Utrecht.
Van zijn hand verscheen een groot aantal
studies over de historie van Gelderland. Lim
burg. Friesland. Westfalen en Het Rijnland
De Limburgers is zijn meest recente werk.
V.
..De boeiende wereld van natuur en techniek samen-
gesield door Mark Lambed, Keith Lye, Ron Taylor en Keith
Wicks. Vedaling Ingnd Ni|kerk-Pielers en Rob Hoekstra
Uitgave Cantedeer'te Do Bilt, 1981 Gebonden, groot lor-
maat. 221. blz. pnjs 34.50
.Atlas van hot oude Egypte," door John Baines en Jaro-
mierMèlok Vertaling en bewerking: drs. S) deVnes, 1981
Uitgave: Elsevier Nederland te Amsterdam. Gebonden met
stolomslag, groot lormaat, 240 blz Prijs 69.50.
„Het Pelols op de Dam door M G Emeis. Ri|k geïllu
streerd Uitgave ..Elsevier Nederland te Amsterdam,
1981 Gebonden met stofomslag, 207 blz Pnjs 39,50
„De oorsprong en de geschiedenis van de Limburgers
door prof dr W Jappe Alberts Uitgave Elsevier Focus te
Amsterdam. 1981 met 100 kleurenfoto's. 50 zwart-witfo-
to s 190 blz Gebonden, pnjs I 49 50
boeken, voor u besproken dqoR BERT VOS
■■„■„.-te
Kerstspecialiteiten voor AC
vriendenprijzen in ons sfeervol
bedieningsrestaurant.
Menusuggestie Chefkok
Avocado
met garnalen
Runderbouillon
Ossehaas Wellington
Kerstijs Père Noël
Mokka
"T" Kerstf°n^ue
vroogjïSi^
1 AC Oud Lcusdcn
L8 Amersfoort -Maarn/Amersfoort- Zwolle
VlooswijkscwegI Tel. 033-140 98
AC RESTAURANTS
UIT EN 7DQ.' EEN BEETJE THl 'IS
Als men tijdens vakantie niets wil mis
sen, alle belangrijke, interessante en
kunst-historische zaken wil bekijken, dan
Is een hierop gerichte reisgids erg be
langrijk. In deze kolommen heb ik al meer
dan eens ruime aandacht besteed aan de
reeks kunst-reisgidsen, die door uitgeve
rij Cantecleer wordt uitgegeven. Een be
langrijke rees voor hen, die met name de
kunstgeschiedenis van een land boeiend
vinden en er méér van willen weten alvo
rens men ter plaatse de voorwerpen, ge
bouwen en musea gaat bekijken.
Ook heb ik in deze rubriek wel eens „ge
klaagd" over te weinig informatie per land of
streek in deze kunstreis-gidsen. Later heb ik
me - tijdens h gebruik van deze gidsen -
meerdere malen gerealiseerd, dat je een
kunstreisgids natuurlijk net zo omvangrijk
kunl maken als je zelf wilt Bovendien zal het
ene onderwerp méér aanspreken dan het
andere en dat geldt evenzeer voor de schrij
vers van deze kunslreisgidsen Als men dat
in het achterhoofd houdt - en ik zal dat ook
proberen te doen - dan zijn de kunstreisgid-
sen van Cantecleer. vergeleken met wat de
doorsnee gewone reisgidsen te bieden heb
ben, zelfs tamelijk uitgebreid Het enige na
deel van de reeks is, dat het een van oor
sprong Duitse serie is, met alle beperkingen
die dat met zich meebrengt Hoewel mis
schien enigszins aangepast aan de smaak
van kunstzinnig Nederland, wordt de kunst
en de cultuur in de verschillende landen toch
bekeken door de ogen van Duitse schrijvers
Dat valt de ene keer positiever uit dan de
andere keer Zo vind ik bijvoorbeeld de afle
vering over „Zuid Engeland" een schitterend
juweel, terwijl „België' in mijn ogen wat te
leurstellend overkomt. Wellicht omdat je
wéét dat er meer over te vertellen zou zijn.
Datzelfde gevoel heb ik met een nieuw
deel uit de reeks „Nederland" geschreven
door Jutka Rona. Beperk ik me even tot wat
zij over de provincie Utrecht schrijft, dan valt
op dat er relatief veel bladzijden aan de stad
Utrecht worden besteed, terwijl een stad als
Amersfoort, met haar schitterende binnen
stad. het met 19 regels moet doen en een
foto De opsomming van wat er te zien is, is
vrij compleet, maar wat méér foto's van bij
voorbeeld het wél beschreven Muurhuizen
zou het geheel wat vollediger hebben ge
maakt De verhouding met de stad Utrecht is
een beetje zoek. De provincie heeft - met
alle respekt voor de schoonheid van Utrecht
zelf. beslist méér te bieden Niettemin en
daar gaat het in de eerste plaats om - geeft
de gids wel een tamelijk compleet overzicht,
ook al zou ik het persoonlijk wat uitgebreider
willen zien. misschien in verschillende delen
gesplitst Als algemene kunstreisgids vol
doet ook dit deel ruimschoots aan de gestel
de eisen en de uitvoering is - zoals gebruike
lijk bij Cantecleer - uitstekend verzorgd met
veel illustraties
Dat geldt ook voor het deel „Denemar
ken", geschreven door Reinhold Dey. een
land. vergelijkbaar qua grootte met de onze
De veelzijdigheid van landschap en cultuur
komt duidelijk tot uiting in beschrijving en
foto-materiaal en bovendien wordt extra
aandacht besteed aan de kunst en kuituur in
het algemeen, wat in de „Nederland' -uitga-
ve ontbreekt. Ook een chronologisch over
zicht van de geschiedenis is in de gids over
„Denemarken aanwezig, belangrijk om de
verschillende kunstuitingen snel in een his
torisch kader te kunnen plaatsen
Dat „Midden-Oostenrijk" ook heel wat
kunst en kuituur te bieden heeft, wordt duide
lijk bij lezing van dit nieuwe deel uit de serie
kunslreisgidsen van Cantecleer. Eigenlijk is
deze gids een voorbeeld van hoe ik het
graag zou willen zien (maar wie ben ik?)een
deelgids, waardoor iets uitgebreider kan
worden verteld over de meest boeiende za
ken in dit gebied zonder dat de rest tekort
wordt gedaan Met Midden-Oostenrijk wordt
het gebied van Salzburg. Salzkammergut en
Oberósterreich bedoeld en Werner Dettel-
bacher heeft veel boeiends te vertellen over
deze streek Dat is eigenlijk op zich al geen
wonder, want alleen een stad als Salzburg
herbergt natuurlijk al tal van historische en
kunst historische schatten, afgezien nog
van de architectuur van de oude binnenstad,
de talrijke kerken, fonteinen, pleinen en an
der zaken die de aandacht trekken.
De Cantecleer-kunslreisgidsen behoren
ongetwijfeld tot de beste op dit terrein in Ne
derland, ondanks de tekortkomingen. Elk
deel - naast de specifieke informatie, ook
een algemeen gedeelte, waarin de meer
praktische zaken aan de orde komen Ver
der uiteraard een uitgebreid register van
geografische namen en register van per
soonsnamen, zodat snel iets kan worden op
gezocht Gecompleteerd met een over
zichtskaart aan de binnenkant van het om
slag (uitklapbaar) zult u met eén van deze
gidsen de streek of het land van uw keuze
met een gerust hart kunnen betreden. De
reisgidsen voeren u langs de kunst en cul:
tuur, zoals de gidsen beloven. En daar gaat
het tenslotte om
V
Kunslreisgidsen: Nederland door Jutka Rona 280 blz
Stevige paperback, pri|s 42.50
Denemarken, door Roinhold Dey. 224 blz. prijs 37,50
Midden Ooslennjk door Werner Dellelbacher. 270 blz. pri|S
I 39.50
De kunslreisgidsen worden uitgegeven door Cantecleer le
De Bill
„Dus jij vindt, dal mijn bureau wel
wat kleiner en je loon wel wal hoger
kan''"
Prof.dr.
W Jappe Alberts
Gouden en zilveren oor
sieraden met stenen o.a.:
amethist, granaat, smaragd,
parel, diamant, etc. In 'n
betaalbaar genre, maar óók
in't duurdere en heel exklusie-
ve!
Hotlogene en reparatie-atelier
WILLEM DIEPEVEEN
Westerdorpsstraat 39
Hoevelaken
Tel. 03495-36306.
Wilt u eens komen zien wat verbazend
veét u "ter ore" komt als wij u tonen en
vertellen over oorknopjes en oorhan
gers met of zonder edelstenen?
