I
SOMBERE TOEKOMST VAN DE MENSHEID
WMo 221
Het menselijke gezicht van een
mythische mollengemeenschap
Chandler garant voor
spanning en goed plot
De Surinaamse keuken:
handzaam en
goed boek
dossier Derde |Vereldoorlog
WILLIAM HORWOOD'S „DUNCTON SAGA"
DONDERDAG 31 DECEMBER 1981
Nog 18 jaar tot de Apocalypse.
door Bert Vos)
Volgens de brigade-generaal bui
en dienst Shelford Bidwell en met
lem tien defensie-specialisten, kan
Ie derde wereldoorlog binnen vijf
aar een feit zijn. En wat dat voor de
nensheid betekent, wordt In het
foor hem geredigeerde boek „W.O.
Jl", dossier Derde Wereldoorlog''
iitvoerlg en angstaanjagend realis-
isch geschetst. Bidwell staat niet al-
een. Want reeds eeuwen eerder
verd aangegeven, dat de twintigste
>euw wel eens het einde van het hui-
lige tijdperk en de daarin levende
jnensen zou kunnen betekenen.
Wat door Bidwell na een zorgvuldige
nalyse als de grootste waarschijnlijk
heid werd vastgesteld, een derde we-
eldoorlog met als resultaat de vrijwel
olkomen vernietiging van de huidige
amenleving, is door bekende en tame-
jk onbekende profeten en zieners eeu-
/en geleden reeds voorspeld. Het is
pvallend dat met name de laatste jaren
ijvoorbeeld de befaamde profetieën
tan de zestieneeuwse ziener Nostrada-
ius zo enorm in populariteit zijn geste
gen. Moderne bewerkingen van zijn
oorspellende boeken vliegen als
•roodjes over de toonbanken van de
boekhandels. Met name in Frankrijk is
;en ware Nostradamus-rage ontstaan
llet lijkt er op, dat de huidige samenle-
'ing de voorspellingen van Nostrada-
ius koestert als een sombere bevesti-
Iing van hun eigen vermoedens. Het is
■aar het wereldbeeld van vandaag is
iepaald niet opwekkend te noemen
'oortgaande kernbewapening en daar
mee de dreiging van een derde wereld
oorlog, honger, ellende en onderdruk-
'ing in veel werelddelen, economische
&n geestelijke crisis: zoiets kan niet lang
loed blijven gaan De reaktie kan niet
litblijven
Als we de profeten moeten geloven.
Ian is het jaar 2000 het fatale jaar van
*nze ondergang. Nostradamus is de
bekendste onder hen. Van hem ver-
'cheen kortgeleden bij uitgeverij Veen
b Utrecht de vertaling van een boek
*>ver deze Franse profeet en zijn werk:
1 De profetieën van Nostradamus", ge
schreven door dr. N. Alexander Centu-
rio. Hoewel de voorspellingen van No
stradamus blijkbaar erg moeilijk op
..jaartal" zijn in te schatten, heeft de
schrijver getracht om de befaamde
„tijdsleutel", die Nostradamus zegt te
hebben gebruikt, te ontsluieren. De
Franse ziener heeft zijn voorspellingen
namelijk niet in de juiste volgorde opge
schreven. uit angst naar men zegt voor
de Inquisitie. Talrijke wetenschappers
hebben zich over dit fenomeen gebo
gen, maar tot nu toe is niemand er in
geslaagd om op overtuigende wijze die
tijdsleutel te vinden om daarmee de
nogal chaotische volgorde van de be
faamde Centuriën van Nostradamus te
ordenen Ook Centurio (een schuil
naam?) slaagde daar niet in. ook al zegt
hij, dat de door hem gebruikte methode
z.i. de beste is.
Het resultaat van deze onderzoeken
is, dat het jaar 2000 op zich niet meer
direkt veel onheil geeft Het gaat bij No
stradamus meer op de gehele periode
tussen 1990 en 2035 In die periode
vinden talrijke oorlogen plaats met ver
schrikkelijke uitwerkingen. Europa is
een chaos, het midden-oosten en Rus
land éen kokende oorlogsketel Toch
kan men enige twijfels koesteren aan
de waarheid van Nostradamus. Door de
eeuwen heen wordt voorspeld, dat de
wereld tenslotte beheerst zal worden
door een Vredestichter, anderzijds door
Het Beest. In het midden latend wat
Nostradamus voor ogen heeft, is het
wel vermakelijk te lezen, dat de Frans
man uit de zestiende eeuw in ieder ge
val een Fransman op het oog heeft, die
vrede zal schenken in de eerste helft
van de 21e eeuw Ook de naam wordt
door Nostradamus genoemd: Hendrik
de Gelukkige, geboren op 21 j'anuari
1981 uit het geslacht van de Bourbons
Deze Hendrik de Gelukkige zal in 1999
koning van Frankrijk worden In die pe
riode zal hij een grote Arabische invasie
weerstaan en reeds veroverde delen
van Frankrijk en Spanje op de Arabie
ren heroveren Die strijd tegen de Ara
bieren (DE VAR) in heel Europa zal
tientallen jaren duren, maar Hendrik de
Gelukkige zal overwinnen En wordt
tenslotte president van de Verenigde
Staten van Europa. Trieste balans: zo'n
tien miljoen doden en gewonden, alleen
al in Europa
WÈS&
In het boek over Nostradamus is ui
teraard veel meer te lezen dan hetgeen
volgens de Franse ziener nog moet
plaats vinden. Ook de periode tussen
1500 en nu is door Nostradamus voor
speld. Tal van feiten van nu zijn terug te
vinden in de befaamde Centuriën
Voorspellingen, die zijn uitgekomen. Of
de Hendrik de Gelukkige van Nostrada
mus ooit nog eens president van de
Verenigde Staten van Europa zal wor
den na een vernietigende oorlog tussen
oost en west, zal pas over dertig jaar,
veertig jaar bekeken kunnen worden
En dan is het nog de vraag of er iemand
is, die zich dan nog voor deze theoreti
sche vraag interesseert. Wie niet in No
stradamus gelooft, zal het boek lezen
als een amusante curiositeit Anderen
zullen de gegevens die Nostradamus
aandraagt vergelijken met andere pro
fetieën (zie ook de Openbaring van Jo
hannes) en er wellicht konklusies voor
de nabije toekomst uit kunnen trekken
HET FATALE JAAR 1999
Die konklusies trekt in ieder geval
Charles Berlitz in zijn nieuwste boek
,,Het fatale jaar 1999". Berlitz, die eer
der bekendheid verwierf met zijn boe
ken over de Bermuda-driehoek en het
verdwenen Atlantis, wordt door sceptici
gerangschikt in de rij van „pseudo-we-
tenschappelijke fantasten", waartoe
natuurlijk ook Erich von Daniken be
hoort. Berlitz is weliswaar niet zo „door-
draverig" als Von Daniken met zijn bui
tenlandse hypoteses, maar ook hij heeft
aan geloofwaardigheid ingeboet door
zijn vurige pleidooien voor het bestaan
van Atlantis en de duivelse invloed van
de beruchte Bermuda Driehoek. Op
zich boeiende literatuur, die zich laat
lezen als een spannende thriller, maar
in de wereld van de wetenschappers
schamper begroet Toch is ..Het fatale
jaar 1999" allerminst een op teveel fan
tasie berustende hypothese Berlitz
heeft alle bestaande feiten en gege
vens op een rij gezet, voorspellingen
geanalyseerd en met andere voorspel
lingen vergeleken. Hij gaat niet - zoals
andere schrijver over dit onderwerp -
van één mogelijkheid (wereldoorlog)
uit, maar kijkt ook naar andere zaken,
die een mogelijke ondergang van onze
beschaving kunnen bewerkstelligen
(natuurrampen, dreiging vanuit de kos
mos, de vernietiging van het natuurlijk
evenwicht).
Het totaal is soms verbijsterend door
de hoeveelheid mogelijkheden, die on
ze ondergang kunnen veroorzaken
Aan de andere kant geeft het boek een
interessante hoeveelheid boeiende,
historische feiten én veronderstellin
gen, worden zieners en profeten aan
het woord gelaten en wordt in de aller
oudste ..boeken" en overleveringen ge
graven op zoek naar relevant materiaal
Dat aan slot ook de onvermijdelijke
UFO's ,,in beeld" komen is daarom ei
genlijk jammer, omdat daarmee aan de
geloofwaardigheid van het eerste ge
deelte afbreuk wordt gedaan Immers:
in wereldrampen van ongekende groot
te wil met graag geloven. UFO's zijn
slechts ..fantasieën" over nooit bewe
zen buitenaardsen. Die twee elemen
ten zijn dan ook slecht te koppelen, ook
al heeft Berlitz dat helaas wel gedaan
Voor het overige is ,.Het fatale jaar
1999" een boeiend en historisch inte
ressant boek voor hen, die zich in deze
materie willen verdiepen
W.O. Ill: het dossier DERDE WE
RELDOORLOG
En dan tenslotte de betrekkelijke
realiteit van vandaag ,,W O III - Dos
sier Derde Wereldoorlog" is een angst
aanjagende analyse van ons huidige
wereldbeeld en daarmee samenhan
gende oorlogsdreigingen, geschreven
door verschillende deskundigen op dit
terrein, geredigeerd door brigade-ge
neraal b.d. Shelford Bidwell
Bidwell (die naam zou je bijna symbo
lisch kunnen noemen) en de zijnen ge
ven een analyse van de samenleving
van vandaag en doen dat op enerzijds
nuchtere, pragmatische wijze, ander
zijds met een angstaanjagende indrin
gendheid Op basis van politieke ver
houdingen. het aanwezige wapentuig,
ideologiën en de verdeling van onze
grondstoffen, wordt in „W.O' III" ge
schetst, hoe een derde wereldoorlog op
vrij korte termijn (binnen vijf jaar) zou
kunnen ontstaan. Geen opwekkend
boek, dat is duidelijk. Toch succesvol,
want inmiddels is van dit boek alweer
een derde druk verschenen, waaruit je
zou kunnen konkluderen, dat wij graag
over onze eigen ondergang en ons ei
gen onvermogen tot vrede willen lezen.
De defensie-deskundigen, die in
Bodwell's boek aan het woord komen,
schetsen een blauwdruk voor een blijk
baar onontkoombare catastrofe.
Koel, beredenerend gaan we ten on
der door onze eigen vernietigings
drang. Zonder echte winst voor wie dan
ook Wie Bidwell's boek leest, kan zich
niet aan de indruk onttrekken dat - hoe
groot de vernietiging ook wordt ge
schetst - het allemaal toch nog aan de
optimistische kant is Maar dat is dan
ook het enige vleugje optimisme in een
boek, dat voor de rest de koude rillingen
over je rug laat glijden. Als je al geen
pessimist was. zou je het op slag wor
den Voor wie precies wil weten hoe
het allemaal zou kunnen gaan, over vijf
jaar of omstreeks het jaar tweeduizend,
moet het allemaal zelf maar eens nale
zen Voer voor de ras-pessimisten!
V
De profetieën van Nostradamus", door dr.
N. Alexander Centurio. Oorspronkelijke titel
Nostradamus, prophetische Weltgeschich
te", 1977. Vertaling (en bewerking) me
vrouw E.M J. Prinsen Geerligs, 1981Uitga
ve. L J. Veen te Utrecht. Paperback. 288 blz
„Het fatale jaar 1999", door Charles Berlitz
Oorspronkelijke titel Doomsday 2000 A D -
1981. Vertaling Gerard Grasman, 1981. Uit
gave J.H Gottmer te Haarlem Paperback,
188 blz
„W.O. Ill - dossier Derde Wereldoorlog".
door Shelford Bidwell (e.a.) Oorspronkelijke
titel: World War 3, 1978. Vertaling Stichting
tekstverzorging i.o Uitgeverij Rostrum bv. te
Haarlem. 1981 Paperback. 246 blz
door Bert Vos)
n
Richard Adam's „Waterschaps-
jeuvel", het befaamde verhaal over
een konijnen-gemeenschap, heeft
-en opvolger van allure gekregen,
let is de Britse schrijver William
ilorwood die in de traditie van Tol
kien en Adams een schitterende ro
tan heeft geschreven over een ge
meenschap van mollen,
j „The Duncton Saga". Nu behoren
[lollen niet bepaald tot de meest ge-
,efde dieren, dat is waar. Mollen on-
kergraven je tuin, mollen kunnen
elfs behoorlijk ruïnerend te werk
i<aan in de agrarische gebieden.
Kortom: wie over mollen praat, heeft
(et er vaak alleen maar over hoe je ze
to snel mogelijk kunt vangen. Het
pos van William Horwood zou daar-
■1 wel eens een drastische verande-
ing kunnen brengen. Want deze sa-
a over het lief en leed in een mollen-
emeenschap laat de „achterkant
an het gelijk" zijn, mollen met een
ïenselljk gezicht, met menselijke
ekjes. Zoals Adams in zijn befaamd
geworden „Waterschapsheuvel" de
konijnen populariseerde in zijn my-
tisch verhaal.
De Duncton saga is een fascine
rend dieren-epos, waarin de donke
re, mysterieuze wereld van de molJen
wordt getekend.
Een wereld in het Bos van Duncton
met een eigen geschiedenis en een ei
gen mythologie. De saga vertelt over de
strijd van de mollen tegen sociaal verval
en tirannie
Onder het bos van Duncton ligt een
oeroud gangenstelsel waarin een groot
mollenvolk woont. Het eens zo trotse
stelsel met zijn oude religieuze tradities
raakt echter meer en meer in verval
Door de wormrijke grond verliezen de
mollen hun weerstand, hun onderne
mingsgeest en hun belangstelling voor
de klassieke ritualen rond de ..Steen"
Op een dag dringt een vreemde mol
het stelsel binnen: Alruin, groot, woest,
sluw. Het duurt niet lang of alle mollen
zijn gezwicht voor zijn sterke klauwen
en zijn allesvernietigende kracht, en Al
ruin heerst als een tiran. Hij verbiedt
doelloze zwerftochten buiten het stelsel
en negeert de oude geooaen en tradi
ties. Eén zwakke plek heeft Alruin: zijn
dochter Rebecca, een jonge sterke mol
wier geest niet gebroken kan worden
door haar vaders tirannie
Maar na verloop van tijd zijn er meer
mollen die zich tegen Alruins heer
schappij verzetten Huiver, de oudste
mol van het stelsel, trekt zich terug in de
Oude Ritten en houdt daar de ritualen
rond de Steen in ere. Een jonge zwakke
mol, Varen, voegt zich bij Huiver en zal
later diens taak overnemen, en - ten
slotte - proberen het kwaad dat het stel
sel heeft doordrongen, met behulp van
Rebecca te keren.
Varen beleeft veel avonturen en moet
in zijn strijd tegen het kwaad velerlei
gevaren totseren, soms alleen, soms
met een paar medestanders. Hij be
zoekt vreemde stelsels, maar zijn eigen
stelsel wordt intussen getroffen door
rampen Varen raakt zelf gewond, Re
becca wordt ziek, hun helpers sterven,
maar toch zien de twee mollen kans het
stelsel te redden en de oude waarden te
doen herleven.
„The Duncton Saga" is ongetwijfeld
een bijzonder boek De mollengemeen
schap met haar aparte tradities, mytho
logie en sfeer komt tot leven, krijgt op
een gegeven moment een menselijk
gezicht. Want dat is, wat Horwood ook
zeker heeft beoogt met zijn schitteren
de roman: een allegorie op de menselij
ke gemeenschap. Wat dat betreft past
„De Duncton Saga" voortreffelijk in de
klassieke traditie van Orwell's „Boerde
rij der dieren" en natuurlijk ook in het
oeuvre van Richard Adams. Sommigen
hebben Horwoods' boek vergeleken
met het werk van Tolkien. Natuurlijk, er
zijn overeenkomsten, maar toch lijkt het
me toe, dat Tolkien's werelden van een
heel andere orde van grootte zijn dan
hetgeen Horwood schiep.
Niettemin zullen de fervente aanhan
gers van Tolkien ook veel genoegen
kunnen beleven aan „De Duncton Sa
ga"
De schrijver van „De Duncton-saga"
- William Horwood - werd in 1944 in
Zuid-Engeland geboren. Hij studeerde
geografie, werkte daarna als journalist
bij de Daily Mail en besloot zich in 1978
full-time te gaan wijden aan het schrij
ven van een roman: „Duncton Wood"
Bij toeval ontmoette hij toen het boek
bijna klaar was een jonge Amerikaanse
literair agente: Sheri Safran. Zij ver
kocht „Duncton Wood" naar Amenka,
aan McGraw-Hill, die de gebonden uit
gave ongeveer een jaar geleden publi
ceerde. Het boek werd in Amerika - iets
ongewoons voor een debuut - uitgeko
zen als „alternate selection" van The
Book of the Month Club.
De paperbackrechten gingen in Ame
rika voor een kwart miljoen dollar naar
Ballantine Books.
In Engeland werd „Duncton Wood"
uitgegeven door Hamlyn, die daarmee
zijn fonds meer prestige wilde geven
De gebonden uitgave verscheen in sep
tember 1980 en aan het eind van het
jaar waren er al zestienduizend exem
plaren verkocht. Ook in Engeland werd
„Duncton Wood" uitgekozen door The
Book of the Month Club, dit keer als
„main choice". Bovendien ontving
Hamlyn voor zijn promotiecampagne
de marketing- en promotieprijs van het
Engelse boekenvak
Inmiddels heeft ook Hamlyn een pa
perbackeditie uitgegeven.
Tenslotte voor de filmliefhebbers een
verheugend bericht. Het boek zal wor
den verfilmd. In welke vorm is op dit
moment nog niet bekend, maar als
„The Duncton Saga" als film net zo
goed wordt als „Waterschapsheuvel",
dan kunnen de filmliefhebbers ruim
schoots tevreden zijn Het boek biedt
voldoende stof voor een niet alleen
spannende, maar ook qua dramatische
structuur boeiende film Aanbevolen'
„DE DUNCTON SAGA", door William Hor
wood. Oorspronkelijke titel The Duncton
Saga", 1980 Vertaling Liesbeth Kramer,
1981Uitgegeven door Sijthoff te Alphen aan
den Rijn Paperback. 630 blz. prijs 39,50.
,,Zijn verhalen hebben een opwin
dende spanningals een tijger die op
de loer ligt en op het punt staat toe te
springen". Dat schreef eens een re
censent van de Daily Telegraph over
het werk van de Amerikaanse thriller
schrijver Raymond Chandler Hij slaat
met die typering de spijker op z'n kop.
Want inderdaad, de boeken van
Chandler zijn zó geschreven, hébben
„iets", waardoor de lezer in feite ge
noodzaakt is het verhaal in één keer uit
te lezen om die opwindende spanning
op de laatste bladzijde te kunnen ontla
den. De filmliefhebbers zullen ook on
getwijfeld Raymond Chandler kennen,
wiens boek Farewell my love werd
verfilmd. Een rolprent met het corrupte
Los Angeles uit de jaren dertig als de
cor voor het speurwerk van de particu
lier-detective Philip Marlowe, de hoofd
figuur in de zeven hard boiled romans
van Chandler.
Een van zijn boeken, The Lady
in the Lake uit 1971is door Bruna
in Nederland onder de titel De
vrouw in het meer heruitgegeven.
In deze thriller wordt Philip Marlo
we door de parfum-industrieel De
race Kingsley gevraagd diens
vrouw terug te vinden. Zo op het
eerste gezicht geen moeilijk klusje
voor de particulier-detective, die
bekend staat om zijn harde
aanpak, zijn scherpe tong en zijn
vernuft Maar als Marlowe aan de
slag gaat en via een niet bepaald
vriendelijk verhoor met Chris Lave-
ry, een intiem vriendje van Kings-
ley's vrouw, een ongewild on
zachtzinnig gesprekje met inspec
teur Degarmo van het kustplaatsje
Bay City uiteindelijk bij Little Fawn
Lake aankomt, stuit hij op de aan
leiding van een heleboel gedon
der. Bij het bergmeer Little Fawn
Lake heeft de opdrachtgever van
Marlowe een buitenhuisje, waarin
diens vrouw voor het laatst zou zijn
gezien. De detective uit Los Ange
les, op zoek naar aanknopings
punten, wordt dan geconfronteerd
met het lijk van een vrouw, dat al
een tijdje in het bergmeer heeft ge
legen. Het blijkt niet het dode li
chaam van de echtgenoot van De
race Kingsley te zijn.
Maar als Marlowe later een ver
moorde Chris Lavery vindt, een
geheimzinnige vrouw ontmoet, op
het spoor komt van een in de doof
pot gestopte raadselachtige dood
van een cfoktersvröuw en een ver
velende inspecteur Degarmo te
genover zich vindt, blijkt „de vrouw
in het meer" zeer zeker belangrijk
te zijn voor de ontrafeling van alle
mysteries, waarin Philip Marlowe
verwikkeld is geraakt
Dit boek van Raymond Chandler
is natuurlijk niet te vergelijken met
de romans van bijvoorbeeld Aga-
thie Christie of die van het Zweed
se echtpaar Sjöwall en Wahlöó
Maar Chandler weet wel op eigen
wijze sterke dialogen en een geraf-
fieerd plot te verwerken in zijn ver
halen. waarmee hij een spanning
kweekt die zijn boeken, en dus ook
De vrouw in het meer, voor ieder
een het lezen waard maken.
C. van L.
De vrouw in hel meer. door Raymond
Chandler. 1971 Vertaling F Lancel Uitge
geven door Bruna Zoon. Utrecht Paper
back
De Surinaamse Keuken van Ma-
rischka de Morrée-Scheltus en Sonja
van de Rhoer-ter Bals Is een hand
zaam maar vooral goed kookboek De
schrijfsters Sonja (lerares koken en
voeding) en Marischka (Surinaamse)
hebben gerechten beschreven die in
Suriname regelmatig gegeten worden.
Bovendien staan er diverse familiere-
cepten van Manschka in, eigen recep
ten dus.
In het voorwoord wordt aangegeven
dat dit boek een handleiding kan zijn
voor een Surinaams gezin maar vooral
ook voor de Hollandse huisvrouw en
-man die eens wat anders wil De reak
tie van Surinamers is dat het wel een
leuk boekje is maar erg verneder
landst. Ingrediënten die Suriname niet
kent, worden in de recepten verwerkt.
Ik vind het toch een goed kooboek
om de volgende redenen Een verkla
rende woordenlijst geeft aan wat be
paalde ingrediënten inhouden, hoe ze
verwerkt moeten worden en waar deze
te koop zijn. Wanneer de ingrediënten
niet te krijgen zijn, worden alternatie
ven aangegeven. De recepten zijn bo
vendien zo samengesteld, dat er niet
uren in de keuken voor gestaan moet
worden. Wel dient het aanbeveling een
dag van tevoren het recept door te ne
men. omdat met name vlees vaak ge
marineerd wordt. De inhoud van het
boek is overzichtelijk. De keuze van
een éénpansmaaltijd of een combina
tie van gerechten is eenvoudig zelf sa
men te stellen.
De Surinaamse Keuken is een ver
smelting van onder andere Chinees.
Japans. Indonesisch. Hindoestaansen
Creools eten wat een zeer unieke sa
menstelling van ingrediënten geeft Ik
zou u kunnen vertellen hoe heerlijk de
recepten zijn, maar ik adviseer: pro
beer het zelf eens. Vooral op het ge
bied van vlees, net even anders en piti-
ger, heb ik met dit kookboek al enige
succesjes geboekt.
De Surinaamse Keuken door Marischka de
Morrée-Scheltus en Sonja vcan de Rhoer-
ter Bals Elsevier 1981, 112 blz
