I
„Ook in het nachtwerk blijft de mens centraal staan"
Botulisme steekt
weer de kop op
leusder krant
l CK VAN DER HARST, NACHTHOOFD LISIDUNAHOF
De vrouw in haar beroep (7)
L
-
plaatselijk nieuws
DONDERDAG 5 AUGUSTUS 1982
LEUSDEN - Rick van der Harst Is nachthoofd van het psy-
io-qeriatrisch verpleegtehuis LIsldunahof. Zij is getrouwd,
i heeft drie kinderen. Na één week nachtdienst heeft ze drie
>ken vrij. Ze is met hart en ziel aan haar werk verknocht, en
iu zich het leven zonder haar baan niet goed kunnen voor-
sllen.
Ze komt uil een groot gezin, waar
kinderen elkaar opvoedden. Als
igste van zo'n klub moest ze vre-
lijk haar best doen om niet ver-
jkt te worden door de ouderen,
fljp moeder was veertig," zegt
„en toen kreeg ze mij nog. Als je
iar was, moest je kunnen hel-
«afhankelijk nieuwsblad
r de gemeente Leusden.
schijnt elke dinsdag en
derdag.
erantwoordelijke
idaktie:
srt Vos
'arnix Kreijns (pi. verv.)
edaktie:
jrtien Engelkens'
Ipspar van Loo.
(levering kopij en ad-
irtenties:
voor het dinsdagnum-
ler tot uiterlijk maan-
fegmiddag 12.00 uur,
voor het donderdag
nummer tot uiterlijk
loensdagmiddag 12.00
uur.
jedaktetie en admini-
tratie: Kantoor Leusder
Kjrant, Rozendaallaan 9,
usden-Centrum. Op
Jerkdagen geopend van
fe.00 tot 12.00 uur en
Van 13.30 tot 17.00 uur.
I
Abonnementsgeld:
54,20 per jaar; 27,60
per half jaar; 14,05 per
kwartaal.
Klachten bezorging:
Als abonnee dient u de
krant voor dinsdag- of
donderdagavond 18.00
uur te hebben ontvan
gen. Is dat niet het geval,
neem dan kontakt op
rhet onze hoofdagent be
zorging (dinsdag en don
derdag tussen 18.30 en
10.30 uur), tel. 033-
0691. Bij geen gehoor
kunt u kontakt op nemen
met onze inspekteur be
zorging, overdag 03420-
16141, toestel 44.
Nabestellen foto's:
De meeste in de Leusder
Krant gepubliceerde fo
to's kunt u nabestellen
(met uitzondering van
archief- en historische
foto's), bij vooruitbeta
ling van 5,- per exem
plaar (formaat 13 x 18
cm) op giro: 871441
t.n v. BDU b.v. te 8arne-
veld, met duidelijke ver
melding van gewenste
foto, aantal, nummer
van krant, pagina waar
op de foto werd ge
plaatst. U kunt ook kon-
tant betalen op ons kan
toor, Rozendaallaan 9,
Leusden/Centrum.
Ongeveer drie tot vier
weken na betaling ont
vangt u de gewenste fo
to's thuis.
pen. Je leerde matten kloppen van
je zusjes Mi|n vader had een boe
renbedrijf, en moest er hard voor
werken
Toen ze de lagere school verliet
ging ze naar de huishoudschool, en
deed aansluitend de vormingsklas.
Toen ze geslaagd was, kwam ze
blij thuis, omdat het goed was ge
gaan, maar na een half uurtje zei
haar vader: ,,lk heb een baantje
voor je, en morgen kun je begin
nen.1' Dat baantje was in een win
kel. Kinderen waren gedwee in die
tijd, en deden wat hun vader zei. Ze
verdiende 10 gulden per week, en
haar ouders hadden dat geld nodig,
's Zaterdagsmiddags kwam ze
thuis, en dan gaf ze het geld af, en
ook nog wel es een stukje worst,
dat ze had meegekregen.
Elke dag reed ze op haar fietsje
heen en weer naar Delft. Maar ze
wilde meer, zei thuis niets, haalde
een middenstandsdiploma, en
leerde steno en typen. Op zekere
dag kwam ze thuis, en kondigde
aan dat ze op de administratie van
een ziekenhuis ging werken. Ze
deed de avondmulo er achteraan.
„Toen werd mij de opnamerege
ling aangeboden. Ik kreeg een heel
klein kamertje, en ik voelde me als
een vorst. De specialisten planden
wat in de programma's van de ope
raties kon worden opgenomen, en
wat ik aan vrije bedden had. Er
moesf altijd één bed vrij blijven voor
spoedopnamen. Hel was een plan
ning in ekonomische zin. De spe
cialisten vertelden je veel: je ont
moette ze als gewone mensen
Mijn wens was toch steeds om
de verpleging te gaan, maar dat
mocht niet van mijn ouders. Ik
sprak met de directrice van dat zie
kenhuis en die raadde me aan om
elders de opleiding te volgen. Ik
had vri| snel een baan na mijn mu
loexamen, en ik begon in het Dia-
konessenhuis in Haarlem. Mijn sa
laris ging van 200 gulden in de
maand naar 10 gulden Daargingik
voor werken Ik ging trouw naar de
kerk, kon er net de kerk en mijn
tandpasta van betalen1"
STRENGE OPLEIDING
LEUSDER KRANT is een
lave van de BDU-kranten-
ibinatie te Barneveld.
IN AANRAKING MET
DE OUDERE VROUW
door
Anco Mali
opleidingstijd waarin de jonge ver
pleegstertjes steeds maar moesten
inspringen op onverwachte dingen,
was de tijd bij de oudere vrouwtjes
een zeer ontspannende tijd
De mannen spraken Rick veel
minder aan. Ze kwam uit een gezin
met veel meisjes. „Op mannen chi
rurgie hadden ze altijd gekke op
merkingen," zegt ze, ,,en je bloos
de tot achter je oren. Misschien
was het een ontduiken van, maar ik
dacht als ik vrouwen kiés krijg ik in
elk geval die opmerkingen niet.
Het pionierswerk, om vanuit het
diakonessenidee uitgezonden te
worden, trok me ook wel. Maar dat
ging niet door, omdat ik mijn vriend
leerde kennen. Met leeftijdgenoten
een opleiding volgen was een gran
dioze tijd, heel fijn. De tijden deden
je niets meer een uur langer
werken was niet belangrijk Je liet
je werk zo achter, dat een ander
geen hiaat had. De band met je
jaargroep is groot. Je vangt elkaar
op. Je maakt samen veel verdrieti
ge dingen mee. Een vriendin van
ons pleegde zelfmoord: die kon het
niet aan Het maakte grote indruk
op ons
Ik leerde mijn man kennen, die bij
het onderwijs zat, en Engels stu
deerde. Wij konden een flat krijgen,
en wilden trouwen. Maar in het Dia-
konessenhuis werken, getrouwd
zijn en nog geen examen gedaan
weg te gaan Dat dreinen zou zo
over zijn. Hij gaf haar het advies
weer in de verpleging te gaan.
Er was in Haarlem een bejaar
dentehuis-verpleeginrichting, en
daar hadden ze mensen nodig Op
de vrije dag van haar man ging ze
erop haar fietsje heen, en ze dacht:
dit blijf ik altijd doen. Ze voelde zich
opgelucht en blij.
GEEN SLEUTEL
In het bejaardentehuis ging ze
twee avonden in de week met één
nachtdienst in de maand werken
,,ln het bejaardentehuis moet er al
tijd één verpleegster rondlopen met
een diploma en dat was op die
avonden ik. Maar ik kreeg geen
sleutel in handen. Als er 's nachts
iemand niet kon, slapen had ik niet
eens een licht slaappilletje. Ik had
zelfs geen aspirine Twee vrouwen
leidden het huis, en bij die moest je
aanbellen. Als er iemand heel ziek
was, en er moest gespoten wor
den, dan kwamen die vrouwen zelf
uit bed. Ik probeerde dat bespreek
baar te maken.
Mijn man wilde bij het middelbaar
onderwijs en solliciteerde in
Amersfoort. Ik zag de eerste adver
tenties van een nieuw te openen
verpleeghuis in Leusden, en belde.
Ik kreeg mevrouw Stet aan de
telefoon. Ze heeft een heel aparte
stem, en ik dacht: die wil ik wel es
ontmoeten Ik vroeg of er parttime
werk was. Dat was er.
We gingen aan de Duinroos wo
nen. Mijn man wilde niet te dicht bij
zijn school wonen Dick kon naar
De opleiding in het Diakonessen-
huis was heel streng Rick werkte
van 's morgens zeven tot 's avonds
half zeven. Je ging nooit weg als je
werk niet klaar was. Als je klaagde
dat je zo moe was zei zo'n ingetre
den diakones: ,,Moe, kindje? Wij
werken van acht uur 's morgens tot
acht uur de volgende dag!" Maar
Rick beschouwt het als een gran
dioze tijd, ze denkt, dat ze daar ge
vormd is. Roken mocht niet (dat
deden ze stiekem om de beurt)
Veertien dagen werkte je 's nachts.
„Ik ben daar tot bewustzijn geko
men van de positie van de vrouw,"
zegt ze. ,,Het is meer dan twintig
jaar terug. Kwam er een vrouw, die
voor borstkanker werd geopereerd,
dan werd het knobbeltje weggeno
men, en dan ging die vrouw na drie
dagen naar huis. Als het niet goed
was, kreeg ze na vijf dagen bericht,
dat ze weer moest komen. Na een
half jaar moest ze weer terugko
men, en dan zag je de hele afgang
van zo'n vrouw.
Jij liep daar als jong grietje te
dartelen op zo'n zaal Dan zag je 's
avonds zo'n man komen met een
paar kindertjes. En ik dacht, dat ik
goed werk deed. Maar achteraf
denk ik: wat deed ik écht voor zo'n
vrouw. Zo'n vrouw, die eerst voor
allerlei oppas had moeten zorgen,
die haar huis vol met boodschap
pen had moeten laden, die nog wat
extra kleding voor de kinderen had
moeten kopen, en die dan volko
men overspannen bij ons kwam
En zo'n grietje zei dan: ,,'t Valt wel
mee, hoor
't Heeft me heel veel gedaan, die
afgang van vrouwen te moeten
zien.
In mijn derde jaar was ik eerste
van een zaal met twaalf vrouwoen.
Ik gaf ze wel extra fruit. Maar
geestelijke steun? Nee, die gaf je
niet. Het ging om de techniek, het
handwerk en het schoon zijn. Hoe
die vrouwen zich op zulke momen
ten gevoeld moeten hebben, dat
heeft me erg aangesproken.
Je raakt gediplomeerd in zo'n
Diakonessenhuis, en als je een
beetje pit en ondernemingsdrift
hebt, dan krijg je van alles te
doen."
Van vrouwenchirurgie ging Rick
van der Harst naar vrouwen intern
Daar kwam ze voor het eerst in
aanraking met de oudere vrouw
Die vrouwtjes lagen daar maar te
liggen. Ze konden niet meer naar
huis, want er was niemand die ze
kon verzorgen. Het ziekteproces
was niet zo erg. De verzorging was
een beetje vertroetelen, ze lekker
in de kussens neerleggen Na de
hebben: daar hadden ze nog nooit
van gehoord. De toestemming voor
het examen moest speciaal in Den
Haag worden aangevraagd Deze
werd verleend, en ik werkte nog
een jaar in het Diakonessenhuis
Toen ik óp zei, want mijn man en ik
wilden es samen op vakantie gaan,
werden me harde dingen gezegd.
In de zin van kinderen krijgen is
ook niet alles, hoor En dat was
voor mij toen het ideaal."
VRIJWILLIGERSWERK
EHBO LESSEN
Rick en haar man verhuisden
naar IJmuiden, ze ging vrijwilligers
werk doen, gaf EHBO-lessen.
Kreeg haar eerste kind, genoot van
dat kind. Stopte met het vrijwilli
gerswerk. Snel na elkaar kreeg ze
drie kinderen, van wie de tweede
een verstandelijk zwak begaafd
kind is.
Ze verhuisden naar Haarlem.
Ricks man studeerde voor de
MO-B akte Engels In Haarlem
trof ze in haar buurt een vrouwtje
dat altijd op bed lag: haar man kon
nooit een moment weg. Ze bood
hem aan een avond voor zijn vrouw
te zorgen, zodat hij een borreltje
kon gaan drinken en een kaartie
kon leggen Tot die vrouw overle
den was, deed ze elke week voor
die man dat werk._
Haar gezinspatroon was zéér
iemand niet kon slapen had ik niet
zijn, omdat haar echtgenoot moest
studeren. Op 8 december studeer
de hij af in Groningen. In januari zei
hij tegen haar ,,Mien, als je wat
voor jezelf wilt gaan doen, moet je
nu kiezen." In die tijd werd haar
tweede kind eenkennig, en huilde
als haar man hem naar bed wilde
brengen. Haar huisarts leefde met
haar mee, en raadde haar een paar
avonden in de week lekker vroea
De Vosheuvel, en in het volgend
voorjaar, toen de kindertjes wat ge
wend waren, belde ik Lisidunahof,
en ik kon meteen beginnen als in
valster."
Aanvankelijk werkte ze éen och
tend en twee avonden. Verzorgde
de mens. zoals deze op Lisiduna
hof woonde. Er is een personeels-
flat en ze werd wel eens gevraagd
of ze de taak van mentrix wilde
waarnemen. Dat vond ze prettig,
want zo kreeg ze de mogelijkheid
om met de mensen, die de oplei
ding verzorging volgden, in kontakt
te komen. (Vanuit het ziekenhuis
kende ze alleen de A en B ver
pleegsters.) Zo ze zich al had afge
vraagd wat jonge mensen bewoog
een opleiding te kiezen bij de oude
re mensen, die ook nog geestelijk
niet volwaardig is, ze konstateerde
dat al die mensen bijzonder gemo
tiveerd waren. Ze ervoer het als
zeer plezierig met hen na te praten
over wat er op de afdelingen alle
maal was gebeurd.
EEN WEEK OP,
EEN WEEK AF
Op Lisidunahof waren twee
nachthoofden. Die qinqen elke
week één week op en één week af.
Een nachthoofd ging weg Nie
mand reageerde op de advertentie,
die werd geplaatst Toen vroeg de
directrice of zij er voor voelde. Ze
stelde voor haar uren voor de zo
mermaanden om te zetten, en stel
de de vraag of ze weer terug mocht,
als het haar niet beviel, die vraag
hebben ze nooit gehoord: ze ging
de nacht in en er niet meer uit
der Harst zo n 55 mensen Hier
kreeg ze de verantwoordelijkheid
voor 165 mensen. Om tien voor el
ven stond ze op de stoep. Ze werd
ingewerkt door een collega, die zei
..Ik ken jou van de kerk Daar zit je
altijd met je drie kindertjes." Ze
kreeg de sleutel, werkte samen met
acht collega's en alles wat er voor
viel was voor haar verantwoorde
lijkheid.
,,Het stuk leiding geven aan een
groep jonge mensen is heel
boeiend, 's Nachts heb je soms be
paalde tijden dat het minder druk is,
en dan kan je wat meer aandacht
aan ze besteden Er zijn zes afde
lingen met op elke afdeling een
vaste kracht. Er zijn twee zwerf-
krachten, die meehelpen waar dat
nodig is. Het voordeel is, dat ze ze
ven nachten met dezelfde mensen
omgaat Datiseenheelfijniets.dat
je zeven nachten lang met elkaar
optrekt
Als ik iemand wel es witjes zie
worden dan zeg ik ,,Ga even naar
die en die, rook een sigaretje, ik
neem je wacht wel even over. Dat
is zo goed voor die jonge meisjes:
even met elkaar praten en lachen.
Dan komen ze terug, en dan zien
ze het wel weer zitten. Ik vraag ook
altijd durf je het te zeggen, als je
bang bent? Als het zegt, kan ik pro
beren er iets aan te doen. Het moet
van jou komen. Als je dat stuk
openheid met elkaar hebt, ben je al
heel ver
Ik zeg ook altijd als er iets ge
beurt op je afdeling, waarvan je
schrikt, en je durft er niet op af te
gaan, laat me oppiepen. Samen
Zo'n jong meisje heeft nog nooit
echte bedverpleging gedaan. Dan
sprong ik zelf bij en zei. .ik kom je
vanavond helpen Je babbelt, je
legt wat uit, je geeft adviezen, je
maakt ze er op attent, dat mensen
goed verzorgd moeten worden.
Om half twee drink je gezellig een
kopje koffie met elkaar
Een volgende avond geef ik een
ander een stuk begeleiding. Je
leert elkaar goed kennen. Er zijn
ook wel es keren, dat het niet goed
loopt Dan is er een zodanig ge
sprekje, dat er nog wel es verande
ring zou kunnen komen."
BEOORDELING
De direktie van Lisidunahof wil
graag op de hoogte blijven van het
verloop der zaken. Aan het eind
van de week schnjft het nachthoofd
daarom een soort verslag. Over
plezierige en onplezierige dingen,
die zich hebben voorgedaan pro
beert ze eerst halverwege de week
met de betrokkene te praten. In
sommige gevallen zeggen de colle
ga's het gaat niet, ik slaap ook zo
slecht.
Rick probeert dat neer te schrij
ven om aan te geven, zó funktio-
neert deze persoon 's nachts. Is dat
overdag ook zo? Zitten we op één
lijn"? Men is nu gekomen tot een
evaluatieformulier van alle mede
werkenden 's nachts apart. Rick
vult dat formulier in, en zet haar
paraaf. Over de verzorging van de
bewoner, het efficiënt werken, de
benadering naar de bewoner toe,
het omgaan met de collega's van
staan we sterk, en dan gaan we
samen kijken. Ik begrijp heel goed,
dat er zoiets kan zijn. Je zit op je
kantoor vóór jou zijn er twee gan
gen, en daar wonen twee maal
veertien bejaarden aan. Als je plot
seling iets hoort, kan dat best ang
stig zijnMaar als je niet gaat kijken,
ben je fout
DE ANGST IS AANWEZIG
Dat spel moet altijd aanwezig
zijn: er is altijd een nachthoofd, die
dat niet erg vindt, en die zeeén van
tijd heeft (die heb je eigenlijk niet,
maar goed). Die angst is heel reëel,
aanwezig. Ook door geluiden van
buitenaf, die ze niet kunnen plaat
sen. Dat kan iemand panisch ma
ken, zodat ie niet goed kan funktio-
neren in zijn werk.
Je mag met jonge mensen om
gaan, die een opleiding volgen,
waarin je probeert een stuk zelf
standigheid te doen opbloeien Als
je het verschil ziet van een leerling
die na twee jaar als een volwassen
mens na het behalen van het diplo
ma vertrekt, is dat erg leuk."
NACHTHOOFD WERKT ZELF
MEE
Van het begin af aan heeft Rick
van der Harst het standpunt inge
nomen dat ze als nachthoofd in een
verpleegtehuis geen funkties kan
invullen zonder zelf mee te werken
Dat nachthoofd zijn houdt voor
haar in: leiding geven aan jonge
mensen, leefruimte geven aan de
bejaarde mensen, die leiding nodig
hebben maar die zelfstandig kun
nen blijven funktioneren. (Ze gaan
naar het toilet, maar ze kunnen hun
bed niet meer vinden, en daar moet
je ze bij helpen) en de hulp bieden
aan mensen die per nacht twee
maal totaal verzorgd moeten wor
den.
Dat is geen sinecure. Van de 166
bewoners moet twee derde deel 's
nachts twee maal verzorgd wor
den. Van die mensen moet een
groot aantal mensen met twéé ver
zorgers tegelijk worden verzorgd.
Daar is veel tijd voor nodig, en het is
heel zwaar werk.
Vier afdelingen krijgen een eer
ste verdroogronde. De mensen,
die incontinent zijn, worden gehol
pen. Soms zijn ze naar het toilet
meegenomen en gaat het goed.
Een andere keer zijn ze al nat
Soms krijgen mensen een po-stoel
op hun kamer. Als mensen geeste
lijk heel ver weg zijn krijgen ze bed
verpleging, en worden ze gewas
sen wanneer dat nodig is. Er ligt in
hun bed een vierkant matje van cel-
stof, maar toch is vaak het hele bed
nat. Zo'n verdroogronde door twee
mensen kan per afdeling twee uur
nemen.
VERGRIJZING
IK KEN JOU
VAN DE KERK
In Haarlem verzorgde Rick van
,,Toen ik op Lisidunahof kwam,
was de vergrijzing nog niet zo aan
de orde, dat wil zeggen de hulpbe
hoevendheid was in het begin nog
niet zo groot. Ik hoefde toen nog
niet zo mee te werken Maar lang
zamerhand hield een zwerfwacht,
die op verschillende afdelingen al
die zware mensen moest helpen,
het vaak niet vol Zo groeide ik erin
de nacht, het al of niet aanwezig
zijn van angst 's nachts. Aan de
betrokkenen wordt gevraagd hun
paraaf te zetten. Ze hebben de mo
gelijkheid om te reageren, en te
vertellen hoe dit of dat in zijn werk is
gegaan.
Rick tekent hierbij aan, dat, als er
een konflikt is, waarbij men elkaar
niet heeft kunnen vinden, de be
trokkenen het recht hebben om
over het gedrag of de zienswijze
van het nachthoofd iets te schrij
ven. De direktrice kan in zo'n geval
een gesprek aanvragen Dat stuk
openheid vindt Rick erg goed Jon
ge ziekenverzorgsters en zieken
verzorgers want er zijn ook jon
gens, staan of vallen met die beoor
deling, en mogen daar best in
spraak in hebben De een kan over
dag goed funktioneren in een
groep Overdag ben je nooit alleen
De ander komt 's nachts beter tot
zijn recht.
DE DOOD
,,Ja, de dood op zich," zegt Rick,
„blijft iets dat mensen niet accepte
ren als behorend bij het leven. Als
je je ronde loopt, en je treft iemand
dood aan. dan heb je een stuk op
vang van elkaar nodig. Je moet de
familie gaan bellen. Je belt de arts.
Daarna moet je gaan handelen.
Het is ónders als iemand ziek
wordt, en zo'n achteruitgaat, dat de
dood nabijkomt De familie van alle
bewoners weet eigenlijk ook zeker,
dat dit het laatste huis is waar ze
wonen Veel mensen van de familie
zeggen bij het bericht: ,,Ach ja, het
ging de laatste tijd achteruit met
mijn vrouw, vader, tante Misschien
is het fijn, dat ze niet een lange
lijdenstijd heeft moeten door
staan." Ik zeg altijd: „Mevrouw of
meneer, is overleden. En zoals wij
hebben kunnen zien is zij of hij
rustig ingeslapen." De familieleden
zijn te allen tijde welkom. Soms is
het een echtgenoot, een ouder ie
mand, die je moet waarschuwen.
Zo iemand kan toch niet meer sla
pen. Is het bij voorbeeld een oud
tante, die overlijdt, dan komen de
mensen de volgende dag.
Aan de familieleden vraag ik we
gaan uw moeder nu verzorgen.
Heeft u voorkeur hoe ze aange
kleed wordt? Je overlegt, en pro
beert aan de wensen tegemoet te
komen
Met jonge leerlingen overleg ik:
wil jij dat doen? Ze moeten het alle
maal gedaan hebben om daarvoor
ook hun „punten" te behalen. De
inzet is grandioos van al die jonge
mensen. Soms heb je niet direkt tijd
om er over na te praten. Dan praat
je de volgende ochtend erover. Als
je ze 's avonds dan weer monter
aantreft, heb je het gevoel ze heeft
het verwerkt en aangekund.
HOOP VERTROUWEN
VAN DE DIREKTIE
Je krijgt een hóóp vertrouwen
van de direktie Het is heel fijn te
weten dat de direktie échter je
staat. Het boeiende van dit werk is:
het altijd maar inspringen op önver-
wachte situaties, en dan maar ho
pen dat het goed afloopt. Als het
wel es een keer niet goed èfloopt,
moet je kunnen zeggen: zó was
mijn inzet: ik heb mijn best gedaan.
Zo heb je een aantal bewoners
bij ons, die 's nachts niet kunnen
slapen Een jong iemand gaat er
vanuit: de nacht is om te slapen
Een schattige zuster neemt de
mensen mee, en brengt ze weer
naar bed. Aan zo'n jonger iemand
moetje vertellen: mischien is ie met
iets bezig, en kan ie niet slapen. Wil
iemand misschien naar de weecee,
heeft ie honger, en kan ie dat niet
onder woorden brengen. Dat is het
verschil met een somatisch huis,
waar mensen kunnen aangeven
wat ze bezighoudt.
MEDICIJNEN ALLEEN
INDIEN ECHT NODIG
Medicijnen geven we alleen, in
dien dat echt nodig is. Er zijn zoveel
andere dingetjes, die je de bejaar
de mens kunt aanbieden. Is zo ie
mand thuis dan neemt ie een beker
warme melk, of hij gaat nog eens
een plas doen Dat probeer je op
het begeleidingsvlak aan jongeren
door te geven. Je probeert 's
nachts dat menselijke stukje naar
voren te halen. Als het lukt, vindt
zo'n leerling dat fijn
Er zijn ook wel eens bewoners,
die zeggen Laat mij hier nou maar
zitten. Ik doe toch niets. Ik doe daar
toch niemand kwaad mee. Soms
moet je de mensen tegen zichzelf
beschermen Maar ik schuif ook
wel es een bankje aan, en zeg: Zet
uw been daar maar op, dan krijgt u
tenminste geen dikke voeten' In Li
sidunahof blijft de mens ook in het
nachtwerk centraal staan. De dag
is natuurlijk helemaal een stuk be
geleiding.
Door zo'n huls heb je kontakt
met alle generaties. Jongere col
lega's werken met ouderen sa
men. Je vult elkaar aan. De man
nen zijn niet weg te denken in dit
geheel. Met elkaar breng je die
gezonde sfeer erin. Ik geloof, dat
er In ons huis niet de lijn bestaat
van: ik ben hoofd, en jij bent leer
ling. We staan met ons allen voor
één stuk werk!"
UTRECHT - De warmste zo
mer sinds enkele tientallen jaren
dreigt de watervogelstand in Ne
derland een zware slag toe te
brengen. Bij de provincie
Utrecht is de laatste dagen het
aantal meldingen van verdachte
sterfgevallen onder watervogels
drastisch toegenomen. Uit de
gemeenten Nieuwegein, Loe-
nen, Loosdrecht, Leersum,
Breukelen en Utrecht kwamen al
berichten over dode vogels, die
alle verschijnselen van botulis
me vertoonden.
De bacterie die de ziekte veroor
zaakt begint zich pas lekker te voe
len bij een watertemperatuur van
twintig graden en hoger De bacte
rie, de Clostridium Botulinum) pro
duceert een gif waaraan de vogels
te onder gaan Dat het de laatste
jaren wat rustiger is geweest rond
het verschijnsel botulisme ligt aan
de lagere zomertemperaturen
Daarmee verdwijnt de ziekte echter
niet uit het water. De bacterie kan
zich jarenlang onder barre omstan
digheden handhaven, om in war
mere perioden opnieuw toe te
slaan. Het is zelfs mogelijk, dat de
ziekte tien jaar niet of nauwelijks
wordt gesignaleerd, en het jaar
daarop 'n ware epidemie veroor
zaakt.
Botulisme volledig uitroeien is
dus een moeilijke opgave. Toch is
de ziekte wel in te dammen De
verspreiding vindt namelijk plaats
via de kadavers van door botulisme
gevelde vogels.
De enige manier om botulisme te
bestrijden is de kadavers van aan
de ziekte gestorven vogels zo snel
mogelijk te verwijderen. Alle ge
meenten in de provincie Utrecht
hebben een depót waar de dode
vogels worden verzameld. Het is
duidelijk dat gemeenten en provin
cie niet in staat zijn om alle sloten
en plassen dagelijks te controleren
op dode vogels Daarom is ieders
hulp noodzakelijk Dat kan op ver
schillende manieren Zieke of dode
watervogels kunnen worden ge
meld bij de gemeente. Het is ook
mogelijk de vogels naar het ge
meentelijk depót te brengen Waar
dat te vinden is, staat meestal te
lezen op het aanplakbiljet over bo
tulisme bij het gemeentehuis.
Hoewel de meeste vormen van
botulisme voor mensen niet ge
vaarlijk zijn, komen er sporadische
soorten voor waar de mens wel ge
voelig voor is. Om elk risico uit te
bannen is het daarom beter de do
de vogels met een plastic zak of
met plastic handschoenen aan te
pakken. Zieke vogels zijn te her
kennen aan verlammingsverschijn
selen aan kop, nek, vleugels of po
ten. Uiteindelijk verslappen ze zo,
dat de vogels niet meer in staat zijn
om te vliegen. De kop zakt dan al
snel onder water waardoor de vo
gel verdrinkt.
Voor meer inlichtingen of voor
medewerking aan bestrijding
van de ziekte kan iedereen te
recht op de gemeentehuizen of
bij de provincie. De provinciale
milieutelefoon staat daarvoor
gedurende kantooruren open.
Het nummer is 030-515500.
~F"1|n bfac Qe boekhouding soonliiü
tjng, Zwèrteweg 16a, telefoon
