„Stoutenburg", een trotse burcht
Bloeiend verenigingsleven in Achterveld
- 17^
VAN KRUIS- TOT CARNAVALSVERENIGING
"USTUS 1982
ACHTERVELD 600
I .bMÓH I
ACHTERVELD - De geschiede
nis van Achterveld en Stoutenburg
gaat verder terug dan het jaar 1382.
Het was al in het jaar 1252, dal
Wouter of Walter van Amersfoort -
en dat hangt weer samen met de
plannen van de bisschop van
Utrecht, Hendrik van Vianden om
Amersfoort stadsrechten te verle
nen - op een uur afstand van de
toekomstige stad een burcht liet
houwen, die de naam Stuthenborch
of Stoutenburch trotse burcht")
kreeg.
In tegenstelling tot wat de ge
schiedschrijvers gemeenlijk ver
kondigen ben ik van mening, dat
heer Wouter dit deed in opdracht
van of althans in overleg met de
bisschop van Utrecht, die als we
reldlijk heerser in het grensgebied
tussen Utrecht en Gelre op een
strategisch punt een forse burcht
aan de Barneveldse beek wilde heb
ben, waarvan de eigenaar of bewo
ner hem trouw was. In dat kader
moeten we ook de opdracht van het
versterkte huis, de burcht, aan de
Utrechtse bisschop zien, die het aan
Wouter van Amersfoort in leen gaf.
In feite is het opdragen aan en in
leen geven van een burcht minder
een eigendomsoverdracht dan de
erkenning van het gezag van de
landheer, die in dit geval het recht
kreeg - voor hem en de kerk van
Utrecht - om er een bezettting in te
legeren, wanneer het Sticht zou
worden aangevallen.
GROOT
We moeten ons met voorstellen,
dat de bouw van de Stoutenburch
van de ene dag op de andere vol
tooid is, of beter dat de burcht niet
is vergroot en uitgebouwd. Het is
waarschijnlijk dat dit vooral ge
beurd is nadat in 1315 bisschop Gui-
do van Henegouwen door koop van
o a. Everard van Stoutenburch ook
werkelijk eigenaar van de burcht en
het omliggende terrein was gewor
den. Over dat omliggende terrein
mag niet te gering worden gedacht,
het was meer dan 1057 morgen -
ruim 900 ha - groot
Nadat de heren Van Amersfoort
zich op Stoutenburch gevestigd
hebben noemen ze zich Van Stou
tenburch, overigens niet zo erg
lang, want ze gaan zich dan Van
Weede noemen, een geslacht waar
uit Johan van Oldenbarnevelt van
moederskant is voortgekomen. De
familierelatie tussen de diverse rid
ders van Amersfoort c.q. van Stou
tenburch, die uit oude kronieken
tot ons komen is soms niet duidelijk
te onderkennen. Aangenomen
moet worden dat de Everard van
Stoutenburch. die in 1326 de over
dracht uit 1315 bevestigde een
kleinzoon van de Wouter van
Amersfoort uit 1252 was. Overi
gens is ook het jaar 1315 weer een
vraagteken, omdat de verkoop vol
gens de bevestiging uit 1326 ge
schiedde aan bisschop Johan van
Diest, die al in 1296 overleden is.
VERPAND
Het lijkt erop. dat we ons er maar
niet al te zeer in moeten verdiepen,
vinden wel dat aangenomen mag
worden, dat de eerder genoemde
bisschop Guido van Henegouwen,
die voordat hij tot de bisschoppelij
ke waardigheid verheven werd va-
die twee jaar later in een veldtocht
tegen de Friezen bij het Rode Klif
sneuvelde. Die Jan van Arkel plaat
ste een zekere Willem Groenewoud
als kastelein (slotvoogd) op de
burcht. In 1379 wordt dat Steven
van Zuylen. die in het kapittel van
de Utrechtse Dom voor alle geeste
lijken, ridders, knapen en de stad
Utrecht zweert, dat hij het huis
trouw bewaren zou .,als een goet
borchstat- en ambachtsman schul-
dich is" voor de bisschop en het
Sticht
De onzekere situatie in de lage
landen in de 15e eeuw maakt dat de
vraag of de nakomelingen van de
heren van Stoutenburch nog rech
ten hadden op de burcht niet beant
woord kan worden In een charter
van 1413 spreekt bisschop Frederik
ACHTERVELD - Hoewel Ach
terveld een vrij kleine gemeen
schap heeft is er in het dorp een zeer
bloeiend en actief verenigingsle
ven. Een overzicht.
KRUISVERENIGING
De Kruisvereniging vierde vorig
jaar het 50-jarig bestaan. Een groot
aantal inwoners is lid van deze ver
eniging. Veel werk wordt door deze
vereniging gedaan op het gebied
van de gezondheidszorg Met in
gang van 1 september zal er een
nieuwe wijkverpleegkundige in
dienst treden. De huidige wijkver
pleegkundige zuster Dignum is
meer dan 25 jaar in Achterveld
werkzaam geweest.
E.H.B.O.
In 1949 werd een plaatselijke af
deling opgericht van R.K. bond van
E H B O Deze afdeling is inmid
dels uitgegroeid tot een zeer
bloeiende afdeling met een groot
aantal werkende leden Door de af
deling werd verschillende jaren
achtereen deelgenomen aan
Rayons- en districtswedstrijden
Zij behaalden hierbij verschillende
malen de eerste plaats waardoor de
afdeling dan ook deel kon nemen
aan de landelijke wedstrijden. Dit
jaar is men gestart met het geven
van reammatiecursussen. Dit blijkt
een groot succes te zijn
HARTSTICHTING
Een plaatselijke afdeling van de
Nederlandse Hartstichting is onge
veer zes jaar geleden opgericht.
Deze vereniging komt in samen
werking met andere verenigingen
voor het voetlicht met voorlichting
op het gebied van de hart- en vaat
ziekten.
ZONNEBLOEM
Van de landelijke Zonnebloem
vereniging is er ook een afdeling in
Achterveld. Deze vereniging be
weegt zich op het gebied van de
zieken en bejaarden. Daarvoor in
aanmerking komende bejaarden en
zieken worden door de leden be
zocht. Ook de in de ziekenhuizen
verblijvende inwoners krijgen be
zoek. Tevens is er een Welfare afde
lingdie eenmaal perweekeen hand-
werkmorgen organiseert
BEJAARDENSOOS
De bejaardensoos houdt elke
week een middag waar niet alleen
bejaarden terecht kunnen maar
ook personen die om gezondheids
redenen niet meer mogen werken
en die eventueel met vervroegd
pensioen zijn gegaan. Deze middag
zijn echte ontspanningsmiddagen.
Tevens zijn deze middagen belegd
om het onderlinge contact levend te
houden. Eenmaal per jaar worden
er een vakantiereis gezellige dagrei
zen georganiseerd.
CULDOTO
Een toneelvereniging Culdoto
ontbreekt niet in de rij van vereni
gingen. Twee achtereenvolgende
dagen treedt deze vereniging met
een toneelstuk voor het voetlicht
Ook komt het wel voor dat bij een
jubileum van de een of andere ver
eniging een beroep wordt gedaan
op deze vereniging om tijdens de
feestavond een klein toneelstukje
op te voeren.
BIBLIOTHEEK
Het dorp is ook een bibliotheek
rijk die imiddels zijn 75-jarig be
staan heeft gevierd Een grote col
lectie boeken is in voorraad van elk
genre. Door de inwoners wordt van
de uitlening van de boeken veelvul
dig gebruik gemaakt
K.P.J.
De K.P.J. is een afdeling van de
landelijke Katholieke Plattelands
Jongeren. Het doel van deze ver
eniging is het bij elkaar brengen van
de plattelands jongeren. Er wordt
niet alleen gewerkt op het gebied
van de vrolijke ontspanning maar
ook op cultureel en creatief gebied.
De georganiseerde avonden wor
den steeds goed bezocht en zijn al
tijd gezellig.
K.P.O.
Van de Katholieke Plattelands
Organisatie is er ook een afdeling in
Achterveld. Deze vereniging heeft
tot doel de vrouwen bij elkaar te
brengen en zo de onderlinge con
tacten te kunnen onderhouden en
verstevigen. Ontspanning, creatief
bezig zijn en het bespreken van de
problemen van de hedendaagse tijd
zijn dingen die tijdens de bijeen
komsten aan bod komen.
CARNAVALSVER.
Elf jaar geleden werden door en
kele inwoners de koppen bij elkaar
gestoken met het doel een carna
valsvereniging op te richten. Dit is
heel goed gelukt. Klein begonnen is
het carnavalsgebeuren uitgegroeid
tot een geweldig feest dat niet meer
uit Achterveld weg te denken is. De
optocht geniet inmiddels bekend
heid tot ver in de omtrek.
CON AMORE
Con Amore is de Ned. Herv
jeugdvereniging. Het doel van deze
vereniging is niet alleen de ontspan
ning zoeken maar ook het bespre
ken van het geloof en de bijbelkun-
de Deze vereniging heeft vijf jaar
geleden de euvele moed opge
bracht tot het organiseren van de
avondvierdaagse. Hetgeen als een
grap begonnen is, is dit uitgegroeid
tot een geweldig evenement dat
ook niet meer uit Achterveld weg te
denken is.
CHR. VROUWEN
De Christelijke vrouwen vereni
ging Lydia draagt ook haar steentje
bij om het onderlinge contact van
de leden in stand te houden. Verder
is het doel van de vereniging be
spreking van het geloof en de bij-
belkunde. Ook het handwerken
wordt druk beoefend.
A.B.T.B.
De afdeling van de Algemene
Boeren en Tuindersbond vierde dit
jaar het 50 jarig bestaan. Deze ver
eniging heeft tot doel de lanbou-
wers, veehouders en tuinders te
steunen en voorlichting te geven in
verband met hun bedrijven. Ook
bij het bekend worden van nieuwe
wetten op dat gebied en verande
ring van reeds bestaande wetten
wordt door de A.B.T.B. nauwlet
tend gevolgd.
ZANGKOOR
Zoals in elke R.K.-kerk was er
ook in de R.K.-kerk van Achter
veld een zangkoor. Dat bestond in
dertijd alleen uit mannen. Onge
veer veertien jaar geleden kwamen
er ook vrouwen bij zodat het een
gemengd zangkoor werd Door het
koor worden niet alleen kerkelijke
liederen gezongen. De heer G Wij-
nants uit Amersfoort is momenteel
de dirigent van het koor. Deze
heeft in de tijd dat hij dirigent is het
koor naar een zeer hoog pijl ge
bracht.
FEESTCOMITÉ
Een feestcomité mag in een
woongemeenschap als Achterveld
natuurlijk ook niet ontbreken. Dit
comité organiseert met alleen fees
ten met de Koninginnedagen maar
is ook actief op ander gebied. Tij
dens de Tour de Junior-week orga
niseert dit comité een braderie die
klinkt als een klok. Dank zij dit
feestcomité is er nu al een aantal
jaren achtereen tijdens de Tour
week een gezellige kermis
DICK EN ALINE BIJL
der was geworden van een dochter
Mana, aan zijn schoonzoon Arent
of Arnold, heer van IJsselstein, de
Stoutenburch (en andere goede
ren) voor 4800 pond verpand heeft
Zeker is. dat bisschop Jan van Ar
kel in 1343 het goed met de burcht,
alsmede het schoutambt van
Amersfoort weer inloste, daartoe
in staat gesteld door graaf Willem
IV van Holland en Henegouwen,
Een luchtfoto uit 1980 van kasteel Stoutenburg.
