Bijna 400 arbeidsplaatsen;
uitbreiding op „De Fliert"
Achterveld groeide
ook sportief mee
600 jaar
Achterveld
ACHTERVELD EN DE WERKGELEGENHEID:
r EEN KORTE SPORTPARADE VAN VERENIGINGEN
kt fik vwhA
van Blankenham van onsen huy-
se endc gerechte van Stouten-
burch", maar nog in 1424 wordt in
een notariële akte Evert, Schild
knaap en schout van Amersfoort
heer van Stoutenburch genoemd,
immers ,,syn vader gecomen is van
de heer Walter van Stoutenburch,
ridder, welchs wapen is een schilt
van sulver met ses roode leliën"
Het zou best kunnen zijn, dat het
geslacht van de Stoutenburchs het
slot ook weieens heeft moeten ver
panden, zoals bijv. aan de heer van
Woudenberg. Johan van Culem-
borg.
MACHTSSTRIJD
Anderzijds staat wel vast, dat de
Utrechtse bisschoppen er een be
paald gezag over hadden, dat de
Stoutenburch. samen met drie an
dere burchten - Ter Horst, Vrcde-
lant en Ter Eem - behoorde tot de
sloten, die en postulaat (een door
de Utrechtse geestelijkheid aange
wezen kandidaat-bisschop) met
mocht betrekken, alvorens door de
Paus bevestigd te zijn. Omdat er
vaak een politieke machtsstrijd
rond een bisschopsbenoeming ge
voerd werd, is dat niet onverklaar
baar, integendeel, een kandidaat
bisschop zou zich op een van die
burchten kunnen verschansen en
zich tegen de door de Paus aange
wezen bisschop kunnen verzetten
Van enige strijd of belegering van
de Stoutenburch is niets overgele
verd, maar het moet tot laat in de
15e eeuw in de oorspronkelijke
vorm gestaan hebben. De eerst be
kende afbeelding dateert waar
schijnlijk uit het begin van de 17c
eeuw, laat zien dat er heel wat aan
verbouwd moet zijn. Dat lijkt nog
niet het geval als Johan van Olden-
barncvelt, de raadspensionaris van
Holland, er rechten op laat gelden.
In zijn remonstrantie aan de staten -
in de reformatgietijd waren de bis
schoppelijke bezittingen genaast -
zegl hij het huis Weede met de daar
toe behorende goederen, waaronder
ook Stoutenburch moest worden ge
rekend, gcerrd te hebben van zijn
moeder Dcliana van Weede, die ge
huwd was met Gerard van Olden-
barnevelt.
Het past in zijn tijd dat ,,de Ad
vocaat", zoals raadspensionaris van
Oldenbarnevelt werd genoemd,
zich een bepaalde status wilde ge
ven, daarom naast bezitter van de
Stoutenburch ook dc van oudsher
er aan verbonden titel, zeker voor
één van zijn zoons, wilde verkrij
gen. Dat kon omdat de bezittingen
van de Utrechtse bisschop genaast
zijn en van Oldenbarnevelt vraagt
dan ook om ,,die lossinghe ende
eygendom" van het door hem
geerfde leenbezit. In 1615 krijgt hij
de ambtsheerlijkheid Stoutenburch
in leen. Of met de woorden uit de
leenbrief; ,,Alsoo Jan van Olden
barnevelt, tegenwoordig bezitter
van de Hofstadt ende vasallage van
Stoutenburgh" ons bij request te
kennen heeft gegeven, dat hij, toen
hem de lossing werd toegestaan,
volkomen heeft doen blijken, dat
de goederen van Stoutenburch van
zijne voorouders aan de bisschop
pen van Utrecht waren gekomen,
zo hebben wij hem daarom en ..ten
aensien van zijne goede officien
dien tijt aen ons gedaen" die lossing
en eigendom gunstig toegestaan.
TER DOOD
De tijden kunnen snel verande
ren De raadspensionaris raakt in
een machtsstrijd met prins Maurits,
wordt op politieke gronden ter
dood gebracht en zijn bezittingen
verbeurd verklaard Enkele jaren
later echter worden die echter te
ruggegeven en op 13 december
1624 wordt Adriana van Bredero-
de, dochter van Reinoud van Bre-
derode, heer van Veenhuyzen en
Adriana van Oldenbarnevelt - dus
een kleindochter van Johan - met
de heerlijkheid beleend. De voor
malige hofprediker Johannes Ui
tenbogaert schrijft dan aan een
vriend ..De staten van Utrecht
hebben aan de kinderen van den
advocaat teruggegeven al hunne
goederen in het Sticht gelegen,
puur en simpel, met al de genoten
vruchten tot op deze dag."
Na de dood van Adriana van Bre-
dcrode komt het goed aan haar zus
ter Deliana, die gehuwd is met
Theophilus van Cats, heer van Hei-
loo. Na de dood van Deliana beheert
haar man het goed voor een aantal
neven en nichten, beleent het in 1637
in hun opdracht aan jonkheer Jacob
de Bey. Opmerkelijk is dat in die
tijd Jan Franken, de toegewijde
knecht van de landsadvocaat, die
zijn meester tot op het schavot bege
leidde, schout van Stoutenburg was.
Het is weinig interessant om alle
achtereenvolgende eigenaars van
Stoutenburg. dat inmiddels een
meer bij dc tijd passend uiterlijk
heeft gekregen, hier te noemen. De
namen de Bey, Pannekoek en van
Lielaar komen ook steeds in de
Amersfoortse historie voor als bur
gemeester, schepen of raadslid en
daaruit blijkt wel dat er vanaf het
begin van de bouw van de Stouten
burgh een nauwe band met Amers
foort heeft bestaan. In 1802 wordt
Stoutenburg vergroot met het goed
Emelaar, waarmee de secretaris en
vriend van koning-stadhouder Wil
lem III, graaf Willem Bentinck, nog
beleend is geweest. Via makelaar
Hendrik Oyens in Amsterdam
wordt m 1833 de Amsterdamse
bankier Anthony van Luden eige
naar van het vierkante herenhuis,
omgeven door twee grachten.
AFBRAAK
In 1861 schrijft mr. Johannes Lu-
den, zoon van de bankier, een prijs
vraag uit voor een nieuw kasteel.
Het ontwerp van architect van den
Brink wordt gekozen en uitge
voerd. In 1864 is het nieuwe kasteel
klaar. Tien jaar later wordt het al
weer afgebroken, want de dochter
van de heer Luden, Maria Susanna
Anthonia, laat dan een modern
kasteeltje met hoetyoren en kante
len bouwen. Die dochter is gehuwd
met prof. David Henry Soulier, een
Italiaans parlementariër en dat ver
klaart. waarom de latere koning
Victor Emanuel III er - in 1891 -
enkele tijd verbleef Want prof.
Soulier was ook leraar van de Ita
liaanse kroonprins. In 1920 ver
koopt het echtpaar Soulier-Ludcn
het ..kasteel met grasperken, ten
nisbaan. bosschen, hakhout, ge
mengd bosch, weiland, lanen en
grachten, koetshuis met garage,
koetsierswoningen en bijgebou
wen, groot 23.27.40 ha en het Over-
borch Het Nieuwe Werk, groot
11.94.70 ha" aan de ritmeester der
cavalerie Herman Cornells Jacobus
Caderius van Slockum. Die laat het
landgoed in 1933 in verschillende
kavels veilen. Het huis wordt dan
omschreven als ,,het modern, voor
een 18-tal jaren gebouwde luxueu
ze jachthuis Groot Stoutenburg".
wat er op wijst, dat er een fout moet
zijn gemaakt. Het is waarschijnlijk
dat ritmeester van Stockum, de la
tere luitenant-kolonel, commandat
van het remonte-depót, het huis na
de koop door hem heeft doen ver
bouwen
In en vooral na de oorlog 1940-
1945 raakte Stoutenburg in verval,
totdat het werd overgedragen aan
de St. Franciscusstichting, die het in
1952 als noviciaatsklooster in ge
bruik nam, nadat het gebouw door
een verbouwing van alle topgcvel-
tjes en torentjes was ontdaan.
HENK POOTS
ACHTERVELD - Meer dan de-
helft van de Achterveldse beroeps
bevolking heeft werk in de eigen
woonplaats. In de niet-agrarische
sector is er in het dorp werk voor
ruim 40% van de beroepsbevolking.
Daarnaast vindt een groot aantal
Achterveldcrs - geschat wordt min
stens een 15% van de beroepsbevol
king - werk in de agrarische sector.
Bovendien zit een verdere uitbrei
ding van het aantal arbeidsplaatsen
in het nu feestvierende dorp er ver
moedelijk snel aan te komen met de
realisering van het werkgelegen-
heidsterrein ,,De Fliert" aan de
Klettersteeg.
De gegevens over de werkgele
genheidssituatie in Achterveld zijn
niet van zeer recente datum Bij dc
gemeente zijn cijfers voorhanden
uit 1980. Toen waren er - buiten de
agrarische sector - 386 arbeids
plaatsen in Achterveld. Op hetzelf
de moment werd de beroepsbevol
king geschat op 38% van 2532 (het
aantal inwoners): 962. In het kader
van de opstelling van het structuur
plan kwam men vorig jaar uit op
een andere schatting van de be
roepsbevolking in de parel van de
Gelderse Vallei I Iet Adviesbureau
Arnhem hanteerde toen een per
centage van 36,4% en liet dat los op
het inwonertal, dat inmiddels ge
daald was tot 2476. Die berekening
leverde een beroepsbevolking (per
sonen die werken of willen werken)
op van 898 personen. Er werd toen
geen nieuwe berekening van het
aantal arbeidsplaatsen gemaakt,
maar verondersteld mag worden
dat die in die niet-agrarische sector
ongeveer 400 zal bedragen. Dat be
tekent dat ongeveer 43% van de
Achterveldse beroepsbevolking
een baan heeft in het eigen dorp
Als men daar de werkgelegenheid
in de agrarische sector bijtelt, blijkt
meer dan de helft van dc Achtervel-
ders het dagelijks brood in de eigen
gemeente te verdienen.
Zoals wellicht bekend, streeft het
gemeentebestuur er naar, dat ten
minste de helft van de niet-agrari
sche beroepsbevolking een baan
heeft in dc eigen gemeente. Deze
werkgelcgcnheidsquote (ook wel
woon-wcrkbalans geheten) is vast
gelegd als één van dc uitgangspun
ten van het structuurplan, dat in
grote lijnen de ontwikkeling van
Leusden in de eerste tien jaar na
afronding van de Tweede Fase aan
geeft Deze verhouding wordt niet
per kern nagestreefd, maar de si
tuatie komt er in Achterveld in ie
der geval dicht in de buurt Met dc
realisering van het werkgelegcn-
heidsterrein ,,De Fliert" hoopt het
gemeentebestuur dc werkgelegen
heidssituatie in Achterveld nog ver
der te verbeteren. Overigens is de
ze ook nu niet bepaald ongunstig
Naast degenen, die in Achterveld
hun werk hebben, zijn er ook nogal
wat Achtervelders die in omliggen
de gemeenten werken. De afdeling
Sociale Zaken van de gemeente
Leusden schat het aantal werkzoe
kenden in Achterveld op vijftig.
Omgerekend in een percentage be
tekent dat dat 5,5%' van de Achter
veldse beroepsbevolking geen werk
heeft.
In het vorig jaar gepresenteerde
ontwerp-bestemmingsplan Achter
veld kondigde de gemeente aan.
dat in de uitbreiding van Achter
veld een terrein ter grootte van
twee hektare gereserveerd zou wor
den voor werkgelegenheid. Dat ter
rein, dat de naam De Fliert kreeg, is
onlangs door de gemeente aange
kocht. Het terrein ligt aan de Klet
tersteeg, en sluit aan op de daar
reeds gevestigde bedrijven In ok
tober of november zal begonnen
worden met het bouwrijpmaken
van ,,De Fliert". Het werkgelcgen-
heidsterrein wordt ingedeeld in ka
vels, die in grootte variëren van 600
tot 5000 vierkante meter. In de ko
mende maanden gaat de gemeente
een aantal gegadigden benaderen
Aan de ontwikkeling van ,,De
Fliert" ligt geen officiële inventari
satie ten grondslag, maar volgens
gemeentevoorlichter Hans Her
mans is er wel degelijk sprake van
„gebleken behoefte' aan bedrij
venterrein in Achterveld. Her
mans: ,,F.r is een wachtlijst waarop
een aantal gegadigden staat geno
teerd Het gaat in de eerste plaats
om Achterveldse bedrijven, die
met kunnen uitbreiden op de
plaats, waar ze nu zitten."
AMBACHTELIJK
In de voorschriften met betrek
king tot het werkgelegenheidster-
rein wordt duidelijk tot uitdrukking
gebracht voor welke bedrijven er
op ,,Dc Fliert" ruimte zal zijn. In
de toelichting op het bestemmings
plan stond al aangegeven ,,dat het
terrein bedoeld is voor de uitbrei
ding of verplaatsing van bestaande
in het dorp Achterveld gevestigde
bedrijven, dan wel voor bedrijfs
vestiging met een overwegend loka
le functie". Hans Hermans vult
aan. „Als het gaat om dc soort
werkgelegenheid, die er zal komen,
dan gaan onze gedachten in dc eer
ste plaats naar ambachtelijke be
drijven, zoals je die nu vindt op het
terrein aan de Ambachtsweg in
Leusden-Centrum Verder zouden
kantoren goed kunnen, maar bij
voorbeeld ook een bouwbedrijf."
Zoals de planning cr nu uitziet,
zouden de eerste bedrijven op „De
Fliert" in het eerste kwartaal van
volgend jaar een vestiging kunnen
openen. De bedrijfsgebouwen zullen
tegen die tijd aan het oog van de
omwonenden worden onttrokken
door een houtwal om het terrein met
een breedte van minimaal tien me
ter. Ten aanzien van de ontsluiting
van het terrein wordt nog bekeken
of er een beter alternatief is dan de
oorspronkelijke gedachte ontslui
ting aan de oostzijde via de Kletter
steeg.
MARNIX KREIJNS
ACHTERVELD - Ook sportief is Achterveld meegegroeid met de lokale
ontw ikkeling. Niet impulsief maar uiterst geleidelijk, doch met niet minder
nadruk dan elders. Van grotendeels agrarische oorsprong tot de mixture
met forensen van nu. Meer vrije tijd dan in vroeger jaren vereiste meer
sportieve en recreatieve voorzieningen en dat komt ook in de Achterveldse
sportwereld tot uiting. Vooral „meester" A. P. Kerstcns - het plaatselijke
sportpark is terecht naar hem genoemd - maar ook andere sportenthou-
siastelingen hebben de eerste aanzet gegeven tot de ontwikkeling van de
georganiseerde sport in dit deel van de gemeente Leusden, in 1969 ontstaan
uit de „fusie" van de woongemeenschappen Hamersveld, Leusbroek, Stou
tenburg en Achterveld. Een korte sportparade van Achterveldse mogelijk
heden is zeker op zijn plaats. Chronologisch op een rijtje.
VOETBAL
De oudste tak van sport ter plaat
se is voetbal. Reeds voor de laatste
oorlog is daar aan voetbal gedaan
De wereldbrand heeft er echter een
voortijdig einde aan gemaakt, maar
op 20 juli 1946 werd. met de oprich
ting van de RKSV Achterveld, de
draad wecropgevat. Gezelligheid is
troef, net als trouwens ook bij de
overige Achterveldse sportclubs,
maar als de kans zich voordoet,
gaat men een kampioenschap be
paald niet uit de weg. Lang hebben
de voetballers zich moeten behel
pen met een stukje weiland, waar
bij als enige luxe stromend water uit
de langslopende beek Vanaf 3 ok
tober 1970 is SVA thuis op het
Kcrstenssportpark met nu drie
voetbalvelden, een oefenboek en
een goeddeels zelf gerealiseerd ge
zellig clubhuis. De voetbalclub is de
sportieve uitlaatklep voor sportieve
ontspanning van zowel dames en
heren als meisjes en jongens
SPORTSCHIETEN
Op een heel ander terrein bege
ven zich de leden van „Ons Genoe
gen", de Achterveldse sportschut-
tersvereniging, die dit jaar op 11
september dertig jaar bestaat. Des
tijds opgelicht in het niet meer be
staande, toen bijna openbare, ver
gaderzaaltje van de Coöperatie
Om op alles voorbereid te zijn,
werd de plaatselijke vertegenwoor
diger van Vrouwe Justitia schut-
tersvoorzitter. Goed bekeken, met-
waar? Bij boer Wijntjes werd voor
het eerst met luchtbuksen over 12
meter geschoten. Twee jaar later
werd een echt geweer aangeschaft
en van toen af ging het crescendo
met de club In 1959 kregen de
schutters de beschikking over een
kelderruimte van Ons Gebouw.
Met veel doe-het-zelf-werk werd
daar een zesbaans 12 meter-schiet-
accommodatie gerealiseerd Om
verwarring te voorkomen werd de
oorspronkelijke verenigingsnaam -
Schietvereniging Achterveld tot
SVA afgekort, leek erg veel opde
voetbal RKSVA - toen gewijzigd
naar het ook in dc praktijk toepas
selijke Ons Genoegen. Inmiddels is
het schijventransport geëlectrifi-
ceerd en sinds kort heeft men ook
de beschikking over een goed lo
pende damesafdeling.
WIELRENNEN
Net in de tijdwaarin heel Neder
land een maand lang in de ban was
van de Ronde van Frankrijk, kwam
Achterveld voor een goed deel in
Het vaandel van SV Avanti
de greep van de Tour de Junior.
Jeugdleiders van de SV Achterveld
zijn in 1958 begonnen met een wie-
ler-vakantieweek voor dc jeugd.
Tot 1974 onder leiding van Jan
Schouten en daarna met Wout
Meinten aan de kop van het pelo
ton, is de Tour uitgegroeid tot het
internationale jeugdevenement van
nu Het is niet alleen bij de jeugd
gebleven - al kwam de allerjongste
jeugd via de mini-tour al 15 jaar
fietsend in aktie - maar ook het
senioren-wielergebeuren kwam tot
ontwikkeling In 1962 werd, samen
met de TRC Amersfoort, de eerste
Ronde van Achterveld in KNWU-
verband georganiseerd en sinds vijf
jaar is deze koers een vast onder
deel van de toerweek. Overigens
heeft het Achterveldse wielercomi-
té-als wij het juist hebben in 1971
ook nog eens het officiële Neder
lands kampioenschap voor dames
georganiseerd
AUTOSPORT
Aan het einde van de vijftiger
jaren kwam een miniatuur van de
Rally van Monte Carlo als sportief
regionaal tijdverdrijf in zwang.
Ook Achterveld werd door dit fe
nomeen gegrepen en dat manifes
teerde zich op 17 oktober 1958 in de
oprichting van de Auto-, Motor- en
Bromfietsclub Achterveld in het lo
kale horeca-etablissement de Ros
kam. Daar zetelt de AMBC nog
steeds. Doel van de onderneming
was met gebruikmaking van de ge
noemde vervoermiddelen uitpuzze-
len en rijden van vol voetangels en
klemmen uitgezette ritten. Thans
geschiedt dat nagenoeg uitsluitend
met de „heilige koe". Een flinke
vaste kern van puzzelaars heeft het
bedrijf tot nu toe op gang gehou
den, ook al is het aantal ritten door
de gestegen brandstofkosten min
der geworden.
BILJARTEN/KAARTEN
Kleinere groepjes Achtervelders
houden zich in hun vrije tijd aange
naam bezig met biljarten, klaver
jassen en min of meer vergelijkbare
indoor-ontspanning Het klaverjas
sen doorgaans in de plaatselijke ca-
fé's, en wat biljarten betreft in het
wat grotere verband van de Ge-
VuEem. een regionaal biljard-
bondje anno 1965
TENNIS
Met de jiieuwkomers" deden
tot dusverre niet in Achterveld
beoefende sporten hun intrede.
Tennis was de eerste. Op 9 maart
1971 werd de Tennisclub Achter
veld in de Roskam opgericht Grote
voorvechter was wijlen de heer J.
Ochse. Bijna een jaar later, op 25
januari 1972, kreeg de club als nieu
we naam LTV de Eemelaar, ge
noemd naar het kasteel, dat vroe
ger min of meer ter plekke moet
hebben gestaan. Langzaam maar
zeker kwamen de tennisbanen tot
stand, maar het heeft vanaf de op
richting gerekend, nog ruim ander
half jaar geduurd voordat op 2 sep
tember 1972 de eerste balletjes
konden worden geslagen op de be
perkte voorziening met een nood-
clubhuis. Op 14 april 1973 vond de
officiële opening plaats van het nu
vier verlichte banen en een functio
neel verenigingsgebouw omvatten
de complex. Het eerst nog wat
vreemde tennis, is inmiddels niet
meer weg te denken uit Achterveld.
GYMNASTIEK
Ook in 1971 ontstond de sport
vereniging Avanti. De bouw van
een gymnastiekzaal in Achterveld
was daartoe de aanleiding. Opge
richt op 13 mei 1971 en meteen al
een vereniging met toekomst.
Gymnastiek was de aanzet, maar
successievelijk volgden de afdelin
gen volleybal, badminton en tafel
tennis Jammer voor deze bloeien
de multiveremging is de ontoerei
kende accommodatie, waarmee
men zich nog altijd moet behelpen
Wat grotere manifestaties en het
competitievolleybal van de hoogste
teams moeten buiten het dorp ge
schieden. Dat dit de onderlinge ver
bondenheid met bevordert, moge
duidelijk zijn en Avanti snakt dan
ook naar een betere voorziening.
RUITERSPORT
Ook met problemen tobt de rui
tersportvereniging de Singels. Re
latief niet zo groot, maar uiterst ge
zellig en erg enthousiast. Reeds di
verse leuke successen werden ge
boekt. maar sinds de manege de
Klaveet de poorten heeft gesloten,
zitten de leden van de Singels zon
der overdekte rijgelcgenhcid. Ei
genlijk vreemd voor een nog goed
deels agrarische gemeenschap en
het is te hopen, dat de vervelende
situatie niet lang zal aanhouden.
Tot slot van dez.e bijdrage over de
sportieve mogelijkheden in Achter
veld nog de aantekening, dat het
plaatselijke sportleven, weliswaar
geremd door enige manco's in de
accommodatiesfeer, springlevend
is. Bewijs daartoe is de recentelijk
van start gegane sportstudio Van
Hamersveld. Van de nogal geheim
zinnig opererende oei-oei-cluh we
ten wij nog steeds niet of die in dit
rijtje van sportverenigingen thuis
hoort
PETER OP DE CAMP
