ICHEIDEND RAADSLID G.G. (GERRIT) VAN TIEL:
Ik had in 1973 wethouder kunnen worden,
aar ik heb altijd het raadswerk geprefereerd"
Anton Pieck en de Efteling
Anton nr:cK
Samenstelling: Bert Vos
DINSDAG 31 AUGUSTUS 1982
interview
EUSDEN Sinds de sa-
envoeging van de gemeen-
n Stoutenburg en Leusden
in 1969 tot één gemeente
leusden, kwam het kleine
lattelandsdorpje Hamers-
ld in een fikse stroomver-
lelling terecht. Hamersveld
u een grote stad worden
van 50 tot 60 duizend inwo-
iers. Geen kleinigheid, maar
jnder de bezielende leiding
n burgemeester Buining
fas dat voordien zo beslist,
ierder uit angst om opge-
lokt te worden door grote
iroer Amersfoort, die toen op
de loer lag, dan uit een gevoel
van grootheidswaanzin. De
nieuwe raad van Leusden
jond in 1969 voor een enor
me taak. Gerrit van Tiel, toen
or het eerst raadslid voor
VVD, heeft dat allemaal
in nabij meegemaakt. Na
jjna dertien jaar neemt hij
>ze week afscheid van het
ladswerk. Zijn taak binnen
de VVD-fraktie zal worden
ergenomen door anderen,
lede door zijn werk (Van Tiel
Is manager van het aktivitei-
jncentrum De Korf) wordt
it raadsgebeuren voor hem
n te grote belasting.
„Want", zegt Gerrit, als we
ipraten over die dertien jaar
it hij in de raad heeft geze-
„het moet wel leuk blij-
in. Wil je als raadslid je werk
led doen, dan moet je daar
lorm veel tijd in steken. An-
;rs heeft het geen zin. Als je
it niet op kunt brengen, dan
Det je het werk aan anderen
erlaten.
Wat niet wegneemt, dat Gerrit
n Tiel met een tikkeltje wee-
)ed afscheid neemt van het
idlidmaatschap, dat hij gedu
ide de periode van 1969 tot nu
it erg veel plezier heeft vervuld
nder daar, zoals |iij zegt,
chtmerries aan over te hou-
Afscheid dus van een be
nd gezicht binnen het ge-
lentelijke politieke gebeuren,
icheid van een man, die als
idslid zelden uit zijn slof
loot, maar er steeds voor
gde wèl gehoord te worden
n vriendelijke man, die in staat
om ondanks de intensiviteit
armee hij het raadswerk deed,
itand te nemen, wanneer dat
was. Geen politiek dier,
inierkt hij zich zelf ..Ik heb het
idswerk altijd beschouwd als
wat vooral samen met alle
Jeren gedaan moest worden
behoeve van de Leusdense
nenleving. De politieke kleur
laarbij naar mijn gevoel min-
belangrijk. Het gaat er om,
jevoor Leusden in haartotali-
iets goeds bereikt."
Hij beseft overigens ook, dat
a-politieke van vroeger echt
het verleden behoort.
Tiel „Vroeger lagen de za-
veel eenvoudiger. Toen ging
veel gemoedelijker, minder
litiek. Men zat er voor het wei
van Leusden en bovendien
itond het merendeel van de
ld uit agrariërs. Een andere
ior was. dat de commissie-
jgaderingen toen nog niet
nbaar waren. Er werd op een
lere manier gediskussiëerd
men in het openbaar zou
Er werd méér informatie
even en er werd minder fel
tiskussieerd. De zaken lagen
feite veel eenvoudiger
v/orden eenvoudige zaken
ik moeilijker gemaakt dan no-
Gerrit van Tiel (VVD): ,,lk ben geen politiek dier. Daarom heb ik het
ruim twaalf en eer) nalf jaar uitgehouden als raadslid
GERRIT VAN TIEL
G. G van Tiel (Gerrit voor
zijn vrienden) (42), iseen be
kende persoonlijkheid bin
nen de Leusdense'gemeen-
schap. En niet alleen door
zijn lange raadslidmaat
schap. Vanaf 1965 was hij
bestuurslid van de Sport
stichting en de Zwembad
stichting, een funktie die hij
in 1969 als raadslid kon be
houden. Hij was oprichter en
bestuurslid van Impala tot
1969 en bestuurslid van de
handbalvereniging van 1964
tot 1969. Met name in de
Zwembadstichting was het
Gerrit van Tiel, die een groot
deel van zijn energie inzette
voor het zwembad Hij was
daar dan ook regelmatig te
vinden in zijn vrije tijd. Toen
hij raadslid werd stootte hij
zoveel mogelijk bestuurlijke
funkties af om „ongebon
den" aan het raadswerk te
kunnen beginnen, zoals hij
zelf zegt In zijn dagelijkse
werk was hij van 1969 tot
1973 verbonden aan de finan
ciële administratie van Ka
merbeek Assurantiën, daar
na, totdat hij manager van de
Korf werd, was hij werkzaam
bij Scouting Nederland. Eerst
in Amersfoort en na de ver
huizing in Leusden.
Ondanks zijn afscheid als
raadslid keert hij de gemeen
telijke politiek niet geheel de
rug toe. Hij blijftde VVD-frak
tie voorlopig met raad en
daad terzijde staan, met na
me wat betreft zijn speciali
teit ruimtelijke ordening.
„Als ze als raadslid wat inge
werkt zijn, zullen ze het zelf
moeten doen," zegt hij.
dig zou zijn Het is natuurlijk ook
wel zo, dat de bevolkingssamen
stelling van toen niet zulke grote
eisen stelde aan bijvoorbeeld de
welzijnsvoorzieningen. De voor
het overgrote deel katholieke be
volking had haar eigen organisa
ties, die zélf dit soort zaken regel
den.
TWEEDE FASE
Dat veranderde na 1969 enorm
met de komst van het struktuur-
plan Hamersveld, waarin werd
aangegeven, dat Hamersveld
stad zou moeten worden. In de
eerste raadsperiode vanaf 1969
kreeg dit struktuurplan gestalte
in de bouw van de eerste fase.
Duizenden woningen, verschil
lende nieuwe woonwijken verre
zen. Een turbulente tijd, dat is
fan Tiel (midden) met willen burgemeester Van der Post (rechts) en
'"en wethouder Van Zand brink tijdens een bezoek in 1975 aan de
kswagenfabrieken in Wolfsburg (W.-Duitsland). Rechts de heerS.
ak, toen gemeentevoorlichter.
zeker. Met de komst van nieuwe
inwoners, afkomstig uit de Rand
stad, ging Leusden een nieuwe
fase in. De inspraak deed haar
intrede. Eerder al waren er kleine
groeperingen (zoals Knalgroen)
die bezwaar maakten tegen het
feit, dat hele happen agrarische
en natuurgronden aan de wo
ningbouw werden opgeofferd,
terwijl de nieuwe Leusdenaren,
zich behaaglijk nestelend in de
nieuwe woonwijken met uitzicht
op de weilanden, het niet zo leuk
begonnen te vinden, dat dit rian
te uitzicht zou verdwijnen door
verdere woningbouw. Nog tij
dens de realisering van de eerste
fase werden de plannen voor de
tweede fase gepresenteerd. Op
dat moment vonden de verschil
lende groeperingen elkaar en
kwam een uitermate stevig pro
test tot stand.
Hoe heb je als raadslid die
periode ervaren? is onze vraag
aan Van Tiel.
Het scheldende raadslid is
daar erg gemakkelijk over. „Ik
door
Bert Vos
vond het beslist geen negatieve
ervaring als raadslid, ook al zou
men dat wellicht verwachten. Er
heerste een behoorlijke bouw
woede in Leusden door die angst
voor annexatie, maar het was aan
de andere kant begrijpelijk, dat
de Leusdenaren dat allemaal te
veel van het goede zouden gaan
vinden. Met name de nieuwko
mers, die al gewend waren aan
inspraak, kwamen in opstand en
eisten overleg Dat is ook de
reden geweest, dat die plannen
ijlings terug werden gedraaid,
waarbij ook van invloed is ge
weest, dat wethouder Wagenaar
inmiddels de portefeuille van
R O. van zijn partijgenoot Henk
Bijleveld had overgenomen. Een
goede reden om nieuw beleid te
maken, waarbij tegemoet werd
gekomen aan de wensen van de
Leusdenaren.
Want als we eerlijk zijn is drie
duizend handtekeningen niet
niks. Als ik nu lees, dat Corri
Verduin ons verwijt, dat we toen
wel op zoveel handtekeningen
reageerden, maar dat nu niet
doen inzake Leusden als kern-
wapenvrije gemeente, dan wordt
door haar vergeten, dat toen
drieduizend handtekeningen op
een véél kleinere bevolking gi
gantisch was. Ik zeg niet dat
drieduizend handtekeningen nu
maar aan de kant geschoven
moeten worden, maar er is ver
schil".
NIET GESLAAGD
Na de boerenopstand („een
heel ludieke gebeurtenis", zegt
Van Tiel. „die ik als erg positief
heb ervaren") werd driftig ge
werkt aan het totstand brengen
van een vorm van inspraak Het
CML ontstond. Van Tiel: „Of die
inspraak altijd even geslaagd is
geweest, dat betwijfel ik in grote
mate. In feite is het een te elitaire
groep geworden, zonder dat de
bevolking zich er echt bij betrok
ken voelde". Hij laat blijken, dat
hij zelf die behoefte niet zozeer
had aan dergelijke inspraakvor-
men. „Ach," zegt hij, „wij hadden
als VVD een goed kontakt met de
achterban. Bij ons werden alle
belangrijke zaken in de ledenver
gaderingen uitvoerig besproken,
waarbij wethouder Wagenaar
voor de nodige uitleg zorgde.
Evenals op speciale avonden
voor leden, gericht op één onder
werp. En er werden r-egelmatig
politieke debatgroepen door ons
georganiseerd"
HOOGTEPUNTEN
Als we Gerrit van Tiel vragen
naar hoogtepunten uit zijn der
tienjarige raadscarrière, lijkt hij
door die vraag wat verrast te zijn
Na lang nadenken formuleert hij
een antwoord. „In de laatste
twaalf jaar is er veel veranderd en
eigenlijk had elk jaar z'n hoogte
punten, zonder dat dit direkt als
zodanig werd ervaren Maar wat
ik echt als belangrijk en als een
hoogtepunt heb gezien, was de
reis naar Engeland."
Die reis naar Engeland. Een
snoepreisje voor bouwgrage
raadsleden, zo werd in die tijd
deze trip naar de Engelse New
Towns door fervente tegenstan
ders omschreven. Een uitermate
geheimzinnige trip, want het feit
werd pas bekend, toen de raads
leden en ambtelijke adviseurs al
hoog en droog in Engeland za
ten. Een oriëntatie-reis dus. Mijn
vraag aan Gerrit is. wat heb je
met die nieuw verworven kennis
daarna gedaan?
Van Tiel: „Ik heb een veel beter
inzicht gekregen in de stede-
bouwkundige opzet van een
nieuwe stad. Beter dan je krijgt
via diskussies in commissiever
gaderingen met de stedebouw-
kundige. Ik heb daar duidelijk
ingezien, dat het niet nodig is om
hoogbouw te plegen. Erg impo
sant heb ik de wijze van organi
satie ervaren en ik vind het nog
erg jammer, dat dit in Nederland
nooit zo mogelijk is gebleken.
Zoals de Engelsen dat deden, dat
was perfekt. Aan de andere kant
werd het me daar ook duidelijk,
dat de Engelse methode voor
Leusden niet realistisch zou zijn.
Daar werden braakliggende ter
reinen bouwrijp gemaakt voor
een hele nieuwe stad, hier in
Leusden had en heb je met een
belangrijke bestaande infra-
struktuur te maken, waar steeds
rekening mee moet worden ge
houden."
ISOLEMENT
Als je na ruim twaalf /aar terug
kijkt op je werk als raadslid zijn
dan veel van je verwachtingen
ten aanzien van de ruimtelijke
ordening uitgekomen of zeg /e,
dat het toch anders had gekund
of beter?
Van Tiel proeft die vraag voor
zichtig en neemt de tijd voor het
antwoord. Dan zegt hij: „In grote
trekken is het een ontwikkeling
geweest, zoals ik had verwacht.
Natuurlijk had het beter en mis
schien anders gekund. Zo heb
ben we als raad niet onderkend,
dat we de wijken zo hebben inge
deeld, dat er in geringe mate een
isolement ten opzichte van el
kaar is ontstaan. We hebben ge
probeerd om verkeersarme star
ten en pleinen te creëren, maar
het resultaat is wel een waar
doolhof, voor Leusdenaren niet
gemakkelijk voor buitenstaan
ders nauwelijks te doorgronden.'
Toch wel tevreden dus?
„Ja", zegt Van Tiel, „ik ben van
mening, dat Leusden qua ruimte
lijke ordening de toets der kritiek
ruimschoots kan doorstaan De
eerste wijken waren wel erg ruim
gebouwd, met erg veel kostbaar
groen en het is logisch dat we
onder de druk van deomstandig-
heden noodgedwongen dichter
zijn gaan bouwen, maar in totali
teit gezien, ja, ik ben tevreden,
ook al zullen we de ruimtelijke
ordening nu anders aan moeten
pakken Méér woningen op het
zelfde stuk grond. Daarbij zal de
indeling zodanig moeten zijn, dat
die dichter bebouwing wordt ge
camoufleerd."
Het scheidende raadslid vindt
het echter wel jammer, dat de
raad tegenwoordig veel minder
is betrokken bij de invulling van
de wijken dan vroeger het geval
was, toen de commissies nog
besloten waren.
Van Tiel: „Toen zat je in de
commissies op je knieën met pa
pieren woningen te schuiven op
een maquette om een zo goed
mogelijke indeling te krijgen. Je
voelde je daardoor veel meer bij
de plannen betrokken en je kreeg
ook een veel beter inzicht in de
problemen die zich daarbij voor
doen. Want alles heeft z'n konse-
kwenties. Als je het ene zo doet,
gebeurt er elders wat je eigenlijk
niet had voorzien. Je hebt daar
als raadslid wel wat van geleerd
voor het beoordelen van latere
plannen, maar zoals het nu gaat
is de betrokkenheid van een
raadslid veel minder. En dat is
erg jammer".
NIET DOMINEREND
Dat brengt ons gesprek op de
VVD-fraktie en haar houding ten
opzichte van haar wethouder
Vraag aan Gerit van Tiel: ,,ls het
misschien zo, dat dit ook komt
door het dominerende karakter
van wethouder Jan Wagenaar?
Er wordt vaak gezegd, dat Wage
naar zijn fraktie in de zak heeft,
dat hij de dienst uitmaakt. Is dat
ook zo door jou ervaren?
Van Tiel ontkent dat tamelijk
heftig. „Als naar buiten zou blij
ken, dat Jan Wagenaar de domi
nerende figuur is binnen de frak
tie. dan is dat een verkeerde ver
onderstelling. We hebben bin
nen de fraktie Wagenaar vaak op
andere gedachten gebracht.
Het is natuurlijk wèl zo, dat Wa
genaar steeds een goed kontakt
met zijn fraktie onderhoudt. Za
ken, die in de vergadering van b
en w aan de orde zouden komen,
werden in een vroeg stadium met
de fraktie besproken, zodat onze
wethouder zich gesteund wist. Er
is altijd sprake van een zeer goed
overleg geweest, waarbij de stem
van de fraktie door Wagenaar
steeds serieus is genomen. Ik
heb vaak de indruk, dat dit bin
nen de andere frakties minder
het geval was en is.
JE ZAKEN KENNEN
Raadslid zijn betekent jezaken
kennen Voor Gerrit van Tiel was
dat nooit een punt. Van Tiel: „Je
moet wéten waar je over praat,
anders heeft het geen enkele zin
om een raadszetel te bezetten.
Het is zeer intensief werk. Als
raadslid ging ik als dat nodig
was, altijd ter plaatse poolshoog
te nemen. Dan kun je je een veel
betere indruk vormen van een
onderwerp, dan vanaf het papier
Aan de andere kant heb ik het
raadsgebeuren altijd lakoniek
gevolgd Je moet zoiets met ple
zier doen. Je moet er geen nacht
merries aan overhouden. Je
moet het raadswerk weten te
scheiden van je privé-leven, ook
al is dat niet altijd even gemakke
lijk, zeker niet in het begin.
Je moet als raadslid felle dis
kussies kunnen voeren om na
afloop je tegenstander de hand
kunnen schudden of met hem of
haar een borrel kunnen drinken
zonder rancune. Dat heb ik altijd
goed gekund. Ik herinner me nog
een bijzonder felle diskussie tus
sen mij en Van Spaendonck. De
spetters vlogen er af, maar na
afloop zijn we als vrienden uit
elkaar gegaan. Er is me maar één
keer overkomen, dat het mis
ging. Dat was met de heer Man-
demaker, toen nog fraktievoor-
zitter van de PvdA Dat was toen
de PvdA de hele gemeentebe
groting afkeurde. Ik heb de PvdA
toen verweten, dat zij de hele
gemeente daardoor onbestuur-
Gerrit van Tiel tijdens één van de honderden vergaderingen die hij als raadslid bijwoonde. Hier met Lily
van Amerom) - 1978.
baar zou maken. Mandemaker
heeft een jaar lang niet meer met
me gesproken Dat is me met
de anderen nog nooit overko
men."
MET ZORG
Je stapt er nu uit als raadslid.
Er komt een nieuwe raad met
veel nieuwe gezichten waarbij
de PvdA zich afzijdig houdt van
het gemeenteprogramma. Hoe
kijk je daar tegen aan?
Van Tiel: „Die komende raads
periode bekijk ik met enige zorg.
Er zal duidelijk sprake zijn van
verharding in de diskussies. Van
polarisatie. En dat zou ik bijzon
der jammer vinden, want daar is
de Leusdense gemeenschap niet
mee gediend. Het uitstappen van
de PvdA betreur ik ten zeerste en
dat was ook niet nodig geweest.
De samenwerking tussen de
frakties onderling zal minder zijn
dan in de afgelopen periode. Ik
ben blij, dat ik dèt niet meer mee
hoef te maken."
Je bent dus van mening, dat de
PvdA er onterecht is uitgestapt?
Gerrit van Tiel vindt dat inder
daad. „Kijk," zegt hij „het is lo
gisch, dat zowel Wagenaar als
Gerrit van Tiel aan de bar van het Zwembad-restaurant, dat in 1976
net was geopend Met hem aan de bar restauranthouder Harry van
Schaik en badmeester Grit.
Van Woudenberg hun taak af
willen maken. Ik ben van mening,
dat beide wethouders aan hun
laatste periode zijn begonnen.
Als Wagenaar de portefeuille
R.O. houdt, dan is het billijk dat
Gijs van Woudenberg Onderwijs
en Welzijn blijft beheren. In die
nieuwe samenstelling had de
PvdA dus ook financiën moeten
houden, waar best beleid mee is
te maken. Bovendien is het ook
zo, dat b en w samen het beleid
maken, waarbij alle leden van het
college zijn betrokken".
Hij lacht. „Ik had in 1973 wet
houder kunnen worden," zegt hij
dan. „als opvolger van Henk Bij
leveld die burgemeester van
Houten werd. Maar ik heb voor
de eer bedankt. Ik bleef liever
gewoon raadslid. Daar voelde ik
me het plezierigst onder en dan
was het beste te kombineren met
werk en gezin
Voordat we het gesprek afslui
ten wil Gerrit van Tiel nog graag
wat goede adviezen kwijt aan de
nieuwe raadsleden, aan zijn op
volger. „Hou je alleen bezig met
zaken, die betrekking hebben op
Leusden. Daar zit je voor. Pro
beer in goede samenwerking het
maximale te bereiken voor Leus
den en de gemeenschap. Ken je
zaken. Je zit er niet alleen voor je
eigen partij
Dat laatste is voor Van Tiel na
bijna dertien jaar raadslid nog
steeds een belangrijk credo. „Ik
ben geen politiek dier", zegt hij.
„en dat is ook de reden, dat ik het
meer dan twaalf jaar lang heb
volgehouden."
boeken,voor u besproken
Eén van de meest bezochte amu-
sements-oorden is De Efteling In
Kaatsheuvel. Eén van de belangrijk
ste onderdelen hiervan - de rugge-
graat - is het sprookjespark. Er zul
len niet veel bezoekers zijn, die be
seffen, dat de Efteling het geestes
kind Is van de kunstenaar Anton
Pieck, hoewel Anton daar zelf anders
over denkt en een groot deel van de
eer geeft aan de talrijke medewer
kers, die - net als hij - erg hard heb
ben gewerkt aan de totstandkoming
van deze vaderlandse topattractie.
De totstandkoming van De Efteling
en dat met name wat betreft het aan
deel van Pieck hierin, is het onderwerp
van een kostelijk boek, dat kortgeleden
verscheen bij de Zuid-Hollandse Uitge-
versmij. In dit boek een groot aantal
(kleur-) schetsen, voorontwerpen e.d
van Anton Pieck, die hij maakte voor de
realisering van het sprookjespark Met
die schetsen als leidraad vertelt Marline
Bijl het ontstaan van de Efteling in de
van haar bekende stijl, als een sprook
je, maar dan eerder voor volwassenen.
Een tikkeltje cynisch zo nu en dan, met
wat levensblijheid- en wijsheid en een
voortdurende ondertoon van puur ple
zier. Martine introduceert de kabouter
Efteling, die alles in huize Pieck bewoog
om een onderkomen te realiseren voor
de kabouters, voor wie de Nederlandse
bossen steeds minder een gelukkig toe
vluchtsoord vormden Dit kabouter-on
derkomen zou de Efteling worden
In het boek wordt de ontstaansge
schiedenis op deze wijze als een zeer
amusant sprookje beschreven, vol alle
daagse herkenbaarheden, met kabou
ter Efteling in de grote hoofd- en helden-
DE EITEIJ
rol. Voeg daarbij de fijne tekeningen
van Pieck en je hebt een boek. om va
der dan eens na te lezen Zeker na een
bezoek aan De Efteling. Aanbevo
len
V.
„Anton Pieck en de wonderbaarlijke
geschiedenis van De Efteling", ver
teld door Martine Bijl. Met talrijke schet
sen. voorontwerpen en tekeningen van
Anton Pieck Samenstelling Max Pieck
en Piet Pors. 1982. Uitgave: Zuid-Hol-
landsche Uitgeversmaatschappij - Am
sterdam. 128 blz Gebonden met slap
pe omslag.
cznpp
ix>J qwnpf
GO l_r-J[£
IHAAFom HOET i/e
op haa^jpa^ acrsfp
A6S EERSTE
SNA f iajEA)
V
net gebeurde riool
non ruing we
^boekhouding soonlijkheid worded®
per- ting, Zwarteweg 16a, telefoon
.££\247 toe^te\ 5
