r
„Het is niet: oh, heb je een klacht?
Kom maar bij ons, dat regelen we even'
(tyknsenmfwbkj)
„Het is eigenlijk een stukje
huishoudelijke handenarbeid"
leusd
er
krant
'atiëntenvereniging Wijk bij Duurstede legt nadruk op geven van voorlichting
lel-Zeilstra maakt brooddeegfiguren
Leusder Krant!
DONDERDAG 23 SEPTEMBER 1982
interview
5 I
WIJK BIJ DUURSTEDE
I Aanstaande maandag
(27 september) vindt in de
Hakhorst de oprichtings
vergadering plaats van
de Patiëntenbelangen
vereniging Leusden. Na
dat via een tweetal voor
lichtingsavonden de be
langstelling voor onder-
werpen uit de gezond
heidszorg in Leusden
was gepeild, achten de
I initiatiefnemers nu de tijd
rijp om over te gaan tot
oprichting van een ver
eniging.
Wat doet zo'n vereni-
I ging? Hoe werkt ze in de
praktijk? Wat kan ze be
reiken? Die vragen leg-
den we voor aan Anne
Elssens uit Wijk bij Duur-
I stede. In haar woonplaats
werkte zij mee aan de op
richting van een patiën
tenbelangenvereniging.
Dat was vier jaar geleden
en nog steeds maakt me
vrouw Eissens deel uit
van het bestuur. Dus mag
zij in staat geacht worden
het één en ander over het
rellen en zeilen van een
I patlëntenbelangenver-
I enlging te kunnen vertel-
1 len. Over zichtbare en on
zichtbare resultaten; over
voorlichting en klachten
behandeling; over een
klein groepje, dat stug
door moet weten te zet
ten. „Ik vind het dapper,
dat ze dat in Leusden nu
I ook willen opzetten."
(van een onzer verslaggevers)
WIJK BIJ DUURSTEDE - Het begon in Wijk bij Duurstede
vijf jaar geleden.
Het plaatselijk opbouwwerk had een inspraakavond belegd
over een mogelijk op te richten sociaal-medisch centrum.
Vanuit het publiek kwam de opmerking dat een patiënt eigen
lijk veel mist. Waar zou hij bijvoorbeeld terecht kunnen met
een klacht over de werkwijze van zijn hulpverlener? Die vraag
werd, zo herinnert Anne Eissens zich, door de opbouwwerker
behendig opgepikt. De secretaresse (en waarnemend voorzit
ter) van de Patiëntenbelangenverenigng Wijk bij Duurstede:
„De opbouwwerker heeft toen het initiatief genomen en -
gestimuleerd door de PvdA hier - is er een werkgroep Patiën
tenbelangen in het leven geroepen. Met tien mensen hebben
we een half jaar zitten brainstormen, wat we wilden gaan doen
en hoe we het zouden gaan doen. Dat heeft geleid tot de
oprichting van de vereniging, waarvan de statuten in juni 1978
bij de notaris passeerden."
FOTOKOPIE™!
NODIG? -j
Rozendaallaan9
Leusden-C.
In artikel twee van die statuten
wordt het doel van de vereniging
vermeld: ,,De behartiging van de
belangen van een ieder, die als po
tentiële hulpvrager gebruik wil ma
ken van welzijnsvoorzieningen in
het algemeen en van gezondheids
voorzieningen in het bijzonder."
Dat mag een ruime omschrijving
heten, waar je zelfs in een plaatsje
als Wijk bij Duurstede met zo'n
12000 inwoners nog een aardige
kluif kunt hebben. Anne Eissens
spreekt van „zwemmen in een veel
te grote plas water. We zijn er op
een gegeven moment van terugge
komen om de belangen te willen
behartigen van gebruikers van alle
welzijnsvoorzieningen en hebben
ons toen geconcentreerd op de ge
zondheidszorg."
Die belangen vat Anne Eissens
samen in één kreet „Een grotere
mondigheid van de patiënt". Een
foldertje van de vereniging specifi
ceert:
- Mensen bewust maken van hun
eigen verantwoordelijkheid en kun
digheid met betrekking tot gezond
heid en ziekte (zelfzorg),
- Mensen mondig maken in hun
verhouding tot gezondheidswer
kers en hulpverleners;
- Als centraal adres fungeren voor
opvang en zo mogelijk oplossing
van persoonlijke vragen op het ter
rein van gezondheid en ziekte;
- Als wegwijzer fungeren in het
doolhof van gezondheidszorgvoor
zieningen;
- Als belangenorganisatie van
hulpvragers bijdragen tot verbete
ring van het gezondheidssysteem.
KRANT
Anne Eissens: „Bij ons ligt de
nadruk op het geven van voorlich
ting Dat doen we door avonden te
beleggen, waarop een film ge
draaid wordt of een bepaalde hulp
verlener uitleg komt geven. De af
gelopen jaren hebben we avonden
gehad over onder meer medicij
nen, tandheelkunde, antroposofi
sche geneeswijze, paranormale
geneeswijzen, homeopathie en zo
meer.
Verder is de patiëntenkrant een
belangrijk middel. Die krant ver
schijnt nu eens in de twee maan
den en wordt door een zelfstandig
werkende redaktie verzorgt. Hij
wordt onder meer gevuld met inter
views met hulpverleners, zoals
wijkzusters, artsen en fysiothera
peuten. Verder kranteknipsels over
onderwerpen uit de gezondheids
zorg. Stukjes van de apotheker
over medicijnen en huismiddeltjes.
Artikelen over voeding enzovoort
„Voorlichting is bij ons echt het
belangrijkste. We doen ook wel aan
klachtenbemiddeling, maar we zijn
geen klachtenburo. Het is niet: oh,
heb je een klacht? Kom maar bij
ons, dat regelen we even. In veel
gevallen adviseren we mensen om
zelf het probleem met hun huisarts
of met wie ze een conflict hebben
op te lossen. Daarbij geven we aan,
dat het wellicht op die of die manier
zou kunnen. Maar we komen juist
op voor een grotere mondigheid
van de patiënt en dan moet je niet
alles voor iemand gaan regelen,
terwijl de patiënt passief blijft."
VERTROUWENSMAN
Niettemin kent Wijk bij Duurste
de sedert enige tijd het fenomeen
van een patiënten-vertrouwens
man. Een jurist, die ervaring heeft
met werk in de gezondheidszorg,
bemiddelt - indien nodig - op vrij
willige basis tussen patiënt en hulp
verlener. Anne Eissens: „Het komt
eigenlijk vrij weinig voor, dat de ver
trouwensman rechtstreeks in aktie
komt. Ik herinner me één geval van
een patiënt, die een conflict had
met zijn huisarts en wiens arts hem
verder niet wilde behandelen Ook
de andere huisartsen wilden die
man toen niet in hun praktijk opne
men. Toen is de vertrouwensman
in aktie gekomen en heeft die zaak
opgelost. Maar nogmaals: in eerste
instantie proberen we mensen zelf
een conflict van inzicht tussen arts
en patiënt over het voorschrijven
van bepaalde medicijnen; het niet
willen doorverwijzen naar een spe
cialist; het niet willen komen na een
telefoontje in de avonduren, en
heel soms onenigheid over een ta
rief."
De bestuursleden van de vereni
ging houden zich niet alleen met
concrete conflictsituaties bezig
Twee keer per jaar is er overleg mei
de zes Wijkse huisartsen, met de
wijkverpleegkundigen van de kruis
vereniging en met de medewerkers
van het centrum voor maatschap
pelijke dienstverlening. Die contac
ten worden, zo zegt Anne Eissens,
door alle betrokkenen als positief
ervaren.
KLEIN GROEPJE
De Wijkse patiëntenvereniging
telt zo'n 160 leden. Volgens Anne
Eissens is dat een respectabel
aantal. Ter vergelijking maakte ze
melding van De Bilt en Bilthoven,
waar nu tien jaar een patiëntenver
eniging aktief is, maar die slechts
tachtig leden telt. Overigens bete
kent het aantal leden niet automa
tisch, dat die ook allemaal een ak-
tieve inbreng hebben. Anne Eis
sens: „Onze achterban is in die zin
niet kritisch, dat ze ons voortdurend
bestoken met ideeën en plannen.
De onderwerpen voor de avonden
door
Marnlx Kreijns
en de invulling van de krant, dat
moet allemaal aangedragen wor
den door dat kleine groepje be
stuursleden. Dat maakt het werken
niet gemakkelijk: de ideeën raken
wel eens uitgeput; het ontmoedigt
wel eens een beetje. De eerste 2
jaar hebben we prima avonden ge
had, maar vorig jaar heb ik toch wel
eens moeten vaststellen, dat we
enigszins aan het zwemmen en
zoeken waren. Kijk, ik vind het pri
ma, dat ze in Leusden ook willen
starten en ik vind het dapper, dat
mensen ook nu weer zo'n initiatief
nemen. Maar als er gedacht zou
worden aan een brede, aktieve
aanhang, dan ben ik daar toch wat
somber over. Je hebt een paar flink
harde werkers nodig, die voortdu
rend bereid moeten zijn zo'n ver
eniging te dragen."
Kan er, ter aanmoediging van de
Leusdense initiatiefnemers wellicht
ook melding gemaakt worden van
verandering ten goede in de Wijkse
gezondheidszorg, die tot stand
kwamen door inspanningen van de
patiëntenvereniging? Anne Eis
sens „Als het gaat om concrete
resultaten, dan moet ik zeggen, dat
de ene keer iets lukt en je het de
andere keer nog niet zo snel voor
elkaar hebt. Het bloedprikken vond
hier altijd plaats in de veilinghal.
Dat was uiteraard geen geschikte
omgeving voor een dergelijke akti-
viteit. Wij hebben ons er voor inge
spannen, dat dat ergens anders
zou gaan gebeuren en dat is ook
gelukt.
Van de ar.dere kant zijn we nu al
een tijdje aan het proberen om de
vier Wijkse tandartsen te bewegen
om hier in Wijk bij Duurstede week
enddiensten te draaien. Nu draaien
ze mee in een groep in de regio,
zodat je soms in het weekend naar
bijvoorbeeld Doorn moet voor een
tandarts Die inspanningen hebben
tot nog toe alleen maar geleid tot
een stukje van de tandartsen in de
krant, waarom die regeling zo in
elkaar zit. Enige voorlichting dus,
maar aan de regeling zelf is niets
veranderd."
BEGRIJPEN
Maar het gaat niet alleen om dat
soort zichtbare resultaten, vindt
Anne Eissens. „Ik noemde daar
straks, dat mensen er soms proble
men mee hebben, dat hun arts 's
avonds niet komt, wanneer ze bel
len. Dat moet je van twee kanten
zien. Aan de ene kant de arts, die
als het om een kind met oorontste
king gaat, van mening is dat hij veel
beter de volgende dag in zijn
spreekkamer kan bekijken Van de
andere kant een moeder, die zich
doodongerust maakt over haar
kind, dat met 40,2 in bed ligt Als je
die twee mensen dat nu van elkaar
kunt laten begrijpen, dan ben je al
een stuk verder Ja, zeker hebben
we daar aan gewerkt. Er is bijvoor
beeld een avond geweest over de
relatie arts-patiënt. Daar hebben
alle huisartsen aan meegewerkt
door in groepen met patiënten te
praten.
Dat mag toch ook resultaat van het
werk van de vereniging heten. En
over het algemeen kunnen we nu,
na die paar jaar zeggen: er wordt
rekening met ons gehouden
Binnenkort zal blijken in
hoeverre ook de gemeente
dat wenst te doen. Als de
voortekenen niet bedriegen,
dan komt er binnen afzienba
re tijd in Wijk bij Duurstede
een gezondheidswinkel,
waarin verschillende discipli
nes uit de gezondheidszorg
ondergebracht kunnen wor
den. Ook de patiëntenver
eniging zou daar graag een
ruimte hebben. Anne Eissen:
„Er is al een subsidie-aan
vraag de deur uit. Het pro
bleem is namelijk, dat we er
wel ruimte zullen kunnen krij
gen, maar dat we geen geld
hebben om de huur te beta
len. De leden betalen een
tientje per jaar. Het is al moei
lijk om daarmee het patiën
tenblad vijf keer per jaar te
laten verschijnen. Eén keer,
in 1979 hebben we van de ge
meente subsidie gekregen.
We hadden toen 75 leden en
kregen een tientje per lid.
Daarna was er geen geld
meer voor. Nu hopelijk weer
wel, want als we ergens een
ruimte hebben, waar mensen
ons op vaste tijden kunnen
bereiken en waar informatie
materiaal ter inzage ligt, dan
zal dat de vereniging ten goe
de komen. Ach, we hebben
in ieder geval een goede rela
tie met het gemeentebestuur.
De VVD-wethouder van wel
zijnszaken heeft in het laatste
verschenen nummer van de
patiëntenkrant nog een voor
woord geschreven.
[LEUSDEN-ZUID „Drie delen bloem op één deel zout en
n deel water en wat druppeltjes glycerine". Geen recept voor
n heksenbrouwsel. Velen zullen de Ingrediënten voor het
irelden van brooddeeg al herkend hebben. De glycerine is bij
[drogist te koop. Deze keer Is het Nel Zeilstra die „gewapend"
(el deegrol, kant, knoflookpers, aluminiumfolie en satéprik-
Vs een toelichting geeft op haar hobby: het vervaardigen van
boddeegflguren.
ERRJND
„Ik ben van mening dat men
sen met weinig materiaal iets
aardigs kunnen maken Het bak
ken van brooddeegfiguren is
daar een voorbeeld van. Het is
eigenlijk een stukje huishoude
lijk handenarbeid. Ik ben er vier
jaar geleden mee begonnen. Me
vrouw de Gooyer van de tenoon-
stelling „Hobbieskoop" vroeg
me of ik ietsvoordietentoonstel-
ling wilde maken. Ik wist eigen
lijk niet goed wat. Uiteindelijk
heb ik van brooddeeg harten ge
bakken Ik ben er tweehonderd
van kwijtgeraakt op de tentoon
stelling".
Dat was dus het begin. Ik word
dan wel een beetje nieuwsgierig
naar wat Nel Zeilstra heeft ge
daan om de vaardigheid in het
maken van brooddeegfiguren te
ontwikkelen. Het eerste wat ik
zag toen ik het huis binnenging
waren namelijk prachtig beschil
derde Oosters aandoende figu
ren. Bij nadere beschouwing ble
ken het brooddeegfiguren tezijn.
De beslist verfijnde manier van
schilderen was van Nel zelf. Er
was dus geen oosterse hand aan
te pas gekomen, maar vast wel
veel geduld. Nel zelf is verras
send nuchter over haar kunstige
prestatie. Van werken aan een
bepaalde vaardigheid blijkt geen
sprake te zijn: „Ik werk volgens
mijn eigen idee Ik ben wel ande
re, hardere kleuren gaan gebrui
ken. Vaak zie je brooddeegfigu
ren in wat zachtere kleuren. Ver
der gebruik ik als versiering
krenten en kralen."
IMPORT
Met de ingrediënten en materi
alen die zojuist genoemd zijn,
maakt Nel de meest uiteenlopen
de figuren Toont Nel zich de
bescheidenheid zelve waar het
gaat om deze kunstige creaties,
haar man laat zich als grote fan
beslist niet onbetuigd Hij is erg
enthousiast over de creativiteit
van zijn echtgenote Want naast
het kneden van brooddeegfigu
ren is ze ook wel bezig met wand
kleden en schilderen. Ook is ze
betrokken geweest bij de import
van modieuze nostalgische pop
petjes vanuit de Verenigde Sta
ten. De afbeeldingen van die
poppetjes een jongen en een
meisje treft men wel aan op
briefpapier.
Zo'n twee, drie jaar geleden
kreeg Nel haar eervolle vermel
ding voor het brooddeeg Met
een fles van brooddeed die net
—rr mrnctvOTI UC"
echt lijkt toonde zij in een wed
strijd uitgeschreven door een
bierfabrikant, dat vakmanschap
echt meesterschap is.
Aangestoken door de enthou
siaste verhalen van de heer Zeil
stra worden uiteindelijk een
mapje foto's op tafel getoverd
met afbeeldingen van de kunst
werkjes
Enkele ervan kunnen we nog
steeds "live" bewonderen, ande
re hebben de tand des tijds niet
doorstaan Het is daarom leuk
dat we ze nu nog per foto's kun
nen bekijken Want dat heeft Nel
Zeilstra wel geleerd: .Tegen
vocht zijn de brooddeegfiguren
niet opgewassen". En om aan te
geven hoe kwetsbaar de figuren
hiervoor zijn vult haar man aan:
,,We zijn wel teruggekomen van
vakantie, dat de figuren tegen de
grond lagen".
WEDSTRIJD
Het vele zout dat gebruikt
wordt in de brooddeegfiguren is
verantwoordelijk voor het aan
trekken van vocht, waardoor ze
slap kunnen worden.
Bloem, zout, water en glyceri
ne: het zijn geen dure materialen
om mee te werken De overige
hulpmiddelen heb je meestal in
de huishouding al voor handen
,,lk heb meestal van te voren al in
het hoofd wat ik wil maken. Het
duurste aan het werkstuk zal het
branden van de oven zijn. Maar
die steek ik dan ook niet voor één
poppetje aan. De poppetjes moe
ten één tot anderhalf uur in de
oven liggen. Ze moeten eruit als
je het brooddeeg niet meer in
kunt drukken. Het beschilderen
van de poppetjes kost me een
kwartier tot anderhalf uur. Als de
~7!Hëf 'gebeurde nog hee^vaak dat
figuren klaar zijn plak ik er tegen
woordig jute achter zodat ze ste
vig blijven
Dan heeft Nel nog een tip voor
kinderverjaardagen een wed
strijd brooddeegfiguren bakken!
,,Je bent niet duur uit. Je kunt
prijsjes uitdelen. De kinderen
zijn fijn bezig en na afloop heb
ben ze allemaal iets om mee naar
huis te nemen".
En doet Nel zelf nog mee aan
wedstrijden'? Ze lacht ,,Dat voor
die bierfabrikant was alweer een
paar jaar geleden. Sinds die tijd
ga ik alleen naar die hobbyten
toonstelling hier in Leusden-
Zuid.
KOOLTJE
Nel Zeilstra heeft een aantal
van haar werkstukken op de eet
tafel uitgestald ,,Dat praat mak
kelijker". Zoals gezegd, het zijn
werkelijk erg leuke figuren. Ze
heeft zichzelf op dit gebied heel
wat geleerd. Op de vraag of ze
die kennis aan anderen over zou
willen dragen klinkt echter een
gedicideerd: ,,Nee ik ben niet
zo'n type".
De meeste poppetjes maakt
Nel voor zichzelf Het kan ook
zijn dat ze hun weg vinden naar
degenen die er belangstelling
voor tonen.
Daags na ons gesprek trof ik
Nel Zeilstra nog even bij haar
overbuurvrouw. Ze had een kool
tje van brooddeeg meegenomen,
waaruit een babykopje steekt
Het heeft een plaatsje gevonden
op de kamer van onze dochter en
bij bezoekers al veel reakties los
gemaakt. Alleen ons meisje zelf
heeft er nog weinig oog voor
Maar dat lijkt me eerder een
kwestie van tijd
LEONIE MERTS
