in Grand
Science fiction, western en arthouse-films
„Nacht van de film": gebeurtenis
om mee te maken
15/16 OKTOBER: DE NACHT VAN DE FILM (1)
kijk op de film
Scène uitUne semaine de vacances" van Tavernier. Te zien in het Arttoi
programma van Grand.
Beeld uit de film „For a fistfulI of dollars".
Scène uit: Once upon a time in the west". In het western-programma
door Bert Vos
AMERSFOORT - Zoals we
reeds enige tijd geleden heb
ben gemeld, wordt In de
nacht van vrijdag 15 op za
terdag 16 oktober a.s. voor
de tweede keer In de ge
schiedenis van de Amers-
foortse bioscopen een
nachtelljkefllmmarathon ge
houden. In tegenstelling tot
vorig jaar. toen deze mara
thon (met science fiction en
horror-films) alleen In het
Grand Theater werd gehou
den, zullen nu alle Amers-
foortse bioscopen die nacht
een eigen programma van
twaalf uur film te bieden heb
ben. En dat is niet niks. Dat
betekent, dat die nacht maar
liefst veertig films gedraaid
zullen worden, verdeeld
over zeven programma s.
Zeven categorieën dus,
waaruit u de keus hebt:
science fiction In Grand 1 en
2, westerns In Grand 3 en Art-
house In Grand 4; films met
Clint Eastwood in Cinema 1,
horrorfilms In Cinema 2, be
kende lachfilms in Euro Ci
nema en karate-fllms In Duo
1 en 2. Voor zover bekend zal
deze nachtelijke tllmmara-
thon voor Nederlandse be
grippen een unieke gebeur
tenis zijn.
Op dit moment zijn er vrij
wel geen kaarten meer voor
de programma's met horror
films (Cinema 2) en Arthou-
sefllms (Grand 4 en 5). Er zijn
nog voldoende kaarten be
schikbaar voor de SF-, en
westernprogramma's In
Grand, voor de Cllnt East-
wood-tllms in Cinema 2 en
de Karate-fllms rond Bruce
Lee in Duo. In Euro Cinema,
waar lachfilms draalen, is
nog een beperkt aantal kaar
ten beschikbaar. Vandaag In
onze fllmrubrlek aandacht
voor de marathon-program
ma's van het Grand Theater,
volgende week voor de films
In Cinema, Euro en Duo.
Henk Bllekendaal van Jog-
chem's Theaters, de organi
sator van dit grootse filmfes
tijn, Is niet dlrekt ontevre
den, maar hij verwacht In de
komende weken dat nog
méér mensen een plaats zul
len reserveren voor één van
de programma's.
Bllekendaal: „We zijn na
tuurlijk al heel vroeg gestart
met de verkoop en veel men
sen weten dan nog niet of ze
in oktober naar de film willen
of kunnen. Het spaarsys
teem dat we hebben inge
voerd heeft redelijk gewerkt.
Een kleine twee honderd
mensen hebben er gebruik
van gemaakt, maar de groot
ste hap betaalt toch Ineens."
U had er meer van verwacht?
Bllekendaal: „Inderdaad. Ik
had gedacht dat In deze tijd
van teruglopende economie
de mensen zo'n spaarsys
teem meer op prijs zouden
hebben gesteld. Dat Is dus
niet zo."
Wat niet wegneemt, dat
„de Nacht van de Film" In
Amersfoort een unieke ge
beurtenis lijkt te worden.
Een filmfestijn om mee te
maken.
DONDERDAG 30 SEPTEMBER 1982 ICBMMlij
Diane Keaton als „Annie Hall",
film van Woody Allen.
Hanna SchyguUa als Willie in
„Lili Marleen" van Rainer
Werner Fassbinder
Jack Nicholson (links) in een scène uit „One flew over the cuckoo's nest'
Louise Fletcher in One flew over the cuckoo's nest".
caanse gangster, een hoofdrol The
good, the bad and the ugly Deze drie
mannen zijn op zoek naar een verdwe
nen schat van 200.000 dollar in de door
de Burgeroorlog verscheurde Verenig
de Staten. Clint Eastwood in zijn afge
dragen poncho en de eeuwige sigaren-
peuk tussen zijn lippen, weet ook in de
ze film te overtuigen
„A fistful of dollars", waarin Clint
Eastwood eveneens de hoofdrol ver
tolkt. moet eigenlijk genoemd worden
als de film, die Eastwood wereldbe
roemd maakte als filmacteur. Eastwood
speelt in deze film, gebaseerd op de
Japanse film „Yojimbo", de Amerikaan
Joe, die - vraag niet hoe - de rust her
stelt in het stadje San Miguel, waar twee
rivaliserende families elkaar op leven
en dood bestrijden. Clint Eastwood als
de eenzame maar zeer alerte vreemde
ling met de poncho en de sigarenpeuk
werd een begrip. De films, waarin hij als
zodanig optreedt worden zelfs „Pon
cho-films" genoemd. Duidelijk is, dat de
Italiaanse regisseur Sergio Leone met
zijn spaghetti-westerns de Amerikaan
se filmprodukten in dit genre de loef
heeft afgestoken en meerdere malen
heeft overtroefd.
Wie kennis wil maken met zijn films
(of ze nog eens wil gaan zien) kan daar
voor tijdens de „Nacht van de film" In
het Grand Theater terecht. Voor de lief
hebbers van dit veelbeproefde genre
een buitenkansje.
ARTHOUSE FILMS
Het Is niet voor niets dat het Art-
house-programma van „De nacht
van de film" In Grand 4 en 5 vrijwel Is
uitverkocht. De samenstellers heb
ben een kwalitatief gezien hoog
staande reeks films op het program
ma gezet, ook al verschillen de films
onderling nogal wat van karakter. Ze
hebben allen met elkaar gemeen, dat
het films van niveau zijn, Internatio
naal geprezen en onderschelden. De
samenstellers gaven deze films het
predikaat „de betere film", ook al
heb Ik daar wat bezwaar tegen, om
dat elke film in het eigen genre tot de
betere films kan behoren. Ik geef de
voorkeur aan Arthouse-fllms bij ge
brek aan een betere definiëring. Het
zijn In het algemeen films, die niet
dlrekt een duidelijk etiket opgeplakt
kunnen krijgen. Géén SF, géén wes
tern, géén aktle- of horrorfilm, soms
een komedie.
Het zijn In leder geval films, die gaan
over onze samenleving. Over wat er
fout aan Is of goed. Over mensen met
hun kleine en grote problemen, hun
konfllkten met zichzelf, gezin of sa
menleving. Het kunnen ook histori
sche films zijn of komedies, die via
metaforen relateren aan de samenle
ving van vandaag. Films, die iets te
zeggen hebben. Niet dlrekt drama
tisch of zwaar, maar toch films, waar-
In de hoofdfiguren allesbehalve
bordkartonnen mensen zijn.
Op het programma van Grand 4 en 5
staan de volgende films
„Annle Hall", één van de beste films
van de filmmaker/schrijver/komiek
Woody Allen, waarin in feite veel auto
biografisch materiaal is gebruikt voor
het vertellen van het verhaal van een
beroemde tekstschrijver, die zijn eigen
onzekerheid verbergt achter een scher
pe tong. Een man ook, die nogal wat
problemen heeft met z'n sexleven.
„Een goede relatie opbouwen", is
Woody Allen's conclusie, „is gekken
werk" Maar niet zozeer het verhaal -
met Diane Keaton en Woody Allen in de
hoofdrollen - bepalen de film, als wel de
onophoudelijke stroom grappen.
„Die Blechtrommel" van de Duitse
regisseur Volker Schlöndorff is een in
dringende karakterschets tegen de
achtergrond van de tweede wereldoor
log, zich afspelend in Danzig, toen nog
een Duitse vrijstaat, nu een Poolse
stad. „Die Blechtrommel" is het verhaal
van Oskar, die uit protest tegen de we
reld van de volwassenen op driejarige
leeftijd besluit om niet verder te groeien
Vanaf dat moment is hij niet te scheiden
van zijn trommel. Wanneer mensen of
situaties bedreigend voor hem worden
of hem niet bevallen, slaat hij wild op
zijn trommel en laat door hevig gegil
glas in zijn nabijheid springen. In een
bonte opeenvolging van komische, sar
donische, trieste, gewelddadige maar
ook ontroerende scènes toont Schlön
dorff niet alleen de turbulente jeugd van
de jongen Oskar, maar ook de samen
leving van het voorooriogse Duitsland,
dat in de greep komt van het Hitlerre-
giem en er tenslotte aan ten onder gaat.
Een schitterende, indrukwekkende film,
die werd onderscheiden met de Gou
den Palm van Cannes 1980.
„Ordinary People" is het regie-de
buut van de beroemde acteur Robert
Redford. Een debuut, dat direkt werd
geprezen als een hoogstaande, intege
re film. Eigenlijk on-Amerikaans en dat
schijnt in Hollywood toch een onder
scheiding op zich te zijn. Met dat on
Amerikaans wordt bedoeld, dat de film
sfeer en gevoel heeft, niet gemaakt vol
gens de geijkte Hollywood-cliché's.
„Ordinary People" kreeg verschillende
Oskars (Redford kreeg er een) en dat is
terecht. Want „Ordinary People" is een
aangrijpende film over een gezin. Nu
niet eens een rijk gezin, geen Dallas
matrijs, maar een gewone familie. Het
thema is overigens belangrijk genoeg:
het onderlinge kontakt tussen zoon en
ouders. De zoon heeft een poging tot
zelfmoord gedaan omdat hij denkt de
oorzaak te zijn van de dood van zijn
broer. Bovendien is hij van mening, dat
zijn broer met name door de moeder
altijd is voorgetrokken en dat zijn moe
der niets om hem geeft
Robert Redford heeft van dit basisge
geven, gebaseerd op een scenario van
Alvin Sargent een schitterende film ge
maakt, indrukwekkend door de een
voud èn de formidabele vertolkingen
van Donald Sutherland Mary Tyler
Moore, Judd Hirsch en Tinothy Hutton.
Natuurlijk kan een Franse film niet
ontbreken in dit rijtje en hoewel ik mis
schien andere titels zou hebben geko
zen, is „Une semaine de vacances"
van Bedrand Tavernier niet de slecht
ste. Tavernier (bekend o.m. van „Que
la fête commence") heeft als grondthe
ma in al zijn films de communlkatie tus
sen mensen. Tavernier omschrijft zijn
film als een „feitensprookje". Hoofdper
soon is de 31 jarige lerares Frans Lau
rence, die het op een gegeven moment
niet meer ziet zitten. Haar dokter schrijft
haar een weekje ziekteverlof voor en
Bedrand vedelt in deze film wat er in die
week gebeud. „Une semaine de vacan
ces" is een aaneenrijging van gesprek
ken en ontmoetingen, maar nergens
wordt de identiteitscrisis van Laurence
dramatisch ovedrokken. Zoals gezegd:
misschien niet helemaal thuishorend in
dit rijtje, maar niettemin een film, die wel
blijft boeien door de eenvoud van het
gegeven, dat onnadrukkelijk is uitge
werkt.
Tenslotte één van de laatste films van
de kodgeleden overleden Duitse veelfil-
mer Rainer Werner Fassbinder: „Llll
Marleen". Het verhaal van een be
faamd lied (de titelsong), maar ook het
verhaal van de tweede wereldoorlog,
gezien vanuit een ander gezichtspunt:
dat van de Nazi-Duitser zelf Fassbin
der heeft zijn film twee lagen gegeven
dat van het verhaal van het onbenullige
meisje Willie (Hanna Schygulla) dat een
onbereikbare liefde koestert voor een
onbereikbare man. Een meisje be
roemd en geliefd in nazikringen als de
vertolkster van „Lili Marleen". Fassbin
der heeft het melodramatisch gegeven
tot in details uitgewprfct. Maar Fassbin
der wilde méér dén een mooie Duitse
film maken Ié Hollywood. De tweede
laag geeft zijn bedoelingen beter aan:
Hij geeft „Lili Marleen" de impakt van
een Nazi-propagandafilm, waarin al
leen maar goede Duitsers rondlopen.
Het Duitse volk wordt voorgesteld als
a-politiek, dat alleen strijd om te overle
ven. In duidelijke zwart-wit-termen pro
voceert hij de kijker, ondanks de schone
schijn en glitter. Fassbinder zelf speelt
in de film de rol van Weisenborn, een
verzetsstrijder en maakt daarmee zijn
rol in het geheel duidelijk.
Het zal duidelijk zijn, dat „Lili Marleen"
een film is. die diskussie op kan roepen
en dat dit de bedoeling van Fassbinder
was. Ondanks de schitterende vormge
ving.
Tenslotte aandacht voor „One flew
over the cuckoo's nest" van regisseur
Milos Forman met Jack Nicholson in de
hoofdrol Een topper in z'n genre, draai
end om een niet-gek in een gekkenhuis,
die tenslotte toch de strijd verliest. De
film is in onze filmrubriek al meerdere
malen besproken, zodat ik kort kan zijn:
.One flew over the cuckoo's nest" is erg
komisch (in het eerste deel) en tragisch
(aan het slot), blijft van het begin tot het
einde boeien, waarbij je steeds meer
sympathie krijgt voor de gekken en is in
z'n geheel genomen indrukwekkend
qua inhoud, vormgeving, vertolkingen
en regie
(door BERT Vos)
AMERSFOORT - De liefhebbers van science fiction, wes
terns en de Arthouse-films kunnen in de nacht van vrijdag 15
op zaterdag 16 oktober a.s. terecht in het Grand Theater. In het
bijzonder voor mensen, die bepaalde films nog niet hebben
gezien (of nog een keertje willen zien) biedt deze marathon
daartoe een uitstekende gelegenheid. Het Grand Theater
brengt uitstekende programma's, dat staat buiten kijf. Met
films, die vrijwel allemaal in hun eigen genre boven de middel
maat uitsteken. In dit eerste artikel over de filmmarathon
zullen we aandacht besteden aan het SF, Western en Arthou-
se-programma. Zowel voor het westernprogramma als voor
de SF zijn nog plaatsen verkrijgbaar.
neet tegen een wrede planetenverove-
SCIENCE FICTION
Het science flctlonprogramma be
vat zes films van uiteenlopende aard.
Naast de specifieke ruimtevaart (Ca-
prlcorne One), ruimte-avonturen
(Ontsnapping van de Apenplaneet
en Battle beyond the stars) geneti
sche mutatie (Scanners) bevat het
programma twee films, die een toe
komstige samenleving tonen (Rol-
lerball en Clockwork Orange). De SF-
llefhebber krijgt daardoor een aardi
ge kijk op de verschillende genre's
binnen de science flction-film.
„Capricorne One" van regisseur
Peter Hyams. met in de hoofdrollen El
liott Gould, James Brolin, Branda Vac-
caro. Telly Savalas en Karen Black, ver
telt het ongelooflijke verhaal van een
bemande ruimtevlucht naar Mars, die
op het laatste moment onbemand ver
trekt, terwijl de hele wereld in de waan
wordt gelaten, dat de astronauten wel
degelijk op Mars belanden.
„Capricorne One" is naast een enerve
rende ruimtevaart-avontuur tevens een
thriller, waarin het bedrog van NASA op
spannende wijze is uitgewerkt
„Rollerball" van regisseur Norman
Jewison met James Caan in de hoofdrol
als Jonathan E., behoort tot de harde
SF, waarin een toekomstige wereld
wordt getoond met als voornaamste
tijdverdrijf het keiharde, moordende
spel „Rollerball". Dit spel vervangt de
oorlog tussen de verschillende groot
machten. James Caan speelt Jonathan
E.. één van de beste Rollerball-spelers
ter wereld, die verzeild raakt in een web
van corruptie, intrige en moord. „Roller
ball" is opvallend door vormgeving en
inhoud. De film biedt een toekomstvisie,
die wellicht op zich aantrekkelijke kan
ten in zich heeft, maar daarnaast laat
zien, dat de mensheid in feite onveran
derlijk is gebleven.
Ook een toekomstvisie, maar wel een
heel andere, is de befaamde film van
regisseur Stanley Kubrick: „A Clock
work Orange", zo langzamerhand
behorend (met het eveneens door Ku
brick gemaakte „2001") tot de klassie
ke SF-films. „A Clockwork Orange"
(naar het boek van Anthony Burgess) is
nog steeds qua thema aktueel. Kubrick
toont - aan de hand van de belevenis
sen van de jongen Alex (een voortreffe
lijke rol van Malcolm McDowell) het fas
cisme in al haar verderfelijke vormen.
En dat niet alleen: de kern van de film is
de gedachte, dat er hard geweld, zacht
geweld, mentaal geweld en bemoei
zuchtig geweld bestaat en dat zolang
de mens zichzelf niet veranderen kan
door zijn inzicht te vergroten, ieder ex
periment om hem beter te maken door
dwang kansloos zal falen. Kubrick ge
looft niet in sprookjes, dat hebben al zijn
films duidelijk bewezen, zo ook „A
Clockwork Orange", dat terecht onder
de meesterwerken kan worden gerang
schikt.
Geheel anders van aard is „Escape
from the planet of the Apes", een film
uit de bekende „Apenplaneet-reeks".
In tegenstelling tot het eerste deel.
waarin astronauten van de aarde op de
Apenplaneet landen, zijn het nu de intel
ligente chimpansees Cornelius (Roddy
McDowall), Zira (Kim Hunter) en Milo
(Sal Mineo) die van de Apenplaneet
ontsnappen en terecht komen op de
Aarde „Ontsnapping van de Apen
planeet" is een redelijk goed gemaakte
avonturen-SF. Met de nodige spanning,
aktie en humor.
Ook avonturen-SF, maar dan geheel
in de zogenaamde space-opera-tradi-
tie, is „Battle beyond the stars" (Duel
achter de sterren) van regisseur Jimmy
T Murakami en geproduceerd door Ro
ger Corman. Murakami en Corman ba
seerden zich bij het maken van deze
film op het thema van „The seven Sa
murai" en „The Magnificent Seven"
zeven rebellen, outlaws en huurlingen
nemen het op voor een bedreigde pla-
raar. Zo op het eerste gezicht zou je
zeggen, dat een dergelijk thema zo
langzamerhand wel is uitgekauwd en
dat er wellicht niets meer aan toe te
voegen zal zijn, maar Murakami slaagt
er toch in om een tamelijk originele ak-
tie-film te maken, die vooral in de spa-
ce-opera-traditie uitstekende kwaliteit
te bieden heeft
Minder gladjes dan het „Star Wars-
epos", maar juist daardoor knjgt de film
méér diepte dan het spektakelwerk van
George Lucas. Wat niet betekent, dat in
..Battle Beyond the Stars" het spekta
kelwerk ontbreekt. Integendeel. De tru
cages zijn uitstekend, het verhaal wordt
niet alleen vol aktie, maar ook met de
nodige humor gebracht. Met in de
hoofdrollen Richard Thomas, Robert
Vaughn. George Peppard, John Sa
xon, Sybil Danning en Darlanne Flue-
gel
Tenslotte in deze SF-reeks de film
„Scanners" van de Canadese regis
seur David Cronenberg, die vooral
naam heeft gemaakt op het gebied van
horror-SF Cronenberg is een tamelijk
origineel filmer, die zijn zelf bedachte
verhalen al even origineel in beeld
brengt. Het gaat in deze film om een
geheim projekt. Het ontwikkelen van
een scanner, die het menselijk verstand
kan ontleden en beïnvloeden. Tijdens
een experiment begint de scanner op
eens te kreunen en bezwijkt op angst
aanjagende wijze.
Sabotage is de konklusie. De maat
schappij stelt een onderzoek in en komt
in kontakt met een zekere Vale. die over
dezelfde eigenschappen blijkt te be
schikken als de door de Consec-maat-
schappij gekonstrueerde scanner. Vale
met zijn dodelijke kracht wordt ingezet
om de strijd op te nemen tegen de con
currerende, saboterende firma. „Scan
ners" is niet alleen SF, maar ook goed
gedoseerde, soms gruwelijke horror en
als zodanig een topper in zijn genre.
WESTERNS VAN
SERGIO LEONE
In Grand 3 biedt de nachtelijke mara
thon een compleet western-programma
met films van de befaamde Italiaanse
regisseur Sergio Leone. Hiervoor zijn
nog kaarten verkrijgbaar.
Sergio Leone werd met name wereld
beroemd door zijn epos „Once upon a
time In the west" ('t Gebeurde in het
westen), een klassieke western, die ui
teraard op het programma van Grand 3
staat. Met in de hoofdrollen de kortgele
den overleden acteur Henry Fonda,
Claudia Cardinale, Jason Robards en
Charles Bronson, is „Once upon a time
in the west" ongetwijfeld het voorbeeld
van een goede western Zowel qua
vormgeving als inhoud biedt de film zo'n
twee- en een half uur lang een uiterma
te boeiend western-spektakel, vol knap
ingehouden agressiviteit, dreiging en
spanning. Mèt uiteraard de muziek van
Ennio Morricone, die na het overweldi
gende succes van deze film met een
grote regelmaat voor de filmmuziek van
andere films heeft gezorgd en nog
steeds zorgt.
Sergio Leone is ook de man, die met
name van de TV-acteur Clint Eastwood
(Rawhide) een internationale en veel
gevraagde filmster maakte Dat deed hij
o.m door voor „For a few dollars mo
re" aan Clint Eastwood de hoofdrol te
geven als de vreemdeling met de staal
blauwe ogen. die als premiejager sa
men met Lee van Cleef (als Mortimer)
jacht maakt op de vrouwenmoordenaar
on sadist El Indio (Gian Maria Volonte).
„Voor een paar dollars meer" is een
keiharde western vol aktie
Ook in „The good, the bad and the
ugly" is Clint Eastwood weer de
vreemdeling, dit keer Joe, genaamd,
bijgenaamd Blondie Ook nu weer is zijn
tegenspeler Lee van Cleef (als Seten-
za. een sadistische boef) Daarnaast
kreeg Eli Wallach als Tuco, een Mexi-
Donald Sutherland en Mary Tyler Moore in Ordinary People".
Beeld uit: „Capricorne One", te zien in het SF-programma.
„Rollerball' met James Caan in de hoofdrol
Scène uit Scannersvan David Cronenberg.
Geweld, agressiviteit, sadisme, sex. Een toekomstvisie van Stanley Kubrick in ,,A
Clockwork Orange'
