Adembenemend spel van
Renée Soutendijk in briljante
film van Nouchka van Brakel
„Rollover" mist overtuiging
Brian de Palma's
.Sisters' in dinsdag
-movie-cyclus
„Le choix des armes": politie-thriller
/AN DE KOELE MEREN DES DOODS"
KPJ opent
Aangepaste
kerkdienst
ja en Kristofferson duiken in korrupte geldwereld
kijk op de film
DONDERDAG 30 SEPTEMBER 1982
Soutendijk levert briljant spel als Hedwig de Fontayne inVan de
eten des doods", geregisseerd door Nouchka van Brakel. Als jong
rtVos
|de koele meren des Doods",
1,1982. Regie. Nouchka van
[Produktie: Matthijs van Heijnin-
lano. Nouchka van Brakel, ge
il op de roman van Frederik van
|camera" Theo v.d. Sande; mu-
ik van der Wurff; montage: Ed-
ksen; speciale effecten: Harry
liaan, Aad van Westen Met Re-
tendijk, Derek de Lint, Erik van
lAdriaan Olree, Peter Faber,
iVauthion e a. Leeftijd 16 jaar;
|120 minuten. Genre: vrouwkn-
rheater: Grand 3, Amersfoort,
je Nederland.
|réén Nederlandse speelfilm
ernatlonale doorbraak ver-
Jan Is het wel de nieuwste film
sseuse Nouchka van Brakel:
t koele meren des doods",
Igelljknamlge roman van Fre-
in Eeden. Het is een film, waar
Inlljk maar weinig negatiefs
In zeggen. Het is niet niks, wat
1 van Brakel heeft gepres-
ïetboek van Frederik van Ee
den was nu niet bepaald gemakkelijk
te verfilmen. Drama's willen in Ne
derland nog wel eens drakerig over
komen. Niet alleen door over-actlng,
maar ook door het missen van de
juiste sfeer en aankleding, waardoor
de regie op cruciale momenten faalt.
Nouchka van Brakel heeft geen fout
gemaakt. „Van de koele meren des
doods" Is een briljante film gewor
den, schitterend In beeld gebracht
met vaak adembenemend goed (en
vooral natuurlijk) spel van Renee
Soutendijk, één van de beste Neder
landse filmactrices die we op dit mo
ment hebben. Het drama, zoals Fre
derik van Eeden dat (ongeveer)
schreef In zijn roman, verloopt In de
film zónder de soms pijnlijke over
acting van acteurs en actrices die
menen dat ze anders niet goed over
komen, zónder de accenten, die van
een goed op papier lijkend drama al
snel een draak zouden maken zon
der echt houvast.
„Van de koele meren des doods"
biedt dat houvast wél Het dramatische
verhaal van de jonge vrouw Hedwig
Marga de Fontayne ontwikkelt zich op
natuurlijke wijze en wat Frederik van
Eeden schreef, kreeg door de benade
ring van Van Brakel een aktueel karak
ter Een vrouwelijke regisseur met een
vrouw in de hoofdrol. De verleiding is
dan meteen groot om ,.Van de koele
meren des doods" meteen het etiket
„vrouwenfilm" te geven.
Natuurlijk, het is een film van een
vrouw over een vrouw, maar ,,Van de
koele meren des doods" is veel meer
dan dat alleen Het is een erg gaaf por
tret van een samenleving, zoals dat er
in de vorige eeuw in Nederland uitzag.
Een samenleving, waarin niet alleen de
vrouwen, maar óók de mannen in alle
opzichten gebonden zijn door de con
venties en opvattingen over vrijheid, hu
welijk en sexleven.
Als mooi, jong en bevallig meisje van
goede huize trouwt Hedwig Marga de
Fontayne een zeer gefortuneerde nota
riszoon en oppervlakkig gezien zou
niets haar levensgeluk in de weg hoe
ven staan. Ze is echter van nature wis
pelturig, onconventioneel en naïef
Deze eigenschappen, gecombineerd
met een aangeboren sterke behoefte
aan erotiek, kunnen haar in deze Victo
riaanse tijd niet anders dan in moeilijk
heden brengen
Anders dan in vergelijkbare geschie
denissen van vrouwen als Madame Bo-
vary, Lulu, La Dame aux camelia's;
komt Hedwig niet noodlottig aan haar
einde, hoewel dit niet veel scheelt, want
haar leven geeft daarvoor aanleiding
genoeg.
Ze wordt samen met haar minnaar
door haar man het huis uitgezet, maar
haar buitenechtelijke dochtertje sterft,
waarna ze gek wordt en wordt opgeno
men in een gekkenhuis. Na verloop van
tijd komt ze weer tot zichzelf, hoofdza
kelijk door de toediening van morfine en
„geneest"
Ze probeert een nieuw leven te begin
nen, maar, inmiddels verslaafd aan
morfine moet ze zich gaan prostitueren
om aan geld te komen. Een roemloos
einde lijkt erbij, als ze op het laatste
nippertje wordt opgenomen in een hos
pitaal van liefdezusters, waar ze een
intense relatie krijgt met zuster Paula
Door gesprekken met zuster Paula leert
Hedwig zichzelf, met haar zwakheden,
te accepteren. Ze leert zélf te leven, in
plaats van zich te laten leven. Behalve
Paula heeft immers iedereen eisen aan
Hedwig gesteld. Ze diende zich te ge
dragen als voorbeeldige dochter, echt
genote, minnares en moeder. Ze diende
zich te gedragen als een vrouw in het
strakke keurslijf van de Victoriaanse
tijd.
Ontdaan van al deze conventies slijt
Hedwig haar laatste dagen tussen een
voudige mensen, die van haar houden.
"Niet om wat ze zou moeten zijn, maar
om wat ze is: Hedwig Marga la Fontay
ne, een gelouterde vrouw.
Scène uitVan de koele meren des doods" van Nouchka van Brakel, met
Erik van 't Wout (links) en Renee Soutendijk.
De wijze, waarop Nouchka van Bra
kel dit verhaal in beeld heeft gebracht,
behoeft bewondering. Het zal daarbij
duidelijk zijn, dat zónder de enorme im-
pakt van Renee Soutendijk als Hedwig
en de sfeervollle, genuanceerde en
alerte camera-voering van Theo van de
Sande deze film niet zo'n uitstraling zou
hebben gekregen als nu het geval is.
als getrouwde vrouw en minnares
Het is een combinatie van deze dne (re
gie, acteerprestaties en camera) die
van „Van de koele meren des doods"
een filmbelevenis van de eerste orde
maakt Uitgekiende lokaties in Neder
land, België en Frankrijk hebben de film
bovendien een beeldschoon uiterlijk
gegeven.
Renée Soutendijk is een openbaring.
Zelden is een Nederlandse actrice in
zo'n korte tijd gegroeid. De meesten
zullen haar voornamelijk kennen als de
vlotte meid in Paul Verhoeven's „Spet
ters", maar de dramatische talenten
van deze jonge actrice kregen vooral in
Ben Verbong's „Het meisje met het ro
de haar" al het nodige relief. In „Van de
koele meren des doods" levert zij bnl-
jant spel De snelle gemoedsstemmin
gen, haar ontwikkeling van jong meisje
tot volwassen, door het leven „geteken
de", vrouw, het wordt door haar met een
grote mate van natuurlijkheid tot uit
drukking gebracht. Veel van het verhaal
zou verloren zijn gegaan zonder de ef
fectief ingevulde bijrollen en ook hierin
is niet gefaald
Ik wil niemand tekort doen, maar met
name Derek de Lint (als Ritsaart),
Adriaan Olree (als Gerard) en niet te
vergeten Peter Faber (als Joob) dienen
genoemd te worden door hun vertolkin
gen. Vertolkingen, die van deze Neder
landse film een bijzonder boeiende ge
beurtenis hebben gemaakt.
„Van de koele meren des doods"
heeft - nadat Frederik van Eeden het
verhaal schreef - niets aan aktuall-
telt Ingeboet, zoals Nouchka van
Brakel terecht zegt In een Interview
In Skoop: „Honderd Jaar geleden
raakte een vrouw bekneld In de
strenge structuur van de Victoriaan
se moraal over huwelijk, zedelijkheid
en seksualiteit. Vrouwen worden nu
niet meer in corsetten geregen, maar
geestelijk nog steeds wel. Wanneer
vrouwen hun eigen ideeën en gevoe
lens volgen,wordt dat meteen omge
zet In onvrijheden." In dat opzicht Is
„Van de koele meren des doods" een
vrouwenfilm. Maar wel een bijzonde
re. Met een slotbeeld, dat lang op het
netvlies blijft hangen: het gezicht
van Hedwig waarop haar hele leven
In een onnavolgbare expressie staat
geschreven. Een kortere weergave
van een verhaal heb Ik nog niet eerder
gezien. En dat ook Is knap.
Bert Vos.
AMERSFOORT - 30 september t/m 6
oktober
GRAND, Snouckaertlaan 4, 033-
14632
THE NEW YORK RIPPER 16
(de slachter van New York).
Do. vr. ma. di. wo 1.30 - 6.45 - 9.15. Za.
1.30 - 6.45 - 9.30. Zo 1.45 - 4.15 - 6.45 -
9.30.
THE SOLDIER 12
Do. vr. ma. di. wo 1 30 - 6.45 -9.15. Za.
1.30 - 6.45 - 9.30. Zo. 1.45 - 4.15 - 6.45 -
9.30.
VAN DE KOELE MEREN DES DOODS
16
Do. vr. ma. di. wo 1.30 - 6.45 - 9.15. Za.
1.30 - 7.00 - 9 45. Zo. 2.00 - 4.30 - 7.00 -
9.45.
EASY RIDER 16
Do vr ma. wo. 1.30 - 6.45 - 9 15. Za.
1 30-630-9 15. Zo. 1.30-4 00-6.30-
9.15. Di. geen voorst.
LECHOIXDESARMES 16
(de keuze van het wapen)
Do. vr. ma. di. wo. 1 30 - 6.45 - 9.30. Za.
1.30 - 6 30 - 9.15. Zo. 1.30 - 4.00 - 6.45 -
9.30
MOVIE-CYCLUS OP DINSDG
SISTERS
Di. 1.30 - 7 00 - 9.30
CINEMA, Stadsrlng 30, 033-18900
PORKY'S PIKANTE PRETPARK
Do. vr. ma di. wo. 1.30 - 6.45 - 9 15. Za,
1.30 - 6.45 - 9.30. Zo. 1 30 - 4.00 - 6.45 -
9.30
ROLLOVER a.l.
(hoog spel)
Dagelijks: 1.30 - 6 45 - 9.15. Zo. tevens
4 00
EURO, Stadsrlng 32, 033-633655
EYEOFTHETIGER 12
(rocky III)
Do. vr ma. di. 1.30 - 6.45 - 9.15. Wo. za.
6.45 - 9.15. Zo. 1.30 - 4.00 - 6.45 - 9.15.
DUO, Westsingel 7
SATIJNZACHTE LUSTEN 18
Ma. t/m vr. 2.15 - 8.15. Za. zo. 2.15 -
7.15 - 9 30
KILL SQUAD 12
Ma. t/m vr. 2.00 - 8.00. Za. zo. 2.00 -
7.00 - 9.15.
NACHTVOORSTELLINGEN
DUO, zaterdag:
lekkere spelletjes 18
24.00 uur
The long good frlday 16
23.45 uur.
KINDERVOORSTELLINGEN
MARTIJN
Za. wo. 1.45 uur.
1a en Kris Kristofferson in ..Rollover
1982. Regie: Alan J. Pa
Bruce Gilbert. See
"vld Shaber. Muziek: Mi
all. Kamera: Gueseppe Ro
Jane Fonda, Kris Krlstof
Hume Cronyn. (Cinema 2
!~rt, a.l.)
van Rheenen)
er" hebben regisseur Alan
jen aktrice/politiek aktiviste Ja-
elkaar weer eens gevonden.
van de twee zijn „Klute"
Oscar voor Fonda - en „Co-
;-man"). In deze film, hande-
de internationale geldwereld,
tetal de uitwassen van ons
"tie wereldje op de weeg-
s oordeels.
enschijnlijk sprake van een
ev0n, aansluitend vindend
itieke opvattingen van Jane
het scenario van David Sha
ber is daarvan te weinig terug te vinden.
De intrige van het verhaal is voor een
financiële leek onbegrijpelijk en laat bo
vendien een moord onopgelost. „Rol
lover" laat zich beter schetsen als een
klassieke romance, overigens fraai ge
speeld door Jane Fonda en Kris Kristof
ferson, waarin geld op de achtergrond
een belangrijke plaats tracht in te ne
men.
Jane Fonda speelt in „Rollover" de
ex-aktrice Lee Winters. Als haar man,
direkteur van een petrochemisch bedrijf
wordt vermoord, neemt zij de leiding
van het bedrijf over Het is echter een
noodlijdend bedrijf en dat brengt haar al
spoedig in de bankwereld en in handen
van Hub Smith (gespeeld door Kris
Kristofferson), een gladde jongen die
door de Borough National Bank is inge
huurd om het dreigende faillisement,
flink aangewakkerd door de konkurrent,
de First New York Bank, te voorkomen.
Als twee gestrande schepen grijpen ze
naar de noodrem en dat leidt Fonda en
Kristofferson letterlijk en figuurlijk naar
de wijzen uit het oosten, de rijke olie
sjeiks.
Onafhankelijk van elkaar, de roman
ce tussen de twee heefl zich intussen al
geducht aangemeld, komen ze er ach
ter dat ze slechts pionnen zijn in een
korrupte geldwereld, waarin een bank
briefje evenveel waarde heeft als een
mensenleven. De film eindigt tenslotte
in een financiële chaos, welk gegeven
is ontleend aan de oliekrisis van de ze
ventiger jaren. De Arabieren voeren in
derdaad hun dreigement uit, ze halen al
hun geld uit Amerika.
De wereld stort ineen. Banken overal
ter wereld gaan failliet, de werkloosheid
neemt gigantische vormen aan, de so
ciale onrust brengt de totale ontredde
ring. Temidden van deze turbulente
scènes vinden we Fonda en Kristoffer
son terug als het liefdespaar, dat nog
net niet zoveel rood staat om gedwars
boomd te worden in het perspektief van
een nieuw begin
De gevolgen van het financiële debet-
de, waarin „Rollover" ons langzaam
maar zeker stort, lijken regelrecht uit het
Ministerie van de Tegenvallers, u weet
wel, het klubhuis van Fons van der
Stee, te zijn gerold. Deze scènes moe
ten een klaarblijkelijke vanzelfspre
kendheid uitstraken, ze zijn het echter
geenszins, omdat het „hoe" en „waar
om". zoals al eerder gezegd, nauwelijks
begrijpelijk is weergegeven. Ratelende
telexen, druk telefoonverkeer, een
jachtende beurs, de betekenis van deze
scènes gaat grotendeels verloren, is
ver verwijderd van de verstaanbaarheid
van onze eigen bankrekening.
Spijtig genoeg voor de akteerpresta
ties, waaraan niets valt af te dingen.
Fonda als een opmerkelijke rijke vrouw,
Kristofferson als de gladde jongen en
Hume Cronyn als een slimme en kor
rupte bankdirekteur, allemaal prima rol
len. Een ander kompliment geldt de
schurkenrol, die eigenlijk iedereen op
het lijf geschreven staat en zit onze we
reld niet zo inelkaar?'
Om met Fons te eindigen, het heeft
de makers aan de nodige lef ontbroken
van de verschillende stromingen in het
verhaal (romance, thriller, zakenwe
reld) een samensmeltend geheel te ma
ken. Jammer, want het uiteindelijke ge
geven had meer te bieden
ACHTERVELD - Vrijdagavond
zal de openingsavond plaats vin
den van het KPJ-winterseizoen.
Tijdens deze avond zullen niet al
leen een aantal bestuurszaken be
sproken worden doch er zal ook
een toelichting gegeven worden op
het programma voor het komende
seizoen.
Tevens zal er deze avond af
scheid genomen worden van twee
bestuursleden. Dit zijn Wim van de
Tweel, de voorzitter, die in verband
met zijn werkzaamheden deze
functie niet meer met voldoende in
zet kan doen, en Gerda Hilhorst die
afscheid neemt in verband met
haar op handen zijnde huwelijk. In
dien er nog voldoende tijd over is
zal er een diavertoning zijn over de
KPJ of er zal nog een bingo worden
gespeeld.
(door Bert Vos)
In de dlnsdag-movle-cyclus In
Grand 4 kunnen de liefhebbers van
films van Brian de Palma (vaak de
opvolger van Hitchcock genoemd)
hun hart ophalen aan „Sisters", ge
maakt In 1973, met Margot Kldder,
Jennifer Salt, Charles Durnlng, Bill
Flnley en Lisle Wilson In de hoofdrol
len. Wie al eerder kennis heeft ge
maakt met het werk van Brian de Pal-
ma, weet ongeveer wat men ver
wachten kan. De films van De Palma
hebben Inderdaad Hitchcockiaanse
trekken in zich, waaruit blijkt, dat De
Palma diens films goed heeft bestu
deerd, maar dat Is eigenlijk de enige
overeenkomst.
In het algemeen zijn de films van De
Palma véél gewelddadiger dan die van
Hitchcock. De Palma werkt duidelijk
met de meer moderne Ingrediënten van
de suspence-film: sex, geweld en bloed
als door het leven getekende vrouw.
(vaak heel veel bloed). Het gevolg hier
van is, dat De Palma's thrillers vaak aan
horror grenzen Zo ook „Sisters", een
bizarre en spannende film, rond een ge
scheiden Siamese tweeling. Die zus
ters zijn Danielle en Dominique Breton,
gescheiden door een operatie. Het ver
haal spitst zich toe op Danielle Breton
(Margot Kidder), die fotomodel is ge
worden. Ze neemt iemand mee naar
haar flat en daar gebeuren dingen, die
door buurvrouw Grace Collier (Jennifer
Salt), een journaliste, worden gezien
Er wordt een moord gepleegd, maar als
Grace de politie waarschuwt, blijkt dat
niets in de flat herinnert aan een
moordDat is voor haar het begin om
een onderzoek te plegen naar de ach
tergronden van Danielle Breton. Een
onderzoek, dat leid tot geweld en moord
Dat alles verpakt volgens de me
thode-De Palma. Hij heeft met „Sis
ters" een suspence-thriller vol verras
singen en schokken gemaakt, gedom
peld in zwarte humor en macabere,
meesterlijke muziek van Bernard Herr
mann, die ook de muziek schreef voor
„Psycho", „Marnie", „The Birds" en la
ter voor De Palma's „Obsession" uit
1976.
„Le cholx des Armes", Frankrijk
1981. Regie. Alain Comeau. Produktie:
Alain Sarde; scenario. Alain Comeau
Michel Grisolia; camera: Pierre-William
Glenn; muziek Philippe Sarde; monta
ge: Thierry Derocles. Met: Yves Mon-
tand, Gerard Depardieu, Catherine De-
neuve, Michel Galabru e.a. Keuring: 16
jaar; genre: thriller; theater. Grand 5 te
Amersfoort.
(Van de fllmredaktle)
De Franse regisseur Alain Cor-
neau verwierf Internationale bekend
heid met films als „Police Python
357" en „La Menace". Thrillers, die
niet alleen spannend waren, maar
bovendien steeds de menselijke
kant van de zaak In het oog hielden.
Geen geweld om het geweld zelf,
dus.
Voor „Le choix des Armes" (De keu
ze van het wapen) heeft Comeau maar
liefst drie befaamde Franse filmcoru-
feeën laten opdraven: Yves Montand,
Gerard Depardieu en Catherine Deneu-
ve Voorwaar zwaar kaliber om in poli-
tie-termen te blijven en ook Michel Ga
labru valt daar bijna onder Toch waren
de eerder genoemde films van Comeau
sterker en dat kwam dan voornamelijk
door de betere uitwerking (of een beter
scenano). Niettemin blijft „Le choix
des armes" een boeiende film, waarin
het draait om de rijke en achtenswaardi
ge Noel Durieux, die wordt gekonfron-
teerd met zijn verleden in een figuur van
de gangster Serge, die na een ontsnap
ping uit de gevangenis gewond raakt.
Serge is een oude kameraad van Noël
en Mickey (Gierard Depardieu), die sa
men met Serge ontsnapte, brengt de
gewonde naar Noèk en zijn vrouw Nico
le (Catherine Deneuve). Dat is 't begin
van een ontwikkeling, waarin aktie en
drama om voorrang strijden. Verraad,
achterdocht, moord. „Le choix des Ar
mes" is zo'n film, waar de Fransen pa
tent op schijnen te hebben, ook al zou
een beter scenario de kwaliteit aanzien
lijk ten goede zijn gekomen. Yves Mon
tand, Catherine Deneuve en Gerard
Depardieu redden de film door hun ac
teertalent.
LEUSDEN - Zondag 3 oktober
om 2.30 uur is er weer een aange
paste kerkdienst in de Marcus-
kerk In Leusden-C.. Asschatter-
weg. Deze dienst wordt georga
niseerd door de oudervereni
ging „Philadelphia" voor ver
standelijk gehandicapten vanuit
de gehele regio.
Het bijbelverhaal wordt verteld
door ds Hengeveld, er wordt ge
zonden door de kindercantori/ o.l.v.
mevr. Nobel, begeleid door orgel
spel van de hr. Zevenbergen, en de
hr. Aansloot is aanwezig met een
blazersensemble Het thema is SA
MEN DELEN
