„Op ieder mens stem je
de voor hem meest
geschikte therapie af'
eusdenaar is pastoraal werker
/oor Antillianen in Nederland
IOSETTE SCHOT, FYSIOTHERAPEUTE
I
le—siten krant
De vrouw in haar beroep (17)
Disco-avond
in De Korf
Friih-
schoppen
Opbrengst
collecte
Inwoner
tal stijgt
7, 'ater M. Brada werkte 45 jaar op Curacao
Avond over
kinderopvang
in vrouwencafé
DONDERDAG 21 OKTOBER 1982
Ie heeft een zoontje van twee jaar)
Bovendien vind ik het zinnig om de
opgedane kennis en ervaringen in
praktijk te blijven brengen om bij te
blijven In dit veld."
SOORTEN AANDOENINGEN
Ik vraag Josette wat voorbeelden
van aandoeningen te noemen,
waarmee mensen bij haar komen.
„Stel, dat iemand een breuk heeft
gehad aan z'n been, en een tijdje in
het gips heeft gelegen Als het gips
er na zo'n zes acht weken af mag,
moet hij leren om het been weer te
gebruiken. De beweeglijkheid, de
kracht en de omvang van het been
zijn minder geworden Je krijgt een
slap stelletje spieren
Wat doe je als fysiotherapeut
daarmee? Je moet de gewrichten
weer in de volledige bewegingsuit-
door
Anco Mali
EUSDEN - Josette Schot is fysiotherapeute. Na een vlerja-
opleiding, die zij in Utrecht volgde (minimale vooroplei-
ig is HAVO), heeft zij In verschillende ziekenhuizen gewerkt
i ervaring op te doen in de diverse specialismen. Als voor-
Bid daarvan noemt zij hartrevalidatie, longaandoeningen.
Tijdens de opleiding werd haar van alles geleerd over aan-
eningen, ziektes, over hoe de mens er van binnen uitziet,
e het lichaam funktioneert, en hoe je als fysiotherapeut(e)
armee aan de gang gaat. Waar een fysiotherapeut(e) zich
ornamelijk mee bezig houdt zijn stoornissen in de houding
de beweging.
50 Destijds was er een gebrek
i fysiotherapeuten, een heel an-
situatie dan nu dus
losette leerde een fysiothera-
jt kennen, en getweeën beslo-
ze hun beroep in Noorwegen te
Iin uitoefenen.
!i| kwamen terecht in Trondheim
ar zij ging werken in een revalida-
centrum en hij in een centrum
ir spastische kinderen. Josette
uit, dat spasmen afwijkingen
delijb die tijdens de geboorte (lang-
:US(k ig gebrek aan zuurstof, hersen-
edinkje) of tijdens de zwanger-
lap kunnen zijn ontstaan.
IVat een fysiotherapeut(e) daar
kan doen?
sette: „Om dat spasme te rem
it moet je een bepaalde bewe-
g maken bijvoorbeeld vanuit de
hani
ree wk
Langi ivelkolom. Als je zo'n kind vanaf
Hoeve
838.
NDEI
T<
geboorte in behandeling krijgt, is
natuurlijk het fijnste.
Je kunt van meet af aan zo'n kind
beweging laten ervaren hoe de-
is zonder spasme. Als het kind
der is kun je het leren hoe het
et omgaan met de rolstoel, hoe
kind daar in kan komen, hoe het
d het beste kan eten."
LA Dl»
45 o DRIJFSTHERAPIE
i lang
3 jr.):
merl
2700
03:
:n).
ƒ20,
lis vakbijzonderheid over Noor
gen vertelt Josette Schot dat
n in Noorwegen veel verder met
frijfstherapie is dan hier. Men
istateert bijvoorbeeld door het-
ken van grafiekjes, dat er in een
riek op een bepaalde afdeling
er ziektegevallen voorkomen
40, i op anderen afdelingen. Dat
:rants g m9n uitzoeken, en dan kan er
nd re loorbeeld tevoorschijn komen,
dat de hoijgte van en de afstand tot
de lopende band niet juistzijn omde
mensen, die eraan werken goed te
doen funktioneren. (In Nederland is
dat onderzoek pas in een beginsta
dium).
In Noorwegen kwamen Josette
en haar man in kontakt met een
Noorse vrijwilligersorganisatie.
Vanuit Noorwegen besloten ze om
in Tanzania fysiotherapie te gaan
doenHet leek hun leukom een keer
„weg te gaan". In Tanzania gingen
ze werken in het regionaal zieken
huis in Tanga, een streek net zo
groot als Nederland, met een mil
joen inwoners.
REVALIDATIECENTRA
Nu heb je in Nederland diverse
specialistische revalidatiecentra.
Josette noemt Beverwijk voor de
brandwonden, Leersum voor de
verlammingspatiënten. Dat was
niet het geval in Tanga.
„In zo'n ziekenhuis", zegt Joset
te, „kwam je voor alle gevallen te
staan, waarvan je ooit in je opleiding
had gehoord. Polio, lepra, vooral
klompvoetjes ingipsen om ze lang
zamerhand in de goede stand te
brengen. Dat waren nieuwe erva
ringen voor ons.
We waren met twee fysiothera
peuten en twee assistenten. We wil
den de hele regio er bij gaan betrek
ken. We hebben een kursus sa
mengesteld voor enkele distrikts-
en missieziekenhuizen. Moeilijke
gevallen lieten we doorsturen naar
Tanga. Minder moeilijke gevallen
konden prima door de op de kursus
opgeleide assistenten in de dis-
trikts- en missieziekenhuizen wor
den behandeld. Een keer in de vier
weken gingen wij daar langs om te
bekijken wie in aanmerking kwam
„Je moer de mensen hel luiste splergevoel aanleren
voor fysiotherapei en waar dat
moest plaats vinden.
Als laatste facet van ons werk
daar hielden we ons ook bezig met
het op- en inrichten van een oefen
zaal met loopbrug, krukken en der
gelijke. De supply (is aanvoer)
kwam uit Dar es Salaam. Wij deden
onze aanvragen, maar de levering
stopte. Toen lieten we door de
plaatselijke timmerlieden de kruk
ken maken. Als de mango's rijp wa
ren, kwamen er veel kinderen met
breuken bij ons binnen!"
GEZONDHEIDSCENTRUM
Josette en haar man werkten en
kelejaren in Tanzania. Daar het niet
in hun bedoeling lag om te emigre
ren kwamen ze terug naar Neder
land. Het liefst wilden ze in een ge
zondheidscentrum of een zieken
huis gaan werken. Maar de keuze
mogelijkheden waren inmiddels
minder geworden. In Leusden was
er sprake van een gezondheids
centrum, maar dat ging uiteindelijk
niet door.
Josettes man vond een vaste
baan elders. Driejaargeleden start
te Josette met een praktijk aan huis.
Wat voor mensen doen een be
roep op fysiotherapeute Josette?
„Mensen, die op mij een beroep
doen", zegt ze, „hebben een vrij
grote variëteit in aandoeningen. Af
gezien van het feit, dat elke mens
anders is. De therapie moet afge
stemd worden op de aandoeningen
en de persoon, om deze weer lot
goed lichamelijk funktioneren te
doen komen. Ik doe deze praktijk
aan huis om mijn vak te kunnen
kombineren met mijn gezin. (Joset-
slag krijgen. Je moet oefeningen
doen voor de beweeglijkheid en de
kracht De arts geeft aan wanneer
iemand aan fysiotherapie toe is. De
arts geeft ook de belastingsgrenzen
aan, zodat de fysiotherapeut hetop-
voeren van de belasting tot het nor
male looppatroon kan begeleiden.
Een andere aandoening is bij
voorbeeld een stijve nek door kou of
te hoge spierspanning. Dan is het
zaak om de spieren los te krijgen, en
de beweging van de halswervels
weer zo te krijgen als deze daarvoor
was.
Waarvoor mensen ook bij ons ko
men is de verkeerde houding, waar
door een overbelasting ontstaat
van bepaalde spieren. Een verkeer
de techniek met tennissen bijvoor
beeld, waardoor de tenniselleboog
ontstaat. Ook bij een kind kunnen
afwijkingen in de houding voorko
men Een kind met een verkeerde
houding: dat is niet in een maand
bekeken, en om dan toch te komen
tot het doel dat je wilt bereiken, dat is
het boeiende van ons vak!"
Een ander facet is het sputum in
de long. Als niet opgehoest wordt,
blijft er slijm zitten, de bacteriën kun
nen hun gang gaan, en er kunnen
ontstekingen ontstaan. In sommige
gevallen moet je sabotage toepas
sen, om het slijm er uit te krijgen, en
dan moet je iemand leren op te
hoesten.
Ook is het belangrijk om een goe
de en efficiënte ademhaling te be
werkstelligen, en toe te zien dat de
hulpademhalingsspieren niet te
zwaar of verkeerd worden belast.
Endanzijnerdesportletsels. Een
bekendeis de verstuikte enkel. Elke
sport heeft z'n eigen letselcatego
rieën."
De fysiotherapie strekt zich over
diverse takken uit. Ik noem nog half-
zljdige verlammingen, dwarslesies,
amputaties
FOUTIEVE HOUDING
„Wat doet de fysiotherapeut om
een aangewende foutieve houding
te doen afleren?"
„De fysiotherapeut moet de
mens leren hoe het dan wel moet,
moet de mens het juiste spiergevoel
aanleren. Wat gebeurt er in die spie
ren? Je moet de spierspanning la
ten ervarenDe mens moet zorgen,
dat hij vermoeidheid voorkomt.
Weet, dat overbelasting voorafgaat
aan vermoeidheid Je moet leren
waar de grens van je lichamelijke
mogelijkheden ligt Weet je dat, dan
kun je op tijd rust nemen. Je moet de
grens van je eigen capaciteit ken
nen, en er mee om leren gaan Inde
huishouding leidt een verkeerde til-
techniek nogal eens tot rugklach
ten. Je moet weten wat je moet
doen, als je de grens wilt verleggen.
In de meeste gevallen past het
lichaam zich wel aan. De spieren
stellen zich er op in, als het maar
langzaam gaat. De spieren moeten
de tijd van training krijgen om zich
voor een bepaalde krachtsinspan
ning, snelheid, uithoudingsvermo
gen te kunnen ontwikkelen."
DRIE HOOFDGROEPEN
De fysiotherapie kan in drie
hoofdgroepen worden verdeeld.
Dat zijn de massage, om spieren
soepel te krijgen. De oefentherapie,
die dient ter verbetering van onder
andere beweeglijkheid en kracht.
En de fysiotechniek, waarbij ge
bruik wordt gemaakt van appara
tuur, onder andereter pijnstilling. Je
kunt bijvoorbeeld door fysiotechni-
plaatselijk nieuws
sche toepassingen een dikke
bloeduitstorting sneller wegkrijgen
dan het eigen lichaam dat zou kun
nen doen.
Massage en fysiotechniek zijn de
meest passieve onderdelen van de
fysiotherapie. Bij oefentherapie
moeten de mensen zelf het een en
ander doen.
„Je bekijkt", aldus Josette, „hoe
funktioneert alles, wat mankeert er
aan, en dan kies je uit die drie om de
mens weer tot goed funktioneren te
brengen.
Op ieder mens stem je de voor
hem/haar meest geschikte therapie
af. Daar komen de persoonlijk
heidsfacetten bij Elk mens ver
schilt, en dat maakt het vak zo
boeiend. Het is nooit hetzelfde.
Ik leg de mensen uit, wat ik er aan
kan doen, en wat zij er zelf aan
kunnen doen. Mensen moeten kwa
motivatie en doorzettingsvermo
gen zelf mee willen werken. Het
lichaam heeft een enorme souples
se, indien je maar niet voortdurend
over je eigen grens gaat Wanneer
je klachten krijgt, die het lichaam
zelf niet meer kan opvangen, is de
fysiotherapie een van de mogelijk
heden."
LEUSDEN - Maandagavond 25
oktober wordt er In het vrouwen-
kafé een avond georganiseerd In
het kader van kinderopvang. Een
aantal jaren geleden Is een groep
vrouwen bezig geweest de mo
gelijkheden van kinderopvang In
Leusden te Inventariseren. Uit
een enquête die zij destijds hiel
den bleek dat er grote behoefte
bestaat aan een goed geregelde
kinderopvang. Helaas Is de si
tuatie nog steeds zo dat ouders
(maar vooral vrouwen) aangewe
zen zl|n op goedwillende buren,
familie en dure privé-oppas,
wanneer zij naast het huishou
den andere aktlvltelten willen
ontplooien. Het ontbreken van
goede kinderopvang ontneemt
deze mensen de mogelijkheid tot
een eerlijke keuze.
Het ligt in de bedoeling dat er
deze avond ideeën en gedachten
uitgewisseld worden, waarna tot
een keuze van kinderopvang geko
men kan worden, waar een initia
tiefgroep mee aan de slag kan
gaan. Er zijn een aantal mensen
uitgenodigd die hun praktijkervarin
gen op dit gebied zullen toelichten,
o.a. iemand van het gastouoérs-
project uit Amersfoort.
Geïnteresseerden en vrouwen
die wellicht zelf met plannen in die
richting rond lopen, zijn van harte
welkom deel te nemen aan deze
avond, die rond half negen zal star
ten.
Het vrouwenkafé is open vanaf
20.00 uur. Voor informatie over de
ze avond kan men terecht bij
Treesje Schaeffer, tel.: 941853
LEUSDEN - De PJGU organi
seert zaterdag 23 oktober een
discoavond voor alle Leusdense
jeugd In De Korf. De zaal is om
20.00 uur open en de entree be
draagt 2,50. De muziek wordt
verzorgd door de In West-
Utrecht bekende drlve-ln disco
theek „Atletlco".
ACHTERVELD - Zondag zal
het voor de eerste maal in hel
nieuwe seizoen weer Fruh-
schoppen zijn In D' Ouwe Peer-
destal. De aanvang Is om 11.30
uur. Het Is inmiddels alweer voor
het zesde jaar dat dit Fruhschop-
pen In het winterseizoen wordt
georganiseerd.
Het is de bedoeling dat in het
komende seizoen dit Fruhschop-
pen iets anders van opzet wordt.
De Hinterfelder Musikanten zullen
ook nu weer het muzikale gedeelte
voor hun rekening nemen. Doch
hun optreden zal nu worden afge
wisseld met gastoptredens van o.a
zangers, zangeressen en bands.
Zondag zal er een gastoptreden
zijn van een uit Griekenland afkom
stige band Dit is een vier mans
formatie met de naam Kastoria af
komstig uit de Griekse plaats met
dezelfde naam. Zij brengen zeer
goede en gezellige muziek. Gezien
de resultaten van voorgaande ja
ren dient het wel aanbeveling zeker
op tijd aanwezig te zijn wil men van
een goede zitplaats verzekerd zijn
ACHTERVELD - De huis-aan-
huis collecte ten bate van de
geestelijk gehandicapten is een
groot succes geworden. Er werd
2437,45 bijeengebracht. De or
ganisatoren danken alle gevers en
collectanten voor hun giften en me
dewerking.
LEUSDEN - Het inwonertal
van de gemeente Leusden is In
de maand augustus weer toege
nomen met een kleine honderd.
Er was een geboorteoverschot
van 21 en een vestigingsover
schot van 73; een totale toename
dus van 94. Leusden telt per 1
september 21.746 inwoners.
AARI
jehaal
ƒ145,
:t reG
>s»
:vs-«
ig, ko
765,
w ou!
met 3!
:entni
ddela;
rstwef
Iroogg
sr m
°34ï .EUSDEN - Neergestreken In
usden. Na vijfenveertig jaar
tillen. Dat Is even wennen. Bij
zusters Dominlkanessen in
Sint Ansfridushuls heeft hij
ti onderkomen gevonden. Pa-
jMenno Brada, nu 71 jaar oud.
berkr es van oorsprong. Geboren In
herberg „Het gouden wagen-
J" aan de Nleuwestad te Leeu-
e Mw fden. waar zjjn vader zet-
stelein was. Met zijn twaalfde
ir ging Menno naar het kleln-
94594§„|nar|e
1937 vanuit Amsterdam ver-
ikken met de H.M. Crljnssen
ar Curagao, nadat hij In 1935
priester was gewijd.
GOL1
perb
Lap -
e'„ 22 hele leven gewend' geweest
6 Hereizenentetrekken. Veelalin
Nenl
nnige gebieden met een van le-
nslust bruisende bevolking, die
>'r sein er deuoot was en van mystiek
*e gjj :W In zijn lange jaren als missio-
gj as van de Paters Dominikanen
'groeide hij met die Zuid-Ameri-
anse bevolking. Toen hij vorig
Lellj ir met vakantie in Nijmegen was
en zad Drde d'' da' h'i niet meer ,eru9
linsdajl
van
c.
KJ
beuk'
4 2 s
naar het Caraïbische ge-
Hij moest het verwerken,
os er tenslotte voor om vanuit
usden voor de Antillianen in Ne-
<1and te gaan werken.
Helaas brak hij, de eerste dag
'hij in Leusden was, zijn tweede
9 niet eerder gebroken been, en
d* *9 hij, waarschijnlijk mede door
L. B vemnrlorinnon rmpn hii
Jthani
nhera
034!
veranderingen, waarmee hij
est leren leven, ook een waar-
'uwing van zijn hart, zodat hij nu
- met twee plastic beentjes en een
verzwakt hart - in het kille herfstige
Leusden zijn draai moet zien te vin
den.
VIER TAKEN
Vier taken heeft Pater Merino"
Brada op zich genomen. Als eerste
noemt hij de begeleiding van de
zusters in het Sint Ansfridushuis.
Een soort rector dus van het
piepkleine convent der Dominika-
nessen in Leusden.
In de tweede plaats is hij steun
en toeverlaat van de mensen uit
Curasao, die in Nederland zijn ko
men wonen en werken. Eenmaal in
de maand komen ze in Amsterdam
bijeen. Pater Brada is hun pasto
raal werker. Hij weet uit ervaring
waar het in de Nederlandse sa
menleving voor de Antillianen moet
knellen. En hij staat met raad en
daad bij. Curagaoenaars komen bij
hem aanwaaien, bellen hem op. Ze
zijn vriendelijk, uitbundig, gastvrij
Degenen, die hier studeren en/of
werken, maken het goed in dit land.
Maar er zijn er ook, die door de vele
moeilijkheden, waarmee ze hier
geconfronteerd worden, aan drugs
of aan de drank geraakt zijn. Die
maken het slecht, en Pater Brada is
bezorgd over hen.
In de weekends draagt Pater
Brada voor de Antillianen een mis
op. Ze vragen hem in Tilburg, Brou
wershaven, Den Helder. Hier doel
'ie een trouwerij, daar een doop,
daar een begrafenis. Maar hij vindt
het reizen in Nederland niet zo een
voudig; het openbaar vervoer kost
uren, sluit niet goed aan en brengt
hem vaak niet exact op de plek
waar 'ie wezen moet, zodat hij nog
hele afstanden moet lorten
Tia, op Curasao was dat natuurlijk
anders. Daar ging hij overal per au
to naar toe. Vervoersproblemen
kende hij daar niet.
UIT ISOLEMENT GEHAALD
Ergens in Nederland haalde hij
een Antilliaanse vrouw uil haar iso
lement door doodeenvoudig bij
haar buren aan te bellen. Door met
die buren te praten en die mensen
te zeggen hoe ongelukkig de Antil
liaanse was, omdat niemand enige
notitie van haar nam of zich met
haar wilde bemoeien. Antillianen,
gewend als ze zijn aan innig en
levendig sociaal kontakt, kunnen er
niet tegen, als de mensen om hen
heen gesloten en afwijzend zijn.
Elders brak Pater Brada een lans
voor een jonge Antilliaanse, die
doordebuurtmetdenek werd aan
gekeken, omdat zij op straal met de
kinderen touwtje ging springen. In
het Caraïbische gewoon. In Neder
land doe je als volwassene zoiets
niet!
Pater Brada spreekt met de Antil
lianen, legt uit, probeert ze in Ne
derland wegwijs te maken. Pro
beert ze geestelijk zó te benade
ren, dat ze met hun eigen identiteit
uit de voeten kunnen, en weer zelf
vertrouwen krijgen. Hij denkt zelf
met heimwee terug aan het verre
land met de warme zon en de altijd
levensblije bevolking, en kan daar
door de Antillianen tot steun zijn.
KONTAKT MET PERS
Als zijn derde taak ziet hij „het
kontakt met de pers aan de over
kant".
„De Nederlandse politiek", zegt
Pater Brada, „bemoeit zich prak
tisch niet met de west. Die wordt
niet eens meer genoemd in de ver
kiezingscampagnes. En zo'n staat
kan moeilijk op zichzelf staan. Zo
als Nederland niet zonder NAVO,
de EEG, Europa kan In de troonre
de een heel kleine paragraaf over
de west. Er zou toch gepraat kun
nen worden over de vorm, waarin
zo'n staat op zichzelf zou kunnen
staan. Aruba wil apart. Goed, maar
je moet er over praten hoe.
Bij het onderwijs is de tendens:
ze willen niet meer de mammoet
wet, maar een eigen onderwijs. Ei
gen plant- en dierkunde, eigen
aardrijkskunde. Ze drijven naar een
Antilliaanse school. Nogal logisch,
dat het schoolprogramma van Win
schoten niet op Aruba kan worden
toegepast. Maar het hoeft ook weer
niet zó te zijn, dat men het Holland
se onderwijs helemaal afschaft.
Dat zou jammer zijn!"
GESCHIEDSCHRIJVING
En dan komen we op Pater Bra-
da's vierde taak de geschiedschrij
ving. Hij heeft vierendertig boekjes
geschreven over „de andere kant"
Op Curagcao schreef hij over kerk
historische onderwerpen Een op
somming daarvan vinden we in het
„Register en historische bibliogra
fie: Geschiedenis der Nederlandse
Antillen" Het is een indrukwekken
de lijst van historische publikaties.
„Kerkgeschiedenis Antillen" (Wil
lemstad 1963), „De jonge Stuyve-
sant" (Willemstad 1980) om er en
kele te noemen.
Op Curacao was Pater Menno
Brada sekretaris van de aposto
lisch vikaris, die de Rooms-Katho-
lieke kerk op de Antillen leidde. In
1958 werd Willemstad tot bisdom
verheven. De eerste vikaris, van
wie Pater Brada sekretaris werd,
zat al zo'n jaar of veertig op Cura
sao en kon hem er van alles over
vertellen. Gretig snoof hij de histori
sche gegevens op, en al spoedig
ging hij er over schrijven.
Vaak zei de vikaris tegen hem:
„We vertrekken naar Bonaire, en
we blijven vijf dagen weg". Maar
die vijf dagen werden vaak langer,
want dan bleek er geen boot terug
te gaan. De vikaris en zijn sekreta
ris hadden de burgemeester be
zocht, de zusters en wie ze nog
weer moesten zien. En dan was er
tijd over, en Pater Brada ging naar
de pastoors: „Waar is een ar
chief?" De pastoors gaven hem in
zage, en Pater Brada maakte zijn
aantekeningen.
Op het laatst kende ieder de se
kretaris van de vlkans, later van de
door
Anco Mali
bisschop, en wist van zijn ge
schiedkundige belangstelling. Veel
pastoors gaven Pater Brada hun
archief mee. Dat betreurt hij nu wel.
Toen er in 1969 revolutie uitbrak op
Curagao werd de kerk met zijn
funktionarissen en bezittingen niet
aangevallen. Maar er werd in Wil
lemstad een hotel in brand gesto
ken, en het vuur sloeg over naar het
huis van de bisschop, en dat brand
de geheel af. Al Pater Brada's trom
meltjes met het kerkarchief van de
zes eilanden in de west gingen in
de vlammen op'
„Het behoud van het Papiamen
to (de volkstaal der Benedenwind
se Antillen, mengtaal van Spaans,
Portugees, Nederlands en Neger
talen, waarschijnlijk ontstaan als
een lingua franca van de slaven in
de Portugese slavenkampen in
Afrika) is te danken aan de missio
narissen", zegt Pater Brada. „Wij
hebben het volk tot een gestabili
seerde situatie gebracht. Dat de
olie is gekomen is niet de schuld
van de bisschoppen!
Het principe van Sint Thomas is:
alles wordt opgevat, zoals de men
sen het kur.nen opvatten. „Ach, die
pater is voor de negers", zeiden ze
dan Tja, waarom zou ie tegen zijn,
dacht ik dan' En „negersdaar zit
al een discriminatie in. Wij Hollan
ders hebben veel gedaanmaar we
moeten niet opscheppen. De Antil
lianen zeggen: „We moeten altijd
„bedankt" „bedankt" tegen jullie
zeggen. Daar balen we van"
Gelijk hebben ze: ze hebben hun
eigen inbreng, hun eigen kuituur
Materiële woorden in het Papia
mento, dié komen uit het Hollands.
Maar de geestelijke woorden ko
men uit het Spaans: misericordia,
patienzia, amore. Deze week hield
een hoogleraar in Utrecht een voor
dracht over de inbreng van de Hol
anders bij de slavenhandel. Het
ging erover hoe de slaven werden
behandeld, wat voor injekties ze
kregen Maar het ging er helemaal
niet over hoe de Hollanders daar
met hun geweten over klaar kwa
men. Daar zit misschien de Calvi
nistische tendens van de diskrimi-
natie op basis van de predestinatie
achter. De zonen van Cham wer
den er uitgegooid, en dié mensen
zijn de afstammelingen daarvan.
Op zó'n manier was de godsdienst
een goed middel om de mensen
„kalm te houden"!"
Sederi hij in Leusden is heeft Pa
ter Brada al weer veel tijd achter de
schrijfmachine doorgebracht.
Van zijn hand is in Leusden al ver
schenen het boekje „Dominikanen
in Winsum van 1275 tot 1581". Be
horend tot de „natio Frisiae", waar
een aparte vikaris werd aangesteld
voor de kloosters te Leeuwarden.
Reide, Groningen. Winsum en Nor
den in Noord-Duitsland. Een twee
de boekje gaat over de Cisterciën
zers in Friesland. Een derde boek
je, waar Pater Brada mee bezig is.
gaat over de Dominikanen in
Utrecht. En hij blijft met de geschie
denis van de west bezig: dat staat
als een paal boven water. En hij
blijft ook journalistieke bijdragen le
veren voor kranten en kerkbladen
daar in de west.
Een bedrijvig man, die Pater
Brada met een half hoofd hier in
Nederland, met zijn gehele hart
op de Antillen!
