leusder krant: Fons Ummeis, wethouder van financiën Sffet was dom *<jm de PvdA $ïl dit te aten liggen" T Er is voorbij gegaan aan structurele bezuinigings mogelijkheden" Zolang iemand zelf kan lopen, moet hij ook zelf lopen" „Met je talenten woekeren, daar geloof ik heilig in" DONDERDAG 13 JANUARI 1983 interview door Marrtix Kreyrts ordt geen serie over -)militairen met een jvenfunktie in het s aatschappelijk leven. Het is A dat na de ,1 a jo-commandant van de aignkwerkplaats Herman haoïnkers thans kolonel Fons beianmels aan het woord komt. UtUmmels is sedert biJ ^ptember van dit jaar lid van 1 ^college van B. en W. van lusden. Een nieuweling in Leusdense politiek, die —steen doorstootte naar een Bthouderschap. tvier maanden een oeting met de tweede COA-wethouder. Een gesprek over de totstandkoming van het zittende college.de problemen rond 't Ruige Velt, de slechte effecten van ad hoc-bezuiniglngen en de bezieling van een cijferaar. „Weet je wat mij altijd verschrikkelijk raakt? Als er weer zo'n berichtje in de krant staat: buurvrouw na vier dagen dood gevonden. Dan zeggen mensen: dat ze daar nou niks aan doen. Daar moesten toch voorzieningen voor zijn. Dan zeg ik: „Wie zijn „ze"? Dat ben jij!" „Bij al die cijfertjes is er ook nog wel sprake van bewogenheid" "TLEUSDEN - „Ik heb", zegt S,n s Ummeis in zijn kamer in nieuwe gemeentehuis, ijk iltijd wat willen doen aan de loii.irhouding militair - burger maatschappij. t Pn het begin van mijn werk als "Vleier deed ik privé-werk >or de reclassering. Via ^.Ijn vrouw heb ik me met ta felspelen beziggehouden. ben voorzitter geweest van larain stichting voor demente b fjaarden. Ik ben lid geweest mam verschillende schoolbe- uren. Weet je, het officie- Carngezelschap is altijd een "'i'tètje een kaste geweest. Dat geen goede zaak. Daar wil- vik wat aan veranderen en ne tar komt bij: ik kan moeilijk jew»e zeggen. Toen ze een paar tdnar geleden tegen me zei- Bran: jij kunt iets voor het CDA jen, toen heb ik dat niet ge- e cïlgerd. ik ben oprecht gelo- G was lid van de KVP en ter het CDA, en toen werd er 'sn beroep op me gedaan. Zo V »n ik er In gerold." ien n e inst an icia )on aria igteyoor het CDA zat Ummeis in de R 'anadviesgroep voor het welzijns- ileid Twee jaar was hij sekretaris v Jinde fraktie. „DeCDA-fraktiehad an.ihoefte aan goede vastleggin- rire.h. Je kon nergens terug vinden, ■M.'at er was afgesproken. Er was ks om op terug te vallen. Het was irti nodig dat er een beetje lijn ram in het optreden van de frak- i. Ik heb daar goed werk kunnen enten Ik wil mezell niet ophemelen. aar het werk lag er gewoon voor entl oprapen. Ik had geen voorgan- ir. Ik hoef jou niet te vertellen, wat p.rpor indruk de fraktie naar builen edeakte Wisselvallig, ja. Maar dal in fin toch niet." En onmiddellijk vergoeielijkend: Be'fet is natuurlijk wel een jonge Jb, dal CDA Er zijn bloedgroe- j jin, er zijn mensen die met elkaar .Wn'moelen leren te gaan Barens- aeén. En als je die in rekening Befiemt, dan gaan die mensen bin- in de CDA-fraktie toch heel goed nke®' elkaar om." Hij kwam derde op de CDA-lijst rik »-,wist zich verzekerd van een aats in de nieuwe fraktie Een er pthouderschap leek toentertijd et „im trage". Ummeis zegt, dat r eri er van uit ging, dat het CDA één athouder zou leveren en dat dat van Woudenberg zou zijn. lulatiet is er toen wel eens 'er gepraat, ja. Nee, Ad Wisman left nooit uitgesproken, dat hij athouder zou willen worden. Er is 'toit sprake geweest van manifest eedingen. En toen het proces zo fr was, dat er een keer werd ge- aagd, wie een tweede wethou- 1 vskandidaat zou kunnen zijn, wa- h er al tekenen dal Ad zou afha- Hl. En ook toen was die vraag niet rooers 9es,elb dan voor bet geval St. Maar niemand rekende er op. „Jen ze in die situatie vroegen ben in, heb ik „ja" gezegd. Maar ik «fOndo nnrn 1, o. •kende nergens op." telefoontje Toi oen kwamen de onderhande- lerrlgen over een nieuw college van Ou en W. Wat voor de hand lag, Jbeurde niet. Naast CDA en WD 3l, neven en zes zetels groot in de rad) leverde niet de met vier zetels Stressende PvdA de derde wet- ttuder. Nee, op zekere avond kreeg Fons Ummeis een telefoon tje. „Of ik wilde komen bij de onder handelingen, die aan de gang wa ren. Nee, ik stond niet op de gang. Die mensen hebben mij niet gezien en ik hen niet, want ik was er niet. 01 ik verrast was? Nee, ik ben daar vrij nuchter in. Ik beschouwde die oproep als een teken, dat er iets misgegaan was. Maar het had bij wijze van spreken ook over de keu ze tussen Van Woudenberg en mij kunnen gaan." Korte stilte. „Waarbij voor mij de keuze voor Van Woudenberg na tuurlijk vaststond." „Dat Is een kwestie van kiezen geweest", reageert Ummeis op de opmerking, dat het toch ver bazingwekkend Is geweest, dat de WD met twee CDA-wethou- ders akkoord ging. „Ik verklap geen geheim, wanneer Ik zeg, dat de cohesie binnen het vorig college niet optimaal was. Ik ben opgevoed met de wetenschap, dat één plus één twee Is en geen drie. Ik ben daar vrij nuchter In. Van welke signatuur een wet houder van financiën Is, de keu zemogelijkheden zijn gering, wanneer hij een goed beleid wil voeren. Daar kreeg mijn voor ganger problemen over met zijn achterban. Dat was heel frappant, toen Mandemaker de portefeuil le aan mij overdroeg. Toen zaten we nog wat met elkaar te praten en toen bleek dat we het over een heleboel zaken eigenlijk eens waren. Ik zei dat ook tegen Man demaker, dat ik dat frappant vond. Zegt Mandemaker: „Be grijp je nou, waarom Ik proble men met mijn achterban had?" En als hij is ultgegrlnnikt: „Als het maar een coöperatief college zou zijn, daar ging het de VVD om. Geen wishfull thinking en een goede stemming." Ik wijs er op. dat de PvdA geen genoegen wilde nemen met alleen financiën, omdat dat geen beleids portefeuille zou zijn „Ja", zegt Fons Ummeis, „en daar zet ik grote vraagtekens bij. Als iets financieel niet kan, dan gaat het niet door Het is niet zo, dat de wethouder van financiën de dienst uitmaakt en dat de anderen een beetje mogen meepraten. Maar het accent ligt zwaar op financiën en daar wil ik het ook leggen. En dat wordt ook gerespecteerd." „Het was dom, niet wijs van de PvdA om dat te laten liggen. Maar er speelde natuurlijk meer mee Ik „Je wordt als militair wel op je vijfentwintigste gepensioneerd, maar dat hoeft toch niet te betekenen, dat je dan maar thuis moet gaan zitten?" den, die we hebben gedaan om de begroting sluitend te krijgen. Daar bij heeft Wagenaar ook het nodige moeten inleveren. Je kunt niet zeg gen dat de bezuinigingen dispro portioneel nadelig zijn uitgevallen voor welzijn en onderwijs Toch was het Jan Wagenaar, die het beheer van de gemeentelijke financiën rangschikte in de catego rie „boekhouden" Ummeis „toen ik daar kwam in die vergadering, waar onderhandeld werd over het nieuwe college, zei Wagenaar: ik heb geen behoefte aan een boek houder. Daarop zei ik: ik wil alles behalve een boekhouder zijn. Ik neem aan dat ze bij de gemeente weten van debet en credit en dat er wel iemand aan de bel trekt, wan neer de cijfertjes niet kloppen. Daar hebben ze mij niet voor nodig. Die opmerking begreep Wagenaar." Laten we een voorbeeld nemen. Een bestemmingsplan is toch in de allereerste plaats een kwestie van ruimtelijke ordening Wat mag daarin het aandeel van de wethou der financiën zijn? Ummeis „De financiële haal baarheid Tot nog toe zijn we in denk, dat de PvdA geen geschikte kandidaat had voor linanciën. Jan Jacobs was hun wethouderskandi daat en dat is een prima vent. Maar niet iemand die in de eerste plaats verstand heeft van financiën Van dat soort toevalligheden hangt het toch allemaal aan elkaar. En voor mij was het dan uiteindelijk een ge luk." Tegengas Dat kan zijn, maar naar buiten toe ontstaat toch de indruk dat het een college is geworden, waarin VVD-wethouder Jan Wagenaar de dienst uitmaakt. Ummeis- „Ik vind dat ik hem goed tegengas geef. En hij respecteert dat. Wagenaar is snel. vol daadkracht Toen ik nog in de schaduwfraktie zat: hoorde ik raadsleden wel eens zeggen „hij doet maar.Dan zei ik: ja, maar dan heb je als raad zitten slapen." „Ach, je moet natuurlijk gewoon een beetje het spelletje leren spe len. Maar als je tegengas geeft, dan kan dat in alle sportiviteit. Dat heb ik wel gezien bij de bezuiniaingsron- Leusden uitgegaan van het plaatie, dat ieder deelplan op zich sluitend moet zijn. Het bestemmingsplan 't Ruige Velt heb ik teruggestuurd, omdat het niet sluitend is. Dan kun je verschillende dingen doen. Ver der verdichten bijvoorbeeld, en dan krijg ik Wagenaar op m'n nek Of soberder groen bijvoorbeeld. Dat is een kwestie van heroverwegen. Je weet dat we net met een werkgroep zijn begonnen aan het systema tisch doorkammen van heel het ta kenpakket van de gemeente. Dan mogen er geen automatismen zo maar blijven bestaan, maar dan moest alles ter discussie worden gesteld." Maar als het nu niet lukt om 't Ruige Velt sluitend te krijgen Ummeis: „Dan zal je het geld er gens anders vandaan moeten ha len. Ik begrijp ook wel dat je een bestemmingsplan niet tot op het bot kunt uitkleden. Zo dicht als in Zwanenburg moet het nu ook weer niet worden, bijvoorbeeld. Ik hoop dat die mensen er gelukkig wonen, maar het is veel te krap natuurlijk. Maar binnen 't Ruige Velt zie ik nog wel ruimte. Je zou de kavels in de vrije sector bijvoorbeeld kunnen verkleinen tot een 250 vierkante meter, om ze sneller te kunnen ver kopen. En het groen kan ook wel wat minder in kwantiteit ot in kwali teit." Werkgroep De door Ummeis genoemde werkgroep kwam er min ot meer op verzoek van het CDA. Tijdens de algemene beschouwingen bij de begroting van dit jaar vroeg het CDA om „een structurele heroriën tering van het beleid en herdefinië ring en kwantificering van het ge meentelijk takenpakket." De wet houder schijnt dergelijke taal te ver staan, want uit de schriftelijke reac tie van het college op de algemene beschouwingen blijkt dat de wet houder van financiën „deze vraag bevestigend kan beantwoorden" Er is een door Ummeis voorgeze ten werkgroep in het leven geroe pen, die tot taak heeft de gemeen telijke inkomsten en uitgaven sys tematisch door te lichten. Ummeis. „Alle hoofdstukken van de begro ting zullen de revue passeren. Op kwaliteit en kwantiteit. En daarbij ligt de nadruk op systematisch. Tot nog toe is er veel te veel ad hoe bezuinigd en de effecten zijn dan ook marginaal. Er is voorbij gegaan - en ik moet zeggen: verklaarbaar, want die eerste bezuinigingsron den vonden in grote tijdnood plaats - aan structurele bezuinigingsmo gelijkheden. Er is ad hoe bezuinigd. Dat heeft er van de ene kant toe geleid, dat de doorgevoerde bezuinigingen uiteindelijk structureel niet zo veel opleveren. En van de andere kant hebben ze psychologisch een erg „Je zult het", bevestigt Ummeis, „moeten zoeken aan de uitgaven kant. De inkomsten van de kant van het Rijk lopen terug. Die nieuwe financiële verhoudingswet pakt on gunstig uit voor een gemeente als Leusden. (lachend) Hadden we maar flats gehad, dan waren we nu beter uit geweest. Toch een aardi ge suggestie van een CDA-er, vind je niet? Maar serieus de inkomsten vanuit het Rijk lopen terug en je mogelijkheden om via de gemeen telijke belastingen en heffingen je eigen inkomsten te verhogen zijn uiterst gering Je kunt de mensen onder de huidige omstandigheden toch niet ook nog eens gaan con fronteren met forse verhogingen van de gemeentelijke belastingen? Dan zul je het dus in de uitgaven moeten zoeken. Daar maak je je als wethouder van financiën niet pupulair mee. dat is duidelijk. Maar het moet natuurlijk wel in goede sa menspraak met de betrokkenen gebeuren De wethouder heeft de werk groep en zichzelf de volle vier jaar de tijd gegeven om de begroting grondig door te spitten. Ondertus sen kunnen er deelconclusies ge trokken worden, die meteen geéf- fectueerd kunnen worden Al met al moet het tegen 1986 leiden tot een gedegener uitgavenbeleid van de gemeente, waarbij het inleveren van oud beleid tegen nieuw het richtsnoer dient te zijn, gecombi neerd met een adekwate budget bewaking. Binnen zeer afzienbare termijn zal de werkgroep zich buigen over het beleid dat de gemeente voert ten aanzien van het opbouwen van reserves. Dat mag politiek gezien een hot item heten, omdat met na- mede PvdA het tot nog toe door het college gevoerde reserverinqsbe- slecht effect gehad. Kijk naar de verhoging van de leesgëlden van de bibliotheek. Wat levert het op en wat is het effect bij het publiek?" Flats Niettemin beseft de wethouder, dat ook een meer systematische wijze van bezuinigen tot niet an ders kan leiden dan snijden in de uitgavenkant van de gemeente leid op de helling wil zetten Um meis: „Het gaat om de zogeheten bestemmingsreserves. Reserve ringen, die je doet voor een be paald doel. Daarover wordt rente berekend, die ten goede komt aan de reservering zelf. Daarnaast heb je de algemene reserve, waarvan de rente ten goede komt aan de algemene dienst Bij die bestem mingsreserves gaat het er echter om, dat je geld opzij legt voor een bepaald doel. Als daar dan geen rente aan toerekent, heb |e straks niet genoeg geld om dat doel te bereiken." Maar het gaat er de PvdA om, dat er als maar geld wordt opgepot, waardoor de gemeente inmiddels beschikt over gigantische reser ves. terwijl er in de uitgaven, die jaarlijks gedaan moeten worden fors gesneden dient te worden. Ummeis „Ja, maar daarin ben ik het met de PvdA niet eens. Als je geld voor een bepaald doel reser veert, dan moet je het ook zo doen, dat je straks dat doel kan bereiken. Anders heeft het geen zin. Het wordt een ander verhaal, wanneer die reserveringen straks niet zullen leiden tot de bestemming, die je er aangaf. Extreem voorbeeld Je legt geld opzij om een keer een karres- poor te kunnen verbeteren tot een asfaltweg. Maar later vindt de raad, dat dat karrespoor toch best een karrespoor kan blijven Op dat mo ment kun je niet alleen de rente over het gereserveerde bedrag aanwenden, maar het hele bedrag Zeker, in het fonds „Bovenwijkse Voorzieningen" kunnen van die dingen zitten Ik hoop dat ik ze vind. Dat fonds zal ook stelselmatig wor den uitgekamd. Ik hoop dan te stui ten op zaken, waarvan je nu vindt dat ze soberder kunnen worden uit gevoerd. Een dubbele weg, waar van we nu vinden dat wel met een enkele weg kan worden volstaan Het bekijken van de reserveringen is het eerste grote project voor de werkgroep. Het is de bedoeling, dat de resultaten zodanig tijdig bekend zijn, dat ze bij de voorbereiding van de begroting 1984 kunnen worden meegenomen. En ten aanzien van het reservenngsbeleid geldt hetzelf de als ten aanzien van de rest van de begroting niets zal me heilig zijn. Alles moet op zijn merites be keken worden. Dat zeg ik als wet houder van financiën en ondertus sen kijk ik af en toe in het college programma en het CDA-verkie- zingsprogramma. Die zitten altijd in mijn tas. En dan komt het uiteinde lijk tot een compromis natuurlijk. Maar het uitgangspunt is: wil je nieuwe dingen doen, dan zul je daar oude dingen voor moeten inle veren. En dan moet al het oude bekeken kunnen worden, dan mag niks heilig zijn. We hebben die en die voorzieningen, maarvindjenog steeds nodig, dat we ze hebben Op die manier." Mentaliteit Toch is dat eindig, dat oud inle veren voor nieuw De straatverlich ting moet blijven branden, om maar iets te noemen. Ummeis: „Je kunt er ook andere lampen in doen. Goedkopere Energiebesparende. Maar ik be grijp de opmerking wel Natuurlijk is het inleveren van oud voor nieuw eindig Maar dat is ook een kwestie van mentaliteit. De mentaliteit van de mensen moet worden omgebo gen. We zijn in een verzorgings staat terecht gekomen, waarin de mensen in feite verwend zijn. Daar hebben we recht op, en daar heb ben we recht op Dan kun jij vragen naar mijn opstelling als CDA-er in zo'n situatie En dan zeg ik: juist dan is het het moment om de ver antwoordelijkheid naar de mensen zelf toe te leggen. Verantwoorde lijkheid, die hen nu ontnomen wordt door een veel te ver gaand over heidsingrijpen. Je weet, dat er in de bijbel staat over met je talenten woekeren Dat bedoel ik. Daar ge loof ik heilig in." „Ik weet zeker, dat ik met zo'n opstelling nog wel wat hobbels op mijn weg als wethouder zal vinden Maar daar ben ik niet bang voor. In mijn werk heb ik al heel wat eelt op mijn ziel gekregen. Daar zit ik ook voortdurend te hameren op meer efficiency en zo. En dan zegt ie mand van de staf ook wel tegen me Ummeis, moet je nou weer zo moeilijk doen Ja, zeg ik dan Dat doe ik, omdat ik hoop dat door mijn handelwijze jij je taak tegenover de minister geloofwaardig kunt blijven uitoefenen. Dat jij de ruimte over houdt voor de nodige investerin gen. Om een geloofwaardig leger te houden. Anders kun je de zaak beter opdoeken." „Ja, in dat soort situaties betrap ik mezelf op bezieling. Ik ben een bourgondisch type, maar ik wordt heel fel als ik voor een goede zaak meen te vechten Dat stukje van jou over links of rechts, dat vind ik boeiend. Is hef CDA links of rechts? Weet |e. als iemand tegen de muur loopt, moet je hem opvangen. Na tuurlijk maar zo lang hij kan lopen, moet hij zelf lopen. Desnoods met het bloed in zijn schoenen Hier spreekt de militair. Ummeis: „Ik ontdek steeds meer paralellen tussen mijn werk en wat Ik hier te doen heb." Na een korte pauze: „Weet je wat mij altijd verschrikkelijk raakt? Als er weer eens zo'n be richtje In de krant staat: buur vrouw na vier dagen dood ge vonden. Dan zeggen mensen: dat ze daar nou niks aan doen. Daar moesten toch voorzienin gen voor zijn. En dan zeg Ik: wie zijn „ze"? Dat ben jljl" „Bij al die cijfertjes is er ook nog wel sprake van bewogend- held". Hij gaat er van uit, dat hij vier jaar wethouder zal zijn. Zijn er doelen, die hij zich binnen die termijn als te bereiken heeft gesteld? Ummeis „Die doorlichting van hel beleid, waar we het over had den, die moet in deze periode ver richt worden. Er zal moeten worden gewerkt aan een verdergaande au tomatisering, zodat bestuursbe sluiten op basis van aktuelere en meer betrouwbare gegevens geno men kunnen worden dan nu het ge val is En als er over vier jaar opnieuw een beroep op u wordt gedaan? „Ummeis: „Dan zou ik dat aan vaarden. Als Ik me nog fit ge noeg voel en er net zo veel lol aan denk te beleven, als Ik nu doe. En als er geen beroep op me gedaan wordt, dan wil Ik best ge woon raadslid worden. Lijkt me ook heel boelend. Je wordt dan als militair wel op je vijfenvijftig ste gepensioneerd, maar dat hoeft toch niet te betekenen, dat je dan maar thuis moet gaan zit ten?" (Van onze verslaggever) LEUSDEN - Fons Um meis, sedert 7 september jongstleden wethouder van de gemeente Leusden, werd bijna 55 jaar geleden gebo ren in het Limburgse Heer len. Daar doorliep hij de la gere en de middelbare school. HBS-B bij de Fran ciscanen. „Ik ben", zegt Um meis nu „in die tijd goed op geleid. Die Franciscanen wisten je een goed gevoel voor het beleven van gods dienst bij te brengen. Die wisten dat handen en voeten te geven, en niet met de zweep, hoor, niet met de zweep. Mensen die op die manier getracht Is gevoe lens voor godsdienst bij te brengen, hebben daar slechts frustraties van over gehouden. Dat is bij mij niet het geval. Ik ben nog steeds een gelovig mens." Na het eindexamen in 1947 studeerde Ummeis één jaar medicijnen. Dat lag hem niet en In '48 brak hij die studie af om voor zijn nummer in dienst te gaan. Dat beviel aanzienlijk beter en Ummeis besloot In het leger te blij ven. Hij volgde de officiers opleiding in de militaire ad ministratie. In de burger maatschappij zou een der gelijke opleiding die van ac countant genoemd kunnen worden, zij het dat Ummeis zich niet de titel van register accountant mag aanmeten. „Dan had ik een paar univer sitaire examens moeten af leggen en daar heb ik nooit de tijd voor gehad". Na voltooiing van de oplei ding zwierf Ummeis langs verschillende werk- en woonplaatsen. Onder het motto „overal wordt brood gebakken" had hij geen be zwaar tegen stationering in onder meer Middelburg, Arnhem en Leusden. Tussen 1969 en 1972 werkte Fons Ummeis In dienst van de NAVO bij het HAWK-management-offlce In Parijs. „Een erg boeiende tijd. Alles ging In het Frans, ik heb daar veel geleerd. Veel industrieën bezocht In Frankrijk, Duitsland en Ita lië. Vaktechnische moeilijk, maar goed betaald. Ook In dat opzicht een leuke tijd." Bij zijn terugkeer In Neder land - hij vestigt zich dan op nieuw in Leusden - wordt Ummeis benoemd tot hoofd van de interne contróle- dienst van de Koninklijke Luchtmacht. Zijn dienst treedt op als Interne accoun tantsdienst van de lucht macht, zoals bijvoorbeeld het Verlficatleburo van de Vereniging Nederlandse Ge meenten de financiële han del en wandel van de ge meenten in de gaten houdt. Vanuit een buro in Soester- berg controleren Ummeis en zijn medewerkers het finan cieel beheer van de lucht macht. Fons Ummeis, die de rang van kolonel heeft, verlaat aan het eind van het jaar de aktieve dienst. Als 55-jarige krijgt hij in de loop van dit jaar functioneel leeftijdsont slag. Dan zal hij veel meer tijd krijgen voor zijn baan als wethouder. „Nu Is het echt op je tenen lopen, hoor, ge loof dat van me. Dat wethou derschap is dan officieel wei geen full-time baan, maar het lijkt er wel veel op. En als je er dan nog een andere full time baan bij hebt, dan kom je jezelf wel eens een keer tegen. Daarom was Ik ook wel blij met dat aanbod van Wagenaar om een gedeelte van de portefeuille over te nemen. Ja, er wordt wel ge zegd dat Wagenaar mijn por tefeuille heeft uitgekleed, maar daar heb ik dus van harte aan meegewerkt. An ders was het voor mij echt niet te behappen geweest op dit moment. En als ik straks wat meer tijd heb, dan kan er wel weer wat geswitcht wor den."

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1983 | | pagina 5