„Over vijftig jaar zullen mensen zeggen:
toch goed dat we dat lieve
gebouwtje hebben kunnen handhaven"
krant
Ir. J. H. Oosterhuis, ontwerper van het voormalige gemeentehuis Hamersveldseweg 2:
mm
Gemeentehuis
DONDERDAG 3 FEBRUARI 1983
interview
AMERSFOORT- De vraag
water met het thans
voormalige gemeentehuis
aan de Hamersveldseweg 2
moet gebeuren, is hét
onderwerp in de rubriek
Ingezonden brieven" in
deze krant de afgelopen
weken. De suggestie van de
zijde van het
gemeentebestuur, dat het
gebouw wellicht het beste
afgebroken kan worden,
omdat er geen geschikte
bestemming voor gevonden
kan worden, blijkt op verzet
te stuiten. Leusdenaren
blijken toch een zekere
gehechtheid te hebben aan
het gebouw, dat een kleine
dertig jaar geleden verrees
door Marnix Kreyns
op de hoek van de
Burgemeester De
Beaufortwegen de
Hamersveldseweg.
In die discussie is tot
heden nog niet de stem
gehoord van de man, die het
voormalige gemeentehuis
ontwierp. Wat vindt een
architect er van, wanneer een
van zijn ontwerpen na
betrekkelijk korte tijd weer
wordt afgebroken? Hoe
teleurstellend is dat voor de
ontwerper? Marnix Kreyns
vroeg het aan de in
Amersfoort woonachtige ir.
J. H. Oosterhuis. „In de
categorie teleurstellingen
zijn er voor een architect wel
grotere te bedenken".
AMERSFOORT - „Wat ik er van zou vinden, als dat ge
meentehuis werd afgebroken? Dat ligt voor de hand. Ik zou
het jammer vinden. Veel zinnigs kun je daar verder niet over
zeggen, denk ik. Het roept weerstanden op bij het publiek, heb
ik begrepen. Ja, dat kan ik me voorstellen, dat men zich verzet
tegen het slopen van een nog niet zo oud gebouw, dat toch
iets vertrouwds heeft gekregen. In dergelijke situaties hoor je
wel meer geluiden van protest."
Ingenieur J. H Oosterhuis is er
van op de hoogte, dat het ge
meentehuis van Leusden, dat hij
zo n dertig jaar geleden ont
wierp, mogelijk gesloopt gaat
worden. Door de telefoon ge
vraagd. wat hij daar van vond,
antwoordde de architect: „Ze
ker, ik heb daar een mening over.
Maar het Is de vraag of die voor
publikatie in aanmerking komt.
Maar u mag daar gerust eens
over komen praten."
Als een dag later het gesprek
plaats vindt, vraagt Oosterhuis
zich nogmaals af, of zijn mening
over dit onderwerp nu wel zoda
nig van belang is, dat ze in een
krant zou moeten worden afge
drukt. Om daar even later licht
ironisch aan toe te voegen:
„Ach, da s natuurlijk ook een
heel bijzondere manier voor een
architect om in de publiciteit te
komen: wanneer een door hem
ontworpen gebouw wordt afge
broken."
Als het zo ver zou komen, dan zal
ir Oosterhuis daar geen nacht van
wakker liggen, zo verzekert hij. „Er
zijn voor een architect wel grotere
teleurstellingen denkbaar en als je
de zeventig bent gepasseerd, dan
wind je je over dergelijke zaken al
helemaal niet zo erg meer op." Het
gaat Oosterhuis dan ook niet zo
zeer om zijn eigen gevoelens, wan
neer hij zegt, dat het jammer zou
zijn, wanneer het gemeentehuis
Hamersveldseweg 2 uit hel dorps
beeld zou verdwijnen. „Kijk," zegt
hij, „wanneer zo'n beslissing geno
men moet worden, dan is onvermij
delijk het criterium: wordt het ge
bouw cultureel en architectonisch
waardevol genoeg gevonden om
het te behouden? Aangezien ieder
zijn eigen kinderen het liefst zijn,
ben ik op dat moment niet de eerst
aangewezene om een oordeel uit
te spreken. Alhoewel het indertijd,
dat herinner ik me, onder collega's
een goede pers heeft gekregen.
Het is natuurlijk een produkt uit een
bepaalde tijd Het is ook een uiting
van de inzichten, die het gemeen
tebestuur toentertijd had
<m-
„Hef gebouw heeft indertijd, dat herinner ik me. onder collega's een goede pers gekregen
Ingenieur Oosterhuis: „De voorruimte voor een gebouw geeft de belangrijkheid er van aan
- Daar ben ik benieuwd naar
Oosterhuis. „Naar die inzichten
van het gemeentebestuur? Nou,
Kwint was indertijd burgemeester -
ik weet niet of die naam u nog iets
zegt - en Buining, de latere burge
meester, was toen nog secretaris
Ik herinner me ook een wethouder
Lagemaat, die heeft het. geloof ik.
nog heel lang volgehouden. In ie
der geval, dat gemeentebestuur
was. na overleg met de Rijksover
heid tot de conclusie gekomen, dat
Leusden een landeli|ke gemeente
moest blijven. Dat moest tot uiting
komen in het gemeentehuis en ook
in de opzet van de wijk er omheen.
Kijk eens naar die straten, dat is
allemaal betrekkelijk bescheiden.
Dat dateert allemaal uit dezelfde
tijd. '55-'56."
Groeigemeente
.Later, toen Leusden groeige-
meente werd, kwam natuurlijk ook
de kwestie wat te doen met het
raadhuis? Kan er op de een of an
dere wijze een uitbreiding plaats
vinden? In 1965 of daaromtrent
heb ik voor burgemeester Schnei
der een schets gemaakt voor een
uitbreiding Er was wat grond voor
gekocht en uitbreiding was moge
lijk. Maar men kwam tot een ander
inzicht, dat uiteindelijk heeft gere
sulteerd in nieuwbouw En nu heeft
men dus een gebouw over, waar
van men niet goed weet wat er mee
te doen."
- Heeft u ideeén voor ander ge
bruik van het gebouw7
- Oosterhuis: „Dat is moeilijk om
daar zo iets over te zeggen. Als
iemand komt met een concreet
idee: kan er dit en dat in gemaakt
worden, dan kun je bekijken of het
mogelijk is Misschien zou er een
cultureel centrum van te maken
zijn. De raadszaal zou te vergroten
zijn met de naast gelegen ruimtes.
Maar het is natuurlijk typisch een
raadhuis. Met die trappen, het wa
pen boven de deur Het zal niet
makkelijk zijn om daar iets anders
van te maken
- Zouden er woningen in gemaakt
kunnen worden?
Oosterhuis: „Zoals hier in
Amersfoort nu met de Juliana van
Stolberg gedaan wordt? Moeilijk
voorstelbaar. Misschien als je al
leen het karkas zou laten staan en
dan opnieuw beginnen. Maar de
raadszaal met die grote ramen, die
leent zich daar toch niet voor."
- Bedrijfsvestiging?
Oosterhuis „Zou kunnen, maar
de tijd is tegen voor dat soort onder
nemingen. Het gebouw heeft niet
voor niks anderhalf jaar te koop ge
staan."
- Er is ook al over gesproken om
om het gebouw heen woningen te
bouwen.
Oosterhuis „Ja, dan verdwijnt
toch het beeld van zo'n gebouw.
Kent u de situatie rond het Kurhaus
in Scheveningen9 Daar hebben ze
de ruimte om het gebouw heen ge
vuld met woningen en als je nu van
de stadszijde komt, dan zie je het
gebouw niet meer. Maar op zich
kan het natuurlijk welNa enig
peinzen. „Als je daar voor op het
grasveld zou bouwen en je zou van
die parkeerplaats een hofje maken,
dat kan zelfs iets gezelligs hebben.
Maar er gaat dan iets van de kwali
teit van het gebouw verloren. Het
zou louter om financiële redenen
kunnen zijn, wanneer je zoiets
doet."
- Is het voormalige gemeentehuis
in een bepaalde stijl gebouwd?
Oosterhuis: „Nauwelijks. Het
gebouw heeft een zekere tradi
tionele inslag. Maar om te zeg
gen het sluit aan bij renaissance,
oud vaderlandse stijl of iets ne
gentiende eeuws, niets van dat
al. Het gebouw is van historie
vrijgemaakt. Ik geloof niet dat
onze vocabulaire beschikt over
een aanduiding voor deze stijl."
- Heeft u meer gebouwen In deze
stijl ontworpen?
Oosterhuis: „Nee, ik heb vooral
kantoorgebouwen ontworpen. In
Arnhem het gebouw van de PGEM.
in Amersfoort het gebouw van de
Levob en de Bondsspaarbank
langs de Stadsring Verder pure uti
liteitsbouw, fabrieken en dergelijke.
Meer stedelijke bouw dus. Zoiets
als een raadhuis voor een landelij
ke gemeente had ik nog nooit ge
maakt. Maar een architect, die het
goed doet. maakt wat de opdracht
gever wil hebben."
Relaties
- Maar op zich was het opvallend,
dat men juist u voor deze opdracht
uitkoos
Oosterhuis. „Acht. hoe gaat dat?
Architectuur is een vak van relaties
In en kort na de oorlog werkte ik bij
de Wederopbouw Defensiescha-
de. Dat ging om de schade die door
onze eigen defensie was aange
richt ten behoeve van de schoot-
veldsverruiming voor de Grebbeli-
nie. Mijn werkterrein was het ge
bied rond Amersfoort en zodoende
was ik kind aan huis in gemeenten
als Hoogland en Leusden. In Leus
den was overigens niet zo veel
schade, een beetje langs het Val-
leikanaal Maar ik kwam dus bij al
die gemeenten en na de oorlog
kwamen uit die contacten opdrach
ten voort."
„Voor Leusden ben ik, geloof ik,
begonnen met het eerste uitbrei
dingsplan. Ja, daar begon het mee,
met de oudste uitbreiding van
Leusden Daarna het gemeente
huis. Ik heb ook het ontwerp ge
maakt voor de woningwetwonin
gen direkt achter het gemeente
huis De huizen langs de Burg de
Beaufortweg. Woningen langs de
Hamersveldseweg. onder meer
waar die melkboer gevestigd is
- Is het u al eens eerder overko
men, dat een ontwerp van u werd
afgebroken?
Oosterhuis: „Eens nadenken
nee. dat is me nog nooit ge
beurd. Daar ben ik blijkbaar nog
niet oud genoeg voor
- En nu het dan misschien wel een
keer gaat gebeuren?
Oosterhuis: „Dat heb ik gezegd;
dat is teleurstellend. In de eerste
plaats is het jammer. Kijk, als je
boven de zeventig bent, dan relati
veer je zulke dingen natuurlijk wel
Ik zal me er persoonlijk niet al te
druk om maken Maar het is vooral
teleurstellend, omdat het niet nodig
was het zo ver te laten komen Het
oude gemeentehuis was best uit
breidbaar geweest. Zeker, er zijn
voordelen aan nieuwbouw. Je kunt
bijvoorbeeld in zo'n nieuw gebouw
het meer open karakter van een
gemeente gestalte geven. Daar
kan ik het voor een deel mee eens
zijn Maar dat had je bij een uitbrei
ding van het bestaande gebouw
ook kunnen bereiken. De raads
zaal, bijvoorbeeld, had toch ver
groot moeten worden en dan kar
ook, als men dat wenst, het karak
ter veranderd worden
„Toen Leusden besloot to
nieuwbouw stond de gemeente, als
ik mij niet vergis, er financieel ook a
niet te rooskleurig voor In zo'n si
tuatie zou enige bescheidenheic
wellicht beter zijn geweest Van de
andere kant begrijp ik best, dat eer
voortvarend gemeentebestuur zijr
daadkracht ook gestalte wil gever
in een nieuw gebouw. Maar if
vraag me toch af, of men zich vol
doende heeft gerealiseerd dat he
oude gebouw moeilijk voor andere
doelen aanwendbaar is. Ik denk
dat men dat niet voldoende besef
heeft."
Tachtig procent
,,U zit zo te vragen, of dat noi
een teleurstelling voor me is, als
dat gebouw zou verdwijnen Het is
natuurlijk een beetje onbegrijpelijk.
Het heeft er nog geen dertig jaai
gestaan en het is solide genoeg orr
nog het vijfvoudige van die periode
mee te kunnen gaan. Maar dat zijn
nu eenmaal dingen die gebeuren
In de categorie teleurstellingen zijn
er voor een architect wel grotere te
bedenken. Weet u wat teleurstel
lend is? Wanneer een ontwerp van
je voor tachtig procent is gereali
seerd en om financiële redenen
kan de laatste twintig procent niet
worden uitgevoerd Een paar jaar
later kan het wel, maar dan wordt er
een andere architect uitgenodigd
voor die laatste twintig procent Ja,
dat gebeurt. Bij bedrijven, waar een
andere direkteur is gekomen. Zo'n
man neemt dan een architect mee,
waarmee hij al vaker heeft gewerkt.
Ik vertelde u al: het is een vak,
waarin personele contacten van
groot belang zijn. En gelukkig is er
in Nederland vrijheid van architec
tenkeuze. Dat is een groot goed.
Maar in het geval, dat ik noemde
kan het zeer teleurstellend zijn."
- Het is voor het door u ontworpen
gebouw vermoedelijk een nadeel,
dat het slechts dertig jaar oud is.
Oosterhuis. „Daar kon u best
eens gelijk in hebben. Het klinkt
misschien verwaand, maar over
vijftig jaar zullen mensen misschien
zeggen: toch-goed dat we dat lieve
gebouwtje hebben kunnen hand-1
haven, 't Heeft er toch voldoende
sfeer voor."
- Wat vindt u van het nieuwe ge-\
meentehuis?
Oosterhuis: „Ik heb het gezien
en het is in ieder geval een totaal
andere stijl, dat is duidelijk. Ver
der wil Ik daar niet zo veel over
zeggen. Ik ben geen onbevoor
oordeeld persoon. Het is zeker
als positief te waarderen, dat het
een geheel eigen karakter heeft.
Alleen, en dat mag u zeker op
schrijven, vind ik de stedebouw-
kundige ligging niet veel kwali
teit hebben. Het gebouw heeft
een heel onduidelijke, weinig uit
gesproken ligging. Eigenlijk is
dat een meer algemene kritiek op
het moderne ontwerpen. Als je
niet meer kan zien, wat voor ge
bouw iets Is, als je niet meer kunt
zien: dat is een ziekenhuis en dat
is een gemeentehuis, dan vind ik
dat niet goed. Dat heeft ook te
maken met de plaats van een ge
bouw in de ruimte. De voorruim
te voor een gebouw geeft de be
langrijkheid er van aan. Kent u
de Coolsingel in Rotterdam?
Daar heeft men het stadhuis van
Rotterdam pal tegen de straat
aangezet, terwijl een nabijgele
gen bankgebouw naar achteren
ligt. Het gevolg is, dat dat bank
gebouw het belangrijke gebouw
is en niet het gemeentehuis.
Kennelijk heeft het gemeente
bestuur van Leusden geen be
lang gehecht aan een dergelijke
overweging. Misschien had men
juist de behoefte om dat niet te
doen. Dat vind ik jammer. De
overheid blijft toch de overheid,
niet?"
Naar aanleiding van de discussie
die via deze rubriek Ingezonden
wordt gevoerd over de toekomst
van het voormalige gemeente
huis ontvingen wij de volgende
bijdrage:
Wij „oud-Hamersvelders"
moeten we nu even nadenken,
welke gemeentehuis bedoelt
men nu? Bert Vos en de vorige
schrijver bedoelen het op TWEE
na oudste gemeentehuis, want
het oudste was nl. boerderij „de
Swartesteegh" waar de Rabo
bank nu staat Helaas werd dit
eens unieke huis ooit ge
sloopt Het op één na oudste
gemeentehuis staat gelukkig
nog aan de Beaufortweg en zal
zoals hetzich nu laataanzien met
gesloopt worden Het NU „oude
gemeentehuis" mag daarom niet
gesloopt worden en hetgeen
Bert Vos schreef en tevens het
verhaal van de vorige schrijver,
zijn mij beiden uit het hart gegre
pen Heel graag had ik dit zelf
geschreven Het kan uitstekend
gebruikt worden voor diverse
doeleinden. Leusdenaren alle
maal moet er dan zoveel geld
uitgegeven worden Hier staat
toen 'n goed gebouw? „Hamers-
velders" sluit U zich allen bij ons
aan? Laten we vechten voor het
behoud van hetgeen we nog heb
ben.
Coen v.d. Berg,
Rozengaarde 41
- Deze enigszins wazige opname dateert uit 1956 Ze werd met een boxcameraatje gemaakt door mevrouw
Annemarie van den Berg en mag uniek worden genoemd. Getoond worden namelijk de eerste drie gemeente
huizen van Hamersveld/Leusden.
De foto is genomen vanaf de Burgemeester de Beaufortweg in oostelijke richting. Recht vooruit is de boerderij
te zien, die gefungeerd heeft als het eerste gemeentehuis van Hamersveld. De boerderij werd later afgebroken
en op die plaats staat nu de Rabobank aan de Biezenkamp
Links is het tweede gemeentehuis. Burg. de Beaufortweg 63, te zien. En rechts, nog een beetje in aanbouw,
het gemeentehuis Hamersveldseweg 2
