jzondere impakt van Ken Russell
fascinerende film over de geest
„Alhambrista"
in Filmhuis
„Clair de femme"
dinsdag in Grand
lint Eastwood steelt super-
leim Russich vliegtuig
LFire fox"
ody Allen schept verwarring in
idsummer night's sex comedy
,Le dernier metro'
in Filmhuis-nacht
i'TERED STATES" VAN PADDY CHAYEFSKI
kijk op de film
Maxwell kennis met Ariel en wordt hij
voor het eerst in zijn leven echt verliefd.
Maar laat nu ook Andrew, die jaren ge
leden een platonische relatie met Ariel
had, de behoefte voelen zijn aangebe
dene van destijds werkelijk te willen be
zitten.
Leopold zit nu ook niet stil en heeft
het stoute oog laten vallen op Dulcy, die
het echter te druk heeft met Adrian te
onderwijzen in sex. Als Adrian met de
opgedane kennis Andrew weer aan
zich bindt, lijkt voor hen het leven beter
dan ooit. Leopold is echt volledig in de
ban geraakt van de verleidelijke Dulcy,
maar niet voordat hij in het nachtelijke
bos dokter Maxwell achterna heeft ge
zeten, als hij achter diens verhouding
met Ariel is gekomrn.
Enfin, de verschillende relaties raken
knap in de knoei en de afleidingsma
noeuvres die Woody Allen in „A mid
summer night's sex comedy" heeft in
gebouwd, zorgen voor vrolijke - subtie
le - ontwikkelingen. En verwarnng,
want ook daarin blijft Allen ster
(Van de filmredaktle)
AMERSFOORT - In het weekpro-
gramma van het Filmhuls Appel
markt kan meji van zaterdag tot en
met dinsdag 20.15 uur kijken naar de
film „Alhambrista" van regisseur Ro
bert Young uit 1978.
„Alhambrista" is het verhaal van de
arme Mexicaan, die in de Verenigde
Staten wat geluk probeert te zoeken
De Verenigde Staten, hét symbool van
de vrije wereld, geldt kennelijk niet als
zodanig voor deze en andere Mexica
nen.
Roberto Ramirez, een jonge Mexi
caan besluit naar de Verenigde Staten
te gaan om werk te zoeken. Hij reist
naar de grensstad Tijuana en op een
avond waagt hij de sprong. Samen met
een groep anderen doen ze een poging
illegaal de grens over te komenDe poli
tie patrouilleert met helicopters en hon
denbrigades. Velen worden gepakt en
direct weer over de grens teruggezet,
maar Roberto slaagt erin erover te ko
men Al snel leert hij andere illegalen
kennen. Ze leren hem hoe aan werk te
komen en trucjes om uit de handen van
degringo" te blijven. Een van zijn nieu
we vrienden vertelt hem over een stad
in het noorden van Californië waar men
beter schijnt te betalen. Samen gaan ze
op weg met vooruitzicht op een goed
loon tijdens de komende oogsttijd. On
derweg verongelukt zijn maat en Ro
berto komt in een shocktoestand in de
stad aan. Op een moment dat Roberto
echt niet meer weet waar hij naar toe
kan en hij laat in de avond in slaap valt in
een café. neemt Sharon, die er werkt
hem mee naar huis en er ontstaat een
relatie.
Echter Roberto's gelukkige momen
ten komen tot een abrupt einde als hij bij
een razzia wordt opgepakt en het land
wordt uitgezet
De cyclus begint opnieuw. Mexico,
de grens, het ondergrondse bestaan in
de Verenigde Staten. Nu echter niet in
Californië, maar in Colorado Roberto
krijgt werk in de meloenvelden, waar hl)
uiteindelijk zijn vader vindt. Het is echter
te laat voor hen, elkaar te herkennen.
Zijn vader is lang voor hem naar de USA
gegaan Van hot naar her gestuurd, al
leen en vertwijfeld, kan hij zijn proble
men maar op een manier oplossen. Hij
gaat terug.
viel nog verder terug In het verle
den...
Hoewel regisseur Ken Russell onte
genzeggelijk een schitterende film heeft
gemaakt, zijn er toch enkele zaken die
jammer genoeg niet de juiste uitwerking
kregen. De metamorfose van Jessup in
de Ramapithecus doet teveel denken
aan wat bijv. John Landis liet zien in „An
American Werewolf in London". Vooral
aan het begin heb je dan al gauw het
gevoel, dat je naar een herhaling zit te
kijken, alle speciale effekten ten spijt.
Dit effekt wordt gelukkig later in de film
aanmerkelijk gereduceerd, tót het mo
ment dat Jessup daadwerkelijk als Ra
mapithecus uit de isolatie-tank kruipt
om na een aantal wandagen in een die
renpark als normaal mens wakker te
worden.
Die scène komt rechtstreeks uit de
film van John Landis en werkt dus niet
zo effektief meer Dit deel van de film
zou aanmerkelijk sterker zijn geweest,
indien Russell dit weerwolfprincipe niet
zou hebben gebruikt Gelukkig is het
maar een intermezzo, dat minder be
langrijk is dan de rest van deze bijzon
dere film, maar toch.
Russell, onder meer bekend van
films als ..Lisztomania" waarin hij de
componist Liszt letterlijk verzoop in
bombastische effekten en hallucineren
de kleuren - heeft zich met „Altered
States" volledig gerevancheerd. Het is
duidelijk dat Russell zich helemaal
heeft uitgeleefd in de speciale visuele
effekten die het sterke verhaal van Pad
dy Chayefski moesten ondersteunen.
Soms denk je heel even, dat hij zich
(weer) niet heeft kunnen inhouden,
maar in het algemeen blijft „Altered
States" een niet alleen fascinerende,
maar ook indrukwekkende film door de
bijzondere vormgeving van de halluci
natie-scènes. De wijze waarop Russell
Eddie Jessups reis naar het oerverle-
den in beeld brengt, is fenomenaal, en
alleen daarom al het bekijken waard.
„Altered States" kan zonder meer
gerangschikt worden onder de bete
re SF-fllms. Een overtuigende film
dankzij de bijzondere impakt, zoals
alleen Ken Russell die aan deze film
heeft kunnen geven.
Met uitstekende vertolkingen van
William Hurt (eerder te zien geweest
in „Body Heat") Blair Brown, Bob
Balaban en Charles Hald. En natuur
lijk niet te vergeten het uitstekende
verhaal van Paddy Chayefski, die al
eerder heeft bewezen op dit gebied
een vakman te zijn. Voeg daarbij de
speciale effekten van Bram Ferren
èn het geluid van John Corigliano en
je hebt een film. die nog lang In je
geest blijft hangen. En zo hoort het
ook.
(door Be rt Vos)
AMERSFOORT - In de dinsdag-
movie-cyclus van het Grand Theater
draalt volgende week de uitstekende
film van Costa-Gravas: „Clair de
femme" met Romy Schneider en
Yves Montand In de hoofdrollen.
Het is het verhaal van Michel (Yves
Montand) en Lydia (Romy Schneider)
die elkaar per ongeluk ontmoeten op
een moment, dat in beider levens be
langrijke dingen plaatsvinden, zonder
dat zij elkaar dat in eerste instantie ver
tellen. Ze brengen - zwervend door Pa
rijs de nacht met elkaar door. zich aan
elkaar vastklampend in een poging de
eenzaamheid te ontlopen
De zwerftocht door de stad brengt het
gelegenheids-paar in kontakt met aller
lei waarschijnlijke en onwaarschijnlijke
figuren uit de samenleving, zoals senor
Galba, een zonderlinge dresseur van
honden en apen. die nog dezelfde
nacht voor een nieuw element zou gaan
zorgen in deze speurtocht naar gebor
genheid, geluk.
Zo op het eerste gezicht lijkt „Clair de
femme", gebaseerd op een roman van
Romain Gary, een nogal sombere,
trieste aangelegenheid, maar dat is
slechts schijn. Romy Schneider en
Yves Montand zetten twee levensechte
mensen neer, die in voortdurende dia
loog met elkaar zijn. Een nacht in Parijs
Door Gosta Gravas uitstekend in beeld
gebracht. Humor en tragiek vlak naast
elkaar. Ook al neigt de film soms een
tikkeltje naar het melodrama. Romy
Schneider en Yves Montand hebben
ook nu weer voldoende talent om een
afglijden te voorkomen, waardoor
„Clair de femme" van het begin tot het
eind blijft boeien.
V.
POLYGOON-JOUR
NAAL
In het Polygoon Journaal, dat deze
v/eek in de Amersfoortse bioscopen in
roulatie gaat, een impressie van het op
treden van de jazz-drummer Art Blakey
en zijn groep „The Jazz Messengers",
die in Nederland voor volle zalen van
enthousiaste jazz-kenners optreedt.
Een onderwerp uit Rusland geeft een
indruk van de vorderingen bij de aanleg
van de aardgas-pijpleiding van Siberië
naar West-Europa
Het Polygoon Journaal besluit met
een kleurenontwerp van de nieuwe re
clame-techniek „Airbrush", dal nieuwe
impulsen geeft aan het modebeeld an
no 1983
(Van de filmredaktle)
AMERSFOORT - In het Filmhuis
Appelmarkt draalt zaterdagavond
vanaf 23.00 uur de Franse speelfilm
„Le dernier metro" van Frangols
Truffaut met Catherine Deneuve en
Gerard Depardleu In de hoofdrolleVi.
„De laatste metro" is Truffaut's grote
film over Parijs tijdens de bezettingsja
ren en het bloeiende uitgaansleven van
die tijd De Parijzenaars hadden weinig
om handen, de winkels waren leeg. het
voedsel was schaars. Geld uitgeven
voor film en toneel werd grif gedaan,
kaarten waren maanden van tevoren
uitverkocht. Wat belangrijk was: haal ik
na de voorstelling de laatste metrotrein,
want daarna begon de spertijd, daarna
was Parijs een uitgestorven stad.
„Le dernier metro" is geen film over
het verzet, maar een film over de men
sen die zo goed mogelijk doorwerkten
tijdens de bezetting. In een interview
met Jan Brokken in de „Haagse Post"
zei Truffaut: „Voor mij ligt de zaak heel
simpel. Wat moet een kunstenaar tij
dens een oorlog doen. daar gaat het
om In '40-'44 zou de meest conse
quente houding een algemene staking
zijn geweest zodat de bezetters in Pa
rijs op lege theaters en lege bioscopen
zouden hebben aangetroffen. Maar dat
vind ik een absurd uitgangspunt De
meeste kunstenaars hebben hun werk
nodig om in leven te blijven Zonder
voorstelling geen brood op de plank.
Het is daarom niet reëel van een kun
stenaar te verlangen dat hij tijdens een
bezetting zijn beroep niet uitoefent. Het
wordt wat anders wanneer de kunste
naar in kwestie over veel geld beschikt,
zoals André Gide destijds, of André
Malraux. Deze auteurs hebben tijdens
de oorlog wel geschreven, maar niet
gepubliceerd, en dat was een waardige
houding, hoewel zij zich die konden ver
oorloven, talloze minder bekende ro
manschrijvers moesten gewoon door
gaan met publiceren omdat ze niet zon
der de opbrengst van hun boeken kon
den, en dat veroordeel ik niet
In het scenario van Truffaut en Su
zanne Schiffman gaat het Theêtre
Montmartre in 1940 door, schijnbaar
alsof er niets gebeurd is. Vanaf 1942 is
er een kleine wijziging: de leider van de
groep is niet langer de uit Duitsland ge
vluchte Joodse regisseur Lucas Stei-
ner, maar diens vrouw, de actnce Ma
rion Steiner (Catherine Déneuve). Maar
ook dat is schijn: Steiner is ondergedo
ken in het theater en blijft de feitelijke
leider van het gezelschap.
JDERDAG 10 FEBRUARI 1983
Scène uit Clair de femme' met Romy Schneider en Yves Montand.
Woody Allen en Mia Farrow in ,,A midsummer night's sex comedy''
(DOOR BERT VOS)
„Flrefox", 1983, USA Produktie en re
gie: Clint Eastwood: scenario: Alex Las-
ker en Wendell Wellman, gebaseerd op
de gelijknamige roman van Craig Tho
mas; camera Bruce Surtees; muziek
Maurice Jarre; speciale effecten: John
Dijkstra Met: Clint Eastwood, Freddie
Jones. David Huffman, Warren Clarke,
Stefan Schnabel e.a. Genre thriller,
lengte: 125 minuten Keuring 12 jaar;
theater Grand, Amersfoort, première
Nederland.
Het Is niet zo moeilijk om een su
pergeheim Russisch vliegtuig te ste
len. Je moet daarvoor echter wel
Clint Eastwood In dienst nemen en
voldoende mannetjes in de Sowjet-
Unle hebben om het Clint zo gemak
kelijk mogelijk te maken, want die
heeft als Vletnam-veteraan zo z'n el-
gen stress-aanvallen, een gevechts
veteraan eigen. Als je bovendien nog
rekening houdt met tamelijk domme
Russische generaals, die taktisch
niet zo erg geschoold blijken te zijn,
dan Is het helemaal een makkie om
zo'n supersonisch, breinbestuurd
vliegtuig als „Firebox" onder de
stomverbaasde ogen van de Russen
weg te plukken.
Dat is ongeveer de strekking van het
verhaal van Graig Thomas, dat voor de
spionage-thnller van regisseur, produ
cer en hoofdrolspeler Clint Eastwood
op tamelijk voorspelbare wijze werd be
werkt door Alex Lasker en Wendell Wel
lman tot filmscenario
Op zich is er natuurlijk niks op tegen
als Amerikaanse en Britse geheime
diensten uitgerekend de Vietnam-vete-
raan Mitchell Gant (Clint Eastwood) uit
zoeken om dat eerder genoemde vlieg
tuig te stelen omdat Gant zo'n uitste
kende piloot is en bekend met juist Rus-
iummer night's sex comedy",
en scenario: Woody Allen
Robert Greenhut Kamera:
3en^ lis Met. Woody Allen, Mia
he f Be Ferrer, Julie Hagerty, To-
tve' fts, Mary Steenburgen.
in l,er' Amersfoort)-
;usi:
ilmredaktie)
mmer night's sex comedy"
tal i riiaar gemaakt worden door
hak m en zijn fans mogen deze
ver overspel dan ook beslist
va men' "A m'dsummer night's
c,ne ls bedoeld als een paro-
}ze f dendaagse love-story's, die
n zij grotere frekwentie het wit-
dierpbfen op te sieren. Het is
iet één van de betere Allen-
'en, maar met zijn talloze
Irukke gepraat, treedt Allen
ilegenzeggelijk op de voor-
romer night's sex comedy"
geworden voor paren. Er
0 mee. Woody Allen en Mary
Steenbruggen vormen een gelukkig
echtpaar. Allen slijt de dagen met het
uitvinden van de meest vreemde vond
sten, totdat hij bezoek krijgt van profes
sor Leopold Sturgies (Jose Ferrer) en
diens verloofde Ariel (Mia Farrow). De
twee staan op het punt van trouwen.
Het belooft een ontspannend weekend
te worden, maar Andrew's beste vriend,
de „rokken-jager" dokter Maxwell (To
ny Roberts), met zijn vriendin van het
moment, de verpleegster Dulcy (Julie
Hagerty), weten met hun bezoek de ge
moederen danig In beroering te bren
gen. In het weekend dat de drie paren
met elkaar doorbrengen, komen An
drew's problemen met zijn sexleven
weer bovendrijven. Zijn sexleven met
zijn vrouw Adrian is niet al te best en
daarom werpt hij zich met al zijn energie
op zijn hobby, zoals gezegd het uitvin
den van allerlei apparaten. Eén van die
uitvindingen is een bol. waarmee hij
geesten hoopt op te roepen. Proffessor
Leopold denkt daar echter het zijne
over, in onzin gelooft hij niet.
Intussen maakt „de rokkenjager"
sische gevechtsvliegtuigen. Maar die
veteraan heeft last van oorlogs-stress,
knjgt op de meest ongelukkige momen
ten aanvallen, waarin hij zich weer in
Vietnam waant als de Amerikaanse ver
nietiger en dan tot niets in staat is.
Dat is tamelijk lastig en maakt het
verhaal er bepaald niet geloofwaardiger
op. Gant's escapades in Moskou lijken
niet erg overtuigend, de Vietnam-scè-
nes lijken zo uit „The Deer Hunter" en
„Apocalypse Now" te zijn geplukt, ter
wijl de gevechtsscènes verdacht veel
weghebben van vergelijkbare scènes
uit „Star Wars" en „Battlestar Gallacti-
ca" en dat laatste is geen wonder, want
de effectenspecialist John Dykstra was
daar verantwoordelijk voor en dat was
hij ook voor „Star Wars" en „Battlestar
Gallactica"
Geen al te sterke film dus. deze „Fi-
refox", Clint Eastwood ten spijt Wie
naar een spionage-thriller gaat kijken,
waarin de nadruk schijnt te liggen op
spektakulaire scènes, zal daarbij enig
geduld moeten oefenen, want de eerste
helft van de film bestaat uit voorberei
dingen en die zijn filmisch gezien niet al
te spannend uitgevoerd, althans ik heb
me daar niks bij voorgesteld. Enige
spanning - en dan dankzij de spektaku
laire scènes met het gevechtsvliegtuig
- is pas in de laatste drie kwartier te
verwachten en dat is helaas wel wat
weinig voor een film, die meer dan twee
uur duurt. Mooie effekten krijg je dan te
zien. dét wel. Maar die hebben we eer
der kunnen bekijken in „Star Wars" en
zo.
Er zijn wel enige aardige bijrollen
te zien, zoals die van Stefan Schnab
bel als de Russische partijleider en
Freddie Jones als de Britse dlrekteur
van de geheime dienst Kenneth Au
brey. Thats all, folks.
V.
Clint Eastwood als majoor Mitchell Gant in een scène uit Fire fox
k Vos)
ÉD STATES. USA 1982. Re-
pussell. Produktie: Howard
enario: Sidney Aaron, ge-
b de gelijknamige roman van
lijefskl. camera: Jordan Cro-
I speciale visuele effekten:
pn; montage: Eric Jenkins;
ihn Corrigllano; speciale ef-
Gaspar; speciale opti-
|en: Robbie Black en Jamie
me-lapse fotografie: Lou
speciale laser-effekten:
Inc.
Hurt Als Eddie Jessup.
r als Emily Jessup. Bos Bala-
irthur Rosenberg, Charles
Parrish, Charles White
(tovenaar) ec Lengte
Genre- Experimenten met
Grand-filmmarathon
menigvuldigt In een tempo dat ver
bijsterend genoemd kan worden, la
de menselijke geest nog vrijwel on
ontgonnen terrein. Tot nu toe Is de
wetenschap er nauwelijks In ge
slaagd om de mysteries van onze
geest te ontrafelen, bloot te leggen
en te verklaren. Natuurlijk, we ken
nen de studies van Freud en Jung.
We wéten dat onze geest oneindig
veel meer te bieden heeft dan op dit
moment het geval Is, maar we tasten
In het duister als we proberen te
doorgronden wét onze geest nog
steeds voor ons verborgen houdt en
hoe we die - naar we vermoeden -
ontzaglijke hoeveelheden kennis en
energie moeten vrijmaken.
We dromen onze dromen en trach
ten die te verklaren op grond van on
ze realiteit. Maar Is dit de enige reali
teit die we - diep In onze geest -
kennen? Zijn er wellicht andere
maatstaven waaraan we onze geest
moeten toetsen?
Zoals bekend wordt slechts eender
de van onze geest gebruikt. Met die
sapiens bezig Is de
aten om de onontdekte
an het oneindige heelal te
terwijl kennis zich ver-
m Altered States"
hoeveelheid slagen we er in om steeds
meer kennis te vergaren en die te ge
bruiken. Hoe ontzaglijk groot moet onze
informatie en kennis wel niet zijn als we
él onze hersenen zouden kunnen ge
bruiken? Het deel dat we niet gebruiken
is. volgens wetenschappers die het
kunnen weten - niet het rationele deel.
Maar zou het ook kunnen betekenen
dat juist daarin de óer-herinnering van
ons bestaan is opgeslagen, vastgelegd
in miljoenen genen van generatie op
generatie verzameld? En - als we ver
der denken - zou het mogelijk zijn om
door te dringen in dat deel van onze
geest om die geheugenbank te aktive-
ren? Hoe ver kunnen de herinneringen
van de mens teruggaan? Tot wat men
noemt „de dageraad der mensheid" of
zelfs nóg verder: tot de oerkern van ons
bestaan, van alle leven?
Dat is de kem van de film „Altered Sta
tes" van regisseur Ken Russell, geba
seerd op de gelijknamige roman van
Paddy Chayefski.
Isolatie-tank en heilige paddestoe
len. Het is deze combinatie van geest
verruimende middelen die de kem
vormt van Chayefski's verhaal èn van
de film „Altered States", waarin een be
kende wetenschapper zichzelf als
proefpersoon gebruikt om door te drin
gen tot de oerherinnering van de mens.
De film gaat veel verder dan welke tot
nu toe bekende laboratoriumproef ook.
„Altered States" is een fascinerende
mengeling geworden van wetenschap,
horror en science fiction, een hoogte
punt ook in filmische vormgeving.
„Altered States" Is een bijzondere
film. Het draalt allemaal om de jonge,
briljante geleerde Eddle Jessup, die
als professor aan de universiteit van
Harvard samen met zijn vriend Ar
thur In de gelegenheid Is om experi
menten met de isolatie-tank te doen.
Hierin doet hij zijn eerste ontdekkin
gen, maar het bevredigt hem alle
maal niet zo erg. Volgens hem moet
er veel meer zijn dan wat hij nu heeft
ondervonden.
Maar het leven gaat verder, en Jes-
Bob Balaban, Charles Haid en William Hurt na een experiment met de geest in
Altered States, naar de gelijknamige roman van Paddy Chayefski
sup die men eerder als een geniale gek
dan als een serieus wetenschapper be
schouwt. maakt kennis met Emily en
trouwt met haar Emily is een bekend
antropologe en als zij professor wordt
aan dezelfde universiteit als Eddie, ver
huizen ze, en het experiment met de
isolatie-tank wordt vergeten. Het echt
paar Jessup krijgt kinderen, het leven
gaat verder.
Desondanks is Jessup onrustig On
danks de uiterlijke schijn heeft hij het
idee van een reis door de geest niet
losgelaten en hij slaagt er op een gege
ven moment in een bezoek te brengen
aan de Hinchi's, een indianenstam in
Mexico, die nog steeds de paddestoe-
lencultus in ere houdt Jessup wordt
deelnemer aan zo'n ritueel en wat hij
dan ervaart is een totale openbaring
voor hem, door regisseur Russell als
een Freudiaanse mengeling van sym
boliek in beeld gebracht. Vanaf dat mo
ment is Jessup weer geheel in de ban
van z'n vroegere experimenten. Hij wil
verder en ook al probeert zijn vnend en
collega Arthur hem ervan te weerhou
den, hij is niet te stuiten. Met een dosis
van het meegebrachte paddestoelen
extract kruipt hij in de isolatie-tank
Het resultaat is verbluffend. Jessup
weet niet alleen de barnére naar zijn
oerverleden te doorbreken, ook licha
melijk ondergaat hij een opzienbarende
verandering. Zijn lichaam begint alle
trekken te vertonen van de Ramapithe
cus de oudst bekende vorm van de
mens, de voorloper van de homo sa
piens, die meer dan vier miljoen jaar
geleden de Afnkaanse savannen onvei
lig maakte. Hoewel collega's van Jes
sup aanvankelijk tamelijk sceptisch te
genoverdiens beweringen staan, tonen
röntgenfoto's aan, dat de struktuur van
Jessups lichaam inderdaad tijdelijk en
zeer drastisch is veranderd
Terwijl Jessup (een formidabele
rol van William Hurt) wetenschappe
lijk helemaal opbloeit, bezeten als hij
Is ten aanzien van het onderwerp, is
Intussen zijn huwelijk met Emily op
de klippen gelopen, ondanks het feit
dat ze van elkaar zijn blijven houden
Als Emlly tijdens een verblijf In Afri
ka echter hoort hoe het laatste expe
riment Is verlopen, komt ze terug om
haar man bij te staan. Eddie Jessup
