vonturen van botersmokkelaars in de vijftiger jaren
'.ZWARTE RUITER" VAN WIM VERSTAPPEN
Rich and famous" in dinsdag-movie-cyclus
in het Filmhuis
Elf nominaties voor „Ghandhi",
tien voor „Tootsie"
lEiisdei* krant"
Nieuwe serie
films
STRIJD OM DE JAARLIJKSE OSCARS
kijk op de film
li DONDERDAG 24 FEBRUARI 1983
»'warte ruiter", 1983. Regie: Wim
ferstappen Produktie Joop van den
énde Scenario: Gerard Cox met advie
zen van Kees Holierhoek en Wim Ver
lappen; camera. Eduard van der En-
in muziek Cluis van Mechelen. Met
Metsers, Rijk de Gooijer,
Bmi Touw. Christel Braak,
les Hamel, Rudi Falkenhagen e.v a
Lre romantische avonturenfilm;
hqie 100 minuten, keuring 12 jaar
jeater: Grand, Amersfoort; première
jderland
r Bert Vos
loewel de meesten onder ons het
rschljnlljk alweer hebben verge-
of het nooit hebben geweten,
it onze recente geschiedenis een
lelijk roemruchte periode van kei
lde botersmokkel tussen Neder-
jd en België. Dat was in de vijftiger
in, toen - zo vlak na het einde van
[oorlog - de boter In Nederland In
lelljking met de prijs van de boter
ielgie zo goedkoop was, dat er vla
ikkel een behoorlijke winst ge-
ikt kon worden. Met name In het
ilsch-Nederlands grensgebied
Zeeuws-Vlaanderen leverde dat
bijzonder levendige smokkel-
idel op. waarbij het er vaak hard
toe ging. Bijzonder vindingrijke
okkelaars wisten steeds nieuwe
dmethodes te verzinnen om de
srgde douaniers te slim af te zijn,
iwel met wisselend succes. Wie
met mensen uit die streek praat,
jt kleurrijke verhalen te horen
r hoe het toen was. Romantische
lalen soms, waarbij de smokke-
s vaak als helden naar voren ko-
i. De acteur Hugo Metsers is in
iuws-Vlaanderen geboren, kende
Ie verhalen en vond, dat er wel-
Hugo Metsers en Christel Braak in Zwarte Ruiter".
licht een film In zou zitten. Producer
Joop van der Ende dacht er net zo
over en zette Gerard Cox aan het
werk voor het schrijven van een sce
nario. Het resultaat is „Zwarte Rui
ter" met Hugo Metsers zelf in de
hoofdrol, geregisseerd door Wim
Verstappen.
Het verhaal van de Zwarte Ruiter
(Hugo Metsers) begint in de tweede we
reldoorlog. Fons Ruiter, bijgenaamd de
Zwarte Ruiter, zit in het verzet, samen
met Rinus IJzerman (Rijk de Gooijer).
Ze hadden, samen met andere verzets
mensen een goed funktionerende
vluchtroute opgezet voor Engelse pilo
ten Daarnaast werd - met name tegen
het eind van de oorlog - het grotere
sabotagewerk niet geschuwd.
Na de oorlog begint Zwarte Ruiter
een lukratieve botersmokkel, terwijl Ri
nus na een periode als militair in Indië
tot z'n verrassing wordt benoemd tot
chef van de douane in het Zeeus-
Vlaamse gebied. En daarmee begint
het gedonder in de glazen, want de
twee voormalige verzetsgabbers ko
men tegenover elkaar te staan Onder
druk gezet door Belgische collega's
wordt douanier Rinus IJzerman ge
dwongen om een felle jacht op Zwarte
Ruiter te openen Er zijn de nodige com
plicaties die het er allemaal niet ge
makkelijker op maken De vrouw van
Zwarte Ruiter, Milou (Pleini Touw) drijft
een bordeel en brengt haar man in kon-
takt met wapenhandelaars voor het be
tere (smokkel) werk. maar Zwarte Rui
ter weigert daar aan mee te doen. De
dochter van Rinus IJzerman, Liza,
(Christel Braak) is verliefd geworden op
Zwarte Ruiter en die liefde is weder
zijds Terwijl Zwarte Ruiter zijn winstge
Rijk de Gooijer in een scène uit „Zwarte Ruiter" van Wim Verstappen.
Johan Hobo speelt de Duitse officier.
vende botersmokkel voortzet, proberen
de Antwerpse wapenhandelaars Schel-
lekens (Carol van Herwiinen en Jules
Hamel) hem dwars te zitten door hem
een aanslag tot doodslag op een doua
nier in de schoenen te schuiven, zodat
Zwarte Ruiter moet onderduiken Allen
elementen voor een drama zijn dus vol
op aanwezig.
Het moet me van het hart. dat scena
rioschrijver Gerard Cox ondanks de ad
viezen van Kees Holierhoek en regis
seur Wim Verstappen zelf. er niet in is
geslaagd om de dialogen op natuurlijke
wijze te schrijven. Ook al omdat ver
schillende acteurs en actrices (waar
schijnlijk bij gebrek aan een goede spel-
regie) zich nogal te buiten gaan aan
overacting (men name in dramatische
scènes) wordt dat nog eens extra geac
centueerd. Je hebt op zo'n moment het
gevoel naar een toneelstuk te kijken,
waarbij de spelers alle moeite doen el
kaar te overschreeuwen. En dat is ei
genlijk jammer, want met name de laat
ste jaren leek het erop, dat de Neder
landse speelfilm deze jeugdzonde ont
groeid was.
Rijk de Gooijer als Rinus IJzerman en
Hugo Metsers als Zwarte Ruiter zijn ei
genlijk de enigen, die zich zelden aan
dit soort overacting schuldig maken,
waarbij met name duidelijk wordt, dat
de Gooijer een echte filmacteur is.
De avonturen van Zwarte Ruiter zijn
kleurrijk in beeld gebracht, ook al krijg je
wel eens de indruk dat de smokkelaars
de kiene jongens zijn en de douaniers
de domme sullen, die net steeds te laat
tot de ontdekking komen, dat ze er weer
ingeluisd zijn
De sfeer is redelijk authentiek als ik
afga op de verhalen die ik over deze
periode heb gehoord. Verschillende
Scène uitZwarte Ruiter", met links Pleini Touw als Milou
grappen (zoals dat oude vrouwtje bela
den met boter bij de gloeiende potka
chel) zijn eigenlijk overbekend, maar
doen het nog steeds goed.
„Zwarte Ruiter" is een aardige, on
derhoudende film geworden over
helden-in-de-notedop contra het
onverbiddelijke gezag. De dramati
sche aspecten worden echter wat te
zwaar aangezet, waardoor de humor
in de film zo nu en dan enigzins on-
Horcnooniv» Ie larnmer Juist
omdat het Hollandse drama blijkbaar
nog steeds wordt uitgevoerd In zwa
re accenten, krijgt „Zwarte Ruiter"
een melodramatische ondertoon, die
de totale film niet ten goede is geko
men.
Regisseur Wim Verstappen heeft
geen slecht werk afgeleverd, maar
dat blijft eigenlijk min of meer een
„B-film" voor een publiek, dat niet al
te hoge eisen stelt aan de dramati
sche vormgeving.
&MERSFOORT - Tien jaar nadat
rry Noel (Candice Bergen) er van
Dr is gegaan met Doug Blake (David
by) eens de minnaar van haar beste
jndin Liz Hamilton (Jacqueline Bis-
ontmoeten de vrouwen elkaar weer
lerry thuis in haar luxueuze villa in
libu Liz is een beroemd schrijfster
intellectuele romans geworden, die
tijdelijk is uitgeblust, Merry reikt niet
der dan een goede gastvrouw, echt-
lote en moeder van een dochter,
ir Merry heeft toch iets meer in haar
•s dan op het eerste gezicht lijkt: ze
•ft zelf een verhaal geschreven en
moet toegeven, dat er best eens een
tseller in zou kunnen zitten
terry grijpt haar kans en wordt op
een veelgekochte auteur en
rt zich met overgave in het New
kse kunstenaarswereldje. En
rmee begint voor Merry de grote
nde.
)e 83-jarlge Amerikaanse regis-
ir George Cukor wordt vaak een
typische vrouwen-regisseur ge
noemd en deze veteraan bewijst met
„Rich and famous", dat hij nog
steeds zijn affiniteit met het vak niet
kwijt is geraakt. Ook nu weer regis
seert hij twee vrouwen op een voor
treffelijke wijze, hoewel Candice Ber-
gen duidelijk beneden haar kunnen
acteert, in tegenstelling tot Jacqueli-
ne Bisset, die na hoofdzakelijk in
spektakel- en avonturenfilms te heb-
ben gespeeld, nu eindelijk kon bewij
zen, dat zij uitstekend kan acteren.
„Rich and famous" is zonder twijfel
een boeiende film.
Jacqueline Bisset en Candice Bergen in ..Rich and Famous" van reqisseur Georoe
Cukor.
AMERSFOORT - Jogchem's Thea
ters heeft voor de Dinsdag Movie Cy
clus in hjet Grand Theater een nieuw
programma vastgesteld van a.s.
dinsdag tot en met dinsdag 3 mei
1983. Een gevarieerd programma,
waarin aandacht wordt besteed aan
vrij recente films, die nog niet in
Amersfoort te zien zijn geweest of
klassiekers, die best een herhaling
waard zijn.
Het programma ziet er als volgt uit:
dinsdag 1 maart Rich and famous (regie
George Cukor)
dinsdag 8 maart: American Grafitti
(George Lucas)
dinsdag 15 maart. The Four Seasons
(regie: Alan Alda)
dinsdag 22 maart: Canterbury Tales
(Pasolini)
dinsdag 29 maart Shoot the moon
(Alan Parker)
dinsdag 5 aprilSingin' in the rain (met
Gene Kelly)
dinsdag 12 april Tales of ordinary mad
ness (Marco Ferreri)
dinsdag 19 april: On Golden Pound (re
gie Mark Rydell)
dinsdag 26 april De stilte rond Christi
ne M. (Marleen Gorris)
dinsdaq 3 mei Satyncon (Frederico
Fellini)
gramma van zaterdag tot en met dins
dag kijken naar de in Cannes bekroon
de film „Yol" van Serif Gören, geba
seerd op een scenario van de Turkse
cineast Yilmaz Güney.
Na ruim zeven jaar gevangen geze
ten te hebben, ontsnapte vorig jaar no
vember de cineast Yilmaz Güney uit
Turkije. In die zeven jaar schreef hij
romans, gedichten en drie scenario's,
die door Zeki Okten en Serif Gören met
gedetailleerde aanwijzingen van Güney
verfilmd werden. Sürü en Düsman wer
den in de afgelopen jaren al uitge
bracht. Voor Yol waren op het moment
van ontsnapping net de opnamen ach
ter de rug De montage en eindafwer-
king van deze film kon Güney eindelijk
weer zelf ter hand nemen Tot mei vorig
jaar bleef hij ondergedoken en kwam
toen naar Cannes voor de presentatie
van Yol als „verrassingsfilm" in het
hoofdprogramma. Tien dagen later was
hij met Costa-Gravas de trotse winnaar
van de De Gouden Palm voor de beste
film van het festival.
Yol is tot nu toe Güney's meest om
vattende film wat betreft het tonen van
de situatie in Turkije. Deed hij dat in zijn
voorgaande films aan de hand van een
persoon of groep, in Yol combineerde
hij de verhalen van vijf mannen, die een
BEKROONDE FILM
- In het Amersfoort-
kan men in het weekpro-
Les Valseuses
Yol
week vrijaf krijgen uit de strafgevange
nis van Imrali. Per boot worden ze naar
het vasteland overgebracht en dan
gaan ze allen naar de plaatsen waar
hun familie woont. Een van hen valt al
snel af, omdat bij een militaire controle
onderweg blijkt dat hij zijn papieren kwijt
is. Voor de anderen blijkt in de week
vrijaf dat er weinig overblijft van de illu
sies die ze koesteren over het vrij-zijn
Ze zijn gevangenen van een systeem,
waarin militaire repressie en morele on
derdrukking hand in hand gaan
„LES VALSEUSES"
In het nachtprogramma van het Film
huis kan men zaterdagavond kijken
naar de uit 1973 daterende Franse
speelfilm van Bertrand Blier „Les Val
seuses", een film waarmee met name
de hoofdrolspelers Miou-Miou, Gerard
Dépardieu en Patrick Dewaere aan hun
internationale filmcarrière begonnen
Een film, die een groot succes werd en
nogal wat tongen los maakte in 1974.
De regisseur werd van een fascisti
sche mentaliteit beschuldigd, omdat hij
in zijn film het kwaad van de hoofdper
sonen niet laat straffen maar juist voor
hun meedogenloze daden sympathie
opwekte bij het publiek. Ondanks (of
misschien wel dank zij) die discussie
werd Les Valseuses een groot publiek
succes en betekende het vooral voor
Gerard Depardieu de doorbraak naar
een grote carrière Jean-Claude en
Pierrot zijn twee jongens die in de mo
derne en saaie voorsteden van Parijs
wonen daar beroven ze uit verveling
bejaarden, vallen vrouwen lastig en
proberen zelfs iemand te vermoorden.
Ze worden bijna zonder onderbreking
achtervolgd door de politie, wat weer tot
nieuwe diefstallen leidt. En daarnaast
proberen ze iedere vrouw in hun omge
ving te pakken te krijgen, totdat ze er
achter komen dat ze daar geen van bei
den lol in hebben als de vrouw in kwes
tie dat ook niet heeft. Dan maar naar
een plaats waar vrouwen om mannen
zitten te hunkeren: de vrouwengevan
genis. waar ze Jeanne Moreau oppik
ken
Even lijken de drie gelukkig, maar
Jeanne is dat niet want ze pleegt zelf
moord. Dan vinden ze opnieuw geluk bij
de mooie Miou-Miou, idyllisch wonen ze
in een boerderijtje en laten een vrijgela
ten gevangene delen in hun geluk.
Maar ze moeten voor de jongen vluch
ten. weten onderweg nog een auto te
stelen van een picknickend echtpaar en
krijgen gezelschap van hun dochter.
Vrij gaan ze ervandoor Blier over zijn
hoofdpersonen: „Ik ben hun tijdgenoot
en ik heb net als zij gebrek aan lucht."
FILMNIEUWS
Deze maand werd begonnen met de
filmkomedie „The Survivors" met Ro
bin Williams (Garp), Walter Matthau en
Jerry Reed in de hoofdrollen De film
wordt geregisseerd door Michael Rit
chie, die al eens eerder met Matthau
samenwerkte in de film „The bad news
Bears". Het camerawerk zal worden
gedaan door Billy Williams, die dit ook
voorGandhi" deed.
Gebaseerd op een verhaal van Erich
Segal verfilmde regisseur Dick Richard
een love-story met Martin Sheen en
Blythe Danner in de hoofdrollen, „Man,
woman and child" De film is een mixing
van „Oliver's Story" en „Love Story" en
is ook binnen afzienbare tijd in ons land
te verwachten
Lamont Johnson is de regisseur van
de science fictionfilm „Spacehunter,
adventures in the forbidden zone" met
Peter Strauss en Molly Ringwald in de
hoofdrollen. De film gaat over een
speurtocht door het heelal naar drie ver-
De film „Gandhl" van regisseur Sir
Richard Attenborough heeft maar
liefst elf Oscar-nominaties gekregen
en dat betekent, dat deze spektaku-
laire film opnieuw een grote kans
maakt op het behalen van onder
scheidingen nadat „Gandhl" enkele
weken geleden Golden Globes kreeg
als beste buitenlandse film, voor Ben
Klngsley als de beste akteur, Ri
chard Attenborough als de beste re
gisseur, John Brlley voor het beste
script en een tweede voor Ben
Klngsley als de nieuwe ster van het
jaar.
Daarmee is er geen eind gekomen
aan de prijzenregen, want Gandhi"
werd door de National Board of Review
aangewezen als de beste film, terwijl
Kingsley de prijs kreeg als „beste ac
teur" Dezelfde prijzen kreeg „Ghandi"
van de New York Critics Circle. Sir Ri
chard Attenborough kreeg de Martin
Luther King-prijs van 1983, een prijs die
jaarlijks wordt toegekend voor buiten
gewoon werk en inzet op het gebied van
de idealen en de vrede Attenborough is
verder door de Indiase president Zail
Singh benoemd in de orde Padma
Bhushan, de Indiase „adelstand". Ten
slotte staat „Gandhi" op de nominatie
voor de beste film voor de1982 Direc
tors Guild of America Award", een insti
tuut samengesteld uit 6700 regisseurs
en produktie-managers. Attenborough
werd ook hier weer voorgedragen als
de beste regisseur van 1982. En dat
alles maakt erg nieuwsgierig naar de
miste ruimtereizigsters. Een speur- i
tocht, die door de verlaten overblijfselen
van een hoog-technologische samenle- j
ving voert, waarbij de ruimtespeurders
•n kontakt komen met zowel leden van
het menselijk ras als buitenaardsen. De
speciale effecten worden verzorgd door
de technische effecten-makers van
„E,T „Star Wars", „Star Trek II" en
„Halloween".
Deze maand start regisseur Blake j
Edwards met de opnamen voor een
nieuwe hedendaagse komedie. „The
man who loved women" met Burt Rey
nolds en Julie Andrews in de hoofdrol
len Zoals gebruikelijk schrijft Edwards
zelf het script, regisseert en produceert
de film zelf
De Italiaanse regisseur van recla
me-spots, Giacomo Battiato, is aan zijn
speelfilmdebuut begonnen „Hearts in
Armor" is de titel van deze film, die zich
afspeelt tegen de achtergrond van de
oorlog tussen Moren en Christenen en
zal in veel opzichten te vergelijken zijn
met „Excalibur". Voor de hoofdrollen
werd gekozen uit onbekende acteurs
en actrices
film zelf, die op donderdag 10 maart a.s
in Nederlandse première gaat.
TOOTSIE
De film „Tootsie" van regisseur Sid
ney Lumet behoort eveneens tot de gro
te kanshebbers voor Oscars. Deze film
komedie, met Dustin Hoffman in een
travestie-rol, kreeg tien Oscar-nomina
ties (o.a voor beste film, beste regie,
beste acteur) „Tootsie" kreeg overi
gens al drie Golden Globes als beste
film in de categorie komedie/musical,
voor de beste acteur (Dustin Hoffman
en de beste vrouwelijke bijrol (Jessica
Lange). Van de New York Film Critics
Circle kreeg „Tootsie" prijzen voor de
beste regie, de beste vrouwelijke bijrol
en het beste script (Larry Gelbart en
Murray Schisgal). „Tootsie" staat ook
op de nominatie voorde „1982 Directors
Guild Award" als beste film. terwijl regis
seur Pollack op de nominatie staat als
„beste regisseur". De „National Society
of Film Critics" wees „Tootsie" aan als
de beste film, verdere prijzen gingen
naar Jessica Lange en de beide scnpt-
schrijvers. Dustin Hoffman werd aange
wezen als de beste acteur. Overigens
staat Tootsie (Dustin Hoffman) opde lijst
van de slechtst geklede vrouwen, naast
Prinses Diana, Bette Middler e.a. Hoff
man is de eerste man die op de Earl
Blackwell's jaarlijks terugkerende lijst
prijkt.
„Tootsie" gaat op donderdagavond
24 maart in Nederlandse première.
VERDERE OSCAR-NOMINA
TIES
In de categorie „Beste film" kregen
naast „Gandhi" en „Tootsie" ook Ste
ven Spielberg's „E T „The Verdict"
van Sidney Lumet en „Missing" van
Costa-Gravas een Oscar nominatie.
Voor de categorie „beste regisseur"
kregen Attenborough. Spielberg, Pol
lack, Lumet en Wolfgang Petersen (Das
Boot) een nominatie. Nominaties als
„beste acteur" waren er voor: Ben
Kingsley (Gandhi), Dustin Hoffman
(Tootsie), Jack Lemmon (Missing),
Paul Newman (The Verdict) en Peter
O'Toole (My favorite year). De strijd om
de Oscar voor de beste actrice gaat
tussen Julie Andrews (Victor/Victoria)
Jessica Lange (Frances), Sissy Spacek
(Missing) Meryl Streep (Sophie's Choi
ce) en Debra Winger (An officer and a
gentleman).
„E.T kreeg in totaal negen nomina
ties. „Victor/Victoria" zeven. Een nomi
natie voor de categorie „beste buiten
landse film" kregen „Coup de torchon"
(Bertrand Tavernier- Frankrijk), „Alsino
en de Condor" (Miguel Littin, Nicara
gua), „Privé-leven" (Yuri Rajzman,
Sowjet Unie) „De vlucht van de ade
laar" (Jan Troell-Zweden) en „Volver a
empezar" (van Jose Luis Garoia. Span
je).
De Nederlandse inzending „Van de
koele meren des doods" van Nouchka
van Brakel kreeg geen nominatie
Scène uit ..Gandhi" met van links naar rechts: Rohmi Hattangady (als Kasturba
Gandhi). Ben Kingsley als Gandhi en Geraldine James als Mirabehn.
