,Wij zijn gericht op handhaving van de
pluriformiteit van de Nederlandse Pers"
F. Haselhoff, bestuurslid Stichting Bedrijfsfonds voor de Pers
,Ik vind dat we uitstekende
cwaliteitskranten hebben"
De kabel kan nooit een redmiddel voor
een krant zijn, wel voor de uitgever"
GESCHREVEN
WOORD
MANIPULATIE
OPTIMISME
HANDICAPS
ONDERNEMINGS
STRATEGIE
jfALSHOEKEN
CULTUURBELEID
RECLAME EN
ADVERTENTIE
BUITENLAND
interview
„Acht u het mogelijk, dat de kran
ten tegen het jaar2000 verdrongen
zullen zijn door andere communi
catiemiddelen?"
„Wij hebben een diskussie ge
voerd over de funktle van het ge
schreven woord. Wij zijn tot de
conclusie gekomen, dat het ge
schreven woord niet volledig
vervangen kan worden door tele
visie en radio. Er zijn reusachti
ge technische ontwikkelingen
op komst. Moeten uitgevers van
kranten ook aan de kabel mee
doen? De kabel kan nooit een
redmiddel zijn voor de krant, wèl
voor de uitgever. Wij ondersteu
nen geen uitgevers, wèl kranten.
Ons interesseert of een krant ge
red wordt.
Ik denk, dat de kranten de we
reld niet uitgaan. De kranten zul
len wèl anders worden. Inspelen
op de televisie. Bepaalde zaken
stéan al heel anders in de kran
ten. Er wordt meer achtergrond
informatie gegeven. Wij hebben
in Nederland een goede pers. La
ten we daar zuinig op zijn!
Er zijn landen, die een echte bou
levardpers hebben. Maar als er
hier een echte boulevardpers zou
ontstaan: laat komen wat kome.
Dat is niet onze verantwoordelijk
heid. Als de maatschappij die niet
wil, moet de maatschappij zorgen,
dat die niet komt!"
„Ja. maar gebeuren de meeste
zaken niet zó versluierd en met zo
veel manipulatie, dat de maat
schappij het fenomeen pas in de
gaten krijgt, als het al vaste voet
aan de grond heeft gekregen?"
,,Daar snijdt u een belangrijk
punt aan. Aan de wieg van het Be
drijfsfonds staan de concentratie
tendensen van de pers. Daar wa
ren een heleboel mensen erg be
zorgd over De pers zou dan een
manipulatiemiddel van de publieke
opinie kunnen worden. Concentra
tie van macht, en macht corrum
peert, kan leiden tot die manipula
tie. Mensen waren daar erg bang
voor: bepaalde bladen zouden wor
den weggedrukt. De overheid moet
condities scheppen, dat de plurifor
miteit gehandhaafd blijft. Wanneer
de concentratietendensen ver
keerd uitwerken moet de overheid
ingrijpen Binnenkort komt er een
persfusiecontroleregeling uit: er
wordt wel wat aan die ongewenste
concentratie gedaan.
Maar wees voorzichtig, handen
af van de pers, ook wanneer het om
persconcentratie gaat Er zijn ver
schillende gevallen, waarin con
centratie de redding van de pers is
Er zijn voorbeelden van kranten,
die daar door zélf pluriform gewor
den zijn. Bovendien ik vind dat we
uitstekende kwaliteitskranten heb
ben, ook bij de regionale pers."
De heer Haselhoff is ten aanzien
van het bednjfsleven in algemene
zin gematigd optimistisch gestemd
Hij merkt op, dat er toch nog een
heleboel bedrijven zijn, die winst
maken. We moeten ons geen crisis
laten aanpraten. Hoewel er situa
ties zijn. waartegen geen kruid ge
wassen is, zijn er natuurlijk mooi-
en slechtweer ondernemers Voor
de eerste groep slaat nu het uur
van de waarheid, is zijn mening
Zelf heeft hij een eenmansbe
drijf, dat gevestigd is in zijn daartoe
verbouwde huis aan de Berken
laan. Zijn vrouw, die rayondirekteur
van de Provinciale Bibliotheek
Centrale was. neemt het sekreta-
riaat waar. Hij ziet zichzelf liever
niet als de organisatie-adviseur,
die de ondernemers wel es even
zal vertellen hoe ze het moeten
doen Hij ziet zichzelf meer als
klankbord, en als katalysator van
veranderingen Stuurlui, die aan de
wal staan, kunnen de bedrijfsblind-
heid doorbreken
Haselhoff heeft vorig jaar een
computer gekocht, waar hij volgens
zeggen wonderen op verricht Het
is een toverdoos Hij doet er zijn
hele tekstverwerking op, conci-
piéert achter het toetsenbord.
Maakt van de bedrijven financiële
modellen op de computer. Daar
mee voert hij experimenten uit. Hij
is bij Berenschot begonnen als ar
beidsanalist voor een confectiebe-
drijfje. en is nu zelfstandig adviseur
in verscheidene bedrijfstakken.
Hij vindt het telkens weer een
nieuw avontuur als hij bij een bedrijf
binnenkomt. Probeert grip te krij
gen op strategie, de manier waarop
het bedrijf gestructureerd is. en het
klimaat dat er heerst
Om het beeld van hem compleet
te maken, hij heeft twee hobby's:
zijn tuin en de muziek. Hij is een
Mien Ruis fan. Heeft hulp van een
tachtig jaar oude boer uit de buurt.
,,Hoe die man zijn gereedschap
hanteert! Dat is kunst! Hij gaat heel
praktisch met de natuur om!" De
heer Haselhoff heeft al werkend in
de tuin heel wat met hem afge
praat.
Verder speelt de heer Haselhoff
piano, heeft een vleugel en een spi
net. speelt graag samen, geeft
graag huisconcerten. Zit in het be
stuur van de Stichting Valleiconcer-
ten. Heeft zojuist weer meege
speeld in het „doehetzelf concert"
De heer Haselhoff wenst mij ten
slotte toe. dat hij nooit een steun
aanvraag van de Leusder Krant
tussen de papieren van het Be
drijfsfonds voor de Pers zal tegen
komen.
DONDERDAG 10 MAART 1983
Volksgezondheid en Cultuur
over de aanvragen voor
financiële bijstand aan
persorganen en bewaakt en
handhaaft de bestaande
pluriformiteit van de
Nederlandse Pers.
Dr. Frits Haselhoff studeerde
ekonomie aan de Vrije
Universiteit. Werkte als
organisatiedeskundige bij
het adviesburo Berenschot,
promoveerde en heeft sinds
1978 een eigen adviesburo.
„Als er in Nederland een blad
verdwijnt," zegt hij, „gaat er
bij ons een rood lampje
branden. Hoewel het
natuurlijk een normaal
verschijnsel is dat er kranten
verdwijnen."
Anco Mali sprak met dr.
Haselhoff over de
doelstellingen en het werk
van de stichting.
den kunnen bij ons niet alleen kre
diet krijgen, maar ook krediet-facili
teiten Dat laatste gebeurt bijvoor
beeld door uitstel van terugbetaling
van het krediet, en door kwijtschel
ding van rentebetaling voor een be
paalde periode.
Wanneer wij krediet geven zijn
wij pas aktief als er geen enkele
mogelijkheid (meer) bestaat dat
een normale bank krediet verleent
aan zo n krant. Een bank kan het te
riskant vinden om er geld in te ste
ken. Wij willen die bedri|ven hel
pen.
Dat helpen onzerzijds is gebon
den aan het uitzicht bieden op ren
tabiliteit binnen afzienbare tijd. De
kranten moeten een plan indienen.
Voor mij als organisatie-adviseur is
dat uiteraard een zeer boeiende
kant van dit werk Wij moeten na
melijk beoordelen of zo'n plan rea
listisch is, en dat is niet eenvoudig.
Het plan moet door mensen gerea
liseerd worden, en je hebt ze niet
aan een touwtie'
We willen ook nog wel es opmer
kingen maken over de organisatie
van de uitgeverij. Maar: er is vrij
heid van pers, en daar zijn we on
gelofelijk voorzichtig mee Wij
doen geen uitspraken over een
hoofdredaktie, een beleid van een
blad De voorwaarden, die wi| stel
len, mogen geen invloed hebben
op de inhoud van het blad.
Wij zijn van het begin al aan een
fonds geweest voor noodgevallen
Later is onze taak verruimd en is er
een compensatieregeling voor
dagbladen ontstaan. Dat is een re
geling die de handicaps compen
seert die bepaalde bladen hebben
ten aanzien van andere bladen."
„Welke handicaps zijn belangrijk
voor het toepassen van de com-
renschot. In de jaren zestig hadden
zijn werkzaamheden zich zó gewij
zigd, dat hij betrokken werd bij de
ontwikkeling van de afdeling onder
nemingsstrategie, een specialisme
dat uit Amerika kwam overwaaien
In Nashville V.S. had Haselhoff
een aantal maanden als Europees
adviseur zitting gehad in de fakul-
teit van de op ondernemingsstrate
gie gerichte nieuwe school van
prof. Igor Ansoff Boordevol ideeën
was hij bij Berenschot teruggeko
men.
In 1977 promoveerde Haselhoff,
nadat hij aan de Vrije Universteit
onderricht had gegeven in bedrijfs
organisatie. Hij zegt: „There is no
thing so practical as a good theory"
Maar daarna wilde dr Haselhoff te
rug naar de praktijk In 1978 begon
hij een eigen adviesburo, werkend
voor kleine ondernemingen zowel
als voor multinationals Hij is do
cent bij de Stichting Interakademia-
le Opleiding Organisatiekunde in
Utrecht, geeft seminars in de orga
nisatiekunde
Hoe gaat het in z'n werk met de
financiële bijstand aan de persor
ganen vragen we het Leusdense
bestuurslid van het Bedrijfsfonds.
„Als er in Nederland een blad
verdwijnt," zegt hij „gaat er bij ons
een rood lampje branden Hoewel
het natuurlijk een normaal ver
schijnsel is. dat er kranten verdwij
nen In 1968 ontstond de eerste
gedachte om iets te dóén in de rich
ting van de pers Dat groeide uit tot
het geven van kredieten aan kran
ten, die in moeilijkheden komen,
het is een even natuurlijk verschijn
sel, kun je zeggen, dat er nieuwe
kranten bijkomen. Die kranten kun
nen zeggen wij willen beginnen,
wilt u ons helpen. Wij zijn immers
gericht op de handhaving van de
pluriformiteit van de Nederlandse
pers.
Wij hebben in onze voorwaarden
staan, dat de uitgever de aanvrage
moet indienen. Het kan ook zijn, dat
de redaktie of de ondernemings
raad steun bij ons vragen. Wij pro
beren dan wel eens het gesprek
met de uitgever daarover op gang
te brengen. In het uiterste geval
kan de ondernemingsraad een be
roep op de ondernemingskamer
doen Een uitspraak van de onder
nemerskamer kan eveneens zo'n
uitgever bewegen aandacht aan
het probleem te besteden. Wij beij
veren ons daarbij om een gesprek
op gang te brengen. Dagbladen,
nieuwsbladen e.n opinieweekbla-
pensatieregelmg?"
Dr Haselhoff „We hebben twee
dingen gevonden na jarenlange
studie. Het aantal abonnees, en de
verspreiding in het gebied Dat
heeft te maken met de kosten van
verspreiding en met de mogelijk
heid van het gemakkelijk verkrijgen
van advertenties. In een dun be
volkt gebied woont de bevolking
ver uit elkaar, en zijn de kosten van
verspreiding en van het verzame
len van advertenties hoog Dat
soort kranten heeft een ongunstige
positie wat betreft z'n oplage in
combinatie met z'n geografische
verspreiding".
„Welke onderzoeken verricht het
bestuur om te bepalen hoeveel
geld een krant uit de compensatie
regeling krijgt?"
„Wij hebben voor die compensa
tieregeling voor dagbladen twintig
miljoen gulden per jaar extra gekre
gen, namelijk vijftien miljoen voor
aanvullende maatregelen. Die heb
ben niets te maken met de rest van
het fonds dat we gebruiken om le
ningen te kunnen verstrekken aan
hulpbehoevende dagbladen,
nieuwsbladen en opinieweekbla
den Voor die vijftien miljoen gulden
voor aanvullende maatregelen
kunnen wij bijvoorbeeld externe
buro's (uiteraard op uitdrukkelijk
verzoek van de betrokken uitgever)
organisatie onderzoek laten ver
richten bij de verlieslijdende bla
den Ook kan de bedrijfstak wel
eens behoefte hebben aan bijvoor
beeld onderzoek ten aanzien van
bezorging van dagbladen in Neder
land Wij stemmen ons werk. uiter
aard met behoud van onze eigen
verantwoordelijkheid, zo goed mo
gelijk af op wat er leeft in de Neder
landse Dagbladpers, de Neder
landse Nieuwsbladpers en verder
de Nederlandse Vereniging van
Journalisten en andere belangen
organisaties.
letgaat niet zo goed met de
idelijke dag-, en
nieweekbladen. De
erreclame doet het aantal
/ertenties teruglopen en
jk personeelsadvertenties
rden nog maar weinig
jlaatst ten gevolge van de
enemende werkloosheid,
ilkrantenbedrijven
linden zich in de rode
ers.
sorganen die hun hoofd
tof nauwelijks boven
Ier kunnen houden,
nnen een beroep tot
inciële ondersteuning
»n bij de Stichting
drljfsfonds voor de Pers.
isdenaardr. Frits
lelhoff is sinds 1979 lid
inhet bestuur van de
ihting en werd onlangs
enoemd voor twee jaar.
stichting adviseert het
isterievan Welzijn,
HfUSDEN - De Leusde-
aar Dr. Frits Haselhoff, die in
I79 lid werd van het bestuur
in de Stichting Bedrijfs-
nds voor de Pers, werd zo-
Ist voor een periode van 2
ar in deze funktie herbe-
*md. Hij behoort tot het
plege van zeven heren, die
minister van Welzijn,
[ksgezondheid en Cultuur
'iseren over de aanvragen
jr financiële bijstand aan
organen, en die voor de-
minister de bestaande plu-
miteit van de Nederland
pers bewaken en handha-
In enkele keer staat het Be
lfonds lel in de publiciteit, zoals
de laren 1980-1981, toen het
peen krediet van twee miljoen
Én toekende aan het dagblad
Jlaarheid voor het aanschaffen
geen nieuwe drukpers. De oude
•ers van het blad dateerde uit
Oen was in 1947 tweedehands
lchl De aanschaf van een
he offsetrotatiepers bracht
(reorganisatie met zich mee,
wan het Bedrijfsfonds van oor-
was, dat deze zou kunnen bij-
fcn aan de verbetering van de
fieel-ekonomische positie
(et blad.
I zijn met de heer Haselhof
(praten over het wel en wee
fet Bedrijfsfonds.
I de eerste plaats willen we
1) weten welke mensen lid wor-
han het bestuur van het Be-
londs Hoe en waarom hij zelf
I geworden.
leden worden door de minis-
'noemd op basis van een ze
deskundigheid, en op voor-
it van de zittende leden. Een
lurslid moet het gebied enigs-
tennen. De samenstelling van
istuur is zodanig, dat vanuit
lillende invalshoeken wordt
'keken tegen de problemen
steunverlening aan de dag-
de nieuwsblad- en de opinie
bladpers, waar het bij het Be-
onds voor de Pers om draat.
Ihoff zelf was van meet af aan
ïresseerd in tijdschriften,
&n, boeken, in al die organen,
Is doen met het geschreven
J efi het tot hun zakelijk stre
den.
1 buis uit is dr Haselhoff eko-
Na zijn studie aan de Vrije
!fsiteit kreeg hij een interne
,ln9 tot organisatiedeskundi
gst bekende adviesburo Be-
Dr. F. Haselhoff „Je gaat met publieksgeld om en je moet er zéér voorzichtig mee zijn"
De compensatieregeling is overi
gens net ingang gezet Wij willen er
zo snel mogelijk mee aan de gang.
omdat we vinden dat de pers al te
lang heeft moeten wachten Aan
ons zal het niet liggen!
De regeling is ingesteld voor een
experimentele periode van drie
jaar, en grijpt terug over 1981."
De compensatieregeling is be
slist een avontuur te noemen voor
het Bedrijfsfonds. Het Bedrijfs
fonds had aanvankelijk de regeling
als een gericht generieke regeling
willen zien. Generiek: voor ieder
een Gericht voor iedereen die de
handicaps draagt, en die op grond
De minister wil geen geld geven
aan bedrijven, die winst maken.
2. Er is de beperking dat, als een
bedrijf verlies maakt, wij maxi
maal 75% van het verlies vergoe
den. Verder moeten wij per jaar
uitkomen met die vijftien mil
joen.
We wachten alle aanvragen af.
We controleren of het opgegeven
verlies juist is. (Een uitgever exploi
teert soms meerdere kranten en je
moet ook misbruik uitsluiten, dat
uitgevers de kosten té zwaar op
één krant leggen)
Na driejaar is het niet afgelopen.
We zien de dreiging, dat een aantal
bladen niet snel winstgevend is te
maken. Daarom gaan we bij de re
geling het bedrijf vragen plannen te
dien nog bij, dat door de steeds
toenemende werkeloosheid het
aantal personeelsadvertenties
drastisch is ingekrompen
We komen nu op de werkzaam
heden en betrokkenheden van de
bestuursleden van het Bedrijfs
fonds, die eenmaal per maand bij
eenkomen Ze moeten bergen
stukken dóórworstelen. Ze moeten
veelvuldig mensen horen. Verde
len die bezigheden en lasten onder
elkaar. Ze hebben een grote be
trokkenheid bij de pers, waarmee
ze echter geen banden mogen
hebben Ze zijn tot strikte geheim
houding verplicht. Objektiviteit is
hun criterium. Ze worden benoemd
voor twee jaar, kunnen daarna voor
twee jaar worden herbenoemd En-
stuk Nederlandse studie. Wat wij
wel willen doen is ons licht blijven
opsteken in het buitenland Onze
sekretaris houdt de ontwikkelingen
in het buitenland nauwlettend in het
oog. Het is voor ons bestuur baan
brekend werk geweest. We moeten
het allemaal vanuit het niets beden
ken!
Nu staat er een belangrijke me
dianota te gebeuren: een samen
hangend beeld van pers, televisie
en radio We gaan soms een dag of
anderhalf in retraite om alle nota's
te bestuderen Je hebt mensen
vanuit alle hoeken van het vak Je
krijgt een héél goeie diskussie Je
leert elkaar kennen, Het is erg leuk
Een fijn bestuur, een fantastische
sfeer. We lachen heel wat af!"
„Belangrijke punten: waarom is
uw opdrachtgever de minister van
Welzijn. Volksgezondheid en Cul
tuur. en niet die van Economische
Zaken. Hoe zijn uw controlemoge
lijkheden op de naleving der door u
aan de bedrijven gestelde voor
waarden?"
De heer Haselhoff: „Het persge-
beuren is een onderdeel van het
cultuurbeleid Bedrijven worden
gesteund door Economische Za
ken. De portefeuille van het cultuur
beleid ligt op WVC Ook de minis
ter heeft de financiële steunverle
ning in zijn portefeuille.
Wat de controle betreft. Wij hou
den voortdurend de vinger aan de
pols bij het bedrijf dat steun ont
vangt De Nationale Investerings
bank, die onderzoeken voor ons
verricht, houdt ook de nakoming
van de kredietvoorwaarden in de
gaten (Het Ekonomisch Instituut in
Tilburg helpt ons met de compen
satieregeling.) Wij krijgen steeds
overzichten hoe het gaat. Als er
door bedrijven niet op tijd wordt te
rugbetaald, gaat de Nationale In-f
vesteringsbank kijken In een ern
stiger geval roepen we die bedrij
ven op het matje. Je gaat met pu
blieksgeld om, en je moet er zéér
voorzichtig mee zijn!"
daarvan een bedrag krijgt toege
wezen. In dat geval zou de bijdra-
getoekenning niets te maken heb
ben met de winst- of verliesreke
ning, en zouden bedrijven, die
winst maken, óók steun van deze
regeling kunnen knjgen.
De heer Haselhoff: „Wij waren
van mening: gelijke monniken
gelijke kappen: we willen niet
méédoen aan concurrentiever
valsing. Je moet per slot niet:
goed management afstraffen.
Dat was bij de Kamer niet te
verdedigen. De regeling werd
aan sterke grenzen gebonden. 1.
maken voor de toekomst Er moe
ten maatregelen, voorzieningen
worden getroffen voor de toe
komst, die het bedrijf weer renda
bel zullen maken.
Het is mogelijk, dat wij onmogelij
ke eisen stellen aan sommige bla
den. Die kunnen dan zeggen „Wij
kunnen niet rendabel zijn, omdat
we met zó veel handicaps zitten'
Waar blijft jullie idealisme?"
Wij hebben daarom de speel
ruimte aangebracht om bepaalde
kranten de kans te geven.
Stap voor stap gaan we die drie
jaar evalueren om te kijken of de
regeling niet beter kan worden."
Uit welke pot komt het geld voor
het Bedrijfsfonds en voor de com
pensatieregeling
Het geld voor het fonds en voor
de compensatieregeling blijken uit
de etherreklame te komen. Veel
van de sores van de landelijke dag
en nieuwsbladpers komen daar
ook vandaan. De etherreklame
heeft negatieve invloed gehad op
de bestaansmogelijkheden van de
kranten Het advertentiebestand is
er aanzienlijk door teruggelopen
(Daar komt voor de kranten boven-
kele leden van het bestuur hebben
al zitting vanaf de oprichting van
het Bedrijfsfonds in 1974. De be
stuursleden worden gecontroleerd
op al hun overwegingen en uitga
ven Ze bekleden wat je noemt een
maatschappelijke funktie Per jaar
zijn ze daar zo'n twintig hele dagen
mee in de weer En ook hier geldt
doende lerende.
De bestuursleden hebben met
de nieuwe minister kontakt gehad
ze moeten hun opdrachtgever na
tuurlijk goed kennen De heer Ha
selhoff heeft trouwens al met vier
ministers te maken gehad: Garde
niers, Van der Louw, De Boer en nu
Brinkman. Zij hopen ten zeerste,
dat ze het geld nu binnen enkele
maanden kunnen uitbetalen om de
opgelopen achterstand in te halen
Dat het Nederlandse Bedrijfsfonds
voor de Pers goed werkt moge blij
ken uit het feit, dat de Zweden (bij
wie de Nederlanders in de jaren
zeventig hun licht gingen opsteken)
nu kennis willen nemen van de Ne
derlandse bevindingen.
„Wij lopen met deze regeling
voorop in de wereld", durft Hasel
hoff te stellen „Je hebt wel regelin
gen in andere landen. Maar in die
compensatieregeling zit een heel
