„Schatjes": het zullen je
kinderen maar zijn
„Die constante machtstrijd tussen
kinderen en ouders heb ik in de
film flink opgeblazen"
Reinhard Hauffs „Der
Mann auf der Mauer"
ABSURDE, MAAR AMUSANTE KOMEDIE
„Puberty
Blues":
serieus
èn saai
„Die bijl-scène heeft
Kubrick van mij gejat"
REGISSEUR RUUD VAN HEMERT OVER „SCHATJES"
FILMHUIS APPELMARKT:
DONDERDAG 9 FEBRUARI 1984
kijk op de film
10
(Van de filmredaktie)
AMERSFOORT - De Australl*
speelfilm „Puberty Blues" Is nieti
het genre als men In de filmadvefli
tie wil doen voorkomen. Het
neemt wie en waar en hoe..." sug
reert een film In de „Porky-st
maar is dat niet. „Puberty Blues'
niet alleen veel serieuzer, maan
veel saaier. En dat Is erg jamn
want het onderwerp op zich is
rieus genoeg om een boeiende
te verdienen.
Regisseur Bruce Beresford bei
delt in „Puberty Blues" de tienerpro
matiek van twee truttige highsch
meisjes Debbie en Sue. De twee v«
uit de boot. wanneer het gaat orr
gebruikelijke zaken binnen
scholieren-gemeenschap. Ze wa
niet uitgenodigd voor de surfpart*
en ook op school vinden ze o
aansluiting. Dat verandert op een g,
ven moment, als ze enkele jongen:
school helpen bij een proefwerk. V
dat moment „mogen ze er bij ho:
maar fungeren in feite als „hulpjes'
de vuile karweitjes op mogen knap
Sex. alcohol en drugs volgen da
snel. ook al is dat tegen de zin va
twee meisjes. Het loopt dus uit de ft
„Puberty Blues" zou een
boeiende film geweest kunnen;
als regisseur Beresford nietzouf
ben gekozen voor de wel erg li
mentarische aanpak, waardoor i
gens een echte verhaal-strukt
valt te ontdekken. Bovendien g
één van de „trutten" (Debbie) vc
durend commentaar bij de beel
en dat maakt de film bepaald
aantrekkelijk voor het tienerpub:
waar hij voor is bedoeld.
„Schatjes"! Is het debuut van
Ruud van Hemert als speelfllmregls-
seur. Vijftien jaar geleden voltooide
hij de Amsterdamse Film- en Televi
sie Academie en kwam terecht bij de
VPRO-tv. Hij regisseerde een groot
aantal korte kinderspeelfilms, en ook
kindermusicals als „Bah, septem
ber" en „Leve Juffrouw Cannebier".
Tot programma's waar hij als regis
seur of medesamensteller bij betrok
ken was, behoort o.a. de „Barend
Servet"- en „Fred Haché Show".
Verder Is hij de maker van o.a. de
„Marathon Eet Show" en „Puur Na
tuur". Ook regisseerde hij in de
Herodotus-serie Willem Frederik
Hermans' aflevering „Perlander".
Ruud van Hemert heeft zich in zijn
tv-tijd slechts actief met speelfilm
bezig gehouden „door buitenge
woon veel naar de film te gaan".
Toch werkte hij de laatste jaren aan
z'n script voor de Nederlandse
speelfilm „Schatjes!" Producent
Joop van den Ende vroeg Van He
mert vorig jaar om de regie van
„Zwarte Ruiter" op zich te nemen. v.
Hemert herschreef daarvoor het sce
nario van „Zwarte Ruiter". Maar uit
eindelijk koos men toch voor het
oude script, waarna Van Hemert voor
de eer bedankte.
April 1983 kregen Chris Brouwer
en Haig Balian het script van
„Schatjes!" in handen. Ze waren
direct zo enthousiast over dit scena
rio (de strekking ervan, de humor,
het absurde, maar vooral ook de
uitgekiende gedetailleerdheid waar
mee het geschreven was), dat er
binnen een paar maanden met de
productie van „Schatjes!" gestart
kon worden.
gedonder, ik begrijp dat jullie dat ook
kunnen hebben, en misschien geldt dit
gezin Gisberts niet voor jullie En verder
niks."
En die machtsstrijd heb je in je film wat
extremer voorgesteld.
„Ja. natuurlijk. Kinderen, dat is altijd
pure terreur, maar het is wederzijds Ik
heb er zelf vier. en ik moet er niet aan
denken dat ik ze niet zou hebben. Als ik
ze twee minuten niet zie. begin ik
alweer naar ze te verlangen. Maar als ik
ze wel zie. begint het gesodemieter
alweer. Dat is het ambivalente."
„Nou, die constante machtsstrijd,
waarvan ik veronderstel dat hij overal
wel is. heb ik in de film "s flink opgebla-
Regisseur Ruud van Hemert: „Ik heb met de Amerikaanse mentaliteit altijd een
sterke voeling gehad.
Wat is de strekking van de film
„Schatjes1"?
Zonder enige moralistische bedoe
ling kun je constateren dat er altijd en
overal een vorm van strijd is tussen
ouders en kinderen, hier eens meer.
daar eens minder, maar toch... En
verder kun je constateren dat kinderen
bepaald worden door hun ouders en op
ze gaan lijken. Niet eens erfelijk, maar
omdat ze in dezelfde sfeer opgroeien.
En dan kan je wel zeggen met mijn
kinderen ga ik dat heel anders doen,
maar het is maar een fractie van een
verschil vergeleken met jezelf wat je
dan krijgt. Ik denk dat het vier, vijf
generaties doorgaat, wil je de aller
sterkste kenmerken van de betover
grootvader kwijt zijn.
„Je wordt geboren, dat doet iemand,
maar daar hoef je helemaal geen trek in
te hebben. Het is meegenomen als je
het wel krijgt, maar het is niet jouw
keuze En zo gaat het daarna achter
elkaar door die scholen, is niet jouw
keuze; zelfs je maatschappelijke ont
wikkeling later is meestal opgedrongen
of ergens mee verklonken Met zo'n
verhaal als dat van „Schatjes'" zeg ik
aan de ene kant tegen de kinderen, nou
jongens, je hoeft echt niet alles te
pikken; en aan de andere kant tegen de
ouders ja, het is altijd overal een flink
zen om er vooral geen misverstand
over te laten bestaan wat mijn bedoe
ling is Ik denk dat dat bij de film hoort
Als je het niet opblaast, wordt het echt al
gauw zéér oninteressant Het aardige
van film is, dat het zo weinig met de
dagelijkse werkelijkheid te maken
heeft, maar daar wel aan ontleend is."
Je oriënteert je vooral op Amerikaanse
film?
„Ik houd van Amerikaanse films om
dat daarin echt élles kan, zolang het
maar goed gedaan is Ik heb met die
Amerikaanse entaliteit altijd een sterke
voeling gehad. Omdat ze daar echt
hardstikke gek zijn. In Nederland heeft
men de neiging om alles te verklaren,
uit te leggen, te verantwoorden. Ook in
de film In Amerika kent en die remmin
gen niet zozeer. De blik op oneindig en
laat maar komen wat er komt, we zien
wel Dat leidt tegelijk ook vaak tot een
geweldige oppervlakkigheid Als je ziet
hoe oppervlakkig die mensen daar
soms met elkaar omgaan, hoe ze den
ken. met als uitwassen die idiote kern-
bommentroep Het is allemaal heel
beperkt en tegelijk lijkt alles te kun
nen."
Je hebt Amenkaanse films bestudeerd7
„Nou. niet opdevideoof zo. Ik heb de
afgelopen jaren ontzettend veel films
(door Bert Vos)
„Schatjes!", Nederland. 1984. Regie
Ruud van Hemert; produktie Chris
Brouwer Haig Balian; scenario Ruud
van Hemert; camera Theo van de San-
de; muziek Ruud van Hemert; monta
ge Ton de Graaff, speciale effecten.
Hennyv d Akker. Hans Laan de Vries.
Adrian Walton Smith en Robert Ta-
chovsky Met Akkemay. Peter Faber.
Geert de Jong. Frank Schaafsma. Pe
pijn Somer. Olivier Somer. Rijk de
Gooyer e a. Première Nederland. Gen
re „zwarte" komedie; leeftijd: 16 jaar;
lengte 98 minuten, Theater Grand.
Amersfoort.
Wie regelmatig in de bioscoop
komt heeft al In een vroegtijdig sta
dium kennis kunnen maken met de
trailer van de nieuwste Nederlandse
speelfilm „Schatjes", het speelfilm
debuut van (TV-)regisseur Ruud van
Hemert. Een trailer die ongetwijfeld
naar meer smaakte, zodat veel bio
scoopbezoekers vol spanning op de
premiere zullen hebben gewacht.
Zover is het nu. „Schatjes" gaat
donderdag in première en te oorde
len naar de eerste reakties belooft de
film een succes te worden in dezelf-
Geert de Jong als Danny Gisberts na een aanval van haar kinderen in Schatjes
de orde als „De lift" van Dick Maas.
Regisseur Van Hemert heeft een
schitterende film gemaakt. Ook een
„on-Nederlandse" film, want de ge
beurtenissen, die Van Hemert in zijn
film zo treffend weet te schetsen, beho
ren eerder in de categorie „Amerikaan-
Dat regisseur Ruud van Hemert Schatjes maakte met een knipoog naar
Hollywood, bewijst deze scène, bijna identiek aan de inmiddels befaamde
bijlscèneuit Kubrick's ..The Shining
se exploitation-movies" thuis Hoewel,
helemaal eerlijk is dit niet, want in
tegenstelling tot de meeste Amerikaan
se tegenhangers is „Schat|es" op een
plezierige toon gemaakt
„Schatjes" is het turbulente verhaal
van het gezin Gisberts. Vader Gisberts
(Peter Faber) is van beroep een niet
geheel geslaagde helicopterpiloot. die
het niet kan laten het wel en vooral wee
van zijn vier hinderlijk vervelende kinde
ren vanuit de lucht te observeren Zijn
knappe vrouw Danny (Geert de Jong)
ontvlucht veelal het huiselijke leven om
dat in te ruilen voor de tennisbaan,
alwaar zij menige bal wisselt met de
jonge tennisleraar Dennis (Erik Ko
ningsberger). Het gezin telt vier kinde
ren. This (Frank Schaafsma) is de
oudste. Hij knutselt graag met allerlei
technieken in z'n schuurtje, maar laat
zich ook niet onbetuigd als het gaat om
het pesten van zijn „slappe" ouders
Madeion (Akkemay) is de vroegrijpe,
sexy dochter die met haar moeder om
de gunsten van de tennisleraar dingt op
wie ze verliefd is De twee jongsten.
Jan-Julius en Valentijn worden sterk
beïnvloed door de jennerij van de oud
sten en hebben al lang in de gaten dat
hun moeder noch hun vader in staat zijn
om de orde te handhaven
Akkemay als Madeion in ..Schatjes' van Ruud van Hemert
gezien Ik kijk gewoon hoe ze dat doen
Heel interessant, hoe ze de mise-en-
scène oplossen, het systeem van mon
tage. wat voor effect dat heeft Maar
vooral de opbouw ook van het scenario
Hoe introduceer je mensen, hoe snel
komt iets uit de verf, wat kan je wegla
ten, wanneer begint het te werken Dal
soort dingen vind ik echt enig om te
zien. Ik heb aan m'n eigen script ook
ontzettend lang zitten sleutelen."
En de acteursregie?
„Ik weet heel goed dat je in Neder
land geen „Amerikaanse" film kan of
moet maken. Dat is natuurlijk pure
onzin.
Het gaat me ook meer om de sfeer en
verworvenheden van hun techniek. De
acteurs waar je mee werkt? Degenen
die al behoorlijk wat films in Nederland
achter de rug hebben, beschikken lang
zamerhand over een groot aantal truc
dozen waar ze zich aardig mee weten te
redden Rijk de Gooijer bijvoorbeeld of
Peter Faber Daar kan je met serieuze
inzet geweldig veel mee doen. Maar je
merkt dat ze eigenlijk nooit de kans
hebben gekregen om hier met een
zekere continuïteit bijvoorbeeld een ei
gen film-acteerstijl op te bouwen, zoals
je dat bij Amerikaanse topacteurs ziet."
„Met de kinderen had je dat natuurlijk
minder Akkemay barst van het talent
Ze heeft een geweldige uitstraling Als
die kwaad wordt, dat spat het echt van
het doek af En ze heeft een optimaal
inlevingsvermogen, met vele nuance
ringen Soms was ze bijna niet te
stoppen. Dan moest je zeggen je moet
wel ruzie maken met Geert, maar je
moet haar geen pijn doen, want dat is
gewoon vervelend Maar dat lukte niet.
omdat ze haar echt haatte op dat
moment
„Geert de Jong heeft een groot ge
voel voor timing, een van de belangrijk
ste eigenschappen voor film En zeker
voor een comedy als „Schatjes!". Dat
kan maar op één manier: heel strak,
heel secuur, heel serieus, nergens
overtrokken Het groteske moet vanuit
de situaties zelf komen
Zijn het opzettelijke verwijzingen naar
andere films: het musical-fragment:
Jan-Julius met de zaklantaarn in de
kelder als Elliot in „E.T.": Peter Faber
met de bijl als Jack Nicholson in „The
Shining'
„Dat musical-fragment is zeker geen
persiflage. Als ik ergens een hekel aan
heb dan is het wel aan persiflages Nee,
ik ben gek op musicals. En als ik dan zit
te schrijven en toe ben aan het moment
dat de verliefde Dennis weg moet van
die halsstarrige Madelon. dan hóór ik
opeens muziek en denk: die jongen
moet nu gaan zingen! Dat kan niet
anders Stijlbreuk7 Wat kan mij dat
schelen. Het is heel bewust gedaan."
„En wat „The Shining" betreft: ik het
het script voor „Schatjes!" geschreven
ver voor „The Shining" gemaakt werd.
Dus het zal wel toeval zijn Misschien
zullen mensen nu zeggen: een beetje
makkelijk gejat. Maar ik weet alleen dat
Thijs Ockersen lang geleden met een
i"
Peter Faber als John Gisberts moet tot zijn schande konstateren, dat er iets
onherstelbaars met zijn auto is gebeurd Scène uit Schatjes
(Van de filmredaktie)
AMERSFOORT - In het Filmhuis
Appelmarkt draait van zaterdag tot
en met dinsdag 14 februari een west-
duitse speelfilm van regisseur Rein
hard Hauff: „Der Mann auf der
Mauer" (De man op de muur).
Dwars door Berlijn loopt een
muur; De Muur. Al meer dan twintig
jaar is hij het symbool van de schel
ding tussen Oost en West. Twee
werelden met ieder hun eigen ideolo
gie en hun eigen taal raken elkaar
hier. Het is de concreet geworden
absurditeit van de wereld waarin we
leven. In Der Mann auf der Mauer
probeert Kabe aan die absurditeit te
ontsnappen door voortdurend heen
en weer te reizen tussen Oost en
West. Op zijn eigen specifieke wijze
probeert hij de muur van beton en de
muur in z'n hoofd te slechten. Of hij
er In slaagt?
In de eerste beelden van de film vr ,rt
de blik van de Oostduitser (7) Kabe
naar een paar huizen niet ver van hem
vandaan Toch is de weg naar die
huizen eindeloos lang, want ze staan
aan de andere kant van De Muur,
„naast de Chinese muur het enige
bouwwerk dat men vanaf de maan met
het blote oog kan onderscheiden
Kabe heeft een obsessie hij wil naar
de andere kant van de muur. Hij wil
eindelijk met eigen ogen zien wat achter
dit grensbouwwerk verborgen ligt, hij wil
zelf ontdekken hoe de wereld aan „de
andere kant" eruit ziet Om zijn doel te
bereiken is geen moeite hem te veel. Na
omzwervingen in gekkenhuizen en ge
vangenissen wordt hij vrijgekocht door
het Westen en belandt hij in West-
Berlijn Maar de muur is nog lang niet
overwonnen Het enige verschil met
vroeger is dat hij nu naar dezelfde muur
staat te kijken, alleen van de andere
kant. Niet in de laatste plaats omdat hij
zijn vrouw aan de andere kant heeft
achtergelaten, passeert hij de muur
weer illegaal en wordt hij weer opge
pakt Om hem definitief te overwinnen
werkt hij een tijdje voor de Stas
Oostduitse veiligheidsdienst, ome
een sluiproute voor hem opent dc<
muur. Aan beide zijden is er eenv
waar Kabe verliefd op is. Ze I
volstrekt verwisselbaar. Beide vro
geeft hij de helft van een paar oorbi
die weer bij elkaar moeten kom#
die manier zal de muur overwo
worden. Kabe zelf lijkt in het mem-
land te wonen in het mijnenveld t
muur. waar al twintig jaar lang
mensen zijn geweest. Alleen kooi
en vogels scharrelen er nog rond
de CIA. noch de Oostduitse Staal
ligheidsdienst hebben echt vertro
in deze vreemdeling. Hij is gek, n
Aan het eind van de film balan
Kabe op de muur die niet is afgeb'
De waarheid blijft in het midder
ondervragers, de vragen, de ve'
kamers in Oost zijn precies heti
als die in West. Vroeger kon je k-
voor of tegen. Die tijd lijkt de!
voorbij.
Engelse vertaling van „Schatjes!" naar
Amerika is geweest. Misschien is het
daar blijven liggen en heeft iemand het
gelezen. Dus koester ik me nu de illusie
dat Kubrick het van mij heeft gejat. Ha
ha, die Kubrick! Ik krijg hem wel, als ik
em ooit eens tegenkom!"
Hoe was de samenwerking met Theo
van de Sande?
„In het begin was ik huiverig voor
Theo, omdat ik zijn camerawerk altijd
erg zwemmerig vond, terwijl ik mijn
instellingen zo plan dat die camera
alleen daar kan staan en nergens
anders. Het bleek dat Theo dat juist
ook wilde maar daartoe nooit de
kans had gehad. Een groot deel van
de werking van min film Is te danken
aan zijn werk, zijn dramatische licht
gebruik, zijn timing, zijn uitzoeken en
het zien of Iets werkt. Hij is een
jongen die ik altijd tot diep in de
nacht pal naast me vond. Als ieder
een al was ingestort, waren wij de
shots nog aan het doornemen. Als ik
hem niet had gehad, was ik nooit
zover gekomen. Mijn volgende film
maak ik geheid wéér met hem.
beide
De oorlog in het gezin Gisberts is totaal Hier een moment, dat voor b
„de weg terug is afgesneden en de escalatie een hoogtepunt bereikt
..Schatjes'
Pot zover is het gezin Gisberts een
tamelijk doorsnee gezin, zij het met wel
heel vervelende kinderen. Normaal ge
sproken valt daar mee te leven, ware
het niet, dat de toestand in huis zich in
een snel tempo escaleert nadat moeder
Danny een afspraak van Madelon met
Dennis afzegt om zelf de bloemetjes
met de knappe tennisleraar buiten te
zetten Madelon accepteert dat niet en
roept haar broer te hulp Wat de
toeschouwers daarna te zien krijgen is
veel meer dan van een doorsnee gezin
verwacht mag worden. Het loopt heel
erg gezellig finaal uit de klauw. De
kinderen laten geen enkele mogelijk
heid meer onbenut om het leven van de
ouders zuur te maken en schuwen
daarbij geen enkele methode als het
maar effectief is Enfin, dat kunt u
beter allemaal zélf gaan bekijken Mèt
uw kinderen, dat is duidelijk.
Ruud van Hemert heeft met
„Schatjes" een erg amusante komedie
gemaakt, ook al zullen sommigen het
misschien liever een „zwarte" komedie
noemen. Zwart in die zin, dat alles
zwaar wordt overdreven en dat. wat
normaal gesproken een redelijke reali
teit in zich heeft in een snel tempo
overgaat in fictie
Overdrijving is in feite het credo van
„Schatjes" van Ruud van Hemert.
kinderen. Akkemay als Madelon en
Frank Schaafsma als Thijs komen
heel natuurlijk over in de meest
absurde situaties. Dat acteurs en
actrices als Peter Faber, Geert de
Jong en Rijk de Gooijer in wel erg
veel Nederlandse films te zien zijn,
moeten we deze keer maar over het
hoofd zien: zij spelen voortreffelijk.
Dankzij misschien wel de strakke
spelregie van Van Hemert. Dat het
geluid niet altijd even optimaal is
tijdens de dialogen, is een onuitroei
baar kwaad in de Nederlandse film.
Het is gelukkig niet storend. Want de
beelden spreken op zich. „Schatjes"
is een film, waar men met het hele
gezin naar toe moet gaan. Zeker de
ouders zullen dan voorbereid zijn op
wat ook hen wellicht ooit eens zal
kunnen overkomen...
Bert Vos
Peter Faber als John Gisberts. die tot het uiterste getergd tot daden overgaat in
deze film. Nu kun je dat natuurlijk niet
ongestraft doen Je moet je grenzen
kennen om het leuk te houden. Ruud
van Hemert slaagt er in om die overdrij
ving in alle opzichten effectief op de
kijkers over te brengen De absurde
gebeurtenissen houden - ondanks dat
fiks aanzetten - hun grote herkenbaar
heid Voor de kinderen, maar ook voor
de ouders In elk gezin worden bepaal
de gebeurtenissen wel eens (vaak in
gedachten) tot onevenredig grote pro
porties opgeblazen. Ruud van Hemert
doet dat in „Schatjes" echt
Toch zitten er enkele momenten in de
film, waarbij de tamelijk strakke vertel
trant wordt doorbroken Het meest op
vallende is dat op het moment, dat de
tennisleraar Dennis plotseling in senti
menteel gezang losbarst om te vertel
len hoe aardig hij Madelon wel vindt.
Dat moment verrast de toeschouwer
ongetwijfeld, maar komt op mij tevens
over als een stijlbreuk Van Hemert
heeft zich niet in kunnen houden. Als
liefhebber van klassieke Hollywood-
musicals is hij heel even zelf over de
grens der overdrijving gestapt. Dat is
eigenlijk ook het geval met het zich erg
goed bedachte (zij het niet originele)
slot. Het is net even teveel van het
goede.
Resumerend kan Ik echter vast
stellen, dat „Schatjes" zonder meer
'n schot in de roos is. Een publieks
trekker in optima forma. Er wordt -
vaak terecht - geklaagd over het spel
van Nederlandse acteurs in een
speelfilm. Voor „Schatjes" gaat dat
niet op. Op vrijwel alle fronten wordt
prima geacteerd, met name door de
