„Je kunt hun namen
niet meer vergeten"
Amnesty-maandboek
'ïen jaar Amnesty International in Leusden, een feest tussen aanhalingstekens
Doet er tenminste
nog iemand z'n mond open.
a J Emanuele Wijsenbeek en Pien van Norren Op die manier steun je iemand in zijn moeilijkste uren en dat is van groot belang'
DONDERDAG 9 FEBRUARI 1984
Wijsenbeek ..Door lid te zijn van Amnesty doeye iets"
and is het tien jaar
dat er in Leusden
nadoptiegroepvan
/International werd
Men begon
lertijd met zes mensen en
izijn er- naast een veel
ote aantal niet-aktieve
den - zestien Amnesty-
edewerkers regelmatig in
weer voor de door groep
ladopteerde gevangenen.
Ter gelegenheid van het
leede lustrum sprak Marnix
eyns met twee van die
lieve leden: Pien van
DOOR Marnix Kreyns
Horren, voorzitter van de
groen en met Emanuele
Wijsenbeek, lid van de
subgroep die de aktiviteiten
rond het tienjarig bestaan
voorbereidt.
Een gesprek over hun
motivatie voor het Amnesty-
werk; over mensen en
gevallenover het nut van het
brievenschrijven en de
viering van een feest tussen
aanhalingstekens.
„Al is het maar een druppel in
de zee, het helpt leven."
Vfcaxilid van Amnesty International.
ogan van Amnesty
LEUSDEN - Voor Pien van
irren, voorzitter van de
oep Leusden van Amnesty
lernational, begon het alle-
eal vijftien jaar geleden.
„We woonden in Leusden-
Zuid, toen we een brief kre
gen van een oude vriend van
mijn man. Een Duitser, die
aktie voerde voor een Spaan
se jongen, die gevangen zat.
Hij vroeg ons of ook wij brie
ven wilden sturen naar de
Spaanse autoriteiten om met
een grotere groep mensen
meer druk uit te oefenen. Dat
hebben we gedaan en dat
werk boeide ons zeer. Zo
zeer, dat we ons in oktober
1970 hebben aangesloten bij
de Amnesty-groep, die toen
in Amersfoort werd opge
richt. Dat was groep nummer
16, dus één van de eerste in
Nederland. Op een gegeven
moment stelden we vast, dat
er zoveel Leusdenaren lid
waren van de Amersfoortse
groep, dat er eigenlijk wel een
eigen Leusdense groep op
gericht kon worden. Dat is in
februari 1974 gebeurd en on
ze groep kreeg nummer 148.
Inmiddels zijn er meer dan
500 Amnesty-groepen in het
hele land."
Emanuele Wijsenbeek ,,lk had
al vaak in kranten gelezen over
Amnesty. Ik vond dat een heel
zuivere, niet politieke organisatie
Een organisatie, waarbij je je ook
absoluut niet voor jezelf maar voor
anderen inzet. Ik dacht, als ik nog
eens een dag in de week of zo iets
voor anderen ga doen, dan doe ik
dat via Amnesty International. En
toen vroeg een vriendin mij op een
gegeven moment om mee te doen
Dat is nu vier jaar geleden
Aanvankelijk was het voor Ema
nuele bepaald met makkelijk Ze is
Francaise en beheerste indertijd de
Nederlandse tal nog onvoldoende
om de gesprekken in de groep
goed te kunnen volgen Het eerste
half uur lukte dat met veel inspan
ning nog wel. maar duurde een
bijeenkomst langer, dan was het
voor Emanuele Wijsenbeek niet
meer te volgen. Maar toen de
taalproblemen minder werden,
vond zij steeds meer haar plaats
binnen de Amnesty-groep. Ema
nuele. ,,lk ben zeker met teleurge
steld in mijn verwachtingen, die ik
had van het werk voor Amnesty. In
feite is het werk veel concreter
gebleken. Ik had het me abstracter
voorgesteld. Je hebt vaak geen
direct contact met de gevangene,
voor wie je aan het werk bent Maar
toch krijg je langzamerhand een vrij
duidelijk beeld van zon man of-
vrouw. En het is ook heel interes
sant, dat je steeds meer leert over
allerlei landen Vooral in Afrika stuit
|e nog wel eens op een land.
waarvan je het bestaan nauwelijks
kende of waarvan je in ieder geval
met weet, waar het precies ligt
Stempel
Pien van Norren ,.Van die Afri
kaanse landen weten we nu bij
voorbeeld. dat je er alleen in perfekt
Frans gestelde brieven heen moet
sturen. Anders worden ze niet
geaccepteerd en wat dat betreft
doet Emanuele natuurlijk zeer nut
tig werk in onze groep En een brief
moet. wil hij enige indruk maken,
voorzien zijn van een stempel. Als
het even kan een rond stempel, dat
heeft het meeste effect."
Pien van Norren legt uit, hoe de
Amnesty-groep te werk gaat Het
begint met het aanvragen van een
..case" bij het Nederlandse hoofd
kantoor in Amsterdam Daar heeft
men zogeheten ..case sheets", die
men vanuit het internationale
hoofdburo in Londen ontvangt
Pien: ,,ln zo'n case sheet staan
zoveel mogelijk gegevens over de
man of vrouw, waar het om gaat. In
dat dossier tref je aan. onder welke
omstandigheden de gevangenne
ming heeft plaatsgevonden Watje
wel moet doen en wat juist niet. Óf
je in dit geval pakjes kunt sturen. Of
je contact kunt opnemen met de
gevangene zelf. Of er familie is.
waarmee je contact op zou kunnen
nemen. Al dat soort gegevens, die
ke. wanneer Amnesty er niet zeker
van is of de gevangene geweld
heeft gebruikt. Amnesty werkt voor
de vrijlating van gewetensgevan
genen. mits zij geen geweld ge
bruikt hebben of hebben gepropa
geerd. Weet men dat niet zeker,
dan wordt er door Amnesty niet op
vrijlating aangedrongen In zon
geval vragen we. waarom iemand
gevangen zit, dringen aan op een
eerlijk proces en verzetten ons
tegen eventuele martelingen Ove
rigens hebben we tot nog toe vrij
wel altijd adoptiegevallen gehad
met de groep Leusden."
Bij de gegevens die men vanuit
Londen via Amsterdam ontvangt,
zit ook een lijst van autoriteiten en
instanties, tot wie men zich kan
wenden Daarmee gaat men aan
het werk. Tientallen zo niet honder
den brieven worden er naar verre
machthebbers en functionarissen
verstuurd. Daarbij hebben autori
teiten doorgaans niet de beleefd-
van geval tof geval verschillend +ieid Ie reageren Pien van Norren
2j)n .Vaak hoor jeyjas als een zaakts
Zo'n gevangene wordt door de
groep geadopteerd, wat wil zeggen
dat een subgroepje van drie of vier
mensen voor hem of haar aan het
werk gaat. Soms krijgen we geen
adoptie-case, maar een investi-
gation-case. Daarvan is spra-
Voor de Leusder Krant
houdt Emanuele
Wijsenbeek momenteel
een weekboek bij, waarin
zij met name verslag doet
van haar aktiviteiten voor
de groep Leusden van
Amnesty International.
Haar weekboek zal
tussen nu en juni - de
maand waarin het
tienjarig bestaan van
Amnesty in Leusden met
enkele aktiviteiten zal
worden herdacht-eens
in de vier weken worden
gepubliceerd. Om een
ieder, die nog geen lid is
van Amnesty, een indruk
te geven van wat aktieve
Amnesty-leden nu
eigenlijk doen.
Week 1
1984Een nieuw yaar.' Voor
de Amnesty groep in Leusden
betekent dat o.a. de herden
king van het feit dat de groep
nu 10 jaar bestaat. Alhoewel er
eigenlijk geen reden tot feest
viering is, de mensenrechten
schendingen nemen eerder
toe dan at, willen we toch
samen met de Leusdenaren
iels aan deze 10e ver/aardag
doen
Maandag is de eerste verga
dering van de subgroep die
zich bezig houdt met de voor
bereiding die aan zo'n verjaar
dag vooral gaat.
Deze groep bezint zich te
vens op de vraag hoe er aktie
ve leden gevonden kunnen
worden
Dat wordt weer aktieI
Onze Congolese gevangene
ts nu echt vrij. Ik heb best zin
om in een nieuwe sub-groep te
stappen.
Er ontstaat een band als je je
samen inzet voor iets. waar je
in gelooft. Doordat ieder zijn
capaciteiten heeft wordt het
werk van een ieder daar ook op
afgestemd. Deze groep is zo
met elkaar vertrouwd geraakt,
dat er speciale grappen of
gezegdes zijn ontstaan.
Laten we hopen dat we met
z 'n vieren door kunnen gaan
en ons voor een gevangene uit
een ander franstalig land kun
nen inzetten.
Week 2
We hadden een spannende
vergadering vanochtend! Er
kwamen veel meer ideeën op
tafel dan ik verwachtte. Meest
al leent een eerste vergadering
van een sub-groep zich voor
wat kennismaking, maar nu
werd er krachtig en vlot ge
werkti
Wat leuk dat Cornelia ook in
deze groep zit Zij brengt altijd
wijsheid, inzicht en veel warm
te met zich mee. iets wat zo 'n
groep als steun in de rug heel
goed kan gebruiken!
De plannen van de viering
van het 10-jarig bestaan staat
vandaag centraal; het is toch
maar goed dat het nog even
duurt, want het vergt toch nog
een hele organisatie.
Daarom zoeken we intensief
naar aktieve mensen, die onze
groep willen komen verster
ken We hebben zoveel aktivi
teiten, dat we het vaak maar
amper aan kunnen Met meer
mensen kan er nog efficiënter
en plezieriger gewerkt worden
Hoe kunnen we aan mensen
over brengen hoe fijr. dit werk
is en hoe goed je je in zo'n
groep kunt voelen?
We willen mensen van bui
ten Amnesty deel laten nemen
aan onze aktiviteiten en we
gebruiken ons kookboekje
daarbij.
We willen avonden organi
seren, waarbij mensen in een
kleine groep samen met ons
een maaltijd kunnen voorbe
reiden en eten Dat lijkt ons
een goede kennismaking
Iedereen gaat na deze ver
gadering met huiswerk naar
huis. Ik zal de affiche maken
voor de kookavonden en nog
ideeën bedenken voor een in
formatief boekje over de aktivi
teiten en eventuele successen
van onze groep
Ik hoop dat Ines niet teveel
repetities heeft deze week,
want dat betekent ook voor mij
een paar uur werk.
Na de vergadering fiets ik
ook nog even langs Pien om
haar onze ideeën te vertellen.
Toen ik haar over de kook
avonden vertelde lachte ze,
maar zei tegelijkertijd, dat het 't
proberen waard is. We kunnen
dus aan de slag!
Week 3
Ik heb een affiche voor de
kookavonden ontworpen vier
mensen om een tafel met een
kaars in het midden In eerste
instantie begreep niemand wat
het voorstelde De gezichten
waren niet duidelijk genoeg
Daarom twee ogen er bijge
maakt. Het is al beter. Ik heb de
nadruk gelegd op het snel uit
voeren van dit affiche, want
straks moeten we ze met de
hand maken Het affiche hangt
in de zitkamer, zo krijg ik al
reacties.
Bij de subgroep is het affiche
geen groot succes Zij vinden
het nog te onduidelijk De ge
zichten krijgen nog een neus
en lijken steeds meer op een
gezicht.
Cornelia en Atty hebben ieder
een conceptbrief geschreven
ter verspreiding in de nieuwe
wijken Wij moeten een keuze
maken. Ze zijn erg uiteenlo
pend. maar beiden zo goed dat
we beslissen om ze allebei uit
te geven Aty heeft een strak
ke, goed gecomponeerde
tekst geschreven, die een
scherp beeld van Amnesty
geeft, en Cornelia heeft een
zeer persoonlijke en warme
brief bedacht. Een kans voor
ons om te testen welke stijl het
meest effectief is! Doel van de
brief is natuurlijk: het werven
van actieve leden.
door Emanuele
Wijsenbeek
Daarna brainstormen over
de viering van het 10-jang be
staan We hebben veel ideeen
Wat zal de mensen het meest
aanspreken? We moeten een
middenweg vinden tussen het
doorgeven van een bepaalde
Amnesty boodschap" en het
amuseren van de Leusde-
naars. Om de titel van ons
kookboek na te apen zich met
aandacht vermaken, moet het
doel zijn.
Het maken van het affiche is
tegengevallen Ik dacht dat we
met zijn tweeen binnen een uur
klaar zouden zijn, maar na
twee uur werken - en ook een
beetje kletsen - was er nog
veel te doen. Toen heeft Ton
de helft maar mee naar huis
genomen We zullen ze ieder
apart afmaken
Week 4
De nadruk leggen op het
snel kunnen uitvoeren van het
affiche, nou dat had ik ge
droomd! Maar ja, nu is het
eindelijk zover en kunnen we
ze rondbrengen in Leusden.
Interessant om te zien wie
bereid is om een affiche onder
zijn dak te nemen en wie niet
Ik zie altijd tegen dat gebel op
om mensen iets te vragen
Soms zijn de reacties ook ver
velenden teleurstellend, soms
echter ook hartverwarmend
Dat geeft je een enorme steun
Op uitnodiging van Atty blij
ven we vandaag na de verga
dering bij haar lunchen. Onder
het genot van een heerlijke
soep komen we langzaam aan
het discussiëren toe
Hoe kunnen we de gesten
cilde brieven persoonlijker ma
ken Men krijgt zoveel door de
brievenbus. Hoe kunnen we ze
er anders dan anders laten
uitzien Daar is een stuk mar
keting voor ons. En weer het
probleem het moest uitvoer
baar blijven, dus niet te veel tijd
of geld kosten
Eigenlijk zouden we - om
nieuwe actieve leden te wer
ven - meer leden moeten heb
ben. Een vicieuze cirkel?
afgerond, als een gevangene is
vrijgelaten, iets. Of van de gevan
gene zelf of van een of andere
instantie. Maar terwijl je voor zo
iemand aan het werk bent. hoor je
meestal helemaal niks. Ja. dan
moet je elkaar wel eens oppeppen
om door te gaan Maar wat dat
betreft hebben we een aardige,
goedlopende groep."
Emanuele Wijsenbeek ..Wat ik
soms moeilijk vind, is dat je niet
meer weet, wat nog te schrijven
Op zeker moment heb je het idee,
dat je al je argumenten nu wel hebt
genoemd Maar daar wordt niet op
gereageerd en wat moet je dan nog
schrijven'' Inderdaad heb je dan
binnen de groep Leusden steun
aan elkaar Maar er bestaat binnen
Amnesty International ook overleg
tussen de subgroepjes van de ver
schillende plaatselijke groepen, die
zich met gevangenen uit hetzelfde
land bezighouden. Zo is er bijvoor
beeld contact tussen alle Congo-
groepen en zulk overleg stimuleert
je ook. wanneer het soms even
moeilijk is."
Elf gevangenen
De groep Leusden. die indertijd
met zes mensen van start ging en
nu zestien leden telt. heeft zich in
de afgelopen tien jaar ingezet voor
elf politieke gevangenen. Allemaal
zijn zij vrij gekomen, na kortere of
langere periode van brievenschrij
ver^ In één geval heeft de groep
Leusden zelfs bijna tien jaar gecor
respondeerd voor eén gevangene
Uit het recente verleden zijn twee
resultaten te melden. Het ene geval
betreft Antoine Bouiti, afkomstig uit
de Angolese enclave Cabinda Hij
werd in januari 1977, terwijl hij
verbleef in Congo met een aantal
landgenoten gevangen genomen.
Zijn gevangenschap heeft bijna ze
ven jaar geduurd zonder dat tegen
hem een proces werd gevoerd De
Leusdense Amnestygroep stuurde
de afgelopen twee jaar ongeveer
honderd brieven naar de autoritei
ten in Congo
De andere gevangene, die re
centelijk vrijkwam, is de 29-jarige
Argentijnse auto-monteur Mario
Moreno In 1975 werd hij opgepakt
wegenssubversieve" aktiviteiten,
waaronder vakbondswerk dient te
worden verstaan Zijn gevangen
schap - onder erbarmelijke om
standigheden - duurde bijna zeven
jaar In hoeverre er in die tijd een
proces tegen hem is gevoerd, is
niet bekend Een subgroep uit de
groep Leusden heeft de afgelopen
drie jaar voor zijn vrijlating geijverd.
Aan Argentijnse instellingen en
verenigingen en aan de verant
woordelijke autoriteiten werden in
totaal 300 brieven en 400 briefkaar
ten verzonden Uiteindelijk liet Ma
rio Moreno vorige maand zelf per
brief weten, dat hij is vrijgelaten
Die elf mensen in tien jaar tijd,
waren dat voor de Amnesty-leden
nu.gevallen of mensen van vlees
en bloed?
Pien van Norren. ..Mensen. Je
moet je niet verkijken op het
Amnesty-jargon, waarbij sprake is
van..cases Maar voor ons zijn dat
mensen, die in de loop van de tijd
dat je voor hen bezig bent, steeds
meer gaan leven. Dat komt ook wel
doordat je voor sommige gevange
nen pakketjes maakt. Als je iemand
"sokken, een bril, snoep, shag
stuurt, dan zijn dat toch echt men
sen voor je
Emanuele Wijsenbeek. ,,Je kunt
hun namen niet meer vergeten,
denk ik
Pien van Norren: ,,Dat is zo"
Nut
Onontkoombaar is de vraag naar
het nut van de schrijf aktiviteiten
van Amnestyleden. Iemand, voor
wie de Amnestygroep zich heeft
ingezet, komt na verloop van tijd
vrij In hoeverre is dat dan te
danken aan de brieven vanuit Ne
derland Om een concreet geval te
noemen Antome Bouiti kwam vrij
in het kader van een amnestyverle-
ning ter gelegenheid van het twin
tigjarig bestaan van de République
Populaire de Congo
Emanuele Wijsenbeek: ,,ln het
concrete geval van Antoine Bouiti
wisten wij, dat er bij het tienjarig
bestaan van de republiek amnestie
was verleend In onze brieven aan
de autoriteiten hebben we daar op
gewezen en gevraagd, of er ook bij
de twintigste verjaardag van de
republiek amnestie verleend zou
kunnen worden Dat is gebeurd, al
is daarmee niet gezegd, dat dat het
gevolg is van onze brieven."
Pien van Norren ..Bewijzen kun
je het natuurlijk nooit. Maar er zijn
toch wel een aantal dingen zeker.
Regeringen zijn over het algemeen
bang hun goede naam te verliezen.
En wat je ook niet moet vergeten:
wanneer een gevangene een brief
krijgt, dan is dat soms een hele
steun voor hem. Dan weet hij, dat
hij niet vergeten is. Dat er mensen
zijn, die zich zijn lot aantrekken en
voor hem aan het werk zijn. Op die
manier steun je iemand in zijn
moeilijkste uren en dat is van groot
belang."
Emanuele Wijsenbeek ,.En het
algemene werk van Amnesty Inter
national heeft zware invloed Dat
steun je ook door lid te zijn."
Maar is het dan toch niet ontmoe
digend. wanneer je eigen inspan
ningen jarenlang niet tot resultaten
lijken te leiden
Pien van Norren: .Ik heb daar
geen last van. Natuurlijk zijn er wel
eens momenten, dat je er minder
zin in hebt, maar dat is met alles zo
En bij Amnesty is er dan de groep
om je weer een beetje op te krik
ken."
Emanuele Wijsenbeek. ..Ik denk
altijd, het is heel erg. wat er gebeurt
in de wereld Als je niks doet wordt
dat alleen nog maar erger. Door lid
te zijn van Amnesty doe je iets. En
al is het maar een druppel in de
zee. het helpt leven Je bent niet
mach'eloos. Je bent deel van iets.
dat als geheel invloed heeft in de
wereld. Als Amnesty niét bestond,
dan zou het allemaal nog veel erger
zijn."
Is het adoptiewerk één van de
Pien van Norren
,,lk heb daar geen last van"
geweest Waarschijnlijk de meest
opvallende was de uitgave van het
kookboekje ..Eten met aandacht".
Een boekje met recepten uit lan
den, die Amnesty tot zijn werkge
bied moet rekenen. Op de rechter
bladzijde telkens het recept, op de
linker pagina aandacht voor het
land en voor de reden waarom het
land de aandacht van Amnesty
vraagt Een heel andere methode
dan aansluiten bij een landelijke
Amnesty-aktie of een informatie
kraampje in het plaatselijke winkel-
ttPUBUQUE POFULA1AE DU CONCO
cour suprème
B f 5*7
W ,/c.s
Hrar.nnlU. U 26 Octobre 1983
t.e Président de lu Cour Suprème
1 -Monsieur HENK VAN DALEN
Boekweitland 9
3833 CK LEDSDEN
PATS - BAS
rüponso a *otre correopondonce du 12 Octobre 1983,
J'ni l'honnour de vouc confiracr que Antoine BOUITI
•ffectivecent beneficie des sesuren d'sandstie prises par le
1 la République
De brief, waann de vrijlating van Antoine Bouiti wordt bevestigd
belangrijkste aktiviteiten van de
groep Leusden, men heeft de afge
lopen tien jaar nog wel meer ge
daan. Al weer een aantal jaren is er
nu een schrijfgroep. die eenmalige
akties houdt voor politieke gevan
genen In de Leusder Krant worden
regelmatig de bijeenkomsten van
de schrijfgroep in de school aan de
Lijsterbeslaan aangekondigd Een
aantal jaren heeft er ook een zoge
heten scholengroep gefunctio
neerd. maar bij gebrek aan vol
doende aktieve leden heeft men
die aktiviteit moeten stopzetten
Pien van Norren ,,We zeggen nog
steeds, dat we er tijdelijk mee zijn
opgehouden, want we willen het
wel weer oppakken Maar door
gebrek aan mankracht kan dat nu
niet Temeer niet. omdat het goed
gedaan moet worden, wanneer je
het doet. Het gaat er om om kinde
ren bewust te maken van zaken als
recht en onrecht. Daar werd het
een en ander over verteld en dat
leidde dan tot een rollenspel Maar
je moet je wel bewust zijn dat je met
jonge kinderen bezig bent en dus is
het verantwoordelijk werk."
Kookboekje
Niet in de laatste plaats houdt
een Amnesty-groep zich ook bezig
met het werven van leden en fond
sen Daarop gerichte akties zijn er
in de afgelopen tien jaar regelmatig
centrum. Pien van Norren ,,Over
dat kookboekje hebben we heel
lang zitten twijfelen. De meningen
waren verdeeld Er waren mensen,
die vonden dat je dat op zo'n
manier niet moest doen Anderen
wezen er op. dat je via een kook
boekje wellicht binnenkomt bij
mensen, die anders niet zo snel in
contact met Amnesty zouden ko
men Uiteindelijk hebben we beslo
ten om het boekje uit te geven. En
het is een succes geworden We
hebben er een tweede druk van
moeten maken."
En nu dan het tienjarig bestaan.
Feest?
Emanuele Wijsenbeek ,.Een zo
genaamd feest, een feest tussen
aanhalingstekens We zijn in een
kleine groep aan het brainstormen,
wat we precies zullen gaan doen
Er zullen in juni een aantal aktivitei
ten plaatsvinden, maar welke we
ten we nog niet precies We heb
ben al wel besloten, dat het aktivi
teiten moeten zijn. die om een
aktieve deelname van de mensen
vragen Het gaat er om Amnesty
meer bekendheid te geven en meer
leden te vinden We moeten laten
zien. dat er allerlei nivo's van aktivi
teit zijn, waarop je aan het werk van
Amnesty kan meedoen Als we de
mensen bij de gebeurtenissen in
juni vragen om aktief aan iets mee
te doen. hebben ze de eerste stap
al gezet
