„Heroineverschijnsel moet beheersbaar
worden, net zoals prostitutie en hasj"
leusBSer k
Rechterlijk bestel is als
onkruid wieden. Als ik het
vandaag niet doe is morgen
mijn tuin overwoekerd"
Leusden moet zich voorbereiden
op heroineproblematiek. Die komt
Mr. S. Bosma, strafrechter te Amsterdam
DONDERDAG 23 FEBRUARI 1984
Mr. S. Bosma is in dienst
en de jongste rechter bij
arrondissementsrecht-
nk in Amsterdam. Hij is
ids 1982 strafrechter in de
ofdstad na vijf jaren als
atsvervangend rechter te
iben opgetreden. Mr.
4sma is als zogenaamde
tenstaander in de rech-
lijke macht gerold. In Ne-
rland zijn er twee ingan-
n om rechter te worden:
via de RAIO Rechter-
Ambtenaar In Oplei-
ig) en een via - simpelge-
ld - het volgen van de
Q£»sus ..vonnissen maken"
arna de eerste jaren kan
rden opgetreden als rech-
in het burgerlijk- en han-
j srecht.
id soonlijk vindt mr. Bos-
-s n dat de RAIO-opleiding
^nort schiet op het punt van
ervaring die volgens hem
weinig aanwezig is bij de
hters met zon RAIO-
itergrond. Daarmee wil hij
ts afdoen aan de kwaliteit
deze collega's, want die
dt hij uitstekend.
Ilr. Bosma woont sinds
A 5 in Leusden. Voor zijn
EW(-time periode als rechter
i hij werkzaam in het be-
Isleven.
Leusdenaar begon als
iktiesekretaris bij Wolter
)ros in Amsterfoort dat
i deel uitmaakte van het
liddels sterk afgebrokkel-
Ogem-concern. Later
d mr. Bosma onderdirek-
van Wolter Dros,
Brna hij een half jaar naar
^^Verenigde Staten vertrok
een studie te volgen op
Harvard-business-
wol. Terug in Nederland
Mr. S Bosma
kreeg mr. Bosma een staf-
funktie in het Ogem-
hoofdkantoor. In 1977 verliet
hij dit bedrijf.
,,De rot sloop toen al bin
nen". De Leusdenaar trad in
dienst bij een managersburo
als „headhunter". Dat is ie
mand die in opdracht van
een bedrijf een veelbeloven
de of succesvolle manager
bij een ander bedrijf „weg
kaapt". In 1979 besloot mr.
Bosma zelfstandig te gaan
werken, waardoor hij zijn
hobby als
plaatsvervangend-rechter,
zoals hij dat zegt, prima kon
combineren met zijn werk.
„Nu is de situatie omge
keerd. Mijn hoofdjob is rech
ter en zo nu en dan doe ik als
hobby nog wel eens werk als
headhunter".
DEN - „Ik vind het
|ijk dat mensen die
ibruiken als misdadi-
rden bestempeld. Ze
juist daardoor eerder
laden komen en snel
de grens stappen van
iar harddrugs". Mr.
zegt het met een fana-
nk in zijn stem, ken-
m aan te geven dat het
"nst is om een goed
cheid te maken tus-
gebruik van een soft-
s hasj en harddrugs,
verder: „In mijn funk-
echter word ik gecon-
rd met misdrijven die
olg kunnen zijn van
ruik van verdovende
>n. Ik zeg het heel
htig, want het causaal
tussen misdrijven
ovende middelen is in
pele vorm onjuist. Het
veel gecompliceerder
En hier begint naar
lee de spraakverwar-
alleen nog maar gro-
worden wanneer men
n die aan de hasj zijn
criminelen gaat reke-
*t kan heus wel voor
dat er dieven zijn die
buiken, maar dat het
°r het ander komt, is
vraag. Als nu de poli-
L isjgebruikers tot de
ai
o
potentiële dieven gaat reke
nen, dan wordt het gebruik
van hasj zogezegd gestigma
tiseerd (gebrandmerkt, CvL).
Dan wordt daar een straf
rechterlijke vijandschap op
gelegd, waarvan ik zeg dat
het gevaarlijk is. En dan te
bedenken dat tegenwoordig
juist in de praktijk het gebruik
van softdrugs uit de straf
rechterlijke sfeer is. Door
hasj- en heroïneklanten weer
op een hoop te gooien, doen
we een stap terug en dat is
geen goede zaak".
Vervolgens gaat het gesprek
verder over de uitstraling op andere
delen van Nederland die het ge
bruik van verdovende middelen,
met name heroine, in Amsterdam
heeft. Mr. Bosma: „Als rechter krijg
ik met mensen te maken die in
Hilversum uit stelen zijn geweest.
Dan vraag je naar achtergronden
en hoor je vervolgens dat er in
Hilversum gemakkelijk aan heroine
te komen is Maar die uitstraling
gaat verder Ik weet zeker dat er in
Amersfoort ook heroïne wordt ver
handeld Gaan we een stap verder,
dan komen we in Leusden terecht
Een overwegend nieuwe bevol
king. dus waarom zou hier het
gebruik van heroine zich niet kun
nen openbaren? Ik moet er wel bij
zeggen dat de sub-sociale omstan
digheden in Leusden, die bijdragen
tot het gebruik van heroine, zich
hier veel minder voordoen"
kan niet genoeg worden gewaarschuwd tegen het
én kam scheren van soft- en harddrugs. Het
en van hasjgebruikers bij (bijvoorbeeld)
egebruikers, zoals het artikeltje in uw blad van 31
1984 blijkbaar doet, draagt niet bij aan
lijkheid op een terrein dat zich voor degenen die er
1_ pshalve bij betrokken zijn, bij uitstek wordt
merkt door chaos, wanbegrip en
(verwarring. Om dus hasjgebruikers zonder meer
even gelijk te stellen, lijkt een lachtwekkende
ipeling van een uiterst gecompliceerd cultureel
nj lem".
P^ldus luidde een notitie van mr. S. J. Bosma (48) uit
len aan de redaktie van deze krant. Mr. Bosma is
rbij de Amsterdamse arrondissementsrechtbank
igeerde op een artikel waarin een Amersfoortse
ica-rechercheur kond deed van het feit, dat
len minstens vijftien drugsgebruikers telt. In het
il zaten zowel hasj- als heroïneklanten begrepen,
bewuste artikel werd een verband gelegd tussen
ebruik en diefstal.
ir aanleiding van de notitie zocht verslaggever
rvan Loo de strafrechter op om hem wat
figer aan het woord te laten over een probleem dat
eeds alle aandacht verdient. Mr. Bosma over: hoe
len zich moet voorbereiden op het drugsprobleem
gemeente, het onderscheid tussen hasj en
gs, het Amsterdamse plan en het cellentekort in
land dat verband houdt met drugsgebruik.
Sub-sociaal. Wat bedoelt u daar
meeMr Bosma „Ja. dan moet
ik u even een boek laten zien
waarin een onderzoek is gepubli
ceerd van het Criminologisch Insti
tuut te Groningen Daarin wordt de
vraag uitgewerktwaar en wanneer
gaat iemand heroine gebruiken Ik
zal u even een zin voorlezen uit dat
boek:
„Potentiële gebruikers komen
langs twee wegen in aanraking met
heroïne De ene loopt van een met
de heroinestructuur samenvallen
de subcultuur rechtstreeks naar
heroïnegebruik De tweede loopt
via subculturen die onafhankelijk
van de heroinewereld zijn ont
staan. maar de potentiële gebrui
ker in contact brengen met de
heroïne'
Wat is nu een subcultuur? Dat is in
gewone woorden gezegd een
groepje mensen die naar opvatting,
gedrag en normen afwijkt of wil
afwijken van de overheersende
kliek. De jongens van de F-side van
Ajax zijn in wezen een voorbeeld
van een subcultuur
Dus samengevat: mensen raken
aan de heroïne omdat ze verzeild
zijn in de wereld waarin het verhan
deld en gebruikt wordt, of omdat ze
tot een groep behoren die makkelij
ker in aanraking komt met de heroi-
newereld".
Bezinnen
Mr. Bosma probeert te zeggen
dat in Leusden vrijwel geen men
sen zijn. die vanuit hun situatie
gemakkelijk aan heroine of andere
verdovende middelen kunnen ko
men Op dit moment wel te ver
staan Hij weet namelijk zeker dat
Leusden in sterkere mate te maken
zal krijgen met heroïne omdat dit
spul gewoon niet te bestrijden is
Mr Bosma vindt persoonlijk, dus
niet als rechter, dat Leusden juist
nu zich moet gaan bezinnen en
voorbereiden op het probleem van-
heroinegebjpik in de gemeente
Mr. Bosma: „Degemeente zou
moeten beginnen met de partij
en, die bij het probleem betrok
ken zijn, bij elkaar te brengen.
Die partijen zijn de burgemees
ter, de politie, de hulpverleners
en medici. Kijk, in Amsterdam
zijn eindelijk de burgemeester
en de hulpverleners met elkaar
gaan praten. Dat vind ik erg
goed. In de hoofdstad heeft dat
overleg geresulteerd in de nu
omstreden nota om aan een
groep van driehonderd geselec
teerde verslaafden gratis heroï
ne te gaan verstrekken".
Volgens mr Bosma hoeft Leus
den zeker niet het voorbeeld van
Amsterdam te volgen omdat de
situaties in beide plaatsen totaal
verschillend zijn. Maar hij is wel van
oordeel dat Leusden zich terdege
moet bezinnen op wat doen we
met heroïnegebruikers en -ver
slaafden als die er mochten ko
men? Leusden kan zich afvragen
of de huisartsen moeten worden
ingeschakeld als die dat zouden
willen Het advies van mr Bosma
is breng een overleg op gang
Kunt u suggesties doen die dan tot
resultaten leiden
Mr. Bosma: „Ja, dat zijn gezond-
verstand-suggesties Om te begin
nen zou ik een ambtenaar vrijma
ken die zich bezig gaat houden met
de zaak Verder zou ik het wel eens
hard gemaakt willen zien door de
politie dat Leusden zoveel gebrui
kers telt In haar algemeenheid
moet de gemeente zich afvragen
kunnen we Leusden heroïnevrij
maken Ik zeg dan meteen: nee dat
kan niet, maar als de gemeente ja
zegt, zal ze maatregelen moeten
bedenken"
U zei daarnet dat heroine niet te
bestrijden is Het spul en dus het
gebruik blijft bestaan
Mr Bosma Inderdaad Het ver
schijnsel heroïne is namelijk niet
los te zien van maatschappelijke
ontwikkelingen Daarom zou er
strijd moeten worden gevoerd te
gen deze ontwikkelingen, maar dat
is heel moeilijk omdat je dan met de
eerdergenoemde sub-culturen te
doen krijgt, waarin het gebruik van
heroïne een wezenlijk onderdeel
van uitmaakt.
De huidige strijd tegen heroïne
doet me denken aan de strijd tegen
de hasj aan het eind van de jaren
"Zestig en het is opvallend hoezeer
de geluiden die toen klonken, nu
weer zijn te horen Ook toen werd
er geroepen meer politie, meer de
handel aanpakken, en meer van
die emotionele kreten. In Amerika
is geconcludeerd dat een strenge
aanpak van het opiumgebruik geen
bewijsbaar resultaat heeft opgele
verd Er zijn zelfs mensen die
zeggen dat de strafrechterlijke
aanpak niet effectief en schadelijk
is
Kijk stel dat we heroïne weten uit
te bannen, dan blijven we met die
sub-culturen zitten die dat spul
gebruiken Die zullen een ander
„symbool" gaan zoeken, een an
dere - misschien nog gevaarlijker -
gewoonte Maar heroïne zullen we
niet kunnen verdrijven, alleen al
vanwege de zakelijke belangen die
er mee gemoeid zijn In Amsterdam
wordt het gebruik geschat op 1850
kilogrammen per jaar Dat betekent
een groothandelsomzet van zeker
100 miljoen guldens. Op wereldni-
vo gaat het om miljarden dollars
Ik zeg niet dat je er niets aan
moet doen; je moet het ver
schijnsel heroïne beheersbaar in
de hand zien te krijgen. We heb
ben ook leren leven met prostitu
tie, met alcohol, met hasj, in feite
met elk klassiek misdrijf zoals
diefstal en geweld. Kruistochten
daartegen zijn tot mislukken ge
doemd. Ik pleit niet voor niets
doen. Ik probeer uiteen te zetten
dat uiteindelijk justitie en politie
slechts een beperkte taak zullen
blijken te hebben. Een taak van
het stellen van grenzen, niet het
uitroeien van het verschijnsel".
Dus we zijn uiteindelijk bij voorbaat
kansloos verloren in de strijd tegen
de heroïne?
Mr Bosma .Nou, zo zou ik niet
willen zeggen Tegen ons zeggen
ze wel eens van waarom leggen
jullie straffen op aan gebruikers die
een misdrijf hebben gepleegd,
want het heeft geen zin Tja, dat
kun je in feite voor het hele recente-
lijke bestel zeggen Het is hetzelfde
als onkruid wieden Als ik vandaag
geen onkruid wied. is morgen mijn
tuin overwoekerd Daarom moet ik
mijn tuin bijhouden
Amsterdams plan
Aktueel op dit moment is het
voorstel van burgemeester en wet
houders van Amsterdam om aan
een groep van driehonderd ver
slaafden gratis heroïne te verstrek
ken. Dit experiment moet er toe
leiden dat de criminaliteit bij die
groep afneemt, waarna ze een
meer menswaardiger bestaan kan
opbouwen Het kabinet heeft bij
monde van staatssecretaris Van
der Reijden zijn bezwaren uitge
sproken tegen het Amsterdamse
plan, omdat het niks oplost en er
bovendien misbruik gemaakt zal
worden van de gratis verstrekking
van heroïne Wat vindt mr. Bosma
vpn het idee van B&W van Amster
dam?
Hij zegt: „Ik heb veel respect
voor het plan De keuze van drie
honderd personen uit een groep
van 1200 verslaafden vind ik jam
mer, maar begrijpelijk. Het Amster
damse plan en dito rapport geeft
aan dat er heel goed over de
materie is nagedacht Ook heel
goed naar mijn oordeel is de be
perkte doelstelling die is geformu
leerd het terugdringen van maat
schappelijke overlast door heroi-
neverslaafden en ze een meer
menswaardiger bestaan laten op
bouwen U ziet dat Amsterdam
zeker niet de bedoeling heeft om de
heroïne uit te bannen in die groep
van driehonderd personen Dat is
onmogelijk; de enige manier waar
door die van de heroïne afkomen is
door dood te gaan. Dit klinkt cy
nisch, maar zo is het.
Ik wil er de nadruk op leggen dat
het Amsterdams idee een experi
menteel karakter heeft waaraan
een begeleidend onderzoek zal
worden gekoppeld. Dat onderzoek
moet drie aspecten beschouwen
hoe verstrekken we de heroïne,
wat zijn de effecten van geregu
leerde verstrekking op de andel
van heroïne en ten derde hoe
reageren het publiek, de hulpverle-
Mr. S Bosma ..Leusden moet klaarstaan wanneer heromeprobleem zich aandient
ners, de artsen en noem maar op
Het meest belangrijke van het Am
sterdamse idee, als het ooit wordt
uitgevoerd, is dan ook dit onder
zoek Daar hebben we wat aan
Als rechter én burger kan mr.
Bosma het plan onderschrijven Als
rechter is hij blij dat de heroïnege
bruikers een beetje uit de criminele
sfeer worden gehaald Als burger is
hij blij dat er minder berovingen
kunnen plaatsvinden door gebrui
kers die aan geld voor hun shot
moeten komen Mr Bosma ver
moedt overigens dat de Haagse
politiek het plan zal verwerpen.
Agressief
U krijgt als rechter veel met
drugsverslaafden te maken Wat
zijn dat in uw ogen voor mensen
Mr Bosma spontaan „Dat zijn
over het algemeen heel zachtaardi
ge mensen Personen die zich niet
staande kunnen houden in hun
wereld Ze zijn zeker niet zo hard
als de misdadigers die steeds ge-
staalder worden Een verslaafde
kan minder weerstand oproepen,
mede natuurlijk door zijn lichamelij
ke toestand waarin hij verkeert Er
zijn ook verslaafden die juist heel
agressief kunnen worden Bijvoor
beeld een neger met een mes - dat
hij bij zich heeft omdat hij anders
geen man is volgens zijn subcul
tuur - die onder invloed van verdo
vende middelen is, kan bijzonder
gevaarlijk zijn"
U krijgt ongetwijfeld als rechter te
maken met verslaafden die om de
haverklap bij u voor het hekje
staan
Mr. Bosma: „Ja, inderdaad. Er
zijn gevallen bij die de justitiële
molen niet meer bij kan houden.
Die zijn nog niet veroordeeld of
ze stelen de volgende autoradio.
Tussen haakjes: ikzal u vertellen
dat een gestolen autoradio zo n
vijf gulden opbrengt voor een
verslaafde. Als één gram heroïne
minstens honderd gulden kost,
dan kunt u uitrekenen hoeveel
autoradio's een verslaafde moet
stelen".
Cellentekort
De stroom van aanhoudingen
van stelende junks brengt mr. Bos
ma op het huidige probleem van
het tekort aan cellen. Onlangs
kwam dit verschijnsel uitgebreid in
de publiciteit toen een officier van
justitie een gearresteerde aanran
der wegzond om een cel vrij te
maken vooreen „zwaardergeval"
De vrouwelijke slachtoffers van de
weer op vrije voeten rondlopende
aanrander schrokken hevig toen ze
het ontdekten en schakelden de
pers in Later veroordeelde een
rechter het wegzenden van de
aanrander Mr. Bosma weet, dat
van misdrijven verdachte junks
veel celruimte innemen, maar weet
ook dat veroordeelde verslaafden
soms door de officier van justitie
vrijgelaten worden omdat er geen
cel meer over is.
Mr Bosma Kijk, dat werkt fru
strerend. Drie dure mannen, ik
bedoel rechters, leggen iemand
voorarrest op en moeten vervol
gens constateren dat die persoon
wordt weggezonden door de offi
cier van justitie die geen cellen
meer heeft Daar wordt uiteraard
over geklaagd, maar we moeten
voorkomen dat we bij elkaar met
papieren gaan bekogelen. Daar
mee komen er niet meer cellen bij".
Hoe los je het probleem dan wel
op?
Mr Bosma „Er zijn twee moge
lijkheden: of er worden meer cellen
gebouwd plus een betere doorstro
ming in de huidige celruimte - maar
met de huidige Haagse beslissnel-
heid geef ik deze oplossing drie
jaar - óf we houden nog minder de
hand aan de opiumwet en we
straffen minder
Kunt u dat als rechter wel zeggen
Mr Bosma direct .Als strafrech
ter kan ik niet zeggen er zijn geen
cellen dus straf ik maar niet Als
strafrechter kan ik wèl zeggen in
plaats van een celstraf leg ik een
geldstraf op. Alleen is dat in geval
len van verslaafden heel betrekke
lijk want die hebben geen geld
Als ik zou moeten kiezen tussen
meer cellen of minder de opiumwet
hanteren, koos ik voor beiden"
Laatste vraag kunt u uw bewogen
heid met betrekking tot het herome
probleem verklaren
Mr. Bosma probeert eerst
een ingewikkeld, bijna intel
lectueel antwoord te geven,
maar zegt dan dit: „Ik ben een
stadsmens. Vanuit dat ge
voel kan ik het niet aanzien
dat er zulke grote tegenstel
lingen voorkomen in een gro
te stad, en dan bedoel ik de
tegenstelling met name tus
sen stadsmensen en junks. Ik
wil deze ellende veroorzaakt
door heroïne in de hand hou
den.
Als strafrechter kan ik dat
door straffen op te leggen
aan mensen die ze qua aard
misschien niet verdienen,
maar waarmee het aantal ver
slaafden in de hand gehou
den kan worden
,,/n de opiumwet wordt een lange lijst genoemd van verboden
harddrugs De lijst softdrugs vermeldt slechts hennep".
11
n
