„Het is niet zo dat mensen net zo
moeten zijn als ik. Ik ben er voor hen"
Dominee J. J. Ruitenberg, de nieuwe predikant
van de Hervormde Wijkgemeente Leusden-Zuid
Misschien is dat een heel groot deel van je werk,
het horen wat de bijbel je te zeggen heeft, wat
mensen je te zeggen hebben, en hoe die twee
dingen samen te brengen zijn".
Nou, als God er plezier in heeft, hebben de mensen er ook plezier in".
DONDERDAG 1 MAART 1984
interview
..Kinderen bij het Avondmaal?''
„Dat zijn de zaken, die hier in de
Dorpskerk nog niet zo spelen. In de
Marcuskerk dacht ik dat daar wel
ruimte voor is. Hier voor zover ik
weet niet. Van die dingen moet ik
eerst maar eens horen hoe het hier
allemaal ligt.
Daar wil ik niet direct een standpunt
in geven, anders is de discussie
meteen al gesloten. Samen wil ik
op zoek gaan naar wat hier het
beste is, en hoe het hier zou
kunnen. Uiteraard moet er van mij
een stukje openheid verwacht wor
den op dat terrein, omdat ik geen
predikant hier geworden zou zijn
als ik er onoverkomelijke bezwaren
tegen gehad zou hebben dat de
kinderen in de Marcuskerk wel het
Avondmaal kunnen vieren. Dat wil
niet zeggen dat dat in mijn eigen
wijkgemeente een goeie oplossing
zou zijn De verantwoordelijkheid
ligt bij de kerkeraad daar."
Driebergen om de oude talen „bij
te werken". Studeerde van 1965
tot 1970 in Groningen. Werd op 7
februari 1971 bevestigd in zijn
eerste gemeente, Nieuw Vennep
Abbenes. Vanaf 1975 was hii
predikant in Vianen.
Hij trouwde in 1969, heeft drie
kinderen, een meisjestweeling
van 13 (die nu ook weer op het
Corderius zit) en een dochtertje
van 8.
Ik vraag hem hoe hij in de praktijk
omgaat met het evangelie, wat hij
er mee doet.
„Ik vind dat je als pastor bij de
mensen moet wezen, dat je moet
kijken wat de mogelijkheden zijn in
de gemeente Als je het zou kunnen
vergelijken met een weg die men
sen mogen gaan, zou je eerst
moeten kijken hoe ver zijn mensen
op een bepaalde weg, en op welke
wijze zou je ze mogelijkerwijs daar
bij iets verder kunnen helpen.
Heel belangrijk is voor mij, het is
behoorlijke groep mensen is die de
schouders eronder wil zetten. Die
aktiviteiten wil en kan ontwikkelen.
Ik denk dat je als predikant de taak
hebt om dat wat te coördineren en
te stimuleren, mensen toe te rusten
waar dat nodig is
Als je naar binnen toe een ge
meenschap bent denk ik dat je naar
buiten toe ook iets kunt betekenen.
Ik denk dat dat dicht bij huis zou
moeten beginnen. In de onderlinge
omgang zou dat merkbaar moeten
zijn Daar wil je een beetje aan
werken, hoewel ik natuurlijk ook
wel weet: het blijven mensen, ook
al zijn het christenen, leder mens
laat steken vallen, stelt mensen
teleur.
Dan zijn er natuurlijk ook de
wereldproblemen waar je als kerk
mee bezig mag zijn. Waarbij ik niet
het gevoel heb dat de kerk een
aktiegroep zou moeten zijn. Maar
op het terrein van het werelddiako-
naat is het belangnjk dat je je ogen
denk dat ik meer capaciteit heb wat
betreft het individuele pastoraat
dan om leiding gevend denkwerk te
verrichten ten aanzien van de grote
wereldvraagstukken."
„Ik denk dat het zeker invloed
heeft als je in je eigen omgeving
zaken aanreikt, waardoor ver
draagzaamheid zou kunnen ont
staan.
„Dat vind ik heel erg belangrijk
Daar probeer ik ook in de persoon
lijke verhoudingen aan te werken
Meer dan dat ik de barricades op
zal gaan. Ik kan me best voorstel
len dat er momenten zijn dat dat zal
moeten, hoor, ik ben geen voorlo
per, maar ik ben er niet op tegen om
je stem te laten horen als er onrecht
geschiedt of mensen in de knel
komen.
Het zijn vaak de kleine dingen die
belangrijk zijn. Daar gaat dan toch
iets van een uitstraling van uit, als
het goed is. Gelukkig ontmoet je
wel zulke mensen, aan wie je kunt
Vrouwen
Vrouwen in de kerk? Kunt u
daarmee o verweg
„Dat vind ik eigenlijk zo vanzelf
sprekend'" Weer die spontane
open lach.
„Ik zou geen kerkeraad willen waar
overwegend vrouwen in zitten. Dat
vind ik weer de andere kant. Het
moet een beetje in natuurlijk even
wicht zijn. Dat moetje ook allemaal
niet op een goudschaaltje wegen.
Eigenlijk moet je op een gegeven
moment kijken: wat is iemand die
op die plaats goed zou kunnen
funktioneren
Dominee Ruitenberg is gebo
ren in 1944 in Amersfoort. Ging
op de Handelsschool en het Cor-
deriuslyceum.
Deed administratief werk op een
warmtetechnische afdeling bij
Bronswerk. Werkte anderhalf
jaar voor Sociale Zaken in Soest.
Ging daarna in dienst, en besloot
tijdens die periode om theologie
te gaan studeren. Zat 2 jaar op
„Nieuw Ruimzicht", het Her
vormd opleidingscentrum in
erg idealistisch hoor. en ik weet
best dat het in de praktijk ook
anders is, dat een kerk ook kerk is,
een gemeenschap waar het goed
vertoeven is, waar mensen zich op
hun gemak kunnen voelen. In dat
kader vind ik het ook belangrijk, u
haalde het straks al even aan. dat
vooroordelen afgebroken worden.
In mijn vorige gemeente heb ik een
dienst en een gesprekkenserie
over huwelijk en samenwonen ge
had. Het blijkt ook dat mensen met
echtscheidingsproblemen vaak zit
ten met theologische vragen. Vaak
is daarbij het pastorale werk dat je
moet doen noodzakelijkerwijs
zorgvuldig en minutieus. Je moet
goed luisteren, en dan kijken in
hoeverre er ook voor hen een
goede weg te vinden is, in overeen
stemming met hun geloofsbele
ving. Niet met mijn geloofsbele
ving. Het is niet zo dat mensen net
zo moeten zijn als ik ben Ik ben er
voor hen."
Schouders eronder
„Ik heb het idee dat er hier een
goed open hebt. Gelukkig zijn er
organen in onze kerk. die daarover
adviseren Ik denk ook dat zulke
zaken in de kerkdiensten in de
voorbeden aan de orde moeten
komen
Natuurlijk moet de reikwijdte
ook weer niet te groot in kilometers
zijn, want het is vaak makkelijker
om abstract of financieel met de
derde wereld bezig te zijn dan met
je eigen omgeving
„Ja. dan is het te vrijblijvend. Dat
blijft altijd een beetje een probleem.
Dat is met die vredesvraagstukken
ook zo. Je bent bezig in werkgroe
pen of voor mijn part ga je naar Den
Haag toe. Ik vind dat heel moeilijke
zaken, zoals zo'n oorlog Irak-Iran
en in de Libanon Je probeert te
signaleren welke dingen daar spe
len, maar ik ben geen politicoloog,
geen socioloog. Maar. u had het
net over fascisme: dat soort ten
densen kun je natuurlijk wel probe
ren te bespeuren, ook in je eigen
samenleving. Je kunt het aan de
kaak stellen, mensen erop attent
maken. Maar ik moet u zeggen, ik
zien dat er iets positiefs van uit
gaat. En dan vermoed je dat de
bron het chnstelijk geloof is.
Daar hoeft niemand mee te koop te
lopen, maar als je met mensen
nader kennismaakt merk je vaak
dat dat de inspiratiebron is. Daar
hoop je dan een beetje op, en dat is
ook de motivatie voor je werk.
Ik vind het erg belangrijk in een
kerk dat de tegenstellingen over
brugd worden, dat mensen met
elkaar in gesprek blijven, ook al
lijken de tegenstellingen onover
brugbaar. Ik denk dat het typisch
Hervormd is, het rare dat ultra
rechts en ultra links in één kerk
kunnen. Soms vind ik dat ongelofe
lijk lastig, maar aan de andere kant
vind ik het ontzettend boeiend. Ik
wil niet zeggen dat je als predikant
een bindmiddel bent, maar ik wil
toch wel graag wat samenbindend
bezig zijn. Ook weer omdat ik vind
dat die gemeenschap een eenheid
moet zijn. En dan vind ik het al erg
genoeg dat ik moet zeggen, dat ik
Hervormd predikant ben, hoewel ik
die kerk lief ben gaan krijgen. Maar
het gaat om de gemeente van
Christus. Die is groter en paste niet
precies in onze hokjes. Men pro
beert zo gauw te vragen: welk
etiketje heb je? Ben je van die club
of van die club? Ik vind het al erg
genoeg dat de kerk gescheiden is
door zo veel naambordjes. Dan zeg
ik. verleid me er alsjeblieft niet toe
om me binnen die Hervormde kerk
ook nog met een naambordje te
tooien
Ik geloof ook niet dat ik in een hokje
pas. Ik wil predikant zijn voor de
hele gemeente als dat enigszins
kan."
Bij bron beginnen
Dominee Ruitenberg benadrukt
dat er vanuit het evangelie naar de
mens moet worden gekeken. Van
uit zijn diepste wezen weet hij dat
de mens geliefd is door God. We
praten dan over de vele andere
nationaliteiten, die er momenteel in
Nederland leven. „Als mijn mede
mens geliefd is door God, wie ben
ik dan om met die medemens
onzorgvuldig om te gaan?", vraagt
hij zich af „Ik vind het heel belang
rijk om bij de bron te beginnen. Je
moet wel vanuit het evangelie zelf
werken als predikant Als je er oog
voor hebt dat God ons zo lief heeft
gehad, dat hij zijn zoon gegeven
heeft voor ons, dan heeft hij dat niet
alleen voor mij gedaan, maar ook
voor u en een ander, ook al wil die
ander daar helemaal niets van
weten Als ik dan in God geloof dan
betekent dat voor mij, dat ik pro
beer te leven, met vallen en op
staan uiteraad, dat God er plezier in
heeft, dat het fijn is voor God. Dat
betekent dat ik om te beginnen
moet laten merken dat ik ook die
medemens zie als iemand waar
God ook van houdt. Nou, als God er
plezier in heeft, hebben de mensen
er ook plezier in, denk ik."
Wat is voor u het criterium dat
een mens plezierig voor God bezig
is?"
„Ik denk dat het heel moeilijk is
om dat in het algemeen te zeggen.
Er zijn geen recepten voor te ge
ven.
Was dat maar waar Of eigenlijk
nee: gelukkig dat dat niet meer
waar is, dat was vroeger zo. In de
moraaltheologie werd tot in de de
tails voorgeschreven: in zo'n situa
tie moet je zus, in zo n situatie zo
Dan komt de mens aan de leiband
van de theologen te lopen, en dat is
niet de bedoeling
De Geest is niet voor niets gege
ven aan de gemeente en aan de
mensen. Het is belangnjk dat men
sen open staan voor de Heilige
Geest. Dat kan denk ik alleen als er
voeling blijft met het woord van God
zelf. Je moet natuurlijk er ook voor
uit kijken dat wat jij voor Heilige
Geest laat doorgaan, niet je eigen
geest is. Het zit heel subtiel. Echt
scheiding kan in het ene geval
zonder meer verwerpelijk zijn. In
het andere geval kan het zelfs
geboden zijn, waarbij het toch een
kwaad blijft voor mij. Het is niet met
zwart-wit te zeggen wat goed is en
wat kwaad is
Ik denk dat je je eigen denkwijze
voortdurend moet toetsen aan de
bijbel zelf. Er zijn behoorlijke mis
verstanden gegroeid. We hebben
dat gezien in Duitsland waar het
mis gegaan is, dat men dacht, en
dat kwam door een verkeerde theo
logie, dat God wel achter de ster
ken zou staan. Terwijl als we de
bijbel lezen je juist een andere
indruk krijgt. God wil verbondspart-
ner zijn van iedereen, maar Hij
neemt het in het bijzonder op voor
de zwakken. Dat is dan de manier
waarop ik het nu lees. maar ik
realiseer me dat ik het lees door de
bril van deze tijd.
Daarom is het ook goed dat je
weet hoe de geschiedenis van de
kerk geweest is, dat je de dingen
ook wat leert relativeren en in hun
verband zien. Ook de geschiedenis
van de Schrift zelf, hoe die ontstaan
is. Je kunt ook maar niet ergens
een tekst uit de bijbel plukken en
zeggen: Er staat in de bijbel zus
Dat zul je in zijn verband en tegen
de achtergrond moeten plaatsen
Dat is in feite het zorgvuldige werk
van een theoloog, wat veel studie
en bezinning vraagt, wil je op een
verantwoorde manier bezig zijn. Ik
denk dat dat moet. Anders worden
het verhaaltjes die je ophangt.
Waarmee ik niet wil zeggen dat je
dan niet de mist in kunt gaan, maar
je moet je zelf er in oefenen om
kritisch te zijn en open te blijven
staan."
Open blijven
„Dat vind ik eigenlijk de grootste
opgave: dat je open blijft staan We
leven in de natuurwetenschappelij
ke periode (we komen er een
beetje op terug), alles moet bewe
zen worden, alles moet concreet
zijn, je moet het hard kunnen ma
ken, alleen wat je doet, de zichtba
re dingen zijn van belang. De aktivi-
teit wordt sterk benadrukt, waar
door de ontvanghouding op de
achtergrond wordt geschoven. Ter
wijl ik juist denk dat dat een heel
vervolg op pagina 10
kennismakingstijd, waann hij vele
gesprekken zal hebben met de
verschillende instanties. Een groot
aantal weken waarschijnlijk maan
den zal hij oriënterend bezig zijn.
Zal hij trachten groothuisbezoeken
bij te wonen om op die manier zo
veel mogelijk met de mensen in zijn
wijk kennis te maken. Hij gaat eerst
luisteren naar wat er speelt in de
gevariëerde wijkgemeenschap.
Eerst registreren om dan in overleg
met de kerkeraad te bekijken wat
hij zal kunnen gaan doen, wat goed
is.
door Anco Mali
SOEN - Na het vertrek
aar van dominee Weer-
kan de Hervormde
meente Dorpskerk
;n dezer dagen zijn
predikant, Ds. J. J.
iberg, installeren. Wat
ien man is hij? In de
chets waaraan hij zou
voldoen staat over
inte en dominee onder
lenoteerd:
isden is een boeiende
gevariëerde gemeen-
Ik in Leusden ervaart
ontkerkelijking maar
het meewerken van
emeenteleden. De ker-
zoekt een predikant
de verkondiging even
confessionelen kan
eken als ook jonge
n die naar nieuwe vor-
in kerkzijn zoeken, ter-
ook Gereformeerden
erlei schakering onder
hoor zullen zijn. Een
>nt die, samen met
ledewerkers, in goed
ispel met de Hervorm-
Gereformeerde kolle-
lexibel en pastoraal
(ze gemeente wil bou-
i is er dus naar een brug-
rer gezocht, die mee- en
ouwt aan een bestaande
niet onfraaie brug, die weliswaar
hier en daar onderhevig is aan
bouwvalligheid en sloop. Die door
een coöperatie van brugbouwvak-
kers in stand wordt gehouden. En
waarvan de bouwcommissie naar
een architect zocht, die richtlijnen
kan aanreiken zowel aan de oude
ambachtslieden als aan de jonge
arbeiders die naar nieuwe bouw
vormen zoeken. Terwijl ook allerlei
andere disciplines met die richtlij
nen zullen moeten kunnen om
gaan Om in goed overleg met
architecten van naburige bruggen
tot een beweeglijk en solide sa
menspel te komen
De nieuwe dominee is net gearri
veerd als ik met hem kom praten
Nauwelijks geïnstalleerd in de witte
pastorie aan de Amhemseweg.
Heeft de oriënterende fase ten
aanzien van zijn werkzaamheden
nog geheel voor zich. Het is nog
niet het moment dat hij zich heeft
op het geheel van taken dat op hem
wacht in Leusden-zuid met bijbe
horend buitengebied en de wijken
Groenhouten. Hamershof. Akker
hoeve. Noordwijck, Langenbeek.
Zwanenburg. Munnikhove. Bos
veld. Claeverenblad en Wilden
burg. Uit een dossierkast trekt hij
een kaartje met zijn wijk erop, maar
het is nog helemaal papier voor
hem.
Gesprekken
Uiteraard ziet Ds. Ruitenberg de
eerstkomende tijd vooral als een
staande zondag doet
J. Ruitenberg zijn
de
in
in Amersfoort
Ruitenberg is de
ds. Weernekes,
jaar de pastorie aan
ihemseweg verliet,
de vooravond van zijn
naar Leusden sprak
ledewerkster Anco
iet de nieuwe
ingervande
rmde Gemeente. In
oriënterend gesprek over
onder meer vrouwen en
kinderen in de kerk, de
reikwijdte van het
werkterrein van de predikant
en de lijnen naar het Joodse
geloof.
„Heel veel mensen denken
dat God achter dingen zit die
gebeuren. Maar zo is het
gelukkig niet. Wat is dat voor
God? Ik weet het niet. Als ik in
die God zou moeten geloven
zou ik hier niet zitten.
Alsjeblieft, zeg! Dan zou ik
het ook niet volhouden.''
Als eerste punt noemt hij in ons
gesprek, maar ik weet niet of dat als
eerste punt op zijn prioriteitenlijstje
staat, de samenwerking met de
Gereformeerden, die hier verder
uitgebouwd moet worden. Hij heeft
begrepen dat er al aardig wat
samen gaat. De kerkdiensten zijn
voor het grootste deel samen. Daar
moet nog meer in gebeuren, zegt
hij, maar hoe ver het allemaal
precies zit, daar moet hij nog hele
maal over ingepraat worden, 's
Middags zal hij zijn eerste gesprek
daarover voeren.
Op het lijstje staat zeker de
integratie van de nieuwingekome-
nen. Heel belangrijk ook vindt hij
het kontakt met jongeren. Hij weet
nog niet wat er nodig is en wat de
mogelijkheden zullen zijn op dit
punt, maar hij acht het van wezen
lijk belang dat de kinderen en
jongeren bij het gemeentewerk
worden betrokken Zij moeten zich
ook in de gemeente huis voelen.
Het moet niet alleen een kerk voor
oudere mensen zijn. Mensen moe
ten met hun gezin naar de kerk
kunnen, als ze dat willen. Er zijn
kindemevendiensten, jeugddien
sten, maar de diensten zelf moeten
natuurlijk ook zo zijn, vindt hij, dat
kinderen er zich bij betrokken voe
len.
„Nou dat is makkelijker gezegd
dan gedaan", lacht hij heel ontwa
penend, ,,'t moet niet kinderachtig
worden, niet kinderlijk, en toch zo
dat jongeren en ouderen er wat aan
hebben."
