Douglas Trumbull's visie op
misbruik van wetenschap
Brian de Palma's weinig subtiele gangster-epos
Filmhuis Appelmarkt:
„Joao", de man en het mes
„Coup de Torchon" - de woedend
schreeuw van Bertrand Tavernier
„Der Komantsche"
„SCARFACE" MET AL PACINO IN TITELROL:
NACHTVOORSTELLING
DINSDAG MOVIE CYCLUS
EXCELLENTE EFFECTEN IN „BRAINSTORM"
Grand
Cinema
Euro
DONDERDAG 5 APRIL 1984
kijk op de film
12
(door Bert Vos)
SCARFACE", USA 1984. Regie Brian de Palma; produktie: Martin Bregman,
scenario: Oliver Stone; camera: John A Alonzo. montage. Jerry Greenberg
David Ray. muziek Georgio Moroder; met Al Pacino, Steven Bauer. Michelle
Pfeiffer. Maria Elizabeth Mastrantonio. Paul Shenar. Robert Loggia e.v a. Keuring
16 jaar. Genre misdaadfilm.
Regisseur Brian de Palma staat nu niet bepaald bekend als een
man, die erg subtiel is in zijn suspence-fllms. Hoewel velen in hem de
opvolger van Alfred Hitchcock hebben gezien, geloof ik niet, dat die
titel nog veel langer gehandhaafd kan worden na „Scarface", De
Palma's nieuwste film; een superproduktie van twee uur en drie
kwartier over een Cubaanse vluchteling die zich in Miami opwerkt tot
de grootste drugkoning van de regio. Hitchcock baseerde veel van
de spanning in zijn films op meesterlijke illusie. Hoewel De Palma In
sommige van zijn films ook die typische Hitchcockiaanse trekken
vertoonde, waren zijn films tot nu toe veel minder subtiel van
opbouw en gebruikte De Palma regelmatig wat grovere middelen om
zijn (film-) doel te bereiken.
Steven Bauer als Manny Ray en Al Pacino als Tony Montana in Scarface".
In „Scarface" verlaat hij het suspen-
cepad (hopenlijk niet definitief) om op
een tamelijke recht-toe-recht-aan ma
nier het leven van een omhooggekro-
pen rioolrat subliem in beeld te bren
gen Voor de hoofdrol koos hij Al Pacino
en dat bleek een gouden greep te zijn.
Afgezien van het feit, dat veel filmlief
hebbers nog goede herinneringen zul
len hebben aan Pacino als Godfather II
en hij het aureool van super-gangster
nog om zich heen heeft hangen, weet
Pacino van de rol iets voortreffelijks te
maken Ook al kun je je niet altijd aan de
indruk onttrekken, dat hij soms wat aan
het schmieren is geslagen; met name in
het laatste deel van de lange film.
Tony Montana (Al Pacino) komt in
mei 1980 de Verenigde Staten binnen,
nadat Fidel Castro de haven van Mariel
heeft opengesteld voor Cubanen, die
van het eiland willen vertrekken. De
meeste van de 125.000 vluchtelingen
die in Miami (Florida) aan wal komen
zijn goedwillende, hardwerkende men
sen. die hopen op een nieuw leven in
hun nieuwe „vaderland" Maar Castro
heeft van de gelegenheid gebruik ge
maakt om op z'n minst zo'n 25 000
criminelen van het eiland te exporteren.
Eén van hen is Montana, die samen met
zijn vriend Manny Ray (Steven Bauer)
al snel aansluiting heeft gevonden bij
gelijksoortige Amerikanen in Miami, die
de drugs-markt beheersen De eerste
opdracht loopt enigszins uit de hand en
kost de dood van één van Tony's
vrienden, maar dankzij razendsnel en
vooral koel optreden van Montana,
delven zijn Colombiaanse tegenstan
ders het onderspit en weet Tony zich
verzekerd van de vriendschap van
Frank Lopez (Robert Loggia), de grote
gangsterbaas in Miami.
Maar Tony Montana wil meer. Hij
streeft naar de top. Tony is een harde,
die al snel het toch beperkte wereldje
van Lopez doorziet en er in slaagt zijn
positie te verstevigen door in zee te
ga<an met de Boliviaanse grootgrondbe
zitter en cocaïne-leverancier Alejandro
Sosa (Paul Shenar). Als Montane het
liefje van Lopez. Elvira (een uitstekende
rol van Michelle Pfeiffer) probeert in te
palmen is voor Lopez de maat vol en hij
stuurt twee huurmoordenaars op
Montana af. Een vergissing, die Lopez
duur komt te staan Met gevoel voor
theater vindt Lopez de dood en is Tony
Montana voortaan de grote baas van
Miami's drugwereld Niets staat hem nu
meer in de weg om de wereld om hem
heen te hervormen naar zijn eigen
smaak. Maar Lopez had hem in de
beginperiode al de gouden regel om te
overleven ingeprent: „Probeer nooit te
hoog te vliegen en gebruik nooit zelf het
spul dat je verkoopt" Twee belangrijke
regels, die Tony Montana in zijn over
moed aan zijn laars lapt. Het zal zijn
ondergang worden.
„Scarface" is een keiharde gangster
film, enigszins gemaakt als een modern
„Godfather"-epos, dat door Al Pacino
nog eens wordt versterkt Was Pacino
in „The Godfather II" een beheerste
maffia-boss, in „Scarface" is hij het
tegendeel. Hij gaat recht op zijn doel af.
heeft geen scrupules en nauwelijks
zelfbeheersing, ook al lijkt dat uiterlijk
wel het geval te zijn Hij duldt geen
tegenspraak als zijn compagnon en
beste vriend met Tony's zuster wil
trouwen: hij wil dat niet. Hij wil, dat de
(Van de fllmredaktie)
AMERSFOORT - In de weekvoor-
stellingen van Filmhuis Appelmarkt
(van zaterdag tot en met dinsdag
20.00 uur) draait de bekende speel
film van de Nederlandse regisseur
George Slulzer „Joao, de man en het
mes", gebaseerd op de novelle van
de Braziliaan Odylo Costa.
Het is het verhaal van een oudere
man Joao die. nadat hij een. gewoon-,
leven achter de rug had - getrouwd
geweest, kinderen - verliefd wordt op
een jong meisje waarmee hij wil trou
wen Het is een soort hartstocht die
boven het normale uitgaat. Op zichzelf
is het een liefde, maar het is ook iets
tussen het gewone leven en de dood in
Hij trouwt inderdaad met dat meisje -
tegen de raad van een goede vriend in.
de rechter van het dorp waar hij woont,
iemand die sociaal op een ander niveau
staat (Joao is cow-boy), maar die op het
menselijke vlak zijn gelijke is. Hij krijgt
geen kinderen meer en dat is nogal een
probleem voor hem.
Een man moet kinderen hebben an
ders is het geen man meer. In een vlaag
van jaloezie jaagt hij zijn pleegzoon die
hij tien jaar tevoren heeft geadopteerd
de deur uit, omdat hij denkt dat er iets
aan de hand is tussen hem en het jonge
meisje en die pleegzoon is iemand die
hem nog dierbaarder is dan een gewo
ne zoon Dan besluit hij dat het voor
Maria, het meisje, het beste is als hij
weg gaat en geld gaat verdienen om
haar tenminste een behoorlijk leven te
kunnen geven Om haar uit die dorpsel
lende te halen Hij gaat naar het Amazo
negebied om te proberen in de rubber
geld te verdienen. Dat lukt hem ook.
maar de periode dat hij weg is. is veel
langer dan hij heeft gepland. Hij blijft
vier jaar weg en in die tijd woont hij en
leeft in het bos. met een vriend. Die
vriend is een oudere man. Tussen die
twee ontstaat een bepaalde relatie De
hoofdfiguur is een beetje introvert en
die andere man is extrovert en die
brengt hem aan het twijfelen over de
trouw van zijn achtergelaten jonge
vrouw En die twijfel groeit steeds meer.
door allerlei faktoren En dan gaat hij
terug.
Scene uit: „Joao" van George Sluirer.
In de nachtvoorstelling van het Film
huis Amersfoort op 7 en 8 april (23 uur)
draait de film „Der Komantsche" van
Herbert Achterbusch. Deze Duitse au
teur, toneel- en scenarioschrijver maakt
sinds 1974 ook films waarin hij zelf de
hoofdrol speelt. De inhoud van deze
film is een reis door het onderbewuste
van Achternbusch. een droom vol anar
chistische humor. Hij zet zich af tegen
geüniformeerde autoriteiten, vraagt
zich af of het normale niet abnormaal is
en wenst zich niet als burger te laten
inschakelen in de maatschappij
Veel in „Der Komantschekomt op
rekening van Achternbusch speciale
gevoel voor taal Het gaat hem meer om
de woorden dan om de beelden Zijn
visuele associaties hebben wel wat weg
van een aaneenrijging van woordspe
lingen."
FILMAGENDA
AMERSFOORT
Ciske de Rat a l.
Do. vr. ma. dl wo. 1.30-6 45-9.16
Za 1 30-6,45-9 30. Zo 1.45-4.15-
6 45-9.30.
Raiders of the lost ark 12
Do vr ma wo. 1 30-6 45-9.15. Za
1.30-6.30-9 15. Zo. 1 30-4.00-
6.30-9 15. Di geen voorstelling.
Brainstorm 16
Do vr. ma. di. wo. 1.30-6.45-9.15
Za 1 30-6 30-9 15 Zo. 1.30-4 00-
6 30-9.15.
Les uns et les autres a l
Dagelijks 8.00. Zo 2.00-8 00.
Sophie's choice 16
Dagelijks 8.00.
The Plague Dogs 12
Dagelijks 1.30. Zo 2.00-4 30
MOVIE-CYCLUS OP DINSDAG
Coup de torchon
Dl 1.30-6.45-9 15
1 30-
Scarlace 16
Do vr ma. di 8 00 Za. wo.
8 00 Zo. 1.30-5 00-8 30
Christine 12
Do. vr. ma. di 6.45-9.15 Za. 1.30-
6.30-9 15. Zo 130-4.00-6 30-
9.15 Wo. 1.30-6.45-9.15
„THE PLAGUE DOGS":
'N HONDELEVEN VOOR TWEE
(Van de fllmredaktie)
AMERSFOORT - „The Plague Dogs" werd bij de première In 1983 aangekondigd als de opvolger van
„Waterschapsheuvel". Immers, evenals „Waterschapsheuvel" werd ook „The Plague Dogs" geschreven door
Richard Adams en beide films werden geregistreerd door Martin Rosen. Toch is er een aanmerkelijk verschil, al was
het alleen maar de wijze van animatie. Zo levendig „Waterschapsheuvel" op de toeschouwer overkwam, zo saai is
„The Plague Dogs". Er is danig bezuinigd op het aantal animatiebeelden en dat komt het geheel van de film niet ten
goede. Ook de uitwerking van het toch al ten opzichte van „Waterschapsheuvel" kwalitatief mindere boek van Adams
had beter gekund. Kortom: wie er niet de kwaliteit van „Waterschapsheuvel" van verwacht, zal zich wellicht prima
kunnen vermaken met de belevenissen van twee honden, die uit een research-centrum ontsnappen, waar proeven
met dieren worden gedaan. De ontsnapping van de honden wordt een landelijke zaak wanneer de onderzoekers
vrezen, dat beide dieren besmet zijn met de builenpest.In Nederland verscheen de roman onder de titel: „Twee
honden", (te zien In Grand). Op de foto: een scène uit de film.
Schatjes 12
Do vr. za ma di. wo. 6 45-9.15.
Zo. 1 30-4.00-6 30-9.15. Wo. 1 30-
6 45-9.15
KINDERVOORSTELLINGEN
Herbie rides again a.I
Za. wo. 1.45.
Princess Seka 18
Do. ma di wo. 2.15-8.15. Vr. za.
zo 2 15-7 15-9.30
Dodelijke omhelzing 16
Do 2 00-8.00 Vr za. 2.00-7 00-
9.15
Southern Comfort 16
Zo. 2.00-7.00-9.15. Ma di. wo
2.00-8.00.
wereld zoals hij die ziet onas
blijft. Sterker nog: in de irnmj
van zijn landhuis staat een werj
een sokkel met daaromheen)
„The world is yours". Dat d
heerst het leven en denken J
Montana.
Maar niemand kan beslag |a
de wereld en zeggen: dit is
Tony Montana had dat kunne
Zwaar verslaafd aan cocaïne, i
steeds ongebroken, neemt hj
gegeven moment een fatale b
als hij de levens van twee kin
sparen.
In een uiterst geweldda
brokkelt de flonker-wereldv
koning Tony Montana in en
nuten af. De man die te ha
vliegen maakt de laatste
val.
Brian de Palma's „Scar
een film, die gedrenkt Is Inl
geweld. Een keihard eposi
moderne gangsterkoning.
die dankzij het sterke spe
Pacino overeind blijft van
tot het uiterst gewelddadige
dlge einde, ook al is Pac
schlen wat al teveel in beeld
Hitchcock's scherpzinnige
voor suspence zal men te
zoeken in „Scarface". En
genlijk wel een beetje jamn
Michelle Pfeiffer als Elvira en Al Pacino als Tony „Scarface" Montana in Brian de Palma's „Scarface".
(Van de fllmredaktie)
AMERSFOORT - In de Dinsdag-
Movie-Cyclus kan men komende
dinsdag kijken naar de Franse speel
film „Coupe de Torchon" van regis
seur Bertrand Tavernier (gemaakt in
1981). In deze meer dan twee uur
durende zwarte komedie worden de
hoofdrollen vertolkt door Philippe
Nolret, Isabelle Huppert, Jean-Pierre
Marlelle en Stéphanle Audran. Taver
nier en Jean Aurensche baseerden
zich op de roman „Pop. 1280" van
Jlm Thompson.
Het verhaal speelt zich af in 1938 in
het dorp Bourkassa. dat gelegen is in
een Westfranse kolonie. Bourkassa telt
1275 inwoners, blanken, maar vooral
„zwarten". De hoofdfiguur in het ver
haal is Lucien Cordier. de „politiechef"
van Bourkassa en ondanks zijn fraaie
titel ook de enige politieman in het dorp.
Cordier is een goedmoedig mens met
een groot incasseringsvermogen Hij
laat zich bedriegen door zijn vrouw
Huguette. hij laat zich kisten door enke
le Franse kapitalisten die in Bourkassa
de lakens uitdelen en hij laat zich
treiteren door twee souteneurs, die het
plaatselijke bordeel exploiteren Maar
dan raakt Cordier's incasseringsvermo
gen door een plotseling voorval ineens
uitgeput. Zijn eindeloze geduld slaat nu
om in een felle haat tegen iedereen, die
hem het leven tot nu toe moeilijk heeft
gemaakt.
Bertrand Tavernier staat er om be
kend een filmmaker te zijn. die geen al
te hoge dunk heeft van de mensheid.
Dat komt in de meeste van zijn films
duidelijk tot uiting Zo ook in „Coup de
Torchon" (Klopjacht) uit 1981 Zoals
Philippe Noiret als Lucien Cordier grote
schoonmaak houdt onder zijn tegen
standers, zo probeert Tavernier via zijn
films schoon schip te maken met het
beest in de mens(heid). dat naar zijn
gevoel wordt beheerst door rechtse
politiek, de klasse der bourgoisie en de
kerk. in dit geval de Rooms Katholieke
De wijze waarom Tavernier dit doet is
van dik hout zaagt men
„Coup de Torchon". Zijn was
tegen de slechtheid in de me n,
deze keer verpakt in een
Guignol-achtige zwarte kora
in eerder van een karikatuur. j(
kan worden dan van enige
de benadering van het them g.
Op zich is de film te lang en
Is niet het belangrijkste,
heeft zichzelf onvoldoend»
beheersen en dat resulted ia
zichzelf overschreeuwen^
Voor de liefhebbers van
Bertrand Tavernier (èn vailei
se film) is „Coup de Torch
gens best de moeite waa y(
heeft hij betere op zijn naa
6
ei
Ie
ne
i
ri
|rc
fel
„Brainstorm USA. 1983/1984 Re
gie: Douglas Trumbull; produktie
Douglas Trumbull, scenario Robert
Stitzel en Philip Frank Messina; geba
seerd op een verhaal van Bruce Joel
Rubin, camera. Richard Yuricich; mu
ziek James Horner, montage Edward
Warschilka Freeman Davies; specia
le effecten door de Entertainment Ef
fects Groep (van Trumbull) Effecten
supervisie Robert Hall. Don Baker.
Allison Yerxa, Matte-artiest: Matthew
Yuricich; animaties en grafische vorm
geving: John C Wash. Met: Christop
her Walken, Natalie Wood, Louise Flet
cher. Cliff Robertson e v a
De roem van Douglas Trumbull als
de schepper van ongelooflijke spe
ciale effecten voor science fiction-
films begon met Stanley Kubrick's
„2001: A space Odyssey". Dankzij
Trumbull kreeg deze film een enorme
visuele impact. Sindsdien heeft
Trumbull voor de speciale effecten
gezorgd van films als „Close en-
counters of the third kind", „Star
Trek- the movie" en „Bladerunner".
Zijn eerste door hem zelf geschreven
en geregisseerde SF-film was „Si
lent Running" (1970), een film, die
-hoewel opmerkelijk genoeg- aan
het publiek voorbij Is gegaan.
„Brainstorm" is Trumbull's tweede
regfe-poging en hoewel de kritieken
nogal verdeeld waren, behoor ik In
leder geval tot de groep, die „Brain
storm" hebben ervaren als een film,
waarin de speciale effecten welis
waar een hoofdrol speelden, maar
het verhaal niet overspoelden. Dui
delijker gezegd: „Brainstorm" is een
pure SF-ervaring, ook al zegt Trum
bull, dat het géén science fiction is,
maar een registratie van wat nu
reeds haalbaar is. Dat hoofdrolspeel
ster Natalie Wood tijdens een zwem
partij verdronk nog voordat de film
geheel was gerealiseerd heeft mis
schien afbreuk gedaan aan het oor
spronkelijke script, maar dat wordt
In het algemeen -dacht Ik- niet als
storend ervaren.
„Brainstorm" is het verhaal van en
kele geleerden, die in de laboratoria van
een geavanceerde computerfabriek be
zig zijn met het ontwikkelen van appara
tuur. waarmee gedachten, gevoelens
en herinneringen van iemand op video
band kunnen worden vastgelegd. Mi
chael Brace (Christopher Walken) is
één van hen. Hij is de rechterhand van
professor Lillian Reynolds (uitstekend
gespeeld door Louise Fletcher), die
zich met hart en ziel inzet voor de
realisering van het projekt. Karen Brace
(Natalie Wood), de vrouw van Michael,
is aan het projekt verbonden als vorm
gever De experimenten slagen en er
volgt een doorbraak Binnen de kortst
mogelijke tijd is de gedachten-lezer rijp
als vormgever De experimenten sla
gen en er volgt een doorbraak. Binnen
de kortst mogelijke tijd is de gedachten-
lezer rijp voor commerciële exploitatie
en daarmee begint de ellende. Het
ministerie van defensie toont belang
stelling en verlangt van de wetenschap
pers. dat ze verder gaan met de ontwik
keling van de gedachten-lezer, speciaal
voor defensie-doeleinden. Het team
weigert. Als Lillian Reynolds tijdens
haar werk in het laboratorium sterft aan
een hartaanval en deze laatste fase van
haar leven op band zet, betekent dit
tevens het einde van het projekt, dat
door defensie wordt overgenomen. Mi
chael krijgt niet de kans om Lillian's
vnfneri
Plo
'hu
heeft weten te beheersen
het gebruik van speciale
materie die hij zelf het besti
Wel paste hij een - naar ik r
niet eerder vertoonde truct ®UU|
mm en 70 mm film door elk
gebruiken. De 70 mm filr
scènes, waarin de „geda:
rechtstreeks aan de toesol
zien wat de hoofdpersons
Het voortreffelijke cameré
combineerd met Dolby-ste
imponeert en maakt de illus-
Over het geheel ge;
„Brainstorm" indruk. Too'
Trumbull niet aan de ge
Natalie Wood's overlijden,
duidelijk wordt in het laatste
film. Bovendien draait het
twee sporen. Aan de ene ksi-d. j0
drang van Michael Brace
malige werkgever te dwa>
het uiterste uitgewerkt, fe
naast duidelijk wordt dat
een ander doel nastreeft:
sterven van Lillian Reynolds 01111
stelt alles in het werk om in
de computer van het bed
die band te bereiken. Als
uiteindelijk in slaagt, zijn weisg tot
een scène, die in zekere zs 0
doet denken aan het slot
Dit metafysische slot van
laat een onbevredigend ge
omdat het thema gedurendi
of nauwelijks echt is aan< *r
kijker wordt overrompeld vs
tuurlijke schoonheid (door
kitscherig ervaren).
Het Is jammer dat Trutt '-1
op twee gedachten heeft
niet heeft kunnen kieze
uitwerken van één van
ma's: de gevaren van
vinding in handen van
woordelijke genraals of I» i$en va
sche aspekt van dezeran Ni»
vastlegger". Maar afgezf *0t en
tekortkoming biedt „8
voor de liefhebbers var
enkele uren boeiend ent
Met voor de pessimisten
voldoende stof tot naden
Scène uitBrainstorm "met Natalie Wood (zittend), Louise Fletcher en Christopher Walken.
Ffc
Va;
band af te draaien Hij kn
nadat hij ontdekt dat defer?
projekt heeft aangepast aan
hoefte" Samen met zijn
bindt hij de strijd aan tegen
dat de wetenschap heeft
en zich aan de havikken van
gon heeft verkocht
Deze summiere inhoud
tekort, maar het zou in dit
voeren de persoonlijke
de hoofdfiguren uit de doefc
„Brainstorm" is een fi 31 1
Trumbull zich eigenlijk wor ^k,e
ge. E
Sanl
1 me
tot
lhl
Siert
Arr
loop
ig tot
30 uu
)sa:
2 s
14 0(
Schil,
en FI.
M
Text
ra Kr
Gerbr;
I.
lot en
uur.
;ntri
Schl
