Jubileumviering met muzikale
stadswandeling en klankbeeld
Ook van vieze
je heel mooie
dingen kun
foto's maken
Kostelijk werk van
Ruud Oeben
Jeugdvoetbalzeskamp
5 jaar Tollius in 725 Amersfoort
leusder krant
„Beautiful garbage plan" van Ed Suister in Flehite
CAI-
expositie
Achterveld
Kindermarkt de Biezenkamp
VRIJDAG 1 JUNI 1984
gevarieerd allerlei
AMERSFOORT - Rond 1550 werd
in Amersfoort Jan van Tol geboren.
In 1568 wordt hl) al benoemd tot
muziekmeester der O.L. Vrouwe-
kerk. Toen Amersfoort in 1579 (daar
toe gedwongen) zich aansloot bij de
Unie van Utrecht verliet Tollius, die
Katholiek wilde blijven, de stad en
ging naar Italië. Daar werkt hij in
Asslsi en Padua als Joannes Tollius.
In 1590 draagt hij een bundel motet
ten op aan de „Nobilissimus et excel-
lentissimus Musicis Amorfortiis" (de
edele en voortreffelijke Amersfoort-
se musici), en in het voorwoord
schrijft hij dat het vaderland steeds
in zijn gedachten is. Rond 1600
wordt hij benoemd in de hofkapel
van Kopenhagen, waar wel meer
Nederanders werkzaam waren. Na
1603 horen we niets meer van hem.
Waarschijnlijk is hij in of kort na dat
jaar overleden.
Tot vijf jaar geleden werd zijn naam in
zijn geboortestad slechts met een
naambordje voor een minuscuul
straatje geëerd. Toen in 1979, tooide
zich een werkgroep met Tollius' naam:
de werkgroep voor oude muziek „Joan
nes Tollius d'Amorforte'
De Werkgroep werd opgericht door
enkele enthousiaste Amersfoortse lief
hebbers van oude muziek die elkaar
telkens op concerten in andere steden
ontmoetten in Amersfoort zelf was er
op dat gebied geen of nauwelijks enig
aanbod Ze besloten er daarom zelf iets
aan te doen.
Zo ontstond „Joanes Tollius". Inmid
dels heeft het tot nu toe 61 concerten
gepresenteerd met muziek van de Mid
deleeuwen tot en met Barok. We mo
gen we zeggen dat „Johannes Tollius"
daarmee voor de oude muziek een
uitermate gunstig klimaat in Amersfoort
heeft geschapen.
MOEILIJK BEGIN
Het eerste jaar is moeilijk geweest:
een startsubsidie van de gemeente
bleef achterwege. De eerste concerten
werden uit eigen zak betaald. Een
weinig florissant begin dat de werk
groep niet zou hebben overleefd als er
niet de stichting Comu (coördinatie
oude muziek) in Utrecht was geweest
die voorjaar 1980 drie concerten voor
haar rekening nam Het steeds toene
mend aantal bezoekers in dat eerste
seizoen was het bewijs „Tollius" be
staansrecht had
Nu, vijf jaar later, is „Tollius" een
begrip geworden. Niet meer aan het
seizoen gebonden, maar het hele jaar
door presenteert het concerten en an
dere evenementen waarin oude muziek
centraal staat
Bijna 100 donateurs maken dat,
naast een piepkleine gemeentelijke
subsidie, mogelijk.
„Tollius heeft nu zelfs zo'n promi
nente plaats in het Amersfoortse cultu
rele leven veroverd dat het een belang
rijk dement van de festiviteiten rond het
jaar 725-jaar Amersfoort voor zijn reke-
Gerrit Tamboer en zijn draailier bij de O.L. V.-toren.
St. Rochuskapel bij Armen de Poth.
ning neemt: de muzikale stadswande
ling op zaterdag 9 juni en een klank
beeld op dinsdag 12 juni Over beide
evenementen straks meer.
PROGRAMMA-AANBOD
De Stichtingsacte van „Joannes Tol
lius" vermeldt als doelstelling o.a. het
laten uitvoeren van oude muziek, jonge,
nog onbekende ensembles, die zich
met oude muziek bezig houden, de
mogelijkheden bieden op te treden, en
het opwekken van belangstelling voor
de oude muziek.
Dat laatste is gezien de bezoekers
aantallen aardig gelukt Met 61 concer
ten is aan het eerste ook in niet geringe
mate voldaan.
Wat de jonge ensembles betreft heb
ben de bestuursleden van „Joannes
Tollius" bewezen over een goede neus
te beschikken. Verschillende ensem
bles die aan het begin van hun carrière
voor „Joannes Tolliusoptraden heb
ben inmiddels een behoorlijke reputatie
opgebouwd
MUZIKALE STADSWANDE
LING
Dank zij samenwerking met de
V V V en vele anderen kan „Joannes
Tollius" zaterdag 9 juni en Muzikale
Stadswandeling presenteren. De wan
deling zal langs zeventien verschillende
plaatsen in de binnenstad leiden waar
tussen 14.00 en 17 00 uur muziek wordt
gemaakt Het startpunt van de wande
ling is. Museum Flehite (voor treinreizi
gers). Monnikendam (voor hen die per
auto zijn gekomen) of Armen de Poth
(voor hen die per fiets of te voet zijn).
Daar ontvangt men tegen betaling van
3,00 (voor kinderen 1,00) een toe
gangsbewijs voor alle locaties, samen
met een routebeschrijving en een pro
gramma van wat er waar en wanneer te
beluisteren is. Over het algemeen zal er
overal een of twee maal per uur onge
veer een kwartier muziek te horen zijn
De zeventien locaties zijn
Museum Flehite: In de Buiningzaal zal
de bouwer van „historische" instru
menten Geert-Jan van der Heide zijn
instrumenten toelichten en bespelen.
Pleter en Bloklandsgasthuis: In de
kapel en in de mannenzaal zal Hedi
Baart op verschillende virginalen Ita
liaanse 16e eeuwse muziek spelen. De
virginalen zjn gebouwd door Flip Baart,
die zelf in de chirurgijnkamer in de Sint
Joriskerk zal spelen.
O.L. Vrouwetoren en -kerkhof: Lu
cy Huygens, Frans Eggermont en Bou-
dewijn Zwart zullen de beiaard bespe
len Op het plein zal een wagenspel
worden opgevoerd over het mirakel van
het Mariabeeldje in 1444. En dat alles
wordt afgewisseld met de volksmuziek-
groep Bulgarije en een optreden door
Gerrit Tamboer die een draailier zal
espelen. Dit alles zal elk uur opnieuw
achter elkaar te horen zijn
Kapelhuis: Henk Brouwer zal hier,
en als het weer het toelaat in de tuin, luit
en gitaar spelen.
Utrechtsestraat: Wellicht zal er ook
hier muziek klinken Zeker is dat nog
niet.
Muziekschool: In het fraaie gebouw
van de muziekschool aan de Muurhui
zen zal een blokfluitensemble o.l.v
Henn Brokaer oude en nieuwe stukken
met elkaar afwisselen
Tuin van Marienhof: En de fraaie
tuin van Mariënhof (waar de ROB is
gevestigd) zal de Amersfoortse dans
groep Saltantes dansen uit de Renais
sance uitvoeren. Monnikendam: Elk
uur zullen een kwartier lang de stads-
trompetters vanaf de Monnikendam
hun klanken over het water uitstrooien.
De resterende drie kwartier zullen ze in
de stad uitblazen.
Dieventoren: Een door leden van he
Pauzekoor van de Pedagogische Aca
demie gevormd mannenkwartet zal hier
drinkliederen zingen
Kamperbinnenpoort: Onder of bij
deze poort zal Douwe Jan Draayer aan
zijn draaiorgeltje de klanken van oude
straatmuziek ontlokken.
Armen de Poth en Sint Rochuska
pel: In de kapel van Armen de Poth. de
Sint Rochuskapel. voor luitmuziek en
welhaast ideale ruimte, zullen Evelien
Juten en Ciske Mertens uit duetten
spelen.
Dit duo werd in 1983 gevormd nadat
beide luitistes samen een concert had
den gegeven. Ciska Mertens studeerde
bij de befaamde luitist Toyohiko Satoh
in Den Haag en behaalde in 1980 het
solistendiploma Eveline Juten studeer
de bij Gusta Goldschmidt eh Anthony
Builes.
Na hun optreden volgt een rondlei
ding door het complex (celzusterenka-
mer, bakkerij enz telkens wanneer
daarvoor genoeg mensen aanwezig
zijn.
Groenmarkt: Janneke Zorg en Ellen
Boen zullen op het mooiste plein van de
stad op viool en accordeon volksmuziek
spelen
Lutherse Kerk: In het intieme kerkje
aan de Langestraat dat Amersfoorts
oudste orgel (1766) herbergt, zal orga
nist Frits Sietses Koraalbewerkingen
voor Pinksteren spelen van Sommei
Scheidt (1587-1661) tot en met Hans
Fa Micheelsen (1902-1973).
Sint Joriskerk: Jaap Remmelzwaal
zal hier vroege orgelmuziek spelen met
als jongste componist Orlando Gibbons
(1583-1625). Dit zal worden afgewis
seld met optreden door de oude
muziekgroep „La Muse s'amuse" uit
Hilversum o.l.v. Henk Waardenburg.
Deze uit 9 leden bestaande groep zal
geestelijke en wereldlijke muziek spe
len van rond 1259 (het jaar waarin
Amersfoort stad werd) van o a Franco
van Keulen
In de chirurgijnkamer (boven het por
taal) zal Flip Baart een door hemzelf
gebouwd clarichord bespelen in 16e
eeuwse muziek uit Engeland, Spanje
en Frankrijk
St. Franciscus Xaveriuskerk: Het
orgel dat hier staat werd in 1816 ge
bouwd door Gideon Th. Batz, de zoon
van J H. H Batz, die het orgel in de
Lutherse kerk bouwde Jean Telder zal
het orgel afwisselend in twee verschil
lende programma's bespelen, het eer
ste met muziek uit de 17e eeuw en de
eerste helft van de 18e eeuw. het
AMERSFOORT - Ter gelegenheid
van het honderdjarig bestaan van de
Gemeentelijke Reinigingsdienst in
Amersfoort, dat in „De Stad Amers
foort" reeds uitvoerige aandacht
heeft gehad, wordt in museum „Fle
hite" momenteel een fototentoon
stelling gehouden. Onder de titel
„Beautiful Garbage Plan" toont de
Amsterdamse fotograaf er kleuren
foto's van afval, troep en vlezigheid.
En In de ruim veertig getoonde foto's
laat Sulster zien, dat je van vieze
dingen ook heel mooie foto's kan
maken.
De vijftigjarige Suister kreeg zijn op
leiding aan de Rietveld Academie en bij
de fotograaf Jaap d'Oliveira. Aanvanke
lijk werkte hij voornamelijk als reclame
fotograaf, later meer en meer voor
uitgeverijen. Hij is nu ruim 25 jaar
gevestigd als zelfstandig fotograaf In
1977 deed Suister zijn eerste pogingen
om te werken in wat hij noemt „de
tegenstelling vuilnis-schoonheid'
Maar over die eerste pogingen was de
fotograaf niet tevreden. Twee jaar later
boeide het onderwerp hem nog steeds
en pakte hij het opnieuw op. En al
spoedig ontdekte hij, wat hij eerst ver
keerd gedaan had om vuilnis schoon
heid te geven moet het niet in direct
zonlicht liggen. Suister: „Ik kon bij deze
foto's geen direct zonlicht gebruiken Ik
heb met schotten gesjouwd om het
zonlicht weg te houden. In de zon wordt
vuilnis vuiligheid. Dat wilde ik persé
niet Met indirect licht komt de prachtige
schoonheid die in vuil verborgen is naar
voren."
Overdrijft Suister? Nee, wie de af
drukken in de benedenzaal van Flehite
bekijkt, moet toegeven dat het licht
waarin de fotograaf het vuilnis plaatst er
een ongekende schoonheid aan geeft.
Met name de gedetailleerde opnamen,
waarin niet direct een concreet voor
werp te ontdekken valt zijn wonderlijk
mooi Prachtige kleuren, bijzondere
vormen, die tesamen een boeiend kijk
spel opleveren Alle foto's zijn afgedrukt
op een formaat van 30 bij 30 centimeter
en beplakt op een zwarte perspexplaat.
Dat is een fraaie afwerking. Helaas
wordt het zicht op de foto's je enigszins
ontnomen door de glasplaten, waar ze
achter geplaatst zijn. In combinatie met
de verlichting in de Flehitezaal zorgen
die voor een bepaald hinderlijke afspie
geling
De foto's van Suister zijn te koop voor
een bedrag van 600,- per stuk. Per
opname worden niet meer dan vijftien
afdrukken gemaakt.
De expositie wordt gecompleteerd
door wat oudere en nieuwe foto's van
de Gemeentelijke Reinigingsdienst.
Ook liggen er in de vitrines enkele
documenten of fotokopieën daarvan,
die betrekking hebben op de honderdja
rige.
„Beatlful Garbage Plan" Is tot en
met 17 juni te zien In „Flehite",
Westsingel 50. Het museum Is van
dinsdag tot en met vrijdag geopend
tussen 10.00 en 17.00 uur. Zaterdags
en zondags van 14.00 tot 17.00 uur.
Maandags gesloten, evenals op He
melvaartsdag en belde pinksterda
gen.
La Muse s'amuse uit Hilversum.
tweede met de hele 18e en begin 20e
eeuw als onderwerp.
Sint Aegtenkapel: Tjalling Roosjen
zal een door Fame Raadgever ge
bouwd clavecimbel bespelen in muziek
van Böhm. Bach. Couperin en Forque-
rai.
Beiaardschool: Wie dan nog niet
moe is kan de beiaardschool bezichti
gen, de enige in Nederland, en samen
met die in Mechelen, de enige in Euro
pa. Amersfoorts trots dus.
KINDERPROGRAMMA
Het lijkt of „Tollius" aan alles heeft
gedacht. Voor kinderen van vier tot acht
jaar is er, mits er een ouder bij is, een
programma in Museum Flehite: „Pret
met de Middeleeuwen", ontwikkeld
door conservatrice Yvette Marcus. Om
dat de capaciteit van het museum
beperkt is moet dit wel van te voren
worden besproken bij de secretaresse
van „Joannes Tollius", mevrouw
Tnnks, tel. 16932.
PUZZEL WANDELING
Voor de kinderen die ouder dan acht
jaar zijn kan de muzikale stadswande
ling een puzzelwandeling worden Bij
de startpunten kunnen ze een vragen
lijst krijgen. Aan het eind van de middag
zullen aan de O.L Vrouwetoren de
juiste antwoorden worden bekend ge
maakt. Voor wie een heleboel goede
antwoorden heeft is er misschien een
pnjsje beschikbaar.
KLANKBEELD OVER
725 JAAR AMERSFOORT
Een andere activiteit in het kader van
„5 jaar Tollius in 725 jaar Amersfoort" is
een klankbeeld dat dinsdag 12 juni
's avonds tussen kwart voor acht en
half negen op de Hof zal worden gepre
senteerd. In zes taferelen zal de ge
schiedenis van Amersfoort worden uit
gebeeld en muzikaal verkocht Meer
daarover, volgende week in onze ru
briek „muziek in de komende week".
OUDE MUZIEK: EEN LEVE
DE TRADITIE
Het is „Joannes Tollius' gr
verdienste dat het van de ouden
ziek ook in Amersfoort weer i
levende traditie heeft gemaakt. I
in het minst blijkt dit uit de onort
doxe manier waarop de werkgri
zijn eerste lustrum viert. De wi
groep voor oude muziek „Joani
Tollius d'Amorforte" is iets dat
moeten koesteren en waar we f
zuinig op moeten zijn.
Eveline Juten met luit.
AMERSFOORT - Ruud Oeben uit
Amersfoort brengt een serie koste
lijk werk in Els van der Kooy's eet
huis voor natuurvoeding „De Gang".
Het is een feest om vooral het ruimte
lijke werk te zien. Het is heel spon
taan, heel vrolijk, heel humoristisch.
Met zeer simpele middelen uitge
voerd. In een kleurkeuze, die vaak
bepaald werd door de verf die hij aan
zijn handen had, want hij verft graag
met zijn handen.
Ruud heeft altijd vreselijk precies
gewerkt, hyperrealistisch Akademie
gedaan, tijdje voor de klas. Komt veel
op exposities Zag niet zulke leuke
dingen, en dacht: nou moet ik es effe
laten zien wat ik mooi vind.
Lol maken, dat wilde hij. Hij is dol
geworden op Amerikaans abstract ex
pressionisme. zag het werk van de
Japanner Kimura in Parijs, en werd
daar gigantisch door geïnspireerd Hij
moest en zou zelf met dat soort uitda
gingen aan de gang. Hij leerde van de
eerste klassers, aan wie hij onder ande
re les in lassen geeft, dat techniek er
niet toe doet als je iets vast wilt maken
Hij schafte al zijn gereedschap en
kwasten af, pakte de eerste de beste
plank en twee oude schilderijen, en
daar begon het mee.
Hij schilderde wit over de oude doe
ken heen. Deed dat met een blokje,
vond dat er nog iets bij nodig was. Van
het plafond hing een draad naar bene
den, en dat was de lijn die hij nodig had
In dat ijzerdraadje zaten allerlei kringe
lende bochtjes, die hij er niet meer uit
kon krijgen. Blokje en draad op wit
doek zijn eerste schilderij.
De rest van het werk is allemaal
rondom het thema ijzerdraad ontstaan.
Met ijzerdraad kun je binden, tekenen,
krassen. In elk werkstuk heeft hij iets
anders met dat ijzerdraad gedaan. Dun
ijzerdraad komt van een rolletje en heeft
een rond karakter Op dat blauw ge
maakte ijzerdraad maakte hij een
kroon, en hij draaide het om twee
krammetjes heen. Dun ijzerdraad heeft
een totaal ander karakter dan dik ijzer
draad
Lasdraad heeft weer een heel ander
karakter, hij maakte er in rose en
lichtblauw een Noordpoollandschap
mee, ijzig koud, en er loopt een wan
delende tak over heen. Lasdraad be
houdt dat strakke, dat kaarsrechte
Heel impulsief schilderde hij met wit,
tubetjes pigment en oude verf die hij
nog had. Op het moment dat alle verf op
was kocht hij rood, blauw en geel, en
dat was genoeg. Haast hebben heeft er
ook mee te maken, en wat je niet kunt
maken moet je juist doen. Bij het hek
gebruikte hij ijzerdraad om het boven bi|
elkaar en onder uit elkaar te houden
Natuurlijk verliet het esthetische gevoel
hem niet: er ontstond een zekere kleur-
eenheid. De bos plankjes kreeg als
basisvoet wit geschilderde onderkan
tjes en werd voorzien van blauwe bo-
venkantjes.
Opeens ging hij met het idee „bos"
(bloemen) aan de gang Het meest voor
de hand liggende was van ijzerdraad
bloemetjes er op zetten. En dat werd
een knotsgekke bos roodgele tulpen.
Meteen daar achter aan kwam het net
met de blokjes erin als een soort drui
ventros. Groen, wit en gaas. Je houdt
het niet voor mogelijk. Het is een steeds
weer overtreffen in bizarheid, het leuk
ste wat er eigenlijk is.
Een aantal objecten en doeken is
figuratief bedoeld, een aantal is pure
sfeer. Ruud Oeben wil trouwens If
naar de dingen die sfeer hebben,
dingen ook die leuk zijn. Je moete
glimlachen. Je kunt je er niet over si
te verbazen hoe mooi het in elkaa:
Dat wil hij persé niet. Je kunt aü
maar kijken naar wat voor sfeer err
bedoeld wordt Dat is heel essentia
Momenteel is hij bezig met wadi
bij de poort van de Hades, z*
jongens in het zwart, die niet bij B
„De Gang" zijn opgesteld. Zij wilde
wit, rustig en in de sfeer van het eeï
houden.
Het werk van Ruud Oeben is tei
In „De Gang", Muurhulzen 38,
dinsdag tot en met zondag (heti
huisje Is vanaf 1 juni ook op zon
open) van 17.00 tot 20.00 uur. Mi
dag tweede Pinksterdag is het i
huis geopend. De kaart is uitgebr
U kunt nu kiezen uit drie voorgcre
ten, een dagschotel of ovengere
en diverse toetjes, waaronder t
dag vers ijs. De tentoonstelling'
Ruud Oebens werk, de laatste var
seizoen, is te zien tot 30 juni.
Van 10 tot 30 juli is het eetfc
gesloten omdat Els en Berry i
vakantie zijn.
ACHTERVELD - Aan de jeugd
voetbalzeskamp op zondag 3 juni
in Achterveld zullen de volgende
deelnemers meedoen Ingrid
Doornekamp, Henry van Burgste
den, Huub Brinkhof, Robert Kroe
ze, Esmaralda van Essen. Anja
Voorburg, Liane en llona Hoog
land, Petra van Rossum, Jeroen en
Renata van Druten, Jasper van
Middelaar, Marcel Grotenhuis en
Arnoud Vlug.
Er kunnen nog enkele
deelnemers geplaatst worden Op
gave zo snel mogelijk bij J. M.
Schouten.
LEUSDEN - Op hel plein van wordt morgen, zaïerdag tussen
winkelcentrum De Biezenkamp 14.00 en 17.00 uur een kinder-
markl georganiseerd voor kinderen
tot 14 jaar. Op deze jaarlijkse markt
mogen kinderen hun eigen spul
letjes verkopen Er is gratis limona
de
LEUSDEN - In verband met de
aanleg van het nieuwe radio- en
tv-kabelnet in Achterveld wordt
in „Ons Gebouw" van dinsda
juni tot en met vrijdag 8 junh
expositie gehouden waar ond
meer gekeken kan worden n
alle 11 tv-programma's en
luisterd naar de 21 rat
programma's die via het nieu
systeem worden doorgegeve
Daarnaast biedt deze expof
allerhande informatie over de te
nische aspecten. De opening;
den zijn van 19.00 uur tot 21.001
In het CAI-informatieboekje
maandag 4 juni als aanvangs
turn van de expositie genoef
deze datum vervalt echter
