Gerrit 't Hart brengt oude
zangstemkuituur weer tot leven
Hamershof
BRADERIE
VADERDAGvanvoeterOjankietot fauteuil.
SEIiKTMEUBEL LIESHOUT B.V.
Een ander gebruik van de resonantieholtes
AKTIV/TEITFM
IN
VADERD AGKADO' S
JACCO's
20 juni
zitjeslipnietgoed,
dan zitje zeik in een Rolls
niet lekker
Cafetaria
Jacco's Cafetaria
WIM VAN ROOMEN
ZUIVELHUIS
JONGE GRASKAAS Q9
JONGE EDAMMER
GRASKAAS
r<
1
Waarheen in uw vrije tijd?
Naar Sauna Soesterberg.
suna
[Witness ceiïfcrum
M
VRIJDAG 15 JUNI 1984
LEUSDER KRANT
AMERSFOORT - Op dinsdag 19 juni houdt de organist Gerrit 't Hart, die aan
het Conservatorium in Utrecht orgel, kerkmuziek en koorleiderschap heeft
gestudeerd, en die begeleider is van het nu twee jaar bestaande koor Voce
Antiqua, in de Sint Aegtenkapel (aanvang 20.00 uur) een lezing over
stemgebruik. Aan de hand van muzikale illustraties met het koor Met het doel
om de ideeën van de Stichting Voce Antiqua te verspreiden.
Gerrit 't Hart is een waar pionier op het gebied van oude zangtechnieken,
waarin In Nederland nog niets is gedaan. Bij stukjes en beetjes is hij
onderzoek gaan plegen naar het gebruik van de menselijke stem met
betrekking tot de uitvoeringspraktijken van muziek uit de Renaissance en de
vroege Barok. Hij hoopt daarmee een diskussie op gang te brengen in de zin
van de diskussie, die destijds ontbrandde naar aanleiding van het schokef-
fekt dat ontstond toen de Mattheus Passion voor het eerst werd uitgevoerd
met oud instrumentarium.
Renaissancemuziek was een aantal
jaren geleden nog helemaal niet inte
ressant. Door de uitvoeringspraktijk
met oude instrumenten kreeg deze
muziek nieuwe impulsen en wordt op
nieuw gewaardeerd Wat Gerrit 't Hart
beweegt om die oude zangtechnieken
boven water te halen is zijn piëteit voor
de componisten, voor de schoonheid
van de in de bibliotheken liggende
tientallen meters totaal vergeten mu
ziek Al die Nederlandse componisten
Wat wordt er tegenwoordig van uitge
voerd? Bijna niets Een enkel koor
neemt mondjesmaat iets van hen op
zijn repertoire.
Vocaal wordt oude muziek nog
steeds uitgevoerd met de middelen van
deze tijd. Vocaal wordt er gezongen op
de hedendaagse manier, en dat bevre
digt 't Hart niet Hij is nieuwsgierig
geworden naar de oude stemtechnie-
ken. Het gaat hem er om de oude
uitvoeringspraktijk aan te pakken.
nieuw leven in te blazen, en daarmee
de oude kuituur in onze aandacht terug
te brengen De oude zangstemkuituur
kan op die manier de nieuwe tevens
een impuls geven, hoopt hij Nieuwe
dingen zetelen op traditie. Musicerea
zonder wetenschap kan boeiend zijn,
vindt hij, maar in wezen gaat het er toch
om om de muziek zo optimaal mogelijk
te doen klinken
GELIJKENIS
Hoe is 't Hart tot zijn oude uitvoerings
praktijk met Voce Antiqua gekomen''
Het oude instrumentarium gal hem
gelijkenis, het weerspiegelt als het ware
de menselijke stem Citaten, brokken
tekst van oude zangonderrichten, oude
afbeeldingen ook van zangers, ver
schaften hem waardevolle gegevens
Ook reikten groepen mensen in Neder
land en het buitenland die op een
traditionele manier zingen, dialektspre-
kende mensen, die op een geïsoleerde
manier hebben geleefd, hem diverse
karakteristieke gegevens aan
Bestudering van de oude muzikale
stijl zette hem ook op de rails, want bij
elke muzikale stijl behoort immers een
eigen instrumentarium en stemgeluid
Hij nam kennis van de geschiedenis,
constateerde wat er veranderd was. en
redeneerde als het ware terug In de
geschiedenis vond hij het ideaal van de
gelijke toon, dat in het begin van de
vorige eeuw was ontstaan, een toon die
van hoog tot laag helemaal gelijk moest
zijn. In de speeltechniek moesten alle
toetsen op dezelfde manier worden
ingedrukt zonder onderlinge accenten
't Hart kwam er ook achter, dat de stem.
naar gelang de moderne tijd zijn intrede
deed, veranderde in een oe-achtig ge
luid. minder boventoonrijk. De piano,
die eerst licht was van toon. werd steeds
donkerder van kleur, en was op zijn
beurt in de plaats gekomen van het licht
klinkende clavecimbel, dat omstreeks
1750 helemaal werd afgeschaft.
De carslip van Bon Giorno is de enige die daar
rekening mee houdt
Woensdagmiddag gesloten
Vrijdag koopavond.
Hessenweg 72. Stoutenburg.
Tel. 003-940844
opcrangvl-idvn
lonöjg I'm oc«v>-*Oj
zoekt twee jongens die op parttime
basis willen werken.
Ook schoolverlaters zijn welkom.
Bel voor meer informatie:
Jacco's Cafetaria: 941244.
c^Twa.si
sserT»^-
Leusden heeft haar eerste selfservicestation, compleet
met ruime overkapping, hypermoderne carwash en een
Total shop met een breed assortiment artikelen.
U kunt er behalve voor super- en normaal-benzine en
dieselolie tegen voordelige selfserviceprijzen, tevens
terecht voor meng smering, tabak, snoep, lektuur,
onderhoudsartikelen, auto-accessoires, vakantie- en
huishoudelijke artikelen, bloemen, ijs, speelgoed en
natuurlijk de uitstekende Total- kwaliteitsolie.
I „Lisiduna "en de officiëfpn^ van muziekk°rps
I burgemeester J. Wagenaatd°°' '°co~
I m de periode van 14 tnt 01
knots9ekke legpuzzel vJTf[er voorueen
bemaal gratis 324stukjes klaar.
TO TA L SEL FSER VICES TA Tl ON
Mulderij 9, Leusden.
„Het is een ontzettende puzzel ge
weest om het oude stemgeluid weer
terug te krijgen", vertelt Gerrit 't Hart.
„Het is een gebruik van eeuwen gele
den, dat in de loop van de tijden
veranderd en aangepast is aan de
smaak van de tijd. Er ontstond bij mij
een nieuwsgierigheid hoe mensen in
vroeger tijd hadden gezongen. Je bent
als musicus veel met klanken bezig, en
je bespeelt regelmatig oude instrumen
ten. Je hoort vaak regalen, kromhoorns
en trombones, en daar gaat een heel
andere intentie van uit
Er zijn geschriften bekend, waarin
wordt gezegd dat bijvoorbeeld regaal
en zink lijken op de menselijke stem
Vergeleken met het hedendaags stem
gebruik is daar zo n enorme kloof tus
sen, dat ik op zoek ben gegaan naar die
andere techniek Niet om de techniek
zelf. maar omdat ik vind dat je de muziek
meer recht doet als je van diè techniek
gebruik maakt. De moeilijkheid was, dat
er weinig over genoteerd is. Er zijn
zangonderrichten. waarin zo af en toe
een stukje staat Al die stukjes moet je
naast elkaar gaan leggen, en vergelij
ken en dan kom je tot een sluitende
conclusie Daarbij kun je gebruik maken
van het oude instrumentarium, zo zal
het ongeveer geweest zijn Je hebt
eigenlijk alles bij elkaar nodig.
Het leuke voor ons is. dat er nog
bepaalde culturen zijn, die niet zijn
beïnvloed door onze moderne zangwij
ze. Ik denk aan gebieden in Grieken
land, Schotland. Joego-Slaviè, Honga
rije. Ook in eigen land vond ik mensen
die zingen in de traditie van eeuwen
her
Welke de verschillen zi/n
„Globaal gezegd kunnen we stellen dat
we momenteel veel holler, minder
glansrijk en minder boventonig praten
en ook zingen In vroeger tijden was het
zo dat men bij het zingen de spreek
stem ontwikkelde. Tegenwoordig is het
zo dat men met de spreekstem andere
dingen doet Bij het zingen denk ik aan
de enorme hoge en lage tonen, die
tegenwoordig van de zanger worden
gevraagd, bijna buiten de natuur van
het gewone stemapparaat om. Dat zijn
belangrijke dingen, want dan ga je ook
wezenlijke dingen veranderen aan je
stemtechniek om dat te bereiken De
stem kun je verdelen in verschillende
registers. Als je laag praat maak je
gebruik van het borstregister. Als je
hoog praat maak je gebruik van het
hoge register falset Vroeger werden
die registers ook gehoord Als je laag
zong hoorde je die lage toon echt
ronken, en die hoge toon hoorde je heel
fijntjes. Een lage of hoge toon gaf een
heel andere kleur. Tegenwoordig gaat
men er van uit, dat iedere toon één kleur
moet hebben, of ie nou hoog of laag zit.
De lage toon is meer ingehouden, de
hoge toon heeft iets van de diepte van
die lage toon.
Tussen 1800 en 1840 hebben zich
grote veranderingen voltrokken Wat de
ligging van het strottenhoofd betreft
werd vóór die tijd de stand aangenomen
van de hoogte van de toon. Bij lage
tonen lag het strottenhoofd laag. bij
hoge tonen hoog Daardoor kreeg je
een enorme versterking van kleur. In de
vorige eeuw heeft men voor het eerst de
techniek toegepast om het strotten
hoofd ook in hoge tonen voortdurend
laag te houden, waardoor de holte in de
keel wordt vergroot en het geluid meer
naar de oe gaat klinken Er wordt een
heel ander gebruik gemaakt van de
resonantieholtes. de keel- en neushol
te."
Gerrit 't Hart traint de zangers van
Voce Antiqua er dan ook in om de
neusholte te gebruiken naast de keel
holte. Als de zangers de huig wat laten
zakken en niet optrekken, gaat de neus
weer mee-resonneren, en dat geeft dat
specifieke geluid aan de zang, dat je
ook vindt bij kromhoorns en regalen
COMPOSITIETECHNIEKEN
De compositietechnieken zijn in de
loop van de tijd veranderd Vóór 1600,
de polyfone tijd, de tijd van de compo
nisten van de Nederlandse school, Jo-
han Walter en Lassus. hadden de
sopraan, de alt, de tenor en de bas alle
een eigen boekje met afzonderlijk uitge
schreven partijen. Iedere melodie was
goed bewerkt en sprak voor zichzelf. De
tenorpartij had vroeger vaak de melo
die, de sopraanpartij was een tegenme-
lodie, die later wel de melodie is gewor
den. In de Barok heb je dat nog wel.
maar in veel mindere mate. Maar vanaf
Beethoven worden die samenklanken
meer kleur en heel langzamerhand
komen ze ook los te staan van de
harmonische basis.
„Je krijgt een belangrijk kleurver-
schijnsel Voor het orkest waren een
heleboel instrumenten nodig, niet om
allemaal losse stemmetjes te spelen,
maar om gezamenlijk één groot kleu
renpalet te krijgen. Het grootste voor
beeld is Mahler met zijn enorm grote
koor en orkest. Je krijgt een kleurver-
smelting Het hangt samen met de filo
sofie van die tijd. waarin de gelijkheid
een grote rol speelde. Wij nchten ons mo
menteel op muziek van 1500 tot 1600
Ik wil dat gaan doortrekken, want het is
ook interessant om wat latere barokmu
ziek op authentieke wijze uit te voeren
HET KOOR
Het koor bestaat uit veertien zangers
Gerrit 't Hart zingt zelf ook vaak mee. Hij
treedt niet op als een modern dirigent
De rol van de dirigent was vroeger
zo belangrijk Vroeger zat de koorle
meestal achter zijn instrument en
met zijn hoofd de maat aan Tegenw
dig speelt de dirigent bijna een sol
sche rol. hetgeen nodig is om een
koor- en/of orkestapparaat in toon
houden Ook is de muziek veel sub
tiever geworden, moet er veel mee
gelegd worden, en moet er veel
aangegeven worden om het koor
moedigen, om het koor achter te
gen. enzovoorts
Welke zangers zingen bij Gerr
Hart9 Zangers, die geïnteresseerd
in oude muziek, en die gemotiveerd
om die vocaal op de oude manier
voeren Eigenlijk zou Gerrit 't Har
nog graag een paar stemmen bij
ben om wat meer dubbelkorige wer
te kunnen doen Hij heeft met het
een zesstemmig werk van Sweel
ingestudeerd, en heeft zijn vier sq
nen moeten verdelen in twee groe;
Per partij twee sopranen is wel
uiterst minimum!
Wat moeten zangers kunnen oi
Voce Antiqua te kunnen meezing
Men moet goed van het blad kun
lezen. Men moet een goede
hebben, al selekteert Gerrit 't
heel anders dan dit bij een mot
koor gebeurt. Men moet intere
hebben voor de oude muziek,
enthousiast ervoor zijn. Wie er
over wil weten, en wie wil horen
de oude vocale muziek klinkt kar
19 juni naar Gerrit 't Hart en
Antiqua gaan luisteren.
00k uw a0ris voor biologische pr00ukten
Hameisveldseweg 10 (hoek Rozendaailaan)
3833GP LeusdenC Tel 033 947452
Maandag de gehele dag open Woensdagmiddag gesloten
Wij staan ook op de braderie met
kiloO.
95
hele
131
75
fc
Ie
Optiek - Goud - Zilver
Hessenweg 311 Achterveld.
Sauna Soesterberg biedt u
Sauna - Turks bad - Hot Whirlpool - Trimzaal -
Tennisbaan - Buitenzwembad met zonne
terras.
Dag-, maand- en 10-baden-abonnement
verkrijgbaar.
Openingstijden: maandag t/m vrijdag van
13.00 tot 24.00 uur, zaterdag van 11.00 tot
24.00 uur, zondag-gezinsdag van 13.00 tot
18.00 uur.
Kinderen half geld.
Amersfoortsestraat 105-107
Tel. 033-622460/622988
Raadt het gezamenlijk gewicht van onze
medewerkers op deze foto.
Uw oplossing kunt u inleveren tijdens
de braderie woensdag 20 juni
tussen 14.00 en 21.00 uur.
Deelname gratis.
Wij stellen 15 leuke prijzen beschikbaar.
O
KEURSLAGER
DE BIEZENKAMP NO 21 - LEUSDEN-C. - TEL 941455
Uw Keurslager GOED voor minder geld
Hamersveldseweg 22, Leusden-C.
Tel 033-941331
