D
LWe moeten goed zijn voor elkaar, maar echte
Geloofswaarheden komen niet aan de orde"
Is je in deze tijd helemaal opnieuw
moeten beginnen, vraag je je af of
iat nu nog zou kunnen opbrengen"
dusters Rosa en Imelda uit Leusden werden 40 jaar geleden geprofest
"PERDAG 23 AUGUSTUS 1984 ICUStfBT* ISPfKlt
inteiview
ibl
s l
slEN We zitten in de
otuin van het Ansfri-
'mder de parasol en
n windscherm, en
fs halen herinnerin-
lir'an hun intrede en
even in dienst van
cZe spreken er hun
"li over uit, dat het al
Ktig jaar geleden is,
n klooster in gingen
n andere novicen,
d'leen zij beiden nog
ijn. Zuster Rosa en
aUda, wier wegen als
chi'egster en onder-
er;anvankelijk uiteen
nu ai weer 21 jaar
'f<L,Je bent op elkaar
te 1", zeggen ze, „je
wade en de goede
k«'in elkaar kennen.
l39;n elk ons eigen
afekunnen vanuit dit
goed doen". (Hoe-
in side zusters voor
enijjke werk zijn afge-
i, !ben ze de handen
»aiet bezoeken van
aa het ontvangen
^kloosterlingen uit
'landstreken, en het
6'lnspringen waar ze
=en aalmoezenier
ka'iag bij hen eten, en
kzei een pater tegen
!®ren het er zijn van
in genoeg!")
illi
I3C jaar professie een blij
m.n hun leven, hun tocht
jni 11978 was dat ook De
tyjm hun congregatie
'ilig verklaard Alle zus-
t konden, (dat waren er
0 van de in totaal 1900
eden verspreid over
ngeland, Amerika en
jCterland zijn er 55 zus-
Stf
ters Arme Dienstmaagden van Je
zus Christus) gingen met zo'n
10 000 pelgrims naar Rome om de
zaligverklaring bij te wonen. ..We
waren met erg veel Duitsers", ver
tellen ze. „omdat onze stichteres
een Duitse is Uit de vier dorpjes,
waar zij gewoond heeft, was een
zangkoor gevormd, dat de gehele
plechtigheid met zang heeft opge
luisterd. Die Duitsers kunnen zin
gen' Het was heel indrukwekkend
in de Sint Pieter, en het waren heel
mooie dagen! En de verzorging
was geweldig Dan voel je je ge
woon wat nationaliteit betreft één
grote familie. Leuk dat je elkaar
ziet. al die mensen die je nog nooit
eerder gezien hebt! Dan komt dat
ouderwetse van één groot ideaal,
leven naar het voorbeeld van de
stichteres, weer heel erg in je
boven' Dat ideaal gaat je weer echt
bezielen!"
„Nu hopen we", zegt Zuster
Rosa, „dat we nog mogen beleven,
dat ze heilig verklaard wordt Ze
moet éen wonder doen, en dan
mag het. Soms gebeurt dat vlug, en
soms gebeurt dat wat later". La
chend. „We gaan nu wel op een
leeftijd komen, dat ze een beetle op
moet schieten!"
De armoede
Zuster Rosa staat er op, dat
wordt vermeld hoe de beide zus
ters met hun kloosterleven zijn
begonnen. De armoede aan den
lijve ondervonden. „We hadden
niets", zegt ze. „Je moest bij je
kousen blijven staan, als je ze had
gewassen, anders waren ze foets-
jie. Ja, met 140 mensen: 70 zusters
en 70 kinderen, wat wil je! En dat
heel wonderbaarlijk niemand een
schrammetje heeft opgelopen, ter
wijl het hele huis in brand stond,
toen we er uit gingen' Voltreffers
om het huis heen, honderden
brandbommen. We zijn allemaal
ren weggerukt, onder het puin be
dolven. De kinderen van het pen
sionaat waren 's zondags naar huis
geweest, hadden al hun winterkle
ren meegebracht, en 's maandags
zijn die kleren allemaal verbrand.
Die kinderen liepen in hun nachtja
pon over straat.
Je leerde je er iets door ontzeg
gen, en je leerde je behelpen In
een schoenendoosje zaten alle
spullen, die je had, een paar kou
sen. een zakdoek, en soms een
tube tandpasta, maar dat had je
ook niet altijd Weet je nog: we
hadden van dat krijt En dan ging je
elke avond als er luchtalarm was
met je doosje onder je arm naar de
schuilkelder, want je was o zo
zuinig op dat doosje' Nu hebben we
veel meer. en nu moet je leren en
oppassen, dat je met hetgeen je
hebt, tevreden bent. dat je niet
zoals dat tegenwoordig de algeme
ne tendens is méér wilt hebben.
Een soort armoedebeoefening van
de tegenwoordige tijd, dat je tevre
den moet zijn met hetgeen je hebt,
en dat je ook met iets minder toe
moet kunnen komen. Daarom heb
ben we het er altijd over, dat we
heel moeilijk iets weg kunnen doen,
als het niet kapot is. Een ander zou
zeggen: „Het is uit de mode, gooi
maar weg. maar dat zouden wij niet
kunnen U moet zo denken wij
hebben vóór de oorlog de crisistijd
gehad, en toen was er ook al niets!
Loopbanen
Na de professie bleef Zuster
Imelda in Geleen. en gaf tot 1960
les aan twee lagere scholen. In
1960 kwam ze naar Leusden, waar
ze schoolhoofd werd Op 1 januari
1981 werd ze afgekeurd. Zuster
Rosa ging de verpleging in Ze
werkte van 1951 tot 1955 in Geleen
- Lindenheuvel, een asociale buurt
van een kolonie van mijnwerkers
Het was een prachtige tijd. Ze vond
huis mocht. Daarbij was ik de
jongste thuis, en ik ging het
eerste de deur uit. Dat was een
heel probleem. Je ouders had
den zo veel van je verwacht, en
ergens bleef daar niets van over,
bij wijze van spreken. Je mocht
alleen naar huis als je vader of
moeder stervende was. Pas in de
60er jaren werd het een beetje
soepeler. Het was toen niet meer
alleen dat een zuster afstand
moest doen van haar familie,
maar het probleem werd ook van
de andere kant bekeken: een
familie zag zijn kind toch maar
nooit meer terug. Als kind ben je
toch immers een beetje verplicht
om iets voor je ouders te beteke
nen! Je betekende natuurlijk wel
wat voor ze, als je in een klooster
bent: je bidt. Maar: wij hadden
een ideaal voor ogen, wij gingen
een ideaal tegemoet, maar mijn
ouders niet, die moesten afstand
doen van hun kind, en dat is een
heel groot verschil. Twee keer in
het jaar mocht je bezoek hebben,
maar wat betekende dat voor
hen, als zij iedere dag met het
gemis zaten!"
Zuster Imelda .Je zag het kloos
terleven op zichzelf als ideaal, en
daar kwam je beroep bij, en dat zag
je ook als ideaal Als je nu in deze
tijd nog eens helemaal opnieuw
zou moeten beginnen, vraag je je af
of je dat nu nog zou kunnen op
brengen. Het was een heel andere
tijd De mensen hadden in het
algemeen niet veel. Ze hadden ook
niet veel pretenties Nu hebben ze
die wel. en die heb je zelf toch ook.
hoor. Er werd altijd goedschiks iets
aanvaard Als je overheden zeiden
dit en dat moet je doen, dan had je
dat gewoon te doen. je moest
gehoorzamen Je deed het, je ging
er niet bij stil staan.
Nu is het allemaal veel meer
plooibaar. Als er eens ingrijpende
dingen moeten gebeuren plegen
de overheden overleg met je. Het
KURSUS TEGEN
SLAPELOOSHEID
Bij voldoende deelname organi
seert de Regionale Kruisvereniging
„Eemkruis" wederom een cursus
„slapeloosheidsbehandeling". Hier
bij leert u zich ontspannen en minder
gevoelig te worden voor spanning
oproepende gedachten, zodat u op
natuurlijke wijze kunt slapen, zonder
pillen of „slaapmutsje".
De cursus bestaat uit 8 bijeenkom
sten op woensdagaovnd. te begin
nen op woensdag 3 oktober a.s. De
lessen worden gegeven in ..Het
kerkehuis", naast de Nieuwe Kerk
aan de Leusderweg, ingang Dalton
straat. U kunt een aanmeldingsfor
mulier, met daarop meer Informatie
over de cursus, aanvragen bij „Eem
kruis", tel. 033-634444 (tijdens kan
tooruren).
POPPEN MAKEN
De Vereniging voor Vrije Opvoed
kunst Amersfoort organiseert onder
leiding van een ervaren poppen-
maaktster een kursus poppen ma
ken. De data zijn maandagavond 10,
17 en 24 september en 1, 8, en 15
oktober. De kosten bedragen 75 gul
den. De kursus wordt gegeven In de
Vrije School, Romeostraat 74. Opge
ven voor 1 september via telefoon
nummer 634215.
JOGGING
Zaterdag 25 augustus start
atletiek- en trlmverenlglng Attis een
jogging-kursus. In drie maanden
wordt beginnelingen voldoende be-
sisconditie bijgebracht om verder te
gaan bij een van de bestaande re-
kreatiesportgroepen of atletiektral-
ningen. De kosten bedragen 25 gul
den, de Inschrijving staat open voor
iedereen tussen de 16 en 66 jaar.
Geïnteresseerden kunnen zich zater
dag 25 augustus om 9.00 uur melden
op de parkeerplaats van camping de
Bokkedulnen aan de BW-Laan. Na
afloop Is er gelegenheid tot douchen
en kan onder het genot van een
koffie bijgepraat worden. Voor meer
Inlichting kan men bellen naar
Smlnk, telefoon 729569 of Sperling,
telefoon 13077.
KURSUS
ELEMENTAIR SPEL
In theater Appelmarkt start zondag
2 september een kursus elementair
spel, voor mensen die het leuk vin
den om met technische aspekten
van het toneelspelen bezig te zijn. In
de kursus komen de volgende zaken
aan de orde: concentratieoefenin
gen, trainen van fantasie en geheu
gen, kontakt maken met medespe
lers, de ruimte waarin je speelt, re
kwisieten, werken aan tekst, tekst
indeling en Interpretatie. Kortom een
aantal zaken waarmee je In In het
basisjaar van de toneelschool te
maken krijgt. De kursus wordt gege
ven door Moniek Nusselein op de
zondagmorgen van 10.00 tot 12.30
uur. De kosten bedragen 150 gulden.
Informatie en opgave, telefoon
622459.
BRIDGECLUB
VOOR BEGINNERS
Bij voldoende interesse, Is het de
bedoeling om in september a.s. te
starten met een nieuwe bridgeclub
voor beginnende spelers. Voor de
genen die een bridgecursus hebben
gevolgd volgens „van Start tot Fi
nish" deel 1 en 2. Is het in de praktijk
brengen van deze opgedane kennis
bij een reeds gevestigde bridgeclub
moeilijk. Wie hierin Is geïnteres
seerd kan zich aanmelden via de
telefoopnummers 15090 of 12655.
gevlucht. Naar het patersklooster
Naderhand zijn we over allerlei
huizen verspreid. Tot in 1950 het
nieuwe huis in Geleen klaar was.
Die tijd was echt een tijd van het
beoefenen van de armoede, want
je had werkelijk niets. Dat gemeen
schappelijke leven is de mooiste
tijd geweest, die we ooit gehad
hebben. We waren allemaal het
zelfde. niemand had iets. Je was
echt op elkaar aangewezen, en je
was met elkaar verbonden, omdat
allemaal in hetzelfde leed zat"
Zuster Imelda: „Ruzies en on
aangenaamheden kwamen niet
voor. Je droeg het gemeenschap
pelijke leed gezamenlijk, en er was
ook nooit zo veel plezier als toen!
Met heel kleine dingetjes was je
overgelukkig. Een stukje zeep, dat
je kreeg En weet je nog wel, van
Zuster Andresa kregen we oude
lappen, daar konden we stofdoe
ken van maken De eerste weken
hebben we op stro op de grond
moeten slapen. Met drie onder éen
deken. We mochten ons niet uitkle
den vanwege het gevaar, dat er
nog altijd dreigde van de mijnen.
Later hebben we strozakken en
bedjes van het Rode Kruis gekre
gen, van die houten kribben. En zo
is dat langzaam aan gekomen, dat
we allemaal weer een fatsoenlijk
bed hadden"
Dweil
„Het was een trieste, maar er
gens toch een heel mooie tijd",
constateert Zuster Rosa. „Dat heb
je naderhand niet meer zo gehad,
dat eén zijn in hetzelfde leed. We
zaten in een klein kamertje met 13
mensen Er stonden alleen maar
banken. Op een gegeven moment
was de zuurstof op. dan werden de
jaloezieën opgetrokken, de lichten
gingen uit, de ramen werden open
gezet en dan zaten we een minuut
of tien in het donker tot de lucht
ververst was. Daarna gingen ra
men en jaloezieën weer dicht
Als je een zakdoek kreeg, was
dat echt een cadeau! We hebben
van veel mensen hulp gekregen,
schoenen, kousen. De eerste
Kerstmis dat we er waren kregen
we allemaal een dweil: er moest
ook gepoetst worden! We voelden
ons wonderbaarlijk gespaard. Er
waren ruim honderd mensen ge
dood in Geleen Hele gezinnen,
vader en moeders met zes kinde-
het heerlijk tussen die mensen. Ze
konden haar bedriegen waar ze
bijstond Als ze met een maat
schappelijk werkster voor een
communiefeest zorgde dat ze wat
meubeltjes in huis hadden ver
kochten ze die de andere dag weer
Er waren er die draaiden 's avonds
de tafel om Wat stro erin. en dan
kwamen er drie kinderen in te
liggen. Daarna werkte ze van 1955
tot 1962 in Amstenrade bij Sittard.
„Een heerlijke gemeente", zegt ze,
„een heel ander soort volk. Eerst
had ik de wijkverpleging in de villa
van de graaf van Amstenrade, en
daarna zijn we met de bouw van
een nieuw wijkcentrum begonnen.
Toen het gebouw klaar was mocht
ik vertrekken, en moest ik in Leus
den een wijkgebouw van de grond
brengen, waar ik hard voor gewerkt
heb Twee keer een fancy fair
georganiseerd In 1967 werd het
gebouw geopend In 1977 ben ik
afgekeurd, maar zoals u hebt ge
hoord, niet om op een stoel te gaan
zitten!"
De beide zusters hebben samen
in Leusden hun zilveren professie-
feest gevierd Ik vraag ze onder
woorden te brengen waarom ze
destijds besloten om het klooster in
te gaan.
Zuster Imelda. „Het kloosterle
ven trok je aan, je beschouwde het
als een roeping. God had je voor
bestemd om kloosterling te wor
den. Dat ging niet zonder proble
men en strijd Je moest van veel
afstand doen. Dat was bij mij in
mindere mate dan bij Zuster Rosa.
Mijn ouders waren intussen overle
den, en ik had niet zo veel familie,
en het laatste stuk van mijn school
tijd had ik al op kostschool doorge
bracht Dus die overgang was bij
mij niet zo verschrikkelijk groot
Maar Zuster Rosa had haar vader,
moeder en al haar familie".
Zuster Rosa „Mijn vader vond
het heel erg. Die is er echt ziek van
geweest. Mijn moeder was daar
veel resoluter in. Die kon zich er bij
neerleggen Maar het ging met
strijd gepaard. Ergens wou je het
zelf ook weer niet. Maar die drang
bleef zo in je, dat je hem op het
laatst niet kon weerstaan"
Gemis
„Je wist dat je in het begin van
zo'n leven ongeveer nooit naar
pljiij de Zusters van de
atie van Arme
-ragden van Jezus
in het
shuis. Zuster Imelda
r Rosa vieren op
6 augustus het feit,
jaar geleden
t werden in het door
9 wereldoorlog
eteisterde Geleen.
/aren ze beiden
aal ingetreden en
maar drie weken
nadat ze gekleed waren werd
hun huis gebombardeerd en
stonden de zusters in spé op
straat. Na twee jaar noviciaat
legden ze hun drie geloften af
op 26 augustus 1944).
Aanstaande zondag 26
augustus is er om 11.00 uur
een plechtige Hoogmis in de
Parochiekerk van de Heilige
Jozef, waarna er receptie is in
„De Kom", en iedereen de
zusters kan komen
feliciteren.
ida Zuster Rosa.
weg hebben ze niet kunnen vinden
daarin"
„Dat was bij het onderwijs ook
zo", valt Zuster Imelda bij „In het
begin was het alles van buiten
leren, en de catechismusregeltjes
opzeggen zonder fouten. Later he
lemaal niets meer daarvan. En wat
de kerk en het aelnnf h^troH aic io
ergens van houden wilt. moet je ook
weten wat het inhoudt. Je moet iets
van die kennis in je opnemen, wil
je er van houden Dat mis je tegen
woordig in het onderwijs. Er wordt
gepraat van: goed zijn voor elkaar,
en daar houdt het mee op. De echte
geloofswaarheden komen hele
maal niet meer aan de o.de. Er is
een gemis wat het godsdienston
derwijs betreft op de scholen en
met de leervakken is het ook een
heel andere kant uitgegaan.
Hier valt Zuster Rosa bij. „Ik ben
in 1951 in de wijkverpleging geko
men De zieken stonden altijd op de
eerste plaats, en wat er achteraan
kwam, dat deed je wel, maar de
zieken gingen vóór Zieke mensen
hebben veel steun nodig, niet al
leen het verzorgen, wat heel be
langrijk is, maar de gesprekken, die
je kunt hebben met de zieke en de
familie, de troost die je hun kunt
geven, en het bijbrengen wat voor
zin het lijden heeft, dat was voor mij
het meest belangrijke".
Bezig
Zoals gezegd, de beide zusters
vervelen zich in geen enkel opzicht.
Zuster Rosa is dezelfde ochtend op
stap geweest met een zuster uit
Curagao, die na een ernstig auto
ongeluk allerlei voorzieningen
moest laten treffen. Zuster Imelda
is hulpkosteres, ze zingt in het
dameskoor en het gebeurt vaak dat
er geen dirigent is, en dan dirigeert
zij. vooral bij de rouw- en trouw-
diensten. Een half jaar is de hulpor
ganist van de kerk ziek geweest en
heeft Zuster Imelda hem vervan
gen.
„Wat hier allemaal aanloopt, en
wat hier allemaal logeert' Oude - j
mensen ook, die aankloppen om-
dat ze veel leed hebben. Een zoon'—i
van één van de bejaarden uit het
bejaardenhuis komt hier drie we
ken logeren: die komt uit Finland
Volgend jaar komt er hier één uit
Kenya enkele maanden logeren
Zaterdag komt er een oude zuster
uitVenlo Ik ga haar van het station
afhalen, en houd me met haar
bezig. In september komt er weer
iemand uit Duitsland met vakantie
Als ze gaat fietsen ga je mee, want
ze weet de weg niet. Je blijft bezig!
We hebben ook een pater Domini
caan inwonend in huis, die we
moeten verzorgen. Wij hebben een
open huis. Dat vinden we nou echt
werken van naastenliefde om onze
medemensen te helpen.
Blij zijn de Zusters met de
kapel, die ze op de verdieping
van het Ansfridushuis aan de
Hamersveldseweg hebben
kunnen inrichten. Wijlen pas
toor Van Wee droeg dagelijks
de Heilige Mis op. Dat zullen
ze nooit vergeten. Pater
Schimmel kwam na 40 jaar
werkzaam te zijn geweest in
Zaïre naar Leusden terug en
woonde zeven jaar bij de Zus
ters in. Momenteel is er een
Dominicaan, pater Brada, die
sinds tweeëneenhalf jaar bij
hen is gehuisvest, en die ook
elke ochtend de Heilige Mis
opdraagt in de kapel.
De beide Zusters, Imelda
en Rosa, kijken met dank
baarheid terug op de voorbije
veertig jaar en hopen dat ze
nog lang samen met hun
mede-Zusters in Leusden
kunnen blijven wonen ten
dienste van kerk en gemeen
schap.
door Anco Mali
verplaatsen gebeurt praktisch niet
meer Alle zusters worden ouder,
en als je niet meer werkt, wat moet
je dan in een ander huis doen, waar
je niemand kent?"
Huwelijk
Zuster Rosa en Zuster Imelda
brengen ook het afzien van het
huwelijk ter sprake. De derde gelof
te is toch wel vaak een probleem
geweest, bekennen ze. „Als je het
erg moeilijk hebt zie je alleen maar
het mooie van het huwplijk Je bent
goed twintig jaar. en je kijkt tegen
een huwelijk heel anders aan dan
nu De ervaringen in die wijktijd van
mij", zegt Zuster Rosa, „hebben
mij de ogen open gemaakt dat het
wel heel anders is dan dat je het je
voorstelt Maar dat gaat niet zonder
moeite. Je bent vrouw, en die
gezelligheid van een gezin, van
kinderen, daar voel je je toe aange
trokken Maar in de loop van de
jaren ga je het anders bekijken, dan
zie je niet alleen maar de bloe
metjes voor de ramen staan en de
leuke kindertjes in de box Dan zie
je heel andere problemen In de
eerste jaren, eerlijk gezegd, als je
moest assisteren bij een bevallinq.
dan ging er heel veel in je om! Door
het zien van het geluk van die
ouders voelde je het offer van het
ongehuwd zijn.
In de verpleging word je met veel
dingen geconfronteerd, en moest
je leren luisteren, niet praten. De
moeilijkheden moest je leren ver
werken. Als er iemand kwam te
overlijden in een gezin, die je lang
verzorgd had, ging mij dat vaak aan
het hart. Je wordt een beetje familie
van het gezin, waar je zo lang komt.
In Amstenrade had ik een oude
blinde man erg lang verzorgd, en
toen ging ik op retraite, en toen zei
ik tegen hem. „Nou moet je eens
goed luisteren, je gaat deze week
met dood hoor, want dat vergeef ik
je nooit!" Ik kwam terug, en hij was
al begraven. En dat deed mij heel
iets, dat ik die lege plek in die kamer
zag, dat die man er niet meer was".
Veranderingen
De veranderingen komen nu
ter sprake. De zusters hebben
nog meegemaakt, dat de men
sen tegen hen opzagen. „De
zuster heeft gezegd..." Op
school was dat het evangelie. De
zusters voelden zichzelf ook
„apart". De laatste jaren is dat
helemaal veranderd. Het is onzin
geweest, vinden ze, dat ze dat
ooit gedacht hebben. Ze voelen
zich nu gewoon mens tussen de
mensen, maar omdat ze kloos
terling zijn voelen ze zich toch
wat afstandelijk van de dingen.
Daarom dragen ze ook de kloos
terkleren nog. Ze willen herken
baar zijn voor de andere men
sen.
„Dat ondervind je veel onder
weg", zegt Zuster Rosa. „Ik doe
hier altijd de boodschappen, omdat
ik auto mag njden. Op een bepaald
moment kom je iemand tegen, die
zegt: „He, ik ben blij, dat ik nog
eens een zuster zie'" Die mensen
beginnen dan ook te vertellen wel
ke moeilijkheden ze hebben Want
de oudere mensen hebben het in
deze tijd zeer moeilijk hoor. Vooral
op het gebied van kerk en geloof
Die kunnen zich heel moeilijk aan
passen aan de tegenwoordige tijd.
Alles heeft in de 60er jaren zo'n
vlucht genomen, dat konden de
oude mensen niet meer bijbenen
Daarom voelen ze zich achteruit
gezet. Er is veel overboord ge
gooid, maar je moet niet alles over
boord gooien. De gulden midden-
Nu hebben we veel meer. en nu moet je leren en oppassen dat je met hetgeen je hebt tevreden bent. dat je niet
zoals dat tegenwoordig de algemene tendens is meer wilt hebben".
y>-
